Skepter 16.3 (2003)

–

Derde nummer van jaargang 16.

Beknopte inhoud

• Parariteiten – Laserpunctuur tegen roken
• Stop de persen
• ‘Ik was bijna gaan hemelen’ – Psychische hulp voor darmklachten door Boudewijn Otten
• ‘Bowel Management’ – Gezondheid uit de klisteerspuit door Boudewijn Otten
• Aura’s in het blikveld – Onderzoek naar kleurrijke ervaringen door Rob Nanninga
  Auralezers zien veelkleurige energievelden om anderen heen. Dit is te verklaren als een combinatie van nabeelden en fantasie. Bij proeven blijft er niets van over. Ook aurafoto’s leveren geen bewijs, want die worden door gekleurde lampjes veroorzaakt.
  
• Dader met drie handen – Occams scheermes in de Schiedammer parkmoord door Ana van Es
  Bij de Schiedammer parkmoord ontspoorde het onderzoek binnen het uur. Een voor de hand liggende verdachte werd ‘slachtoffer’, en daarna redeneerden politie en psychologen naar het gewenste antwoord toe. De voorbijganger die 112 belde, kreeg achttien jaar plus TBS.
  
• ‘Het juiste niveau van domheid’ – De antroposofische geneesmiddelleer door Bram de Boer
  De antroposofische geneesmiddelen lijken homeopathisch, maar de theorie erachter is zo absurd, bizar en occult dat de homeopathie daarnaast welhaast een toonbeeld van wetenschappelijke en medische nuchterheid lijkt.
• Hoop voor hopelozen – Professor Banjian weet raad door G.C. Molewijk
• Een valse broer van Jezus – Kritiek op een knekelkist door Walter Heijder
  Het bottenkistje van de broer van Jezus was meteen al suspect en viel na enige tijd door de mand. Geleerde Lemaire en een wetenschappelijk tijdschrift stonden in hun hemd.
  
• Uilen – Kameleons van het paranormale – Notities van Joe Nickell
• De kruik gaat te water… Nieuwste avonturen van gebedsonderzoeker Wirth door Jan Willem Nienhuys
• Aan de oevers van de Theems – Europese skeptische conferentie in Londen door Marie Prins
• Aan gene zijde door Mark Traa
  
• Podium: De theorie van E door Geerten het Beggelder
• Boekbespreking. Nederland Seculier! door Emmy Jacobs
• Boekbespreking. Een skeptisch woordenboek door Jan Willem Nienhuys
• De godsdienst van de technologie door André Klukhuhn
• Boekbespreking. De schepping van het heilige door Henrik de Nie
• Brieven – Weerwoord van Cees Dekker en Ronald Meester in de discussie over Intelligent Design
• In Memoriam Kees Braams
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Aannemelijk –
Marie Prins
Skepter 16.3 (2003) p. 4

Echinaforce is een kruidenmiddel, en de firma Biohorma die het verkoopt zegt dat de werking is aangetoond. Dit op basis van een rammelende proef uit 1999. De Reclame Code Commissie ging akkoord.

Trefwoorden: Echinaforce, Biohorma, Reclame Code Commissie
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Parariteiten: Harry Potter ziet Orion
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 4

De jonge toverheld ziet na vijf jaar oersaaie sterrenkundeles een wintersterrenbeeld aan de junihemel staan.

Trefwoorden: astronomie, Harry Potter, Orion
Onderwerp: wetenschap – algemeen –

Parariteiten: Laserpunctuur tegen roken
Rob Nanninga
Skepter 16.3 (2003) p. 4-5

Het Augustinuscollege te Groningen stuurt alle rokende leraren naar een bedrijf dat beweert met softlasers 95% succes te hebben. Ze hebben in elk geval succes met het innen van 115 euro voor een behandeling. Professor Edzard Ernst heeft bewezen dat het niet werkt. Zowel de schooldirecteur als de eigenaar van het laserbedrijf weigeren commentaar.

Trefwoorden: lasertherapie, roken Ernst, acupunctuur
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Parariteiten: Geloven in (n)iets
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 5

Het boekje Leven zonder God lokt discussies uit in de krant. Sommige mensen vinden dat er in kerken zo mooi gezongen wordt, maar Marjolein de Vos knapte af op de tekst van het Credo. Briefschrijvers vonden Kousbroek (een van de geïnterviewden in het boekje) onverdraagzaam.

