Skepter 2.3 (1989)

Derde nummer van jaargang twee.

Beknopte inhoud

• De filosofie van de schijn (2) – Sigmund Freud als pseudo-wetenschapper door A.A. Derksen
• Het ruikt hier naar babyvlees… – de jacht op de Satanisten door Rob Nanninga
• De duivel is dood! – Geloof als rechtvaardiging voor moord door J.A. van Belzen
• Drie handen op één bijbel – Gristelijke voormannen over bijgeloof door C.J. van Dam
• Tien uit tien door Jan Willem Nienhuys
• Boekbespreking. De angst voor het bijgeloof – Superstition door Rob Nanninga
• Boekbespreking. Nagelaten werk – De slordige nalatenschap van Gerard Croiset door Karel Beckman en Paul de Vries
• Boekbespreking. Op zoek naar Omm Sety – een evident geval van reïncarnatie? door Dirk Gombeir
• Brieven
  

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

De filosofie van de schijn (2)
Sigmund Freud als pseudowetenschapper
A.A. Derksen
Skepter 2.3 (1989) p. 1-7

De verdere kenmerken van pseudowetenschap: het inzicht van de ingewijde en de alles verklarende theorie. Het laatstgenoemde kenmerk is verwant aan het popperiaanse weerlegbaarheidsbeginsel. Ten slotte: Bovenmatige onkritische pretentie. Iets is nog niet automatisch pseudowetenschap als één van die kenmerken aanwezig is, maar als alle zeven er zijn, zoals bij de theorieën van Freud, dan is het pseudowetenschap.
NB. Deel 1 staat in Skepter 2.2

Trefwoorden: pseudowetenschap, Freud, Popper, demarcatie, Leverrier, Oedipuscomplex, Wolvenman, Copericus, Darwin
Onderwerp: pseudowetenschap – Freud

Het ruikt hier naar babyvlees…
de jacht op de Satanisten
Rob Nanninga
Skepter 2.3 (1989) p. 8-10

EO’s Tijdsein signaleerde op 14 juni 1989 dat er een wereldwijd satanistisch complot is. De informatie komt uit de VS, de ingrediënten de gebruikelijke: baby-offers, seks en poep. Het begon met Michelle remembers (1980), maar de beschuldigingen begonnen epidemische vormen aan te nemen vanaf 1983. Bewijzen werden nooit gevonden. Christelijke fundamentalisten zijn doodsbang en verdenken heavy metal.

Trefwoorden: EO, Tijdsein, satanisme, Pazder, Michelle remembers, kleuterschool, FBI, Ramirez, Lanning, cult survivor, Bane, fundamentalisme, duivel
Onderwerp: religie – satansgeloof

De duivel is dood!
Geloof als rechtvaardiging voor moord
J.A. van Belzen
Skepter 2.3 (1989) p. 11-17

Bij de babymoord te Velp op 29 juni 1988 dachten de moordenaars dat de baby door een duivel bezeten was. Enigszins vergelijkbaar waren de moorden in Appeltern in 1900, op de logger KW 171 uit Katwijk, en in Meerkerk in 1944. In deze drie gevallen ging het telkens om een psychotische dader in een zwaar gereformeerd milieu. De dader meent een messias of zo te zijn en het slachtoffer wil daar niet in meegaan en is dus van de duivel bezeten. Dat was in Velp niet zo. De ouders waren niet gereformeerd, hun daad ontsproot aan een mix van Christus, Napoleon, Hitler en voodoo en visioenen. Er is geen reden om Paravisie te verbieden.

