Skepter 26.1 (2013)
Eerste nummer van jaargang 26
Beknopte inhoud
- Op zoek naar het similiaprincipe – Homeopaten weerleggen Hahnemanns leer door Rob Nanninga
Volgens homeopaten kun je ziekten genezen met een middel dat bij gezonde proefpersonen soortgelijke symptomen opwekt. Maar inmiddels hebben ze ontdekt dat een placebo evenveel symptomen oproept als hun hoogverdunde geneesmiddelen.
- Esoterische ruimtetechnologie – voor koeien in Wageningen door Pepijn van Erp
Onderzoekers van de universiteit van Wageningen maten de gezondheid van koeien met een apparaat dat zou zijn ontwikkeld voor Russische kosmonauten. Ook de verkoper werkte hieraan mee. Het apparaat is echter afkomstig van een pseudowetenschapper. - Pseudowetenschap door Piet Borst
Over The Pseudoscience Wars van historicus Michael Gordin, die zijn verhaal ophangt aan de kleurige would-be astronoom Immanuel Velikovsky,
- Een mythomane acupuncturist door Jan Willem Nienhuys
De acupunctuur werd in het Westen pas populair na 1972. De voedingsbodem voor deze belangstelling was echter al rond 1930 gelegd door de fantast George Soulié de Morant. - Vergiftigde zombies en opstandige doden door Dirk Koppenaal
Zombies zijn ‘levende doden’. Op Haïti zouden voodoopriesters met zwarte magie of een giftig poeder mensen in zombies transformeren. Hollywood gebruikte zombies als goedkope monsters voor B-films, maar kan hun intussen een A-status niet meer onthouden.
- Het Ronde Huis van Wodan door Agnes Tieben
De geschiedenis van het Ronde Huis is een verhaal, dat aan elkaar hangt van geruchten en speculaties. Het vormt nog steeds een bron van inspiratie voor complotdenkers.
- Een UFO in het bos – Het mysterie van Rendlesham Forest door Pepijn van Erp
Eind december 1980 zou er een UFO geland zijn bij de RAF basissen Bentwaters en Woodbridge. Belangrijkste bewijsmateriaal is een memorandum waarin de ooggetuigenverslagen zijn vastgelegd en een audiocassette van de nachtelijke speurtocht. - Het dehydratiebedrog door Hans de Haan
Het is ongelooflijk hoe de industrie van flessen water en sportdrankjes in staat is geweest een groot deel van de mensheid dat aan lichaamsbeweging en sport doet, te misleiden met pseudowetenschappelijke argumenten om te suggereren dat dehydratie (uitdroging) een levensgevaarlijk risico is. - Acupunctuur bij IVF door Jan Willem Nienhuys
Acupunctuur vergroot de kans dat een IVF-behandeling slaagt. Dat was ruim tien jaar geleden de conclusie van een Duits onderzoek. Maar naarmate de hypothese beter werd getest, verdween het aanvankelijke optimisme weer. - Het paleodieet – Voer voor holbewoners door Dirk Koppenaal
Volgens aanhangers van het paleodieet evalueerde ons eetpatroon sneller dan ons lichaam. Om weer zo gezond als holbewoners te worden, moeten we terugkeren naar de oermaaltijd.
Samenvattingen
Op zoek naar het similiaprincipe
Homeopaten weerleggen Hahnemanns leer
Rob Nanninga
Skepter 26.1 (2013) p. 4-11
Verdunningen en potenties
Skepter 26.1 (2013) p. 5
Homeopathie bij hooikoorts
Skepter 26.1 (2013) p. 6
De Milwaukee test uit 1879
Skepter 26.1 (2013) p. 9
Een vruchtbare vergissing
Hahnemanns proef met kinabast
Skepter 26.1 (2013) p. 10
De klassieke homeopathie gaat uit van het similiaprincipe. De symptomen die gezonde proefpersonen ervaren na inname van hoogverdunde middelen zijn een leidraad voor de keuze van een middel bestemd voor een zieke. Die symptomen worden vastgesteld in zogeheten geneesmiddelproeven. Daarbij wordt doorgaans geen enkele moeite gedaan om de proefpersonen te blinderen; als er al een controlegroep is, is die doorgaans veel te klein. Bij regulier geneesmiddelonderzoek blijkt regelmatig dat personen in de placebogroep de verwachte bijwerkingen hebben. Homeopaten houden hier geen rekening mee. Zelfs een symptoom dat ooit maar eenmaal is opgetreden bij één proefpersoon kan in de symptoomlijsten (Materia Medica en Repertorium) terechtkomen. Er zijn wel geneesmiddelproeven van goede kwaliteit gedaan.