Trefwoorden: Harm Visser, Ger Groot – , Den Boef, Marjolein de Vos, Rudy Kousbroek, Max Pam, Bert Keizer
Onderwerp: religie – christendom

Stop de Persen 7 mei 2003 – 19 juli 2003
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 6-7

Trefwoorden: geloof, massavernietigingswapens, vitamines, Pana Wave, homeopathie, vuurwerkramp, Raël, paranormaal, Rulof, nepoperaties, Wiseman, Atkinsdieet, theologie, SARS, Jeroen Bosch, aardbeving, Grosbøll, wondergeloof, vaccinatie, fibromyalgie, antialcoholdrank, ADHD, enneagram, hobbypluimvee, hoogspanningsleidingen, satanische praktijken, Manek, Maharishi, duiveluitdrijving, allergie, Beréa
Onderwerp: sdp

‘Ik was bijna gaan hemelen’
Psychische hulp voor darmklachten
Boudewijn Otten
Skepter 16.3 (2003) p. 8-10 – 

Jij hebt de ziekte van Crohn niet, zei Maja Mullenders tegen haar zieke zus Trudie Zillig. Inmiddels is de 43-jarige Trudie bijna hersteld van een darmoperatie. Genezen is Trudie ook. Van haar geloof in alternatieve genezers. Het komt nooit meer goed tussen de Gorinchemse zussen.

Trefwoorden: paranormale genezing, Crohn, Hans van den Muijzenberg, Joost Mullender
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze

‘Bowel Management’
Gezondheid uit de klisteerspuit
Boudewijn Otten
Skepter 16.3 (2003) p. 11

Regelmatig darmspoelen zou goed voor de gezondeheid zijn, zegt het Amerikaanse Awareness Institute.
NB.  Meer over darmspoelen hier: https://www.kwakzalverij.nl/behandelwijzen/natuurgeneeswijzen/colonhydrotherapie-of-darmspoeling-is-onzin/

Trefwoorden: darmspoelen, Bernard Jensen
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze

Aura’s in het blikveld
Onderzoek naar kleurrijke ervaringen
Rob Nanninga
Skepter 16.3 (2003) p. 12-15

In de New Age gelooft men in het bestaan van aura’s. Het zijn echter een soort nabeelden. Bij een zogeheten deurtest blijken aurazieners hun vermogens kwijt te zijn. Op paranormaalbeurzen kan men aurafoto’s laten maken met een camera die kleine lampjes bevat. Kirlianfoto’s worden ook wel aangevoerd als bewijs dat aura’s bestaan.

Trefwoorden: aura, nabeelden, deurtest, aurafoto, Kattenberg, Spruit, aurabril, phantom leaf effect
Onderwerp: paranormale – aura

Dader met drie handen
Occams scheermes in de Schiedammer parkmoord
Ana van Es
Skepter 16.3 (2003) p. 16-19

Bij de zogenaamde Schiedammer parkmoord (22 juni 2000) werd de voorbijganger Cees B. die de moord aan 112 meldde veroordeeld tot 18 jaar cel plus tbs (2002). Dit was duidelijk een misser, maar de auteur zoekt de oplossing een volslagen verkeerde richting.
NB. In 2004 werd de werkelijke dader gevonden en Cees B. vrijgelaten. Later kreeg hij een schadevergoeding.

Trefwoorden: Schiedammer parkmoord, Van Koppen
Onderwerp: maatschappij – rechtspraak

‘Het juiste niveau van domheid’
De antroposofische geneesmiddelleer
Bram de Boer
Skepter 16.3 (2003) p. 20-23

Antroposofische middelen lijken op homeopathische (ze zijn ook sterk verdund), maar de bijbehorende leer is een samenraapsel van alchemie, humorenleer en astrologie waarbij de homeopathie nog rationeel afsteekt.

Trefwoorden: antroposofie, Steiner, Wegman, antroposofische geneeskunde, Verbrugh, Hippocrates, Galenus, astrologie, Plumbum Mellitum, honing, Ik-mechanisme, astraallichaam, ijzerproces, zwavelproces, Gezondheidsraad
Onderwerp: gezondheid – antroposofie

Hoop voor hopelozen
Professor Banjian weet raad
G.C. Molewijk
Skepter 16.3 (2003) p. 24-25

Sommige Amsterdamse helderzienden en mediums maken reclame door een soort visitekaartjes in brievenbussen te stoppen. Het gaat meestal om Noord-Afrikaanse of Midden-Oosterse afzenders die zich mr. of professor noemen. Wie op de aanbiedingen ingaat, merkt dat er vooruit betaald moet worden, in tegenstelling tot wat op de kaartjes staat.

Trefwoorden: waarzeggen, medium, helderziende
Onderwerp: paranormale – mediums

Een valse broer van Jezus
Kritiek op een knekelkist
Walter Heijder
Skepter 16.3 (2003) p. 26-28

De Parijse paleograaf André Lemaire kocht een kistje van kalksteen met een merkwaardige inscriptie van verzamelaar Oded Golan die het in de jaren 1970 gekocht zou hebben. Op het kistje (bedoeld om botten in te bewaren) stond in het Aramees: Jacobus, zoon van Jozef, broer van Jezus.

