Skepter 8.1 (1995)

Eerste nummer van jaargang 8.

Beknopte inhoud

• De sekte en de sociale dienst – Het Instituut voor Video Gestalttherapie in Groningen door Rob Nanninga
  Officieel is het gewoon een psychotherapeutisch instituut waar vooral incestslachtoffers worden behandeld. In werkelijkheid heeft het alles weg van een sekte, geleid door een paranoïde en meedogenloze vrouw.
• Voorspel de toekomst met Skepsis! door G.C. Molewijk
• Astrologie en wetenschap – Een ontmoeting tussen twee werelden door Hans van Oosterhout
• Kassa voor ouwe muizen door Jan Willem Nienhuys
• Tekenen des tijds – De Nederlandse graancirkels en hun betekenissen door Willem de Blécourt
• Een onvoltooide zoektocht – De wetenschap volgens Karl Popper door Gustaaf Cornelis
• Tussen kennis en schijnkennis – Een beschouwing over het demarcatievraagstuk door Ewald Vervaet
• De UFO-fascisten – UFO’s en de Grote Samenzwering door Marcel Hulspas
• Roswell de Verschrikkelijke – De UFO-crash, de geruchten, de getuigen door Dennis Stacy
• Boekbespreking. Natuurlijk kun je kiezen bij kanker door Jan Drukker
• Boekbespreking. Volksgeloof door G.C. Molewijk
• Boekbespreking. De 147 personen die ik ben door Waldi Seuntjens
• Gesignaleerd
• Podium. Subjectiviteit in wetenschappelijk onderzoek door J.G.T van Dalen
• Podium. Hysterisch trommelen door Laurens van der Pol
• Brieven

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

De sekte en de sociale dienst
Het Instituut voor Video Gestalttherapie in Groningen
Rob Nanninga
Skepter 8.1 (1995) p. 1-3

Wies Moget (51) runt een psychotherapeutisch instituut, het IVG, waar vooral incestslachtoffers worden behandeld. Het heeft alles weg van een sekte, geleid door een paranoïde en meedogenloze vrouw. Vermoedelijk heeft de gemeente Groningen haar al tonnen betaald.

Trefwoorden: Moget, Video Gestalt Therapie, Barry Goodfield, satanssekte
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen en satansgeloof

Nanninga voor de rechter (kader)
Skepter 8.1 (1995) p. 3

Moget heeft Nanninga voor de rechter gedaagd. Skeptici kunnen hem steunen.

Trefwoorden: Moget
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen en satansgeloof

Voorspel de toekomst met Skepsis!
G.C. Molewijk
Skepter 8.1 (1995) p. 4

Wie kan het beste raden wat 1995 ons gaat brengen? Van 25 gebeurtenissen konden Telegraaf-lezers aangeven hoe waarschijnlijk ze die achtten. Vragenlijst is opgesteld in samenwerking met Skepsis en Nederlandse Vereniging voor Parapsychologie.

Trefwoorden: parapsychologie, Telegraaf, nieuws, helderziendheid
Onderwerp: parapsychologie – helderziendheid

Astrologie en wetenschap
Een ontmoeting tussen twee werelden
Hans van Oosterhout
Skepter 8.1 (1995) p. 5-6

Op 21 januari kwamen in het Psychologisch Instituut van de Utrechtse universiteit vertegenwoordigers bijeen van Skepsis, NVWAO en NGPA. De sfeer was gemoedelijk. Na drie jaar praten vinden de meeste NGPA-leden onderzoek zinloos, en de skeptici zijn ook uitgepraat. Misschien zit er toch iets in astrologie, maar de astrologen doen hun best niet om dat te vinden. Aan de orde komen ook de astrotest van Skepsis en het Marseffect.

Trefwoorden: astrologie, test, Methorst, Terpstra, Van Rooij, De Graaff, Mars effect, Ertel
Onderwerp: astrologie – congres

Redactioneel naschrift (kader)
Skepter 8.1 (1995) p. 6

De (negatieve) resultaten van de Astrotest zijn klaar.

Trefwoorden: astrologie, test
Onderwerp: astrologie – test

Kassa voor ouwe muizen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 8.1 (1995) p. 7

Jerry Solfvin deed in het begin van de jaren 1980 proeven met muizen en maisplantjes om te kijken of paranormale genezing effect had. Het was een replicatie van werk van Grad uit de jaren 1960. Solfvins onderzoeksverslag had het niveau van een afstudeerscriptie, maar nu, op 24 januari 1995, promoveerde hij erop bij Dick Bierman. Zou de zestig mille die de overheid uitkeert voor elke gamma-promotie daarmee te maken hebben?

