Skepter 10.3 (1997)

Derde nummer van jaargang 10 en de eerste met de rubriek ‘Stop de persen’.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Kaarten tegen het toeval door Marc Braem
• 10 jaar Skepsis
  • Hoogtepunten uit ons werk door Cornelis de Jager
  • Een ander uitzicht door Marcel Hulspas
• Opgerolde raadselen – Mythes en mysteries rond de Dode-Zeerollen door Richard Gwynn-Seary
  De ontdekking van de Dode-Zeerollen, in 1947 en de jaren daarna, zette de historische wereld op haar kop. Vijftig jaar later vormt deze unieke vondst nog steeds een bron van speculaties.
• Noach voor de rechter – De zaak Plimer versus Ark Search door John Stins
• Psychiater, praatjesmaker, profeet – Leven en werk van Carl Gustav Jung (1875-1961) door Marcel Hulspas
  De Zwitserse psychiater en goeroe Carl Gustav Jung heeft altijd in de schaduw gestaan van zijn leermeester Sigmund Freud. Maar dat wil niet zeggen dat hij niet meer dan diens leerling was. Integendeel. Eenmaal los van Freud construeerde Jung zijn eigen, hoogstpersoonlijke wereldbeeld.
• Dode bladeren door Peter Bügel
• Het échte Roswell-incident – Kleine leugens rond een groot mysterie door Kal K. Korff
  Hoe een stadje in New Mexico beroemd werd.
  
• Boekbespreking. Op lemen voeten door Marcel Hulspas
• Hieper Boreas
• Boekbespreking. The Bible Code door Rob Nanninga
• Gesignaleerd
• Brieven
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Met ingang van dit nummer is B. Millar geen bestuurslid meer.

Parariteiten: Halfnatte melk
Marcel Hulspas
Skepter 10.3 (1997) p. 2-3

Melkboeren mogen de melk niet aanlengen met water. Dat heeft de overheid verboden om de consument te beschermen. Homeopaten mogen wel hoogverdunde middelen verkopen. De consument klaagt niet, deels omdat het natuurlijk beloop van ziekten en het placebo-effect en subjectieve oordelen een schemergebied scheppen.

Trefwoorden: Warenwet, homeopathie
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Parariteiten: Cirkelmakers in de krant
Rob Nanninga
Skepter 10.3 (1997) p. 2

Nanninga en Jos van Maarseveen maakten een graancirkel in Noord-Laren, Vincent Icke een in Leimuiden en een vriendenclub een in Schouwen-Duiveland. Die laatste was al door duizenden bezocht voor onthuld werd dat het mensenwerk was.

Trefwoorden: graancirkels, Icke
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Parariteiten: Superlearning met muziek
Rob Nanninga
Skepter 10.3 (1997) p. 3

Superlearning is een methode om een vreemde taal te leren, namelijk door de teksten te laten horen terwijl er ook New Agemuziek speelt. De methode is gebaseerd op Suggestopedie, onder meer (in 1979) beschreven door Sheila Ostrander en Lynn Schroeder. Nanninga probeerde er Frans mee te leren, maar dat viel tegen.

Trefwoorden: Superlearning, Sheila Ostrander, Lynn Schroeder, Georgi Lozanof
Onderwerp: psychologie – algemeen

Amsterdamse werkgroep
Skepter 10.3 (1997) p. 3
Heleen van Lohuizen bespreekt op 27 november 1997 Onvermijdelijke illusies in samenhang met de Celestijnse belofte.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – organisatie

Internet en Skepsis
Skepter 10.3 (1997) p. 3

Skepterlezers kunnen zich aanmelden voor de mailing-list van Skepsis.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – organisatie

Stop de persen april 1997 – 25 juli 1997
Jan Willem Nienhuys
Skepter 10.3 (1997) p. 4-5

Trefwoorden: Weeda, Jomanda, Plimer, raëlianen, iatrosofie, Klazien, Ramtha, Planbureau, Roswell, leugendetector, Herman Hegge, Hilda Musch, Naundorff, scientology, graancirkel, Plocher
Onderwerp: sdp

Kaarten tegen het toeval
Marc Braem
Skepter 10.3 (1997) p. 6-8
Het Tarotspel (kader)
Skepter 10.3 (1997) p. 6
Tabel van kansen op uitslagen bij koppeling van 7 aan 7
Skepter 10.3 (1997) p. 7