– De beroemde keukenzoutproef in 1835 in Neurenberg was er zo een.
– In Milwaukee vond in 1879 een proef plaats. Alle 25 proefpersonen, allen homeopathisch arts, kregen 9 buisjes met placebo en één met Aconitum C30, en de opgave om het Aconitum-buisje aan te wijzen. Zestien artsen lieten niets mee van zich horen, negen artsen zonden hun antwoord in, maar geen enkele had het goed.
– In 2013 publiceerde de homeopathisch arts Michael Teut een proef met hoogverdunde bast van een Afrikaanse boom. Er werd geen verschil gevonden tussen de verum- en de placebogroep.
– Eerder (2008) had een proef met Galphimia glauca C12 hem een soortgelijk resultaat opgeleverd.
– Een proef uit 2009 met 17 artsen had wel een veelbelovend resultaat. Weliswaar had de placebogroep zowat tweemaal zoveel symptomen als de andere groepen, maar volgens de onderzoeker pasten de verumsymptomen opvallend goed bij het gegeven middel.
NB. In de periode 1936-1939 is in Duitsland een grote onderzoeksinspanning geweest om de homeopathie te bewijzen. Daarbij zijn ook goed geblindeerde geneesmiddelproeven uitgevoerd.
Zie: https://www.kwakzalverij.nl/behandelwijzen/homeopathie-2/the-donner-report-and-letters/
en voor een Nederlandse samenvatting: https://www.kwakzalverij.nl/behandelwijzen/homeopathie-2/het-totale-fiasco-van-de-homeopathie/
Trefwoorden: homeopathie, Hahnemann, similia, potentie, hooikoorts, natrium muriaticum, Bodde, Wesselhoeft, Teut, Lewis Sherman, James Douglas, Aconitum, Neurenberg, Milwaukee, Walach, Cullen, kinabast, Habermann, Georg Bayr, Lochbrunner, Jim Rogers, Möllinger, Kaptchuk, placebo, nocebo, Donner
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – onderzoek
Esoterische ruimtetechnologie
voor koeien in Wageningen
Pepijn van Erp
Skepter 26.1 (2013) p. 12-15
Aan de Landbouwuniversiteit te Wageningen heeft men in 2012 zes acupunctuurpunten bij koeien ontdekt die nuttig zijn bij elektroacupunctuur. Een eerdere pilot in 2096 ging over hetzelfde. De methode is duidelijk onzin (vissen in grote berg data), en elektroacupunctuur is sowieso onzin. Er werd een onzinapparaat, de I-tronic van de firma I-Health gebruikt. Toevallig was de eigenaar van I-Health mede-auteur. Dat riekt naar belangenverstrengeling. Pogingen om te achterhalen wat die I-tronic is, kwamen via het Duitse blad Esotera uit bij de pseudowetenschapper Wladimir Sagrjadski, die grossiert in lidmaatschappen van niet bestaande organisaties met gewichtige namen. Hij zou het Prognos-diagnosesysteem hebben ontwikkeld voor het Sovjetruimteprogramma. Maar een functionaris van de huidige Russische ruimtevaartorganisatie (Roscosmos) kent noch Sagrjadski, noch de Prognos. De enige link met Russische ruimtevaart is waarschijnlijk dat kosmonaut Poljakov zo’n ding heeft meegenomen naar de Mir. In Wageningen trekt men zich niets van kritiek aan, in elk geval niet van buitenstaanders.