Gaandeweg bleek echter dat het kistje dan wel heel oud kon zijn, maar dat de inscriptie een recente vervalsing was.

Trefwoorden: Lemaire, Sorbonne, Oded Golan, Rochelle Altman, Joe Nickell, patina,
Onderwerp: religie – christendom

Uilen
Kameleons van het paranormale
Joe Nickell
Skepter 16.3 (2003) p. 28

De kerkuil en andere uilen worden vaak aangezien voor vreemde monsters, mede door hun reflecterende grote ogen.

Trefwoorden: kerkuil, gestreepte bosuil, Tyto alba, spoken, mothman
Onderwerp: paranormale – monsters

De kruik gaat te water…
Nieuwste avonturen van gebedsonderzoeker Wirth
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 29-30

Daniel Wirth publiceerde in 1990 en daarna opmerkelijke artikelen over Therapeutic Touch, maar toen skepticus Dale Beyerstein om nadere inlichtingen vroeg, kreeg hij eerst helemaal geen antwoord en daarna alleen een vage juridische dreigbrief. In 2001 was Wirth coauteur van een nog veel opmerkelijker studie naar het effect van bidden op succes bij IVF. Maar nu is hij gearresteerd wegens fraude, namelijk het stelen van miljoenen onder andere door identiteitsfraude.
NB. Op 22 november 2004 werd Wirth veroordeeld tot vijf jaar cel, na een volledige bekentenis. Maar zijn artikelen (9 stuks) werden niet ingetrokken; alleen werd de naam van coauteur Lobo verwijderd van het IVF-stuk omdat het zogenaamd een vergissing was.

Trefwoorden: Daniek Wirth, Therapeutic Touch, Beyerstein, Cha, Lobo, IVF, Truelove, Joseph Horvath
Onderwerp: religie – gebedsgenezers

Aan de oevers van de Theems
Europese skeptische conferentie in Londen
Marie Prins
Skepter 16.3 (2003) p. 31-33

De conferentie vond plaats van 5 tot 7 september 2003. Bijna twee dozijn sprekers – veel bekende namen – belichtten in interessante lezingen bekende skeptische thema’s zoals alternatieve geneeskunde, parapsychologie, nepgeschiedenis, piramidologie en creationisme. Uit Nederland was er Gerald Woerlee. Die sprak over bijnadoodervaringen. Volgens archeoloog Michael Brass worden creationisten gedreven door theologische overwegingen. Zonder erfzonde komt het christelijk geloof in de lucht te hangen, maar zonder Genesis geen erfzonde. Een heel andere visie op evolutie hebben hindoes: die denken dat de mensheid al miljarden jaren bestaat.

Trefwoorden: Edzard Ernst, Kimball Atwood, Robert Imrie, Petr Lemez, Chris French, Ray Hyman, Richard Wiseman, Michael Brass, Lee Keener, Mark Newbrook
Onderwerp: skeptici – congres

Aan Gene Zijde
Mark Traa
Skepter 16.3 (2003) p. 34

Nieuwe rubriek over New Age tijdschriften en dergelijke. Deze keer: in Spiegelbeeld van juli/augustus staat in bedekte bewoordingen dat hiv en SARS producten van Big Pharma zijn. Pablo van Well lijkt te denken dat de vrouwelijke cyclus gelijk opgaat met de schijngestalten van de maan. Sandrina Kimmijzer in Paravisie kan aan iemands rug zien hoe iemand er mentaal aan toe is. Er komt wel enige helderziendheid bij kijken. Ook Lotus en Aquarius hebben medische tips, respectievelijk om diabetes te behandelen en tot je eigen kern te komen door de lichtlichamen te openen.

Trefwoorden: Spiegelbeeld, van Toorn, Pablo van Well, Paravisie, ruglezen, Lotus, Mudra-techniek, Aquarius
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

De theorie van E
Geerten het Beggelder
Skepter 16.3 (2003) p. 35

De auteur heeft een bijzondere affiniteit met de letter e. Zijn problemen weet hij aan een gebrek aan e. Zijn vriendin Barbara Abrahams verliet hem voor ene Arjan Galama. Zijn exposé schetst de gang naar pseudowetenschap: geleidelijk aan de feiten verdraaien

Trefwoorden: humor, egenetica
Onderwerp: humor

Nederland Seculier!
Emmy Jacobs
Skepter 16.3 (2003) p. 36-38

Bespreking van Nederland seculier! Tegen religieuze privileges in wetten, regels, praktijken, gewoonten en attitudes (2003) door August Hans den Boef, In Nederland is er officieel scheiding van kerk en staat, maar er zijn nog allerlei wetten zoals over godslastering en zondagsrust die het christendom bevoordelen. In de hogeschool waar de auteur lesgeeft is in de kelder wel een gebedsruimte voor islamieten, maar geen fitnessruimte. Veel taalcursussen Arabisch zijn verkapte godsdienstlessen, enzovoorts. Hier en daar overdrijft de auteur. Doordat het een collectie eerder gepubliceerde bijdragen is, wordt er veel herhaald.
NB. De wet op smadelijke godslastering (artikel 147 WvS) is op 1 maart 2014 geschrapt.