Een ervaren tarottist, een academicus, liet zich testen. De testopzet was als bij de Astrotest. Zeven personen schreven belangrijke persoonlijke gegevens op een kaartje, en trokken in afwezigheid van de tarottist zeven kaarten. Grote zorg was besteed aan goede blindering; de tarottist kreeg de zeven personen niet eens te zien tijdens de proef. Hij had er twee goed, niet bijzonders dus. De grote verrassing kwam na afloop, toen de tarottist met de proefpersonen de resultaten besprak. Een volslagen mislukking ging over in een eclatant succes. Twee mechanismen spelen daarbij een rol: de interpretatie wordt bijgestuurd na terugkoppeling met de cliënt en de cliënt zoekt feiten in het eigen leven die passen bij de gedane uitspraken.

Trefwoorden: tarot, test, SKEPP
Onderwerp: paranormale – tarot

10 Jaar Skepsis: Hoogtepunten uit ons werk
Kees de Jager
Skepter 10.3 (1997) p. 9-10

Skepsis heeft bekendheid verworven en is een informatiebron geworden. Drie ‘skeptische’ boeken zijn verschenen: Parariteiten, Tussen Waarheid en Waanzin, en het boek van Vervaet over Jomanda. Op het punt van tests is er de pendeltest en de astrotest. Het belangrijkste stuk onderzoek is echter de bijdrage van Nienhuys aan het Gauquelin-onderzoek.
NB. Skepter heeft wel ruimte geboden aan Vervaet, maar het Jomanda-onderzoek was geheel eigen initiatief van Vervaet, zonder enig overleg met Skepsis.

Trefwoorden: Skepsis, Vervaet, Gauquelin, Marseffect
Onderwerp: skeptici – organisatie

Skeptische Notitie Erkende Onzin
Skepter 10.3 (1997) p. 10

Aankondiging van het verschijnen van Skeptische Notitie 11.

NB. Op de website van Skepsis te downloaden: https://skepsis.nl/mainsite/inhoud/uploads/2015/09/sn11-12.pdf

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – publicaties

10 jaar Skepsis: Een ander uitzicht
Marcel Hulspas
Skepter 10.3 (1997) p. 11

Skepsis heeft de naam te bestaan uit fanatieke zendelingen. Vooral de betere weekbladen en kranten kunnen het niet uitstaan dat er mensen zijn die beter weten dan zij hoe zit met het paranormale. Misschien is de boodschap dat er geen aanwijzingen zijn voor het bestaan van het bovennatuurlijke wel het pijnpunt. Anderzijds, het bestoken van versleten forten zoals Loch Ness en de alternatieve genezerij heeft iets ritueels. Skepsis moet op zoek naar nieuwe onderwerpen. Er zijn genoeg zandkastelen in de gammahoek van de wetenschappen. De astrologen van weleer zijn nu snelle jongens die cursussen holistisch reïncarnatiemanagement geven.

Trefwoorden: skepsis, Loch Ness, astrologie, alternatieve geneeswijzen
Onderwerp: skeptici – organisatie

Opgerolde raadselen
Mythes en mysteries rond de Dode-Zeerollen
Richard Gwynn-Seary (kaders door Marcel Hulspas)
Skepter 10.3 (1997) p. 12-17
Wat gebeurde te Qumran? (kader)
Skepter 10.3 (1997) p. 13
Een baaierd aan meningen (kader)
Skepter 10.3 (1997) p. 14
De christenen en de rollen (kader)
Skepter 10.3 (1997) p. 15
De teksten (kader)
Skepter 10.3 (1997) p. 15
Fortean Times (advertentie)
Skepter 10.3 (1997) p. 17

De Dode-Zeerollen werden in 1947 ontdekt, en zijn nog steeds een bron van speculaties. Een groot deel bestaat uit losse snippers, maar er zijn ook enkele integrale teksten. Om precies te zijn: het gaat om 650 verschillende documenten, waarvan er 15 min of meer intact en de rest in tienduizend fragmenten. De rollen werden gevonden nabij de ruïnes van Qumran. Sommigen vermoeden dat zich in Qumran (een oud fort) Essenen hadden bevonden en dat die de rollen verstopt hadden. Beide vermoedens zijn betwijfelbaar. Theologe Barbara Thiering heeft heel bizarre theorieën over de rollen en de Bijbel. Met het christendom hebben de rollen niets te maken. De interessantste rol is de Koperen Rol, een inventarislijst van een schat plus een hint waar die verborgen is. Er is ook een complottheorie over de trage gang van zaken bij de publicatie. Die was echter veroorzaakt door academische ruzies.

