Skepter 11.4 (1998)

Onderwerp: religie – christendom

Vierde nummer van jaargang 11.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Modegolf en wetenschap – Het elfde Skepsiscongres door Stephen Poley
• Pak de kwak! Actie tegen advertenties van kwakzalvers door Marie Prins
  Het is goed mogelijk actie te ondernemen tegen kwakzalverij. Kwakzalverij bestaat bij de gratie van publiciteit, en althans de advertenties voor kwakzalvers zi jn aan te pakken.
• ‘Ik vond het heel moeilijk om onbegrijpelijk te schrijven.’ Interview met Alan Sokal en Jean Bricmont door Marcel Hulspas
• Omgepoolde aardstralen – Het milieubewustzijn van VROM door Rob Nanninga
  Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer verbouwde een ruimte tot een stiltekamer die gevrijwaard is van kwalijke energieën en aardstralen.
• Koning en klokkenmaker – was Karl Naundorff de 17de Lodewijk? door Tim Trachet
• Een betere wetenschap: De romantische speurtocht naar de eenheid der natuur door Marcel Hulspas
• Yin, yang en kernfusie door Peter Bügel
• Godsdienst: geen. De oorzaken van ongeloof in de westerse wereld door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. Wat staat er echt in de sterren? door Tim Trachet en Ronny Martens
• Boekbespreking. Tot in der eindigheid door Erik Hoogcarspel
• Hieper Boreas
• Boekbespreking. Onbegrensde levenskracht door tachyonen door Jan Willem Nienhuys
• Boekbespreking. The Real Roswell Crashed-Saucer Coverup door Marcel Hulspas
• Gesignaleerd
• Podium. Anne Frank en de laatste druppel door Hugo Verbrugh
• Podium. De medische wetenschap mist energie! door Akshaya de Groot
• Brieven
  • Reactie Teo Wams op Ongewenst succes -De milieubeweging wil meer dan de natuur redden (Skepter 11.2)
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Zin in andermans bier
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 2

Claire Sylvia onderging, 47 jaar oud, een long-harttransplantatie in 1988 in het ziekenhuis van Yale. Haar donor was een jongeman, Tim, van 18 jaar. Na de operatie was haar smaak veranderd. Ze had zin in een biertje. Dat was nieuw voor haar. In 1997 schreef ze er een boek over en nu was ze in Amsterdam. Kunstcriticus Anna Tilroe had het georganiseerd, om de eenzijdigheid van de moderne geneeskunde aan de kaak te stellen.
NB. In Skepter 12.1 staat een recensie van Sylvia’s boek.

Trefwoorden: Claire Sylvia, Tilroe, harttransplantatie
Onderwerp: paranormale – algemeen

Parariteiten: ‘Nu nog iets minder bescheiden!’
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 2

Prinses Irene heeft Samen: de natuur als familie geschreven waarin ze uitlegt hoe je met kankercellen en virussen moet praten, maar ze is ook kunstenares geworden. Ze maakt zeefdrukken (abstracte beelden uit de natuur) en ze schrijft gedichten. Het is te zien in haar woonplaats Wijk bij Duurstede.

Trefwoorden: Irene, Krabbé
Onderwerp: religie – New Age

Parariteiten: Daarom Amersfoort!
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 3

Amersfoort is bijna de alternatieve hoofdstad van Nederland. Er zijn twaalf alternatieve opleidingen, en 150 alternatieve therapeuten (ongeveer 1 per duizend inwoners). Alleen Amsterdam heeft er meer per capita. Het enige tegenwicht is het jaarlijkse Skepsiscongres.

Trefwoorden: skepsis, Amersfoort, alternatieve geneeskunde
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Parariteiten: Gaat België weer op UFO-jacht?
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 3

In België is in juni op een vergadering van ufo-belangstellenden een plan gemaakt om het ufo-onderzoek ‘uit de catacomben’ te halen. Prominent aanwezig was John Van Waterschoot, auteur van Ufo’s boven België: Vijftig jaar waarneming, onderzoek en verklaringen (1997).