Trefwoorden: paranormale genezing, promotie, parapsychologie, Bierman, Solfvin
Onderwerp: parapsychologie – onderzoek

Tekenen des tijds
De Nederlandse graancirkels en hun betekenissen
Willem de Blécourt
Skepter 8.1 (1995) p. 8-14

In 1994 waren er veel graancirkels in Nederland en ‘cirkeldeskundigen’ beschouwen de figuren als waarschuwingen. De cirkels zijn boeiend vanwege de opschudding die ze teweeg brengen. De ‘deskundigen’ verzuchten dat de grappenmakers een verschrikking voor ze zijn.

Trefwoorden: Zierikzee, Contact Network International, CNI, Hegge, moeder aarde, Jojada Verrips, John Michell, leylijnen, Blavatsky, Vleer, Bovensmilde, Randles, Fuller, Demonolatreia, Hulspas, Damman, Jomanda, Watkins, Hutton, Aquarius
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Stem (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 14

Freek van den Broeke hoorde een stem die hem er uiteindelijk toe bracht om Lourdesreizen te organiseren.

Trefwoorden: stemmen horen, Lourdes
Onderwerp: religie – wonderen

Jomanda (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 14

Professor Gerrit Huizer (die ook in psychische chirurgie gelooft, zie Skepter 1.2 en 1.3) wil Jomanda gaan onderzoeken, namelijk met röntgenfoto’s voor en na.

Trefwoorden: Jomanda, onderzoek, Huizer
Onderwerp: paranormale – Jomanda

Naaktfoto’s (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 14

De antropoloog W.H. Sheldon liet tussen 1940 en 1960 naaktfoto’s maken van alle eerstejaars in Yale en elders. Al die foto’s waren vernietigd, op die van Yale na, waar dus ook foto’s van Bill en Hillary Clinton bij zaten. Die zijn nu ook vernietigd.

Trefwoorden: Sheldon, naaktfoto, Clinton, Yale
Onderwerp: pseudowetenschap

Astrologie (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 14

President Jeltsin van Rusland heeft generaal Rogozin in dienst, die regelmatig horoscopen voor Jeltsin bestudeert. Ook heeft Jeltsin een medium Dzjoena Davitasjvili in dienst.

Trefwoorden: astrologie, Rusland, Jeltsin, medium, Rogozin
Onderwerp: astrologie – algemeen

Een onvoltooide zoektocht
De wetenschap volgens Karl Popper
Gustaaf Cornelis
Skepter 8.1 (1995) p. 15-18

Biografie van Karl Popper (1902-1994). In 1919 hoorde Popper een lezing van Einstein aan, en was verbaasd dat Einstein vond dat experimenten het laatste woord hebben. Dat was de kiem voor zijn falsificatiebeginsel.

Trefwoorden: Popper, Einstein, demarcatieprobleem, immunisering
Onderwerp: wetenschap – demarcatie

Tussen kennis en schijnkennis
Een beschouwing over het demarcatievraagstuk
Ewald Vervaet
Skepter 8.1 (1995) p. 19-22

Samenvatting van een uitvoeriger geschrift van de auteur: Notitie Grondslag Skepticisme. Hij beschrijft de ‘onderzoekscyclus’: achtergrondkennis, verrassende afwijking, voorgestelde verklaring, verankering, en als die slaagt dus verbeterde achtergrondkennis, waarna de cyclus kan herhaald worden. Als de verankering niet ondernomen wordt of niet slaagt is de verklaring pseudowetenschap en natuurlijk ook als de ‘verrassing’ niets bijzonders is en de verklaring overbodig. Skeptici richten zich op het ontbreken van verankering, maar dat is voor gelovigen onbelangrijk, omdat die de verankering hebben overgeslagen.

Trefwoorden: skeptici, demarcatieprobleem
Onderwerp: wetenschap – demarcatie

De UFO-fascisten
UFO’s en de Grote Samenzwering
Marcel Hulspas
Skepter 8.1 (1995) p. 23-28
Adamski en het Verborgen Rijk (kader)
Skepter 8.1 (1995) p. 24
De Grote Samenzwering (kader)
Skepter 8.1 (1995) p. 28

Sinds enkele jaren circuleren er onder ufo-gelovigen steeds wildere samenzweringstheorieën gebaseerd op rechts-extreme ideologieën.