Trefwoorden: religie, Dode Zee, rollen, Sukenik, Qumran, Philip Davies, Roland de Vaux, Jozef Milik, Norman Golb, Thiering, Openbaring, Plinius de Oudere, Baigent, Leigh, Eisenman, Richard Wise
Onderwerp: religie – jodendom

Noach voor de rechter
De zaak Plimer versus Ark Search
John Stins
Skepter 10.3 (1997) p. 18-19

De Australische geoloog Ian Plimer is zeer gekant tegen de activiteiten van creationist Allen Roberts en diens organisatie Ark Search. Roberts ziet een geologische structuur nabij Ararat aan voor resten van de Ark van Noach. Plimer heeft een proces tegen Ark Search aangespannen, wegens misleiding. De zaak werd niet ontvankelijk verklaard omdat het niet bewezen was dat Ark Search een commerciële organisatie was. Rechtszaken tegen pseudo-wetenschappers zijn trouwens een verkeerd strijdmiddel.
NB. Misleiding is juridisch moeilijk te bewijzen. Het gaat erom dat aangetoond moet zijn dat de ‘misleider’ wist dat hij onwaarheden verkondigde. Dit is bijzonder moeilijk bij kwakzalvers, mediums en verkondigers van religieus geloof en wat dies meer zij. Die geloven in hun eigen onzin.

Trefwoorden: Plimer, creationisme, religie, Roberts, Ark, Ararat, Lippard, Sagan
Onderwerp: religie – creationisme

Psychiater, praatjesmaker, profeet
Leven en werk van Carl Gustav Jung (1875-1961)
Marcel Hulspas
Skepter 10.3 (1997) p. 20-27

De Zwitserse psychiater en goeroe Carl Gustav Jung heeft altijd in de schaduw gestaan van zijn leermeester Sigmund Freud. Maar dat wil niet zeggen dat hij niet meer dan diens leerling was. Integendeel. Eenmaal los van Freud construeerde Jung zijn eigen, hoogstpersoonlijke wereldbeeld.

Trefwoorden: Jung, Preiswerk, Flournoy, Burghölzli, Forel, Bleuler, Kraepelin, schizofrenie, Mitras, Bachofen, collectief onderbewuste, archetypen, Heilsweg, Freud, Karl Abraham, Otto Rank, occultisme, Spielrein, Arische oerziel, Philemon, William James, Kristine Mann, nazi, ufo, Kammerer, Koestler, Rauschenbach
Onderwerp: psychologie – Jung

Dode bladeren
Peter Bügel
Skepter 10.3 (1997) p. 28

Het afsterven van bomen in Nederland kan op Celestijnse wijze in verband gebracht worden met honger in de Sahel, namelijk via de Europese regels over landbouw.

Trefwoorden: Celestijnse belofte
Onderwerp: religie – New Age

Advertentie
Skepter 10.3 (1997) p. 28

Een aanmeldformulier om donateur of abonnee te worden en reclame voor het boekje De toekomst van de parapsychologie.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – publicaties

Advertentie
Skepter 10.3 (1997) p. 29

Voordeelaanbieding (47,50 in plaats van 59,90, een reductie van 20%) voor de aanschaf van Tussen Waarheid en Waanzin. Met 11 citaten uit recensies.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – publicaties

Het échte Roswell-incident
Kleine leugens rond een groot mysterie
Kal K. Korff
Skepter 10.3 (1997) p. 30-33

Het ‘raadsel’ van de neergestorte UFO’s van Roswell is opgelost, zo constateert Karl Korff in zijn boek The Roswell UFO Crash. De slachtoffers van de hele affaire zijn geen aliens, maar de UFO-onderzoekers zélf. Nogmaals: bij Roswell kwamen resten van een ballon naar beneden, naar later bleek een ballon van het Mogulproject, dat destijds topgeheim was. Stanton en Friedman, die er in 1980 een boek over schreven, logen. Ze beschouwden beweringen van fantasten als ooggetuigenverklaringen.