Trefwoorden: Roel Bosma, Shirley Kalkers-van de Ven, Mauk den Boer, Esotera, elektroacupunctuur, Voll, Sagrjadski, Poljakow, Wolkow, Atkow, I-Health, I-tronic, Huub Savelkoul, Memon Transformator, Skepp, Rare Apparaten, Klaas Frankena, Medprevent, Belakovskiy, lecherantenne
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur
Pseudowetenschap
Piet Borst
Skepter 26.1 (2013) p. 16-17
Bespreking van The Pseudoscience Wars: Immanuel Velikovsky and the Birth of the Modern Fringe (2012), door de historicus Michael Gordin. Creationisme is voornamelijk een Amerikaanse activiteit, maar in Nederland was er een minigolfje met hoogleraar kansrekening Meester in een van de hoofdrollen. Het laatste staartje was de promotie van bioloog Joris van Rossum (zie Skepter 27.2). In de geneeskunde was wetenschappelijke onderbouwing van behandelwijzen lange tijd afwezig. Pseudowetenschap in de vorm van bedrog uit winstbejag is al aan de orde gekomen in Merchants of Doubt (zie Skepter 24.2). Dan zijn daar randfiguren zoals Pauling op zijn oude dag en Lysenko (zie Skepter 10.2, 15.3 en 35.3). Velikovsky is de protagonist van de respectabele pseudowetenschapper (zie het Skepsisblog van 11 juni 2017.
Gordin onthult dat de oorspronkelijke uitgever van Velikovsky’s werk natuurwetenschappelijk onderlegde referenten om advies had gevraagd, en die waren onder de indruk van alle historische gegevens. Velikovsky was volkomen overtuigd van zijn eigen opvattingen en daarom ook zo overtuigend voor anderen. Velikovsky’s eerste boek is van 1950, maar in 1974 belegde de American Association for the Advancement of Science een Velikovsky-symposium. De opzet om deze pseudowetenschap een nekslag toe te brengen mislukte volkomen. Gordin geeft toe dat de gemiddelde onderzoeker makkelijk pseudowetenschap kan herkennen, maar een formeel criterium is niet zo eenvoudig. Aan Popper heb je eigenlijk niets. In de echte wetenschap worden revolutionaire ideeën snel omarmd als er experimenteel bewijs voor is. (NB. Maar de psychoanalyse werd ook omarmd.) Echte wetenschappers zijn erop bedacht dat ze zich kunnen vergissen en als dat het geval is, geven ze het ook toe. Gordin komt niet toe aan de vraag waarom mensen malle dingen geloven en de recensent weet het ook niet.
Trefwoorden: pseudowetenschap, Velikovsky, Newton, Henry Morris, creationisme, intelligent design, Joris van Rossum, Ronald Meester, Van Woudenberg, Darwin, seks, Moerman, mimicry, opwarming, Oreskes, Conway, Bijbel, Pauling, Lysenko, Stalin, Freudenthal, MacMillan, Doubleday, Muntendam, Frits van Dam, AAAS, Sagan
Onderwerp: pseudowetenschap – Velikovsky
Een mythomane acupuncturist
Jan Willem Nienhuys
Skepter 26.1 (2013) p. 18-23
Acupunctuur in China en Japan
Skepter 26.1 (2013) p. 23
De westerse acupunctuur is begonnen met Georges Soulié (1878-1955), die zich later de adellijke naam George Soulié de Morant aanmat. Zijn kennis van de Chinese cultuur had hij opgedaan als tolk in China, waar hij verbleef tussen 1901 en 1909, regelmatig onderbroken voor ziekteverlof. Hij was voornamelijk als assistent-tolk werkzaam bij het Franse consulaat in Kunming. Later afficheerde hij zichzelf als diplomaat en rechter en officieel erkend Chinees arts. In China was er toen helemaal geen overheidserkenning van artsen. Zijn enige medische activiteit was het vertalen van de gebruiksaanwijzingen van westerse medicijnen voor de Chinese bezoekers van de kliniek van het consulaat. Pas na contact met macrobiotiek-bedenker Oshawa en de homeopathische arts Ferreyrolles schreef hij werken over ‘Chinese’ (in feite Japanse) acupunctuur, grotendeels overgeschreven uit een boek van Dabry uit 1863. Hij begon ook zelf te behandelen, met behulp van een setje veredelde dasspelden. Het boek van Johan Nguyen, La Réception de l’acupuncture en France: Une biographie revisitée de George Soulié de Morant (1878-1955) is een belangrijke bron van informatie.
