Skepter 2.4 (1989)

Vierde nummer van jaargang 2.

Beknopte inhoud

• Het Skepsis-congres 1989 – Alternatieve geneeskunde, geen kunst? door Co Stolper
• Souvenir Espagnol – De UFO van Willem Heijster door Marcel Hulspas
• Parallax-regisseur krijgt koude douche door Rob Nanninga
• Hoop doet leven – De wankele argumenten voor reïncarnatie door Jan Willem Nienhuys
  Reïncarnatie is een geleerd woord voor opnieuw geboren worden. In het Westen vindt ongeveer een kwart van de volwassenen wedergeboorte een aannemelijk idee. Welke verschillende opvattingen zijn er eigenlijk over reïncarnatie, wat zijn de argumenten en bezwaren, en wat voor bewijs is er eigenlijk?
  
• God of goochelaar? De ‘harde’ claims van Sai Baba door Rob Nanninga
• Bioritme en Perestroika door Cornelis de Jager
• Als door een dikke muur – Een paragnost maakt zijn claim niet waar door Rob Nanninga
• De aura van de appel – Rammelend onderzoek in Eindhoven door Jan Willem Nienhuys
• Wortelrassen – Het racisme in de theosofie en de antroposofie door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. Gaiasofie – De totalitaire milieuvisie ban Kees Zoeteman door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. Pseudoscience and the Paranormal – Een handboek voor de skepticus door Werner Eeman
  
  

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Het Skepsis-congres 1989
Alternatieve geneeskunde, geen kunst?
Co Stolper
Skepter 2.4 (1989) p. 1

Sprekers waren Hugo Verbrugh, de professoren Ballieux, Ariëns, Van Ree, Knipschild en Timmerman. Er waren 150 belangstellenden.
NB. De voordrachten staan in Skeptische Notitie 4.

Trefwoorden: Verbrugh, Ballieux, Ariëns, Van Ree, Knipschild en Timmerman, alternatieve geneeskunde, endorfinen, immuunsysteem, acupunctuur, homeopathie, placebo-effect, Oei-Tan
Onderwerp: skeptici – congres

Souvenir Espagnol
De UFO van Willem Heijster
Marcel Hulspas
Skepter 2.4 (1989) p. 2-6

Willem Heijster zag en filmde in Spanje een ufo. Verklaring: hij zag eerst een stratosfeerballon, en op volgende avonden de planeet Venus. De automatische scherpinstelling van de videocamera speelde ook een rol.

Trefwoorden: Heijster, ufo, Spanje, ballon, Venus
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Parallax-regisseur krijgt koude douche
Rob Nanninga
Skepter 2.4 (1989) p. 7-8

Jan Dorrestein van het Veronica-programma Parallax had in Brazilië een heuse wonderman ontdekt genaamd Thomas Morton. Het bleek een sekteleider te zijn die één goochelkunstje kende, namelijk als de camera even niet op hem gericht is, parfum van onder zijn bureau tevoorschijn halen.

Trefwoorden: Daniel Home, medium, Dorrestein, Thoma Green Morton, Randi, sekte, mantra, Bres
Onderwerp: paranormale – wonderen

Hoop doet leven
De wankele argumenten voor reïncarnatie
Jan Willem Nienhuys
Skepter 2.4 (1989) p. 9-13

Samenvatting van Skeptische Notie 1: Reïncarnatie.

Als bewijzen van reïncarnatie worden vaak aangevoerd: herinneringen aan vorige levens van kinderen of gehypnotiseerden en het verschijnsel dat sommige mensen een taal kunnen spreken die ze niet geleerd hebben. Deze bewijzen zijn erg zwak.

Trefwoorden: reïncarnatie, karma, theosofie, Tertullianus, Lucretius, occultisme, hypnose, Jane Evans, Melvin Harris, Privé, Ian Stevenson, David Barker, xenoglossie
Onderwerp: religie – reïncarnatie

Rasti Rostelli (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 13

Gaat over twee geweldsincidenten op 10 en 11 september.

Trefwoorden: Rostelli
Onderwerp: paranormale – Rostelli

Werkgroep Groningen (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 13

In Groningen is een skeptische werkgroep opgericht. Een subgroep daarvan gaat lesmateriaal voor middelbare scholen ontwikkelen.

