Rubriek Parariteiten – 17
Met tekeningen van Jaap van den Born
Skepter 17.1 (2004)
1. Roomse gluten
Stefan van Dierendonck uit Budel was op zijn 23ste tot rooms-katholiek priester gewijd, maar zo lang hij zich kon herinneren was hij moe en had hij diarree. Als pastoor werd het nog erger en hij vermagerde snel. Toen hij daar eindelijk eens mee bij een specialist kwam, was de diagnose snel gesteld. Hij had glutenintolerantie, coeliakie. Dan kun je maar beter geen hosties eten. Die veranderen volgens de katholieke leer in de mis tijdens het uitspreken van de consecratiewoorden in het lichaam van Christus. Niet symbolisch, maar écht. Daarbij veranderen overigens allerlei bijkomstigheden zoals de schei- en natuurkundige eigenschappen niet. Alleen de substantie, dus wat er echt toe doet, verandert, terwijl bijkomstige dingen zoals quarks, elektronen, velden, atomen en moleculen precies eender blijven. Over deze leer zijn bloedige oorlogen gevoerd. Niet-katholieken verwonderen zich over deze interpretatie van wat werkelijk en wat bijkomstig is, temeer daar men zelden katholieken treft die het snappen. Ook het gluten en zijn effect op coeliakielijders blijven hetzelfde. Dan neem je toch glutenvrije hosties, zou je zeggen. Maar dat mag niet. Glutenarm mag nog, maar glutenvrij is verboden. Zo bijkomstig is dat gluten nou ook weer niet. Stefan is priester-af. Hij studeert theologie en werkt aan een scriptie over gluten en rooms geloof. Een boze brievenschrijver naar het Eindhovens Dagblad denkt dat Stefan maar wat kletst, want zo onzinnig kunnen de kerkregels toch niet zijn. Misschien is het een idee dat ze bij de hostiebakkerij ouwels met Gluten C200 maken. Dan is het volgens een bepaald geloof niet glutenvrij, er zit zelfs gepotentieerd gluten in, waar Stefan niettemin geen sikkepit last van zal hebben. (jwn)
2. Op zoek naar Atlantis
Herinnert u zich de film Titanic nog? In de openingsscène wordt het schip ‘betreden’ met behulp van een op afstand bestuurbare robot. Het gezonken schip is ook in werkelijkheid op een dergelijke manier onderzocht door Paul-Henri Nargeolet en George Tulloch. Nargeolet wil nu op zoek naar een nog grotere uitdaging. Komende zomer is Atlantis zijn reisdoel. Het plan was dat Tulloch mee zou doen, maar die stierf op 31 januari 2004 aan kanker, oud 59 jaar.
De Franse hoogleraar Jacques Collina-Girard heeft namelijk een theorie over de ligging van Atlantis, waarbij hij net als alle andere theoretici delen van het Atlantisverhaal van Plato niet serieus neemt. Bij Plato gaat het om een continent dat in één nacht verdween. Daar wil de professor niet aan. Wel ligt Atlantis in de visie van Collina-Girard ten westen van de Straat van Gibraltar. Negentienduizend jaar geleden stond de zeespiegel in die regio een stuk lager en was er een eiland (Spartel) dat makkelijk bewoond kan zijn geweest. En daar wil Paul-Henri gaan kijken.
De meeste Atlantiszoekers gaan uit van een grote en rijke beschaving. Plato had het immers over een machtig rijk met een miljoenenleger dat bijna 10.000 jaar geleden de toenmalige Griekse en Egyptische beschaving bedreigde. Zou het verhaal van Plato een basis kunnen hebben in een mondelinge overlevering van zo lang geleden? Nargeolet benadrukt dat hij al blij is als zijn privé-gefinancierde onderneming artefacten oplevert zoals werktuigen en wapens; stukken van tempels of andere gebouwen zouden helemaal mooi zijn.
Collina-Girard kwam op zijn vermoeden, toen hij migratiepatronen bestudeerde. Tijdens de laatste ijstijd trokken volksstammen van Europa naar Noord-Afrika en Collina-Girard is ervan overtuigd dat dat via Spanje verliep. Zo’n elfduizend jaar geleden steeg de zeespiegel in een tempo van twee centimeter per jaar, wat geologisch gesproken snel is, maar niet bepaald een vloedgolf.