Trefwoorden: Roswell, ufo, William Brazel, Wilcox, Jesse Marcel, Cavitt, Rickett, Ramey, Friedman, Kevin Randle, Donald Smith, Bill Moore, Sleppy, Loretta Proctor, Melvin Brown, DuBose, Mogul, Charles Moore
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen – Roswell

Op lemen voeten
Marcel Hulspas
Skepter 10.3 (1997) p. 34-35

Recensie van Anthony Storr, Feet of Clay: Saints, Sinners, and Madmen: A Study of Gurus (1996). Wat zijn de kenmerken van een geslaagde goeroe? Psychiater Anthony Storr nam er enkele onder de loep, maar de enige gemeenschappelijke eigenschap die hij vond was een grenzeloos narcisme. Is dat genoeg om een schare volgelingen te vergaren?
De goeroe die de weg wijst naar een nieuwe verenigde wereld is een verschijnsel uit het verleden, in de New Age is die niet meer nodig. Voor de psychiater Storr is de goeroe een soort gek, en hij begrijpt niet dat er veel mensen zijn die op de een of andere manier zoekende zijn en die wat ze zoeken, vinden bij een goeroe. Storr is zelf een soort goeroe.

Trefwoorden: goeroe, Blavatsky, Krishnamurti, Steiner, Gurdjieff, Hitler, Ignatius van Loyola, Christus, schizofrenie, epilepsie
Onderwerp: religie

Hieper Boreas
Skepter 10.3 (1997) p. 35

Hieper Boreas haalt de geschiedenis op van pogingen om telegrafisch contact op te nemen met Mars, inclusief het verzenden van de tekst MMM MMM MMM Opesti nipitia secomba. Daar kwam zelfs het antwoord MM op terug. Er is iets op Mars dat verborgen moet blijven. Wanneer gaat Skepsis deze beerput openen?

Trefwoorden: humor
Onderwerp: ufo’s – aliens

The Bible Code
Rob Nanninga
Skepter 10.3 (1997) p. 36-38

Allerlei historische informatie schijnt al lang van tevoren in de Hebreeuwse bijbel verstopt te zijn. De Amerikaanse journalist Michael Drosnin leerde van een Israëlische wiskundige hoe hij de codes met zijn computer kon kraken. Hij voorzag de moord op Rabin en schreef er een bestseller over.
De clou is dat je letters moet selecteren die op onderling vaste afstand in de Bijbel staan. Beginpunt van zo’n reeks en de afstand kun je vrij kiezen. Met dit recept kun je in elke tekst van alles en nog wat vinden.

Trefwoorden: Bijbelcode, Weissmandel, Rips, Witztum, Aish Hathora, Oprah Winfrey, Persi Diaconis, Brendan McKay
Onderwerp: religie – jodendom

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 10.3 (1997) p. 39

F. David Peat, Infinite Potential: The Life and Times of David Bohm (1997). Bohm geloofde ook in Krishnamurti, Uri Geller, en probeerde de Dalai Lama natuurkunde bij te brengen. Besproken in Skepter 11.1.
Elaine Showalter, Hystories: Hysterical Epidemics and Modern Media (1997). Het Golfoorlogsyndroom en chronische vermoeidheid zijn de nieuwste vormen van ‘hysterische’ aandoeningen, namelijk het inzetten van maatschappelijk geaccepteerde uitingen van wanhoop om zich te kunnen afzonderen. Showalter maakt zich niet populair met deze opvatting.
NB. Peter Bügel wijdt een column aan dit boek in Skepter 12.1
James Gilbert, Redeeming Culture: American Religion in an Age of Science (1997). In de VS is er eigenlijk geen strijd tussen wetenschap en geloof. Ze bloeien daar beide.
Marcel Hulspas, Ufo! De Ufo-rage in Nederland (1997). Er zijn veel boeken over ufo’s, en zelfs ‘skeptische’ boeken, zoals dit en ook The UFO-invasion (selectie uit artikelen van Skeptical Inquirer) en UFO 1947-1997, een uitgave van Fortean Times.
Martin Gardner, Weird Water and Fuzzy Logic: More Notes of a Fringe Watcher (1996). Een nieuwe bundel met stukjes van de auteur, voornamelijk uit Skeptical Inquirer.
A.K. Dewdney, Yes, We Have No Neutrons: An Eye-Opening Tour Through the Twists and Turns of Bad Science (1977). Klassiek Amerikaanse onderwerpen zoals IQ en koude kernfusie, maar ook de zoektocht naar buitenaardse intelligentie.
Jim Schnabel, Remote Viewers: The Secret History of America’s Psychic Spies (1997). Schnabel sprak met betrokkenen bij het paranormale spionnenwerk van de CIA, en hoorde veel bizarre anekdotes over onverklaarbare fenomenen.
NB. Gerecenseerd in Skepter 10.4

