Het dogma van de astrologie

In een geboortehoroscoop kun je zien waar de zon, de maan en de planeten stonden toen iemand werd geboren. Astrologen geloven dat zulke planeetstanden informatie kunnen verschaffen over de persoon. Waarom geloven ze dat? Nemen ze het aan op gezag van oude astrologieboeken, of baseren ze zich op controleerbare feiten?

De meeste astrologen vertellen dat ze overtuigd raakten door ervaringen in de praktijk. Zij hebben dikwijls de indruk dat hun horoscoopduiding goed past bij de persoon die ze voor zich hebben. Het gesternte waaronder deze persoon werd geboren, lijkt zich te weerspiegelen in diens leven en psyche.

Er zijn soms cliënten die niet instemmen met de uitspraken en interpretaties van een astroloog. Maar in zo’n geval nemen astrologen graag aan dat de cliënt zichzelf niet goed genoeg kent. Als het in de sterren staat, dan moet het waar zijn, desnoods onbewust en ongeweten.

Astrologen gaan er bij voorbaat vanuit, dat ze de correcte geboortegegevens (tijd en plaats) nodig hebben om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Met hulp van een computerprogramma berekenen ze precies waar alle hemelichamen stonden. Maar de cliënten van astrologen zijn even tevreden wanneer hun geboortegegevens per ongeluk of heimelijk zijn verwisseld met de gegevens van iemand anders.

Astrologen beweren dat ze dagelijks ervaren hoe goed astrologie in de praktijk werkt. Maar er is geen reden om aan te nemen dat dit te danken is aan hun kennis van de planeetstanden. Voor zover we weten, lukt het met een volstrekt verkeerde horoscoop net zo goed. Het maakt niet uit waar de planeten tijdens de geboorte stonden. Een astroloog kan er altijd wel een toepasselijk verhaal omheen verzinnen.

Astrologen zijn er nog niet in geslaagd om aan te tonen dat ze op basis van een horoscoop de ene persoon van de andere kunnen onderscheiden, ook al gaat het om personen die hemelsbreed van elkaar verschillen. Ze kunnen niet zien of een horoscoop toebehoort aan een gewetenloze crimineel of aan een altruïstische weldoener.

Wanneer astrogen twee geboortehoroscopen ontvangen en uitvoerig met de bijbehorende personen mogen spreken, dan zullen ze naar verwachting op geen enkele wijze betrouwbaar kunnen vastellen welke horoscoop bij welke persoon hoort. Dat lukt alleen wanneer ze weten wanneer de personen werden geboren. Het maakt niet uit hoeveel andere informatie ze krijgen. Ze zullen het niet beter doen dan iemand die zijn keuze bepaalt door een muntstuk op te gooien.

Astrologen doen alsof de bovenstaande kritiek irrelevant is. Voor hen zijn negatieve onderzoeksresultaten nooit een reden om te concluderen dat astrologie onwaar is. Ze veronderstellen liever dat wetenschappers nog geen goeie methode hebben gevonden om de waarheid aan te tonen, want ze zijn louter op zoek naar bewijsmateriaal dat hun geloof kan ondersteunen.

Astrologen menen dat een wetenschappelijke test onredelijk hoge eisen aan hen stelt, omdat ze dan iets moeten doen wat ze niet gewend zijn. Maar dat is een slecht excuus. Hoe kunnen astrologen weten dat ze correcte informatie uit een horoscoop kunnen halen? Dat is alleen mogelijk wanneer ze kunnen controleren of hun uitspraken kloppen.

Als astrologen kunnen vaststellen dat een geboortehoroscoop bruikbare informatie oplevert en goed bij de cliënt past, dan moeten ze ook in staat zijn om vast te stellen dat een andere horoscoop minder goed past. Een astroloog die op basis van een horoscoop uitspraken doet over een bepaalde persoon, zou op de een of andere manier moeten kunnen aantonen dat deze uitspraken minder goed aansluiten bij andere personen. Als de planeetstanden in mijn horoscoop evengoed bruikbaar zijn voor alle prinsen van Oranje, dan is er geen reden om er waarde aan te hechten.

De astrologie bewijst zich volgens astrologen in de praktijk. Zij maken daarbij gebruik van de correcte geboortegegevens van de cliënt. Maar er is geen reden om aan te nemen dat die nodig zijn. Als het net zo goed lukt met foutieve gegevens, dan is het duidelijk dat de planeetstanden er niks mee te maken hebben.

Stel dat ik beweer een bierkenner te zijn. Dat mag men van mij verwachten dat ik in staat ben om een alcoholvrij biertje van een gewoon pilsje te onderscheiden, ook wanneer ik dat nog nooit eerder heb geprobeerd zonder op het etiket te kijken.

Astrologen kunnen lange verhalen vertellen over wat ze allemaal in een horoscoop zien. Maar zolang niemand kan vaststellen dat zo’n verhaal beter past bij de eigenaar van deze horoscoop dan bij een andere persoon, is er geen reden om aan te nemen dat de planeetstanden je iets wijzer kunnen maken.

Daar komt nog bij dat de oordelen van astrologen onderling niet met elkaar overeenstemmen. Wie een horoscoop voorlegt aan een tien astrologen, krijgt tien verschillende interpretaties, Desondanks zijn alle astrologen ervan overtuigd dat ze zelf de juiste dingen in een horoscoop zien. Dit is een dogmatisch geloof dat ongevoelig is voor tegenargumenten.

Rob Nanninga, november 2007