Trefwoorden: Velp, babymoord, duivel, Paravisie, Onkruid, occultisme, godsdienst, psychiatrie, Kraepelin, godsdienstwaan, Appeltern, KW 171, Katwijk, Meerkerk, Bouman, gereformeerden, zwartekousenkerk, Messias, visioen, Napoleon, Hitler, paragnost, Zwarte Gat, Gruppe Ludwig
Onderwerp: religie – satansgeloof

Drie handen op één bijbel
Gristelijke voormannen over bijgeloof
C.J. van Dam
Skepter 2.3 (1989) p. 18-23

Het programma Tijdsein van de EO waarschuwt regelmatig tegen het paranormale. In christelijke kringen treden sektenbestrijder Sipke van der Land, duivelbanner en dominee W.C. van Dam en bioloog Willem Ouweneel vaak op met waarschuwingen tegen bijgeloof. Deze drie zijn verdeeld over wat bijgeloof is. In elk geval de eerste twee definiëren het niet en hun boeken zijn een ratjetoe van onbewezen beweringen en volstrekt willekeurige keuzes. Karl Marx was lid van de satanskerk, volgens Ouweneel.

Trefwoorden: EO, Tijdsein, bijgeloof, gereformeerden, occultisme, bijgeloof, extase, seks, goeroe, hypnose, popmuziek, Beatles, paragnosten, Van der Land, Van Dam, Ouweneel, spiritisme, drugs, yoga, transcendente meditatie, acupunctuur, paranormale, trance, Jeane Dixon, Jack van Belle, Randall, Gauquelin, Kurtz, Bijbel, Darwin, Freud, Marx, satanskerk, medium, astrologie, Tenhaeff, magnetisme, glossolalie, Spanos.
Onderwerp: religie – bijgeloof

Tien uit tien
Jan Willem Nienhuys
Skepter 2.3 (1989) p. 24

Telepaten en dergelijke moeten in eenvoudige proeven 10 uit 10 correct scoren.

Trefwoorden: telepathie, helderziendheid, test
Onderwerp: paranormale – tests

Graancirkels (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 24

De BBC meldt (9 juli 1989) zuiver cirkelvormige plekken waarin het graan plat ligt. Buitenaarde intelligenties? Spontane luchtwervelingen?

Trefwoorden: BBC, graancirkels, meteorologie, ufo.
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Ufo (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 24

Een dorp in Brazilië is aangevallen door een ufo. Echt waar. Het stond in Privé op 1 juli 1989.

Trefwoorden: ufo, Privé, Henk van de Meijden
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Superstition
De angst voor het bijgeloof
Rob Nanninga
Skepter 2.3 (1989) p. 25-28

Bespreking van Superstition (1980, revised edition 1988), door Felix E. Planer. Volgens Planer wordt bijgeloof (waartoe hij ook religie rekent) door vier soorten angst veroorzaakt. Planer citeert slechts verouderde literatuur en loopt weg met Freud, gelooft in ‘het onderbewuste’, snapt niet waar astrologie tegenwoordig over gaat, en van moderne parapsychologie weet hij ook niets. Toch staan er wel nuttige dingen in het boek.

Trefwoorden: bijgeloof, Prometheus Books, Kurtz, Frazer, Freud, Skinner, hypnose, astrologie, spiritisme, ufo, voodoo, paranormale geneeswijzen, wondermachines, parapsychologie, Thouless, bidden, magie
Onderwerp: religie – bijgeloof

Bloedwonder (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 28

Op 6 mei 1989 vond weer het jaarlijkse bloedwonder te Napels plaats.

Trefwoorden: bloedwonder, Napels
Onderwerp: religie – bloedwonder

Nagelaten werk
De slordige nalatenschap van Gerard Croiset
Karel Beckman en Paul de Vries

Skepter 2.3 (1989) p. 29-35

Bespreking van Nagelaten werk (1988), door Gerard Croiset. Twee leden van de werkgroep helderziendheid van Skepsis gaan enkele gevallen na van de 90 belevenissen van de bekende in 1980 overleden helderziende. In alle gevallen op een handjevol na ontbreken gegevens zoals datum of namen of extra documentatie die kunnen helpen na te gaan wat er gebeurd was. In 1980 zou Croiset een NMR-machine gestoord hebben. In 1976 zou hij een gevaarlijk kruispunt beveiligd hebben, en in het laatste geval (ook 1976) assisteerde hij bij de zoektocht naar een man die bij het schaatsen in een wak terecht was gekomen en verdronken. Dit laatste geval is illustratief voor de chaotische verteltrant van Croiset.