10de Skepsis Congres: ‘Alles wat Skepsis’
Skepter 10.3 (1997) p. 40

Aankondiging van het congresprogramma in De Eenhoorn te Amersfoort op 8 november 1997.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – congres

Het verschijnsel Jomanda (1) (Brief.)
S. Goede
Skepter 10.3 (1997) p. 41

De alom aanwezige onttovering doet mensen verlangen naar menselijke warmte bij Jomanda.

Trefwoorden: Jomanda
Onderwerp: paranormale – Jomanda

Het verschijnsel Jomanda (2) (Brief.)
J. Stelleman
Skepter 10.3 (1997) p. 41

Koene heeft geen serieuze recensie geschreven. Het boek van Vervaet levert stof voor een serieuze discussie.

Trefwoorden: Jomanda
Onderwerp: paranormale – Jomanda

Leeuwen (Twee brieven.)

Skepter 10.3 (1997) p. 41

Jos Verhulst protesteert tegen Bügels column. In Medical Hypotheses 38, p. 346-348 (1992) had Verhulst heel wat anders geschreven. Bügel verdedigt zich door te wijzen op Verhulsts overige belangstelling.
NB. Hier is de abstract van dat artikel:
Twice as many top soccer players from The Netherlands, Belgium and France are born in August, as compared to July. A creeping selection mechanism, inadvertently caused by organisational aspects of the youth soccer competition in the countries mentioned, could be the explanation.

Trefwoorden: astrologie, Verhulst
Onderwerp: astrologie – algemeen

België buigt zich over haar sekten (Twee brieven.)
Skepter 10.3 (1997) p. 41-43

De Droog en Singelenberg discussiëren verder. De teksten staan op de website als appendix bij het hoofdartikel.

Trefwoorden: sekten
Onderwerp: religie – sekten

‘Ik wil door jou overtuigd worden!’
K.B.
Skepter 10.3 (1997) p. 43

K.B. voert experimenteel bewijs aan dat homeopathische middelen op afstand kunnen werken. Hij had uitslag op beide benen opgelopen bij werk aan zijn tuinvijver. Op zijn rechterbeen smeerde hij een zalfje dat niet alleen werkte, maar waardoor ook het linkerbeen genas (foto bijgevoegd). De redactie waarschuwt dat men bij het passeren van een drogist niet de totale geneeskracht ontvangt van de aanwezige homeopathische middelen.

Trefwoorden: homeopathie, humor
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Skeptische Bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 10.3 (1997) p. 44

Skeptiker 10.3 bevat drie lange artikelen over het Marseffect als reactie op het artikel van Nienhuys in Skeptiker 9.4 (een nummer met veel astrologie, ook de Astrotest van Nanninga): een van Ertel getiteld ‘Gauquelins Mars-Effekt: Illusion oder Irritation – Zum übereilten Abgesang von Dr. J.W. Nienhuys’, een van Nienhuys en een van hoofdredacteur Wunder. Daar is Ertel zo boos over geworden dat hij een advocaat heeft ingeschakeld. Het artikel van Nienhuys staat hier gelinkt: https://www.skepsis.nl/blog/2022/03/gauquelins-mars-effect/
NB. Ertel verloor, en tot tweemaal toe daarna nog in hoger beroep, waarna hij de kosten, ook van zijn tegenpartij, moest betalen ad DM 50.000. Dat werd vergoed door zijn rechtsbijstandverzekering.

Trefwoorden: Marseffect, Ertel, Wunder
Onderwerp: astrologie – Marseffect