door Jan Paalman – Skepter 1.3 (1988)
Wie op 19 maart (1998) de weekendbijlage van de Volkskrant opensloeg op pagina 9, kon daar onder de kop ‘Volstrekt onverklaarbaar en toch genezen’ een opmerkelijk artikel aantreffen. De journalist Michiel Hegener berichtte over de wonderbaarlijke verrichtingen van Filippijnse wondergenezers, die met blote handen, pijnloos en zonder een litteken achter te laten, aan de lopende band bloedige operaties verrichten. ‘Volgens bijna iedereen die het verschijnsel van dichtbij heeft waargenomen’, schrijft Hegener, ‘hoort het thuis in de categorie volstrekt onverklaarbaar’.
OM u een idee te geven van dit ‘volstrekt onverklaarbare’ een citaat uit Hegeners artikel. Een patiënt, Unita Ligteringen uit Hilversum, laat zich psychisch opereren omdat ze last heeft van wegrakingen. Unita: ‘Toen rustte een hand even boven mijn nek, vlak onder de schedelrand, en het volgende moment, met een straal van warmte, schoot die hand naar binnen, alsof er geen enkele weerstand was en zonder de minste pijn. (..) Of hij ook door het schedeldak is gegaan, weet ik niet, omdat het werkelijk op geen enkele manier met pijn te maken heeft. Rond de opening kwam een beetje bloed vrij. En toen – gllppp – het voelde alsof er iets werd weggezogen. Daarna liet hij het zien: een soort bal van bloedstolsels en wat ondefinieerbaar weefsel. In ieder geval niet iets wat daar geacht wordt daar vrij rond te zweven. Om de wond te sluiten hoefde hij alleen maar te strijken. De kwaal waar het om ging is nooit meer teruggekomen’. Ligteringen woonde zelf op de Filippijnen vele van dergelijke operaties bij en, zo schrijft Hegener, ‘veel van Ligteringens beschrijvingen zouden, mits goed gedocumenteerd, voorpaginanieuws kunnen zijn.’
Appendix
Toen gebeurde er iets aardigs: ruzie onder professoren. De astronoom prof. dr. C. de Jager liet per ingezonden brief weten dat psychische chirurgie op niets anders berust dan goochelarij en gewoon bedrog. De Jager, voorzitter van Skepsis, schreef dat ‘zoals altijd het experiment de waarheid aan het licht zal moeten brengen’ en stelde zich als proefpersoon beschikbaar. De psychochirurg die in aanwezigheid van een arts, een goochelaar en een notaris er in slaagt om De Jagers appendix te verwijderen kan, ‘contant betaald’, tienduizend gulden verdienen.
Dit kwam De Jager te staan op een reprimande van Prof. dr. Gerrit Huizer van het Derde Wereld Centrum in Nijmegen. De Jager zou die tienduizend gulden beter kunnen besteden door zelf in de Filippijnen te aanschouwen hoe lokale genezers landgenoten en westerlingen ‘voor bijna geen geld en in korte tijd van moeilijke kwalen afhelpen’. Ook zou hij zich eens moeten verdiepen in wetenschappelijk werk van George Meek en auteurs van ‘nog zwaarder wetenschappelijk kaliber’ als Alfred Stelter of Stanley Krippner, Wat daarvan te denken? Prof. Huizer was zo vriendelijk om mij die bronnen beschikbaar te stellen, en al lezende vielen mij de ogen uit het hoofd van verbazing.
Bedrog
Bijna alle auteurs geven grif toe dat er vaak gerommeld wordt met slachtafval en dierenbloed dat, al goochelend en tot grote verbazing van patiënt en omstanders, uit het lichaam wordt getoverd. De Filippijnse arts Jesus Lava (‘Een marxist, en die geloven niet zo gauw in het bovennatuurlijke’, aldus Huizer) schrijft ronduit dat er ‘overdadig boerenbedrog wordt gepleegd zoals je zou kunnen verwachten bij deze zeer vercommercialiseerde en buitengewoon lucratieve handel.’ Op zich is dat nog geen bewijs dat psychochirurgie niet bestaat, zeker niet voor de ware gelovige. ‘Waarom stilstaan bij boerenbedrog, als het dat al is’, schrijft Valentine in zijn boek ‘Psychische Chirurgie’, ‘Eén witte raaf, en je weet zeker dat niet alle raven zwart zijn’. Waar is dus die witte raaf? Helaas, in de bronnen van Huizer kom je hem nergens tegen.
De wondervoorbeelden van dr. Lava zijn wel erg dun, aan geen enkele wondergenezing besteedt hij meer dan een regeltje of vijf, zes. Een medewerker aan Lava’s boek, Benjamin Felix, confronteert de critici met het volgende originele bewijs. In 1969 kwam een Amerikaan na een bezoek aan een Filippijnse psychische chirurg volkomen genezen van kanker terug. Toen verdween hij spoorloos en dat is het bewijs. Hoezo dan? vraag je je dan verbijsterd af. Die man verdween volgens Felix niet voor niets spoorloos van de aardbodem: het zou hem niet verbazen als zekere belangengroepen (hij bedoelt artsen) de man hebben geliquideerd om te voorkomen dat het goede nieuws ook in Amerika de ronde zou doen.