Trefwoorden: Hoebens, Croiset, van Praag, stoelenproeven, Galan, professor Pul, Millar, Warner Tholen, Woudenberg, Bodegraven, Woubrugge, Kroon, paragnost
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Op zoek naar Omm Sety
een evident geval van reïncarnatie?
Dirk Gombeir
Skepter 2.3 (1989) p. 36-38

Bespreking van Jonathan Cott, Op zoek naar Omm Sety (1988). Dit is een biografie van Dorothy Eady (1904-1981), die meende dat ze de reïncarnatie was van een jonge vrouw die in dienst van een Egyptische tempel was en op wie farao Seti I (ca. 1306–1290 v.C.) verliefd werd.

Trefwoorden: Eady, reïncarnatie, Seti, Abydos, Egypte
Onderwerp: religie – reïncarnatie

Brief met antwoord van redactie
Skepter 2.3 (1989) p. 39-40

Briefschrijver A. Derks mist in Skepter beschrijvingen van eigen onderzoek. Ook is Skepter te moeilijk. De redactie antwoordt dat men eigen onderzoek wel probeert, maar dat het niet zo eenvoudig is, speciaal om de medewerking van de wonderdoeners te krijgen.

Trefwoorden: Skepsis, onderzoek
Onderwerp: skepsis – onderzoek

Skepsis-activiteiten (Korte berichten.)
Skepter 2.3 (1989) p. 40

Skepsis organiseert een reeks van drie lezingen in De Koepel. Voorts een nadrukkelijk oproep om meer knipsels op te sturen. Het tweede Skepsis-congres gaat over alternatieve geneeskunde en vindt plaats op 11 november 1989 in De Eenhoorn te Amersfoort.

Trefwoorden: skeptici, knipsels, De Koepel, astrologie, alternatieve geneeswijzen, parapsychologie, helderziendheid
Onderwerp: skeptici – organisatie

Louis Bolk Instituut (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 40

Het antroposofische Louis Bolk Instituut wil een homeopathisch plantenmiddel testen of demonstreren, maar weet niet hoe dat te doen (of heeft er niet voldoende geld voor), noch wat er eigenlijk in zit.
NB. Biplantol is in 2024 nog steeds een bloeiend bedrijf.

Trefwoorden: Biplantol, Louis Bolk, antroposofie
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – onderzoek

Acupunctuur (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 41

Paul Knipschild en medewerkers (onder anderen Gerben ter Riet, wiens promotiewerk het is) hebben een meta-analyse van acupunctuuronderzoekingen geproduceerd. Conclusie: de werkzaamheid van acupunctuur is niet aangetoond. Hoe beter een onderzoek, hoe slechter het resultaat.

Trefwoorden: Knipschild, ter Riet, Kleijnen, acupunctuur, Bong, meta-analyse
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Benveniste (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 41

INSERM laat Benveniste nog even doorwerken ondanks een negatief advies van de wetenschappelijke raad, en is niet te spreken over de werkwijze van Nature.

Trefwoorden: Benveniste, homeopathie, INSERM, Nature
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – Benveniste

Wonderchirurgen (Kort bericht.)
Skepter 2.3 (1989) p. 41

In de VS kreeg een Filippijnse psychisch chirurg negen maanden gevangenisstraf en een ander ontsnapt aan veroordeling door te beloven zoiets nooit meer te doen en al zijn patiënten terug te betalen.

Zie ook het artikel van Brenneman in Skeptical Inquirer 1989. 

Trefwoorden: José Bugarin, Placido Palitayan, psychische chirurgie
Onderwerp: gezondheid – psychische chirurgie