Trefwoorden: ufo, Wim Van Utrecht, Wilfried De Brouwer
Onderwerp: ufo’s – algemeen

Parariteiten: Borst over alternatieven
Jan Willem Nienhuys
Skepter 11.4 (1998) p. 3

Dr. Els Borst-Eilers, vice-premier en minister van Volksgezondheid, werd geïnterviewd door het AD. Ze was opvallend mild over alternatieve geneeskunde. ‘Als men maar ook een reguliere arts raadpleegt.’ Toen ze nog professor Borst was, had ze min of meer gezegd dat alternatieve behandelingen slechts placebo’s zijn, en huisarts Veenema had toen geprotesteerd dat alternatieve behandelaars ziektebevestigend werken.

Trefwoorden: Borst-Eilers, alternatieve geneeskunde, Veenema
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Amsterdamse Werkgroep / website / Congres 1999
Skepter 11.4 (1998) p. 3

De werkgroep kondigt een lezing aan op 2 februari 1999, en de website is begin 1999 geheel vernieuwd. Er staan nu 70 artikelen op. Het Europese Skeptische Congres is 17-19 september in Maastricht.

Trefwoorden: skeptici, website, congres
Onderwerp: skeptici – organisatie

Stop de Persen 8 augustus 1998 – 30 oktober 1998
Jan Willem Nienhuys
Skepter 11.4 (1998) p. 4-5

Trefwoorden: Loch Ness, Jehovah’s Getuigen, Bermudadriehoek, Maitreya, Januarius, Vrije School, Heidelberg Appeal Nederland, IgNobelprijs, Ratelband, Colla
Onderwerp: sdp

Modegolf en wetenschap: Het elfde Skepsiscongres
Stephen Poley
Skepter 11.4 (1998) p. 6-8

Het programma van het congres heeft niet in Skepter gestaan, op de datum (14 novenber) en de plaats na (Amersfoort). De kwaliteit van de sprekers was hoog, en het programma eigenlijk te vol. Er was nauwelijks tijd voor vragen.
Vasterman sprak over hoe media hypes maken, Wybren Verstegen over de toch eigenlijk bescheiden globale temperatuursstijging, Braams over de koude kernfusie, Ellen Govers over dieethypes. Hoek legde uit dat het voorkomen van anorexia constant is en ook niet afhankelijk van het al dan niet bestaan van slankheidsidealen, Koerselman over modeziekten en meer in het bijzonder het ‘post-whiplash-syndroom’ (dat verantwoordelijk is voor 65 procent van de WA-verzekering) en Gert Egging over de gevaren van elektromagnetische straling (en over de inmiddels verboden laserpointers).

Trefwoorden: kindermisbruik, broeikaseffect, koude kernfusie, Montignac, eetstoornissen, slachtofferziektes, gsm-straling
Onderwerp: skeptici – congres

Pak de kwak!
Actie tegen advertenties van kwakzalvers
Marie Prins
Skepter 11.4 (1998) p. 9-11

Advertenties van kwakzalvers zijn goed aan te pakken door bij de Reclame Code Commissie te klagen.

Trefwoorden: kwakzalverij, reclame
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen – reclame

‘Ik vond het heel moeilijk om onbegrijpelijk te schrijven’
Een interview met Alan Sokal en Jean Bricmont
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 12-14

Sokal is bekend geworden doordat hij een postmodern stuk schreef dat van begin tot eind onzin was, en dat grif geplaatst werd in het tijdschrift Social Text. Zijn inspiratie was het boek Higher Superstition van Levitt en Gross. Sokal had ontdekt dat Gross en Levitt niet overdreven hadden. Samen met Jean Bricmont schreef hij een boek dat nu ook in het Nederlands is vertaald: Het intellectueel bedrog: Postmodernisme, wetenschap en antiwetenschap (1999).