G.W. Meek
In de andere ‘publicaties van zo mogelijk nog zwaarder kaliber’ wordt zwaar getheoretiseerd over psycho-energetische fenomenen en hoe niet-fysische energie door de genezer op de patiënt worden overgebracht. Maar die theorieën interesseren me niet: kunnen ze het nou wel, of kunnen ze het niet?, dàt wil ik weten, Van enige twijfel aan het reële bestaan van deze verschijnselen is bij de meeste auteurs geen sprake, allemaal komen ze net die genezers tegen die de zaak niet tillen. ‘Ik ben niet zo naïef dat ik niet zou merken als er gegoocheld wordt’ zegt autoriteit en fysicus Alfred Stelter over de wonderlijke verrichtingen van de beroemde genezeres Josefina Sison. (Onthoud even haar naam, we komen haar nog tegen).
De enige die een min of meer wetenschappelijk onderzoek opzette is de parapsycholoog George W. Meek. Dit onderzoek uit 1974 is in psycho-kringen zeer vermaard en geldt nog steeds als hèt bewijs dat psychochirurgie echt bestaat. Meek construeerde een doorzichtige perspex operatietafel, zette daar film- en fotocamera’s omheen plus vijf waarnemers waaronder drie dokters.
Vervolgens ging de genezeres Josefina Sison aan het werk. Meek beschrijft slechts drie gevallen. Bij de eerste patiënte – een vrouw van 45 met borstkanker – verwijderde Josefina een bebloed gaas uit de rechter borst en plaatste een nieuw stuk gaas ‘zonder een insnede te maken’. De tweede patiënt is Meek zelf. Josefina helpt hem van een urinewegkwaal door zijn onderbuik te masseren waarbij plotseling bloed vloeide, ‘Er was niet de minste kans dat dit bloed door een truc verscheen’ aldus Meek. Nog een patiënt wordt zeer kort besproken en dat is het dan. Wat de waarnemers er van vonden wordt niet vermeld, en hoe ze heten en waar ze vandaan komen, daar kom je ook niet achter.
Goochelen
Meek begreep dat critici niet erg onder de indruk zouden zijn van zijn onderzoek. Die zien graag dat er een goochelaar bij staat, want de enigen die verstand hebben van goochelen zijn nu eenmaal goochelaars. Maar helaas, psychische chirurgen hebben een broertje dood aan goochelaars omdat hun skeptische geest de genezende energie verstoort.
Meek vindt tenslotte iemand die èn in het paranormale gelooft en nog verstand van goochelen heeft ook, en trekt met hem langs vijf bekende genezers. Deze David Hoy schrijft er een ontluisterend rapportje over: alle vijf genezers bedienen zich van goocheltrucs (‘George, jij hebt toch ook gezien hoe F. de stenen in haar broekzak verborg?’). Interessant is wat hij zegt van Josefina Sison, de heldin van Stelter en Meek. ‘Nogmaals, haar werkelijk verbazingwekkende kunnen ligt niettemin binnen de grenzen van de orthodoxe goochelarij en vingervlugheid.’ Dan is er nog een ander moeilijk punt. Psychochirurgen staan zelden of nooit toe dat verwijderd bloed of weefsel wetenschappelijk wordt onderzocht. In die enkele gevallen dat dit wel gebeurde werd dierlijk, in ieder geval ‘niet-menselijk’ bloed of weefsel aangetroffen. Bedrog? Nee hoor, aldus Meek, dat menselijke weefsels zo veranderen bewijst juist de grote energie kracht die van de genezer uitstraalt.
Bloederig
Hoe meer je te weten komt, hoe banaler het wordt, Zo zat ik vorige week een lezing uit van de stichting Sampaguita, die geneesreizen naar de Filippijnen organiseert. Een van de inleiders, de arts Bert van Dierendonck, repte over ongelofelijke zaken als het openen van het lichaam zonder dat de genezer de patiënt aanraakt. Dàt had ik nou eens graag willen zien, maar toen hij dia’s en later een video vertoonde viel het allemaal weer bar tegen. Je zag een genezer steeds een vuist diep in de buik van de patiënt prangen terwijl de andere hand allerlei bloederige zaken vanonder die vuist naar boven trok. Dan wat gepoets met een gaasje en verdomd: geen litteken te zien! Het publiek, heel wat welwillender dan ik, was niet echt onder de indruk.
Van Dierendonck maakte veel werk van het onderzoek van George Meek, maar vergat het desastreuze rapport van de goochelaar te melden. Ook beweerde hij dat de objectieve, maar onbekende waarnemers na afloop van het experiment een verklaring hadden ondertekend dat er geen sprake was van bedrog. Dat is niet zo: Meek vermeldt dat nergens.
Nee, het ziet er niet naar uit dat prof. De Jager ooit die tienduizend gulden hoeft uit te betalen. Integendeel. ‘Tot op heden heeft niemand op mijn aanbod gereageerd. Ik ben bereid om de inzet flink te verhogen’. Tot hoever wilt u gaan? De Jager: ‘Honderdduizend gulden’.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in o.a. De Gelderlander (Nijmegen); De Stem (Breda) en Het Binnenhof (Den Haag).
Uit: Skepter 1.3 (1988)
In Skepter 2.2 deed Gerard Molewijk verslag van de ontmaskering van een tweetal Filippijnse psychische chirurgen die een demonstratie gaven op een Paravisie-manifestatie. James Randi liet in The Tonight Show van Jimmy Carson show eens zien hoe de psychische chirurgen te werk gaan:
