De kruik gaat te water…
Nieuwste avonturen van gebedsonderzoeker Wirth
door Jan Willem Nienhuys
De ongrijpbare auteur van enkele opzienbarende studies over de genezende kracht van strijken en bidden is gegrepen. Hij moet terechtstaan wegens grootscheepse oplichting.
In 1990 baarde onderzoeker Daniel Wirth opzien met een studie die de invloed van Therapeutic Touch (een soort strijken, zie Skepter, december 1996, zie ook Nanninga 1996) zou aantonen. Het allereerste nummer van een tijdschrift getiteld Subtle Energies opende met Wirths artikel.
Eind 1992 bleken volgens een artikel van Wirth samen met ene Joseph Horvath (onthoud die naam) in het Journal of Scientific Exploration afgehakte salamanderpootjes met dezelfde techniek ook weer vlot aan te groeien.
In 1993 en later volgden nog enkele artikelen, onder meer in het toen eveneens nieuwe tijdschrift Complementary Therapies in Medicine. Therapeutic Touch zou bij een goed geblindeerd onderzoek duidelijk meetbaar effect hebben op het tempo waarmee wonden genezen. De BBC maakte er een documentaire over die ook door Discovery Channel werd vertoond.
De artikelen riepen vele vragen op. Waarom kwam zo’n prima stuk in een obscuur New Agetijdschrift terecht? Wie waren de anonieme medewerkers? Waar was de universiteit die had meegewerkt aan het recruteren van vrijwilligers die zich een gat in de huid hadden laten ponsen? En waarom was zo’n sterk effect van een soort bidden op wonden niet eerder ontdekt? En waarom was de eenvoudige proef eigenlijk door niemand gerepliceerd?
Skepticus en filosoof Dale Beyerstein ging op onderzoek uit, aanvankelijk om wat meer gegevens (bijvoorbeeld de oorspronkelijke data) te verkrijgen ten behoeven van een replicatie. Hij stuitte op een muur van zwijgen. De coauteurs waren onvindbaar, daaronder ook een `tandarts’ die onbekend bleek te zijn bij zijn beroepsgroep. Wirths adres was in feite een postbus. Zijn onderzoeksinstituut was nergens bekend. Ten langen leste kreeg Beyerstein een brief van Wirth op blanco papier met een vage juridische bedreiging, namelijk het dringende advies om toch vooral feiten en opinies te onderscheiden en daar een advocaat voor te raadplegen.
Wirth bleek een doctor in de juridische wetenschappen te zijn, maar hij was geen lid van enige organisatie van advocaten. Hij had in 1989 een Master’s Thesis in de parapsychologie geschreven onder begeleiding van Jerry Solfvin (zie Skepter maart 1995), die niets van hem wist (zie Beyerstein 2000a).
Bidproeven
In 2001 deed Wirth weer van zich horen. Foto’s van Koreaanse vrouwen die zwanger wilden worden door IVF waren naar de VS opgestuurd. Daar was voor sommige van hen gebeden (door bidders die over niet veel meer dan een foto beschikten) en voor andere niet. Het succes van bidden bleek overduidelijk. Een respectabele gynaecoloog, Rogerio A. Lobo van Columbia University in New York, bleek bereid zijn naam te verlenen aan een artikel dat uiteindelijk verscheen in Journal of Reproductive Medicine.
Bij nadere beschouwing zat het stuk vol eigenaardigheden. Het succes van de voorbedegroep stak nauwelijks verder boven het gemiddelde uit dan de niet-bidgroep eronder zat. Er waren opvallend weinig meerlingzwangerschappen, en in de voorbedegroep zaten tamelijk veel jonge patiëntes (die betere succeskansen hebben), en er was nogal wat (een kwart) uitval. Bovendien werd het ene statistisch opvallende resultaat (50% versus 26% succes) wel heel erg uitgemolken door tal van logische gevolgen ervan ook als statistisch uitzonderlijk voor te stellen. De meest voor de hand liggende verklaring is dat niet een alwetend Opperwezen van Zijn eeuwige raadsbesluiten afweek vanwege de gebeden van een door Wirth samengesteld clubje bidders, maar dat Wirth gerotzooid heeft met de verloting. In het artikel in kwestie is niets te vinden over bijzondere maatregelen die harde garanties geven dat er geen relevante informatie van Korea naar de VS ging, voordat de resultaten van de verloting de andere kant uit gingen.