Trefwoorden: postmodernisme, Levitt, Gross, Lacan, Baudrillard, Latour, Irigaray, Virilio
Onderwerp: filosofie – postmodernisme

Omgepoolde aardstralen
Het milieubewustzijn van VROM
Rob Nanninga
Skepter 11.4 (1998) p. 15-17

Het ministerie van VROM heeft een stiltekamer ingericht, en die is vrijgemaakt van aardstralen met ontstoringsblokjes, zodat de Boviswaarde tot boven de 8000 steeg.

Trefwoorden: VROM, Elshof, Kushi Instituut, fengshui, biopolers, Rob Tax, Kooistra, Lecher-antenne, pendel, Zoeteman, Steiner, resonantietherapie, Stichting Milieubewustzijn, aardstralen, von Pohl
Onderwerp: pseudowetenschap – aardstralen

Koning en klokkenmaker
Was Carl Naundorff de 17de Lodewijk?
Tim Trachet
Skepter 11.4 (1998) p. 18-21

Een DNA-onderzoek aan de Leuvense universiteit hakte onlangs de knoop door over de vraag of Karl Naundorff de Franse koning Lodewijk XVII is geweest. Een twee eeuwen oud raadsel lijkt hiermee opgelost.
NB. Naundorffs voornaam was Karl, niet Carl. Het is gecorrigeerd in de websiteversie.

Trefwoorden: Naundorff, Lodewijk XVII, Temple, DNA, Cassiman
Onderwerp: geschiedenis

Een betere wetenschap
De romantische speurtocht naar de eenheid der natuur
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 22-27

Tot aan de twintigste eeuw was het materialisme toonaangevend. Dat was het idee dat alles uit atomen bestond en levende wezens eigenlijk een soort machines waren. Toch wist niemand hoe ‘leven’ en ‘geest’ functioneerden. Kant (1724-1804) had beweerd dat je de dode materie wel uiteen kon rafelen, maar dat er voor begrip van het leven meer nodig was. Ook Goethe vond dat martelen van de natuur maar niets. Max Weber had in 1917 gesteld dat de wetenschap de wereld onttoverd had. Maar er was ook een tegenbeweging, die in navolging van Goethe holistisch probeerde te denken. Haeckel meende bijvoorbeeld de evolutie werd voorgestuwd door een Weltgeist, en Teilhard de Chardin is een late pleitbezorger van dergelijke ideeën. Holisme als term is bedacht door de Zuid-Afrikaanse generaal Jan Smuts en de verste uitwerking van Smuts’ filosofie vinden we bij Sheldrake.

Trefwoorden: Holisme, New Age, Kant, Goethe, Driesch, Monakow, Uexküll, Lorentz, Wernicke, Bleuler, Forel, Wertheimer, Goldstein, Smuts, Carlyle, Teilhard de Chardin, Tipler
Onderwerp: geschiedenis – wetenschap

Yin, yang en kernfusie
Peter Bügel
Skepter 11.4 (1998) p. 27

De macrobiotiek staat sterk ter discussie, en in Tussen Waarheid en Waanzin vinden we hoe bizar de macrobiotische leer is.

Trefwoorden: macrobiotiek, Kervran, Oshawa, Kushi
Onderwerp: gezondheid – macrobiotiek

Godsdienst: geen
De oorzaken van ongeloof in de westerse wereld
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 28-29

Bespreking van het proefschrift van Johan Verweij: Secularisering tussen feit en fictie, waarop hij op 30 november in Tilburg promoveerde. Noordwest-Europa wordt steeds ongeloviger, terwijl in de VS de gelovigheid toeneemt. Goede sociale voorzieningen bevorderen ongeloof, terwijl de masculiene opvatting ‘Ieder voor zich’ samengaat met ‘God voor ons allen’. Dat persoonlijke ellende godsgeloof bevordert, klopt niet. In elk geval is er geen statistische correlatie tussen sociale deprivatie en geloof.