Trefwoorden: Soulié de Morant, Judith Gautier, China, acupunctuur, Yukikazu Sakurazawa, Oshawa, keyraku chiryo, meridaan, Tadanao Nakayama, Ferreyrolles, Thérèse Martiny, Dabry, Roger de la Fuÿe, Yu Yunxiü, Chiang Kai-shek, Mao Zedong. Lehmann
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur
Vergiftigde zombies en opstandige doden
Dirk Koppenaal
Skepter 26.1 (2013) p. 24-29
Zombies zijn een soort wandelende lijken, net als de vampiers van het Oost-Europese volksgeloof. Het geloof dat zoiets bestaat komt voort uit het vodou-geloof in Haïti. Het kwam pas in de publiciteit door een boek van William Seabrook in 1929. In 1932 verscheen de eerste zombiefilm, nieuwe films over dit onderwerp zijn er regelmatig vanaf 1957 en de echte doorbraak is met Night of the living dead uit 1968. Tegenwoordig is het dominante thema van dit genre films een soort epidemie waardoor bijna iedereen in zombies verandert. Enige relatie met de authentieke Haïtiaanse folklore is er niet meer.
De antropoloog en bioloog Wade Davis dacht in 1983 dat er toch wel een realiteit achter stak, namelijk een soort vergiftiging met onder meer het gif van de kogelvis, waardoor mensen eerst schijndood worden en daarna slaaf van de toverdokter (bokor) die het gif heeft toegediend. Maar zijn verhaal rammelt aan alle kanten. Meer recent onderzoek leert dat de weinige ‘zombies’ in Haïti lijden aan catatonische schizofrenie, of anderszins zwaar mentaal gehandicapt zijn, of dat het gevallen van fraude door persoonsverwisseling zijn.
Trefwoorden: zombie, Philip Goff, Haïti, vampier, vodou, voodoo, vodon, vodhun, vaudoux, vodoe, Lafcadio Hearn, Seabrook, Gerald Romero, Richard Matheson, Claudio Argento, Dracula, vampier, rabies, mortosisvirus, Max Brooks, toxoplasmose, Cotard syndroom, Wade Davis, Clairvius Narcisse, bokor, tetrodoxotoxine, fugu, Louis Mars, Felicia Mentro
Onderwerp: religie – voodoo
Het Ronde Huis van Wodan
Agnes Tieben
Skepter 26.1 (2013) p. 30-34
Nabij Nunspeet werd in 1904 een ronde villa gebouwd door Frank van Vloten (1958-1930). Het werd in 1967 weer afgebroken. Er deden en doen vele geruchten over de ronde (occulte praktijken, mensenoffers, prostitutie, koningshuis, ondergrondse gangen en dergelijke). Er verscheen ook een artikel in 1976. Dat was gebaseerd op verhalen van de eigenaar van een ponytrammetje dat vroeger naar het Ronde Huis reed. Die had het waarschijnlijk weer van een occultist genaamd Eldermans. Vervolgens begon een werkgroep verder verhalen te verzamelen. Een tweede schokkend artikel verscheen in 2008 en een idem boek (van de werkgroep) in 2012. Dat boek ‘heeft niets met serieuze geschiedschrijving te maken’. Een van de meer bizarre verhalen is dat diverse landschapselementen (paden, greppels, meertjes, bosschages) eigenlijk een kleutertekening van Wodan zouden voorstellen, inclusief een zeer bescheiden penis, met het Ronde Huis op de plaats van Wodans ene oog.
NB. De historicus Wilmar Taal publiceerde er in 2014 een boek over.
Trefwoorden: Frank van Vloten, Constance Lans, Ronde Huis, Nunspeet, Vreede, Septer, Montenberg, Schalkwijk, Mythsteebos, Bursch, Cerne Abbas, Jan Eldermans. Paijmans, Wilmar Taal, paragnost, Delius Pit
Onderwerp: geschiedenis
Een UFO in het bos
Het mysterie van Rendlesham Forest
Pepijn van Erp
Skepter 26.1 (2013) p. 35-39
Op Tweede Kerstdag 1980 werd op de RAF-basis Bentwaters in Oost-Engeland een heldere meteoor (vuurbol) gezien in de richting van het Rendlesham Forest. Omdat vermoed werd dat het een neerstortend vliegtuig was, ging men in het bos op onderzoek uit. Het schijnsel van de vuurtoren van Orford Ness zorgde voor verwarring. De latere verhalen van de kersverse beveiligingsfunctionaris Larry Waters veranderde deze prozaïsche gebeurtenis in een landing van een ufo, en zelfs telepathisch contact met buitenaardsen in een geheim ondergronds deel van de RAF-basis. Delen van zijn verhaal stonden drie jaar later groot in News of the World. Aan wetenschapsjournalist Ian Ridpath komt de eer toe dit in 2010 helemaal te hebben uitgezocht. Ufo-gelovigen houden het nog steeds voor een echte ufo.