Trefwoorden: Keyhoe, Barker, NICAP, Robert Carr, Aztec-hoax, Koehler, Silas Newton, Scully, Cahn, ‘dr. Gee’, Gebauer, Berlitz, Moore, Bennewitz, Grays, Nordics, Doty, Friedman, MJ-12, Majestic, Truman, Randle, Schmitt, Roswell, Berliner, John Lear, Robert Lazar, Cooper, Adamski, Grote Samenzwering, Protocollen, Contact Network International, CNI, Condon
Onderwerp: ufo’s – samenzwering

Roswell de Verschrikkelijke
De UFO-crash, de geruchten, de getuigen
Dennis Stacy
Skepter 8.1 (1995) p. 29-32

In 1947 kwam er iets naar beneden in Roswell. Het eerste krantenbericht sprak van een vliegende schotel, maar dezelfde dag nog kwam er een correctie: het waren de resten van een weerballon met een radarreflector. Dertig jaar later begonnen de geruchten in de vorm van een boek van Berlitz en Moore. De verhalen werden steeds sterker, maar op 8 september 1994 onthulde de luchtmacht dat het niet om een weerballon, maar om het geheime project Mogul ging, bedoeld om Russische atoombomproeven te detecteren. De titel is een verwijzing naar de verwarring tussen ‘Iwan de Verschrikkelijke’ (Iwan Marchenko) en John Demjanjuk.

Trefwoorden: Roswell, Jesse Marcel, Berlitz, Friedman, Randle, Schmitt, Berliner, Brazel, Anderson, Glen Debbis, Schiff
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen – Roswell

Natuurlijk kun je kiezen bij kanker
Jan Drukker
Skepter 8.1 (1995) p. 33-34

Akshaya de Groot is in Natuurlijk kun je kiezen bij kanker (1994) nogal optimistisch over diverse alternatieve behandelwijzen voor kanker. Met name Moerman en grote hoeveelheden selenium en vitamine C, A en E. De Groot meent ten onrechte dat de medische wetenschap de psychologie van het ziekbed heeft weggestuurd.

Trefwoorden: kanker, voeding, Moerman, vitamine, voetzoolreflextherapie, pancharma, homeopathie, neuraaltherapie, darmspoeling, lasertherapie, maretak
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Volksgeloof
G.C. Molewijk
Skepter 8.1 (1995) p. 34-35

Peter Lorie schreef Volksgeloof: Boek van magische kennis (1992). Hij probeert te veel te verklaren. Veel van dat geloof (bijvoorbeeld rijst strooien bij bruiloften) is traditioneel ritueel, en de symbolische betekenis leeft niet bij de bijgelovigen. Lorie gelooft trouwens ook in de realiteit van psychische chirurgie.

Trefwoorden: bijgeloof, psychische chirurgie
Onderwerp: religie – bijgeloof

De 147 personen die ik ben
Waldi Seuntjens
Skepter 8.1 (1995) p. 36-37

Het boek De 147 personen die ik ben: Leven met een meervoudige persoonlijkheidsstoornis (1994), geschreven door Liz Bijnsdorp, geeft een impressionistisch zelfbeeld van een vrouw die denkt te lijden aan een ‘meervoudige persoonlijkheidsstoornis’, MPS. Wie hier enige wetenschappelijke waarde aan wil hechten, moet haar relaas echter niet al te letterlijk nemen.

Trefwoorden: mps, Marko van Gerven, Van der Hart
Onderwerp: psychologie – meervoudige persoonlijkheden

Bezetenen (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 37

Bijna 40% van de psychiatrische patiënten die door geestelijken zijn doorverwezen denken dat ze bezeten zijn. Aan de exorcist hadden ze veelal slechte herinneringen. Die had ze angst aangejaand en schuldgevoelens bezorgd.

Trefwoorden: bezetenheid, exorcist
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen en satansgeloof

Rugpijn (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 37

Gewoon de oude routines aanhouden bij rugpijn is stukken beter dan ‘rust’ of fysiotherapie.

Trefwoorden: rugpijn
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Ingezonden mededeling
Skepter 8.1 (1995) p. 37

Een lezer biedt de eerste drie jaargangen van Skepter te koop aan.

Trefwoorden: Skepter
Onderwerp: skeptici – publicaties

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 8.1 (1995) p. 38

Jean-Pierre Bayard, Sophie Welshing, Yolande Michon, De Rozenkruisers: Historie, traditie en rituelen (1994). De Rozenkruisers hebben nooit bestaan. De auteurs hebben er een potje van gemaakt. Een volstrekt onsamenhangend werk.
Antonio Damasio, Descartes’ Error: Emotion, Reason and the Human Brain (1994). Descartes dacht dat het verstand in het brein zit en de geest in de hypofyse; nog steeds denken onderzoekers dat het verstand alleen in het brein zit.
NB. Een Nederlandse vertaling verscheen in 1998.
T.M. Luhrman, Persuasions of the Witch’s Craft: Ritual Magic in Contemporary England (1991). De auteur heeft zowat honderd heksenclubjes rond Londen bezocht om een antwoord op haar vraag te krijgen: hoe kunnen rationele mensen zoveel onzin geloven?
John Dominic Crossan, Jezus: Een revolutionaire biografie (1994). Jezus, aldus deze hoogleraar Bijbelse geschiedenis, predikte voornamelijk orthodoxe joodse ideeën. Waarom moest hij dan zo openlijk ter dood gebracht worden? Daar komt geen antwoord op.
Roger Penrose, Shadows of the Mind: A Search for the Missing Science of Consciousness (1994). Volgens Penrose werkt het brein volgens nog onbekende natuurwetten.
Michel Schiff, Un cas de censure dans la science : L’Affaire de la mémoire de l’eau (1994). Schiff legt niet uit wat Benveniste nu eigenlijk deed en waarom het controversieel was. Zijn betoog rammelt en is emotioneel.