Lobo en de waarschijnlijk ook de tijdschriftredactie bleken niet op de hoogte van Wirths antecedenten, en alweer bleek Wirth onvindbaar en zijn `advocatenkantoor Wirth & Wirth Esq.’ onbekend.
De firma List & Bedrog
Inmiddels is zijn verblijfplaats wel bekend. Wirth heeft sinds 23 september 2003 huisarrest in Californië, moest 200.000 dollar borg betalen om uit voorlopige hechtenis te blijven, en moet op 1 november 2003 voorkomen wegens een miljoenenfraude, aldus The Morning Call van 24 september. In 1983 (dus ruim voor het begin van zijn loopbaan in de parapsychologie) had Wirth zich een tweede identiteit aangemeten, namelijk als John Wayne Truelove, een jongen die in de jaren 1950 was overleden. Hij en Horvath (ja, dezelfde) gebruikten deze en andere valse identiteiten om een vrijwel onontwarbaar netwerk van bankrekeningen te openen, creditkaarten te verkrijgen en huizen te kopen. Truelove (Horvath) werkte zich bij het bedrijf Adelphia Communications Inc. naar binnen en werd er manager applicatieontwikkeling. In die functie contracteerde hij Wirth voor `computerdiensten’ en wist zo meer dan twee miljoen dollar weg te sluizen (geen wonder dat Wirth zo maar de borg kon betalen). Dat is niet de enige fraude, want de totale aanklacht noemt 3,4 miljoen dollar. Wirth schijnt bijvoorbeeld al sinds 2000 uitkeringen op te strijken voor een overleden echtpaar, Julius en Vivian Wirth, en Horvath heeft in 2002 zijn eigen huis in brand gestoken om de verzekering te bedriegen, en toen de politie door zijn valse naam prikte, gaf hij een tweede valse naam op. Ook Wirth kan naar het schijnt het liegen niet laten, want hij beweert nu tegen justitie dat hij helemaal niet wist dat zijn kennis `Truelove’ eigenlijk Horvath heette. Het is niet bekend hoe hij zijn inspiratie verklaart bij het verzinnen van medeauteurs voor zijn stukje over salamanderpootjes uit 1992.
Intrigerend blijft natuurlijk de vraag hoe betrouwbaar zijn wetenschappelijk onderzoek is. Daar zal de rechter zich wel niet over gaan buigen. Diepere motieven dan hebzucht veronderstellen we doorgaans niet bij iemand die een paar miljoen achterover drukt. Maar wat kan iemand tot fraude bewegen bij onderzoek? Was zijn onderzoek het zoveelste voorbeeld van vroom bedrog in de trant van wenende madonna’s, stigmata, en niet-eetsters? Of waren die miljoenen bedoeld om een grootscheeps onderzoek op te zetten?
Literatuur
Dale Beyerstein (2000a). Getting in Touch with TT Experimenters. In: B. Scheiber and C. Selby (eds.) Therapeutic Touch, Prometheus Books, Amherst NY, (p.143-153).
Dale Beyerstein (2000b). Replication of a TT research: a case study. In dezelfde bundel, p.245-261.
Rob Nanninga (1996) De zuster wil strijken. Intermediair 22 november 1996. Rob Nanninga (1997) Luchtstrijkers in de gezondheidszorg. In: Erkende onzin, Skeptische Notities 11, Utrecht.