Voronezj Ufo (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 13
In Voronezj in de Sovjet-Unie zou er een ufo geland zijn. Volgens TASS allemaal bedrog.

Trefwoorden: Voronezj, ufo, TASS, Sovjet-Unie
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Glasnost (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 13

Door de Glasnost komen er allemaal sensationele berichten in omloop, zeggen Kees de Jager en John Maddox.

Trefwoorden: ufo, glasnost, Sovjet-Unie, de Jager, Maddox, helderziendheid, koude kernfusie
Onderwerp: paranormale – wonderen

God of goochelaar?
De ‘harde’ claims van Sai Baba
Rob Nanninga
Skepter 2.4 (1989) p. 14-17

De Indiase goeroe Sai Baba is een goochelaar. Hij kan dingen uit het niets tevoorschijn brengen. Een opwekking uit de doden is een sterk verhaal, want betrokkene was niet dood geweest, zeiden de artsen van het ziekenhuis.

Trefwoorden: Sai Baba, Sandweiss, vibutie, Hegener, psychische chirurgie, Haraldsson, Karlis Osis, parapsychologie, Hans Vos, Dale Beyerstein, Shiva, Fanibunda, Waler Cowan, Premanand, Krishna Rao, Rajagopalan, Lawrence Babb, Bhagwan, Maharaj Ji, Da Free John
Onderwerp: religie – Sai Baba

Zinnetjes
Jan Willem Nienhuys
Skepter 2.4 (1989) p. 18

Kun je skepticisme samenvatten in korte zinnetjes?

Trefwoorden: alternatieve geneeswijzen
Onderwerp: skeptici

Bioritme en Perestroika
Cornelis de Jager
Skepter 2.4 (1989) p. 18

Op een station in Leningrad verkocht iemand computeruitdraaien van bioritmen tegen betaling van een twintigste van een typisch maandloon.

Trefwoorden: Sovjet-Unie, bioritme
Onderwerp: pseudowetenschap – bioritme

Als door een dikke muur
Een paragnost maakt zijn claim niet waar
Rob Nanninga
Skepter 2.4 (1989) p. 19-20

Een paragnost beweerde dat hij op grond van foto’s die in enveloppen mochten zitten, informatie kon krijgen over de gefotografeerde. Een proef wees uit dat hij het niet kon.

Trefwoorden: Parapsychologie, paragnost
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Illustratie met cartoon van Albert the experimental rat uit New Scientist.
Skepter 2.4 (1989) p. 20

De aura van de appel
Rammelend onderzoek in Eindhoven
Jan Willem Nienhuys
Skepter 2.4 (1989) p. 21

Bij bouwkunde aan de TUE studeerde iemand af op paranormale kwaliteitsbepaling van appelen, wortels en honing. Begeleider was professor Van Mansveld van de universiteit van Wageningen. Zijn inspiratie was deels Gaiasofie van Zoeteman.

Trefwoorden: bouwkunde, gaiasofie, Zoeteman, buitenzintuiglijke waarneming
Onderwerp: pseudowetenschap – aura

Wortelrassen
het racisme in de theosofie en de antroposofie
Marcel Hulspas
Skepter 2.4 (1989) p. 22-29

Theosofie en antroposofie hadden een mythologische rassenleer, volgens welke er aan de huidige mensen wel zes wortelrassen vooraf gingen, waaronder achtereenvolgens Hyperboreeërs, Lemuriërs, Atlantiërs en de blanke Ariërs, waaruit dan de nieuwe mens (het zevende ras) geboren zou worden. Annie Besant was in staat het theosofische racisme om te buigen, maar Steiner deed niet zoiets en na Steiners dood zijn geschriften herinterpreteren was er ook niet bij.