Sheldrake (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 38

De stichting Concept wil de morfische velden van Sheldrake onderzoeken, maar ook de visies van David Bohm, meer in het bijzonder diens ‘implicatie order’, Prigogine, Fritjof Capra en dergelijke.

Trefwoorden: Wageningen, Goodwin
Onderwerp: pseudowetenschap – Sheldrake

Reilly (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 38

Reilly heeft nu onderzocht of homeopathische middelen tegen astma helpen. Voornaamste bezwaar: te weinig proefpersonen.
NB. Het ging om een totaal van 28 patiënten.

Trefwoorden: Reilly, astma, homeopathie
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – onderzoek

Podium – Subjectiviteit in wetenschappelijk onderzoek
J.G.T. van Dalen
Skepter 8.1 (1995) p. 39-41

De auteur heeft Mesmer onderzocht door diens geschriften te lezen en daarna paranormale genezers door met ze te gaan praten en zoveel mogelijk neutraal te blijven. Als de onderzoeker een vooroordeel heeft zal hij ook vinden dat ‘het’ niet werkt.

Trefwoorden: Mesmer, paranormale genezing
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze – onderzoek

Podium – Hysterisch trommelen
Laurens van der Pol
Skepter 8.1 (1995) p. 41

De wereldbeker voetbal 1995 werd gewonnen door Ajax, en bij die gelegenheid bleek dat mannen ook heel hysterisch kunnen zijn, mogelijk opgezweept door trommelmuziek.

Trefwoorden: hysterie
Onderwerp: psychologie – massahysterie

Jomanda (Brief.)
Skepter 8.1 (1995) p. 42-43

Jomanda laat in een brief van ongeveer 1000 woorden, die hier facsimile is afgebeeld, weten dat ze het onderzoeksvoorstel van Nanninga niet wetenschappelijk (‘volslagen absurd’) vindt. ‘Dat u zich verlaagd [sic] tot het niveau van middelbare scholieren op een regenachtige namiddag doet me eerlijk geschreven een beetje verdriet.’
NB. Het onderzoek stelde o.a. voor om met tien flessen water te experimenteren. Toen vele jaren later Piet Borst iets dergelijks voorstelde met 1000 flessen, moest die dat bezuren omdat Jomanda zijn aanbod om te helpen (met het randomiseren en dergelijke) interpreteerde als een belofte om de hele proef uit te voeren (patiënten recruteren, flessen uitreiken en later de patiënten bevragen en de administratie bijhouden). Zie voor details https://www.kwakzalverij.nl/encyclopedie/j/encyclopedie-jomanda/

Trefwoorden: Jomanda, test
Onderwerp: paranormale – Jomanda

Ongewenst helderzienden (Brief.)
Karel Roskam
Skepter 8.1 (1995) p. 44

Briefschrijver had een dochter die met de brommer verongelukt is. Nu wordt hij geteisterd door helderzienden en ook door de Scientology Kerk met allerlei boodschappen van dochter.

Trefwoorden: helderzienden
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Aardstralen (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 44

Annemarie van Rens uit Venlo verkocht dure Terra-matten tegen aardstralen. Maar het was namaak, en de firma Terra verbood haar dat. Het was niet de eerste keer dat ze dit soort fraude pleegde.

Trefwoorden: aardstralen, Terra
Onderwerp: pseudowetenschap – aardstralen

Ramtha (Kort bericht.)
Skepter 8.1 (1995) p. 44

Ramtha is de geest van een 35.000 jaar oude Atlantiër die gechanneld wordt door JZ Knight. Maar nu komt Ramtha ook door bij een Berlijnse. Een rechtbank in Linz oordeelde dat dit een inbreuk is op het auteursrecht.
NB. In hoger beroep werd dit gedeeltelijk teruggedraaid, maar in 1997 kreeg Knight gelijk van een hoger gerechtshof.

Trefwoorden: JZ Knight, Ramtha
Onderwerp: paranormale – mediums