Trefwoorden: grondwet, kerk, staat, godslastering, zondagsrust, Mediawet, gelijke behandeling, SGP, artikel 6, discriminatie, confessioneel onderwijs, schoolstrijd, Van der Hoeven, OALT, New Age, Fortuyn, islam
Onderwerp: religie

Erratum (bij Broodje aap – de vervolgcursus)
Skepter 16.3 (2003) p. 38

Aan het eind is van het artikel zijn twee regels weggevallen. Staat goed in de websiteversie.

Trefwoorden: erratum
Onderwerp: skeptici – publicaties

Een skeptisch woordenboek
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 39-41

Bespreking van The Skeptic’s Dictionary: A collection of strange beliefs, amusing deceptions & dangerous delusions (2003) door Robert Todd Carroll. In tegenstelling tot veel andere werken van dit type is het zeer schappelijk geprijsd (20 euro, terwijl de concurrentie 130 dollar of meer vraagt voor vaak niet eens zo beste boeken). Veel van de tekst is ontleend aan de website van Carroll. De auteur vertelt tal van interessante zaken, laat ook nogal wat steken vallen, en maakt helaas weinig vermelding van gedaan onderzoek. Maar voor die prijs moet je niet zeuren.

Trefwoorden: Anastasia, Randi, Kossy, Chupacabra, urinetherapie, transsubstantiatie, drogredenen, Protocollen, Blondlot, Marseffect
Onderwerp: skeptici – publicaties

De godsdienst van de technologie
André Klukhuhn
Skepter 16.3 (2003) p. 41

Wetenschappers in het verleden waren in allerlei opzichten gelovig, en vooral in Amerika zijn er nog veel diepgelovige wetenschappers. Op de eerste maanvlucht werd de Bijbel voorgelezen en Edgar Mitchell liet zelfs een microfilm met Genesis 1:1 op de maan achter.

Trefwoorden: religie, wetenschap
Onderwerp: religie

De schepping van het heilige
Henrik de Nie
Skepter 16.3 (2003) p. 42-43

Recensie van Walter Burkert, Religion and the sacred: Tracks of biology in early religion (1996). Dit boek gaat over de biologische oorsprong van religieuze gebruiken. Misschien was er al duizend eeuwen geleden religie. Angst is puur biologisch. Zo zijn mensen soms bang voor spinnen of slangen, terwijl personenauto’s een stuk gevaarlijker zijn. Religie maakt het ook mogelijk rampen en leed een plaats te geven. Volgens de classicus Burkert zijn godsdienst en ietsisme blijvertjes.

Trefwoorden: Lorentz, Tinbergen, Neanderthalers, Frans de Waal, rituelen, heldenverhalen, chimpansees, Mardoek, lijden, ietsisme, Dennett, Dawkins
Onderwerp: religie

Kritische beschouwing van Intelligent Design is gewoon wetenschap (Brief.)
Ronald Meester en Cees Dekker
Skepter 16.3 (2003) p. 44

De auteurs verdedigen zich tegen de eerder geuite kritiek. Ze vinden dat hun van alles in de schoenen geschoven wordt. Men kan bijvoorbeeld best het darwinisme gedeeltelijk verwerpen, bijvoorbeeld omdat het details bevat die geen zicht op een oplossing hebben, zonder er iets tegenover te stellen. De claims van Intelligent Design kritisch bekijken is wetenschap.
NB. Twee reacties, namelijk van Korthof en Nienhuys, staan op de website van Skepsis.

Trefwoorden: Darwin, Del Ratsch, Paley, Pigliucci, Dembski, Plantinga, Korthof
Onderwerp: religie – creationisme

In memoriam Kees Braams
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 45

Kees Braams, oud-directeur van het FOM-Instituut voor Plasmafysica, overleed op 29 juli 2003 op de leeftijd van 78 jaar. Hij was bestuurslid van Skepsis vanaf het begin tot 1997. Het idee van thematische werkgroepen en Skeptische Notities is van hem en de ‘Skeptische Pendel’ is door hem ontworpen. Hij organiseerde ook het project ‘Nieuws van 1995’

Trefwoorden: Braams
Onderwerp: skeptici

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.3 (2003) p. 46

In Skeptiker 16.1 gaat Jürgen Windeler na of positief dan wel negatief denken enig effect ten goede of ten kwade heeft op kanker. Daar is veel onderzoek naar gedaan. Acht verschillende van deze stemmingen, variërende van strijdlust tot depressie, hadden elk voor zich geen enkel effect.