Trefwoorden: ufo, Rendlesham, Bentwaters, RAF, Art Wallace, Leslie Kean, Coen Vermeren, Charles Halt, Penninston, Burroughs, Cabansag, Peter Robbns, Woodbridge, Gordon Williams, telepathie, buitenaardsen, Larry Fawcett, Omni, Jenny Randles, Adrian Bustinza, ASCII, Ian Ridpath, Vince Thurkettle, Ted Conrad
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen
Het dehydratatiebedrog
Hans de Haan
Skepter 26.1 (2013) p. 40-42
Producenten van sportdrankjes hebben de mythe in omloop gebracht dat vele sporters kampen met risico op dehydratie. Onzin. Een volwassene heeft aan een halve liter water per dag (plus wat deel is van voedsel en wat vrijkomt bij de verbranding van vetten en koolhydraten), en als men bijvoorbeeld door extra transpireren meer vocht verliest, krijgt men dorst. Het autonome zenuwstelsel houdt dat goed in de gaten. De gemiddelde Nederlander consumeert 2 tot 3 liter per dag. Je kunt trouwens ook te veel drinken. Dat is ook schadelijk. Onderzoek wijst uit dat er geen enkel gezondheidsvoordeel is van het nuttigen van sportdrankjes.
Trefwoorden: sportdrank, Gatorade, Lucozade, Powerade, Robert Cade, osmose, osmolaliteit, hypothalamus, hypofyse, cricket, marathon, Carl Henghan
Onderwerp: gezondheid – voeding
Acupunctuur bij IVF
Jan Willem Nienhuys
Skepter 26.1 (2013) p. 43-45
Wolfgang Paulus en collega’s rapporteerden dat acupunctuur de kans op succes bij IVF verbetert. Verder onderzoek heeft dit weer onderuitgehaald. Alles bij elkaar zijn er 5599 patiënten (2150 met acupunctuur behandeld) en in totaal ongeveer de helft (2762) succesvol (1095 acupunctuur). Dat is geen significant verschil (p=0,6 tweezijdig).
NB. In druk zijn in noot 1 de cijfers omgewisseld, dit is op de website hersteld.
Trefwoorden: IVF, ICSI, acupunctuur, Wolfgang Paulus, Ben Tun punt, Lex Bouter, El-Toukhy, meta-analyse, pseudocorrelatie, Witten/Herdecke
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur
Het paleodieet
Voer voor holbewoners
Dirk Koppenaal
Skepter 26.1 (2013) p. 46-47
De voorstanders van het paleodieet stellen dat de evolutie van de menselijke soort zo traag gaat, dat het menselijk lichaam zich nog niet aan een dieet met granen, peulvruchten, suiker en melk heeft aangepast. We leven dus gezonder als we eten zoals de holbewoners lang geleden. Welnu, het paleodieet is wel goed voor mensen die nu teveel eten, net zo goed als vegetarisch eten. Of de oermensen werkelijk zo aten als de paleopropagandisten beweren, is de vraag. En in Europa zijn er veel mensen die door een mutatie prima in staat zijn melk te verdagen. En wat te denken van vuur? Eten bereiden op vuur gaat misschien wel 400.000 jaar terug. Dat is een veel grotere aanpassing dan van jager-verzamelaar naar het boerenbestaan. Dat is ook prima gegaan.
Trefwoorden: paleodieet, joolhydraten, Voegtlin, Eaton, Konner
Onderwerp: gezondheid – diëten
Skepsis Congres 2013 over Wonderlijke Ervaringen (Aankondiging.)
Skepter 26.1 (2013) p. 48
De aangekondigde sprekers zijn mentalist Joe Pequerrucho,journalist Bernd Kramer, Wim Betz en Dap Hartmann.
Trefwoorden: skeptici, congres
Onderwerp: skeptici – congres