Trefwoorden: geloof, religie, secularisatie
Onderwerp: religie – christendom

Wat staat er echt in de sterren?
Tim Trachet en Ronny Martens
Skepter 11.4 (1998) p. 30-31

Recensie van Astrology: What’s Really in the Stars? door de arts J.V. Stewart. Stewart legt heel veel dingen niet of veel te summier uit: aspecten, huizen, tekens. Wel goed is de beschrijving van de ontwikkeling van algemene astrale voortekens (omina) tot horoscopen tussen 3000 en 2500 jaar geleden in het Midden-Oosten, maar in de daarop volgende geschiedenis laat Stewart vele steken vallen, en de samenhang ontbreekt ook. Statistisch onderzoek van de moderne astrologie krijgt maar tweeënhalve pagina.

Trefwoorden: astrologie, Ptolemaeus, Gauquelin
Onderwerp: astrologie – algemeen

Tot in der eindigheid
Erik Hoogcarspel
Skepter 11.4 (1998) p. 32-34

Recensie van Jean Paul Van Bendegem, Tot in der Eindigheid: Over wetenschap, New Age en religie (1997). In het boek veel aandacht voor godsbewijzen (van de christelijke god) en de logische analyse daarvan.

Trefwoorden: religie
Onderwerp: religie – christendom

Hieper Boreas
Skepter 11.4 (1998) p. 34

Het schuren van watermassa’s over de zeebodem veroorzaakt de zogeheten zeestraling, die bovendien nog tegen de duinen wordt teruggekaatst, zodat strandbezoekers dubbel worden blootgesteld. Een commissie heeft hierover een rapport geschreven, dat geheim wordt gehouden. Skepsis moet een eind maken aan deze onduldbare situatie.

Trefwoorden: humor, straling
Onderwerp: humor

Onbegrensde levenskracht door tachyonen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 11.4 (1998) p. 35-36

Recensie van het gelijknamige (vertaalde) boek Christian Opitz. Tachyonen bestaan helemaal niet en het boekje is een goed voorbeeld van de manier waarop in de New Age de meest onzinnige ideeën met geleerd klinkende praat worden verbonden, en allemaal om geld te verdienen aan goedgelovigen. Zie ook Skepter 9.2. Opitz rekent DM 88 voor getachyoniseerde inlegzolen en DM 1298 voor een idem slaapzak. De vertaalster is tevens de Nederlandse vertegenwoordigster voor Advanced Tachyon Technologies. Er wordt zelfs een Nederlandse professor genoemd als pleitbezorger van tachyonen.

Trefwoorden: tachyon, New Age, Kooy
Onderwerp: pseudowetenschap

The Real Roswell Crashed-Saucer Coverup
Marcel Hulspas
Skepter 11.4 (1998) p. 36-38

Bespreking van het gelijknamige boek uit 1997 door Philip Klass. Er is in de Roswellaffaire inderdaad sprake van een samenzwering, zo constateert UFO-skepticus Klass. In zijn nieuwste boek wijst hij de schuldigen aan: de auteurs die op de Roswellmythe teren.

Trefwoorden: ufo, Roswell, Mogul, Friedman, Berlitz, Moore, Randle, Schmitt
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen – Roswell