Trefwoorden: racisme, antroposofie, theosofie, Van der Tuin, Zondergeld, Roel van Duijn, Steiner, Moerland, Blavatsky, negerroman, Bulwer Lytton, Rozekruisers, Vril, Fabre d’Olivet, Bailly, Hyperboreeërs, Lemuriërs, Atlantiërs, Ariërs, Sclater, Gobineau, Besant, Manoe, Tolteken, Teutonen, Krishnamurti, Leadbeater, Chamberlain, Semieten, jezuïeten, Joden, Saturnusras, Lanz von Liebenfels, von List, Hitler, Albert Steffen, Ita Wegman
Onderwerp: religie – racisme

Gaiasofie
De totalitaire milieuvisie van Kees Zoeteman
Marcel Hulspas
Skepter 2.4 (1989) p. 30-34

Bespreking van Kees Zoeteman, Gaiasofie (1989). De plaatsvervangend directeur-generaal milieuzaken schreef een boek dat oppervlakkig de gaia-hypothese van Lovelock overneemt, maar dat vanaf vrijwel het begin een antroposofisch traktaat is. Uiteindelijk komt het neer op ecofascisme: een ‘wereldauthoriteit’ die bepaalt wie mag leven en zo ja waar en of die wel kinderen mag krijgen.

Trefwoorden: Zoeteman, Gaiasofie, Gaia, VROM, Steiner, geesteswetenschap, Hyperboreeërs, Lemurięrs, Atlantiërs. Lovelock, entropie, gnostische filosofie, hermetisme, Bruno, Galileo, Mersenne, Fludd, driegeleding, Baily, Cayce, Uyldert, racisme, Reijnders, Achterhuis
Onderwerp: religie – racisme

Pseudoscience and the Paranormal
Een handboek voor de skepticus
Werner Eeman
Skepter 2.4 (1989) p. 30-34

Bespreking van Terence Hines, Pseudoscience and the Paranormal: A Critical Examination of the Evidence (1988). Hines wil onder andere begrijpen hoe mensen in het paranormale en alternatieve geneeskunde kunnen geloven. Het boek is zeer volledig. Hines overdrijft het belang van Geller voor de parapsychologie, maar onderschat het spiritisme. Niettemin is het uiterst geschikt als handboek.

Trefwoorden: paranormale, CSICOP, Fox, paragnost, Croiset, Serios, Hoebens, Ian Stevenson, Geller, spiritisme, psychoanalyse, pseudowetenschap, gebedsgenezing, Randi, astrologie, ufo, Hopkins, Strieber, Däniken, Berlitz, Bermudadriehoek, Velikovsky, Kusche
Onderwerp: pseudowetenschap

Skepsis (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 34

Twee Skeptische Notities zijn verschenen, en de lezersenquête is klaar.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – publicaties

Astrologie (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 34

Een astrologische geschillencommissie is opgericht. Men kan er niet terecht als een voorspelling niet uitkomt. De commissie is ingesteld door de Federatie van Astrologische Groeperingen. Die groeperingen omvatten de helft van de Nederlandstalige groeperingen.

Trefwoorden astrologie, geschillencommissie
Onderwerp: astrologie – astrologen

Lijkwade (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 34

De Lijkwade van Turijn blijft voor gelovigen echt. Ze klampen zich vast aan de vervuilingshypothese. Ian Wilson is ook van de partij.

Trefwoorden: Lijkwade, Ian Wilson
Onderwerp: religie – Lijkwade

Stepanek (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 34

Pavel Stepanek kon regelmatig in tests groene en witte kaarten op paranormale wijze onderscheiden. Het was een goocheltruc. De parapsycholoog Jan Kappers testte hem met door Martin Gardner aanbevolen controles.

Trefwoorden: Stepanek, parapsychologie, Gardner
Onderwerp: parapsychologie – onderzoek

Zoeteman (Kort bericht.)
Skepter 2.4 (1989) p. 34

Zoeteman beschikt over drie helderzienden die goed van slecht water kunnen onderscheiden. Ze verklaarden zich bereid mee te werken aan een skeptisch experiment met ondoorzichtige flesjes met schoon en vuil water. Een uitgewerkt onderzoeksvoorstel werd na drie maanden beantwoord met de mededeling dat Zoeteman de komende maanden geen tijd had.

Trefwoorden: Zoeteman, test, Nanninga, Millar
Onderwerp: paranormale – buitenzintuiglijke waarneming (ESP)

Een overzicht van twee jaar Skepter
Skepter 2.4 (1989) p. 35

Beknopte inhoudsopgave eerste twee jaargangen van Skepter.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – publicaties