Cartoon
Arjen Rienks
Skepter 11.4 (1998) p. 38

Kushi

Trefwoorden: humor, macrobiotiek
Onderwerp: humor

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 11.4 (1998) p. 39

John Maddox, What Remains to Be Discovered: Mapping the Secrets of the Universe, the Origins of Life, and the Future of the Human Race (1998). Zet zich af tegen Horgans boek (zie Skepter 9.4) maar beantwoordt niet Horgans vraag wat al dat onontdekte de samenleving waard is.
Roger Hutchinson, Aleister Crowley: The Beast Demystified (1998). Niks demystified. Crowley had een betere biografie verdiend.
Lawrence Principe, The Aspiring Adept: Robert Boyle and His Alchemical Quest (1998). Bij nadere beschouwing blijkt Boyles boek over scheikunde alleen een aanval te zijn op alchemistische oplichters. Boyle bleef overtuigd dat échte alchemisten goud konden maken.
Chet Raymo, Skeptics and True Believers: The Exhilarating Connection Between Science and Spirituality (1998). Raymo vindt dat de moderne kosmologie onze diepe spirituele behoeften kan bevredigen.
Hal Hellman, Great Feuds in Science: Ten of the Liveliest Disputes Ever (1998). Zie Gesignaleerd in Skepter 11.3.
Frederick Crews (red.), Unauthorized Freud: Doubters Confront a Legend (1998). In Nederland is Freud al uitgeteld, maar in de VS (NB en in Frankrijk) nog lang niet. De 20 twijfelaars geven samen een vernietigend beeld van Freud.
Richard Dawkins, Unweaving The Rainbow: Science, Delusion and the Appetite for Wonder (1998). Los van elkaar staande hoofdstukken die elk de stand van de wetenschap aangeven.

Podium – Anne Frank en de laatste druppel
Hugo Verbrugh
Skepter 11.4 (1998) p. 40-42

Barbro Karlén meent de reïncarnatie te zijn van Anne Frank. Te gek voor woorden. Nog gekker is dat Karlén sommige thans levende personen aanziet voor reïncarnaties van nazi’s die gewoon doorgaan met Anne Frank (Karlén dus) te vervolgen.

Trefwoorden: reïncarnatie, antroposofie
Onderwerp: religie – reïncarnatie

Podium – De medische wetenschap mist energie!
Akshaya de Groot
Skepter 11.4 (1998) p. 42-43

Auteur heeft geprobeerd een Handboek energetische geneeskunde van Richard Gerbers te recenseren, maar is blijven steken op pagina 500. Gerbers denkt: als je maar zorgt voor literatuurverwijzingen, bijvoorbeeld naar Kirlianfotografie of het Tiller-Einstein ruimtetijdmodel, dan wordt het vanzelf wetenschappelijk. Helaas is er geen boek dat deze onderwerpen écht wetenschappelijk behandelt.

Trefwoorden: alternatieve geneeswijzen, Kirlian
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Lijkwade (Twee brieven.)
Skepter 11.4 (1998) p. 43-44

J. Schoffelmeer vraagt advies over sommige echtheidsbewijzen (munten, stuifmeel, spijkergaten) van de Lijkwade van Turijn. Hij krijgt uitvoerig antwoord.

Trefwoorden: Lijkwade
Onderwerp: religie – Lijkwade

Ongewenst succes (Brief.)
Teo Wams
Skepter 11.4 (19cover98) p. 44

Verstegens bezwaren tegen overdrijving door milieu-activisten zijn misschien terecht, maar dat heeft soms wel goed gewerkt.

Trefwoorden: milieu
Onderwerp: wetenschap – milieu

Correctie
Skepter 11.4 (1998) p. 44

De weggelaten passage in het artikel ‘Een smörgåsbord …’ in Skepter 11.3 (zie NB 2 aldaar) wordt verduidelijkt.

Trefwoorden: Houtsmuller
Onderwerp: gezondheid – Houtsmuller

Skeptische Bladen
Skepter 11.4 (1998) p. 45

Derek Freeman heeft kritiek gehad op Margaret Mead, maar het blijkt dat hij zwaar overdrijft, volgens Skeptical Inquirer 22.6. In het VK is maar een handvol creationistiche clubs, elk van een paar honderd leden. Volstrekt marginaal dus, schrijven Coleman en Carlin in Skeptical Inteligencer 3.2.
Zie ook https://ncse.ngo/files/pub/CEJ/pdfs/CEJ_38.pdf (1996).