Gedurende twee weken in juli zal eerst de verkennende Deep Med One-excursie worden georganiseerd, om het hele gebied te verkennen. Afhankelijk van het resultaat van Deep Med One zal er een plan worden gemaakt voor een vervolgexcursie. Daarbij staat volgens Nargeolet het wetenschappelijke belang voorop. Er zullen geen artefacten worden gestolen (‘We are not treasure hunters‘). Artefacten die wel worden meegenomen zullen wetenschappelijk worden onderzocht en tentoongesteld. Als die resultaten ook maar enigszins spectaculair zijn, dan zullen ze zeker in de zomermaanden voorpaginanieuws worden. (wh)
3. Exit Zondvloed
We blijven nog even bij oeroude overstromingen. In 1997 schreven de Amerikaanse geologen William Ryan en Walter Pitman een boek waarin ze betoogden dat het zondvloedverhaal een historische kern had, namelijk het tamelijk snel vollopen van de Zwarte Zee, ongeveer 7500 jaar geleden (zie Skepter, maart 2000). Dat een dergelijke gebeurtenis niet langer dan een paar eeuwen in een mondelinge overlevering bewaard blijft, was voor de geologen geen probleem. Turkse onderzoekers hebben samen met een Amerikaan en een Brit in het noorden van de Bosporus bodemonderzoek gedaan. Het idee van Ryan en Pitman dat de Bosporus een enorme stroomgeul is die in die tijd is uitgeslepen door de machtige waterstroom die de Zwarte Zee vulde, klopt niet. De onderzoekers concluderen (in Palaeogeographia, Palaeoclimatology, Palaeoecology van 25 februari 2003) dat de Zwarte Zee heel geleidelijk is volgelopen. (jwn)
4. Millecam (bis)
Op 17 februari publiceerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg een rapport over de zorgverlening aan Sylvia Millecam (zie Parariteiten, september 2001). Meer dan tevoren werd duidelijk hoezeer de patiënte iedereen schuwde die suggereerde dat ze misschien wel kanker had. Meteen al in september 1999, toen het nog maar een onduidelijk knobbeltje was, verscheen ze niet op de afspraak om een punctie te maken, maar bezocht ze Jos Koonen. Op basis van elektroacupunctuur kon die haar geruststellen. Toen ze zich in mei en juni 2000 weer liet onderzoeken was de tumor flink gegroeid. Maar toen het op een afspraak voor behandeling aankwam, ging ze naar internist Dankmeijer die zijn diagnosen door een paragnost laat aanvullen, en in wiens team ook een elektroacupuncturist zit. In Zwitserland liet ze zich behandelen met Zoetrontherapie, wat niet hielp. In de maanden daarna durfde Dankmeijer niet te zeggen dat ze kanker had, en toen hij opperde dat ze toch een punctie moest hebben om zekerheid te krijgen, liet ze hem vallen als een baksteen, en ging naar Broekhuyse die al een veroordeling wegens gebruik van elektroacupunctuur had opgelopen. Hij heeft deze diagnose ook voor Millecam gebruikt, en kreeg er natuurlijk uit wat ze zo graag wilde horen: geen kanker, maar bacterie. Wat hij precies gezegd heeft is onduidelijk, want hij heeft de patiëntenkaart van Millecam vervalst. Alles bij elkaar zag Millecam een dozijn serieuze artsen, de drie zojuist genoemde alternatieve artsen, een gepensioneerde natuurarts, een alternatieve arts-bioloog (die haar meteen naar het reguliere circuit verwees), een Belgische homeopathische arts (die aan de hand van een foto een diagnose stelde) en nog een handvol lekengenezers. (De Inspectie rept niet over Millecams bezoeken aan het Walborg Instituut.) Hoewel van al deze personen het medium Jomanda de meeste aandacht trekt, en het minister Hans Hoogervorst opviel dat de dubieuze artsen alle drie homeopathie toepassen, lijkt het alsof de diagnostische methode van de elektroacupunctuur een belangrijke rol speelt in dit verhaal.
Elektroacupunctuur is een huidweerstandmeting op acupunctuurpunten en volstrekt onzinnig. Ze is schadelijk omdat patiënten er veelal niet-bestaande ziekten mee aangesmeerd krijgen, maar in dit geval is de Bekende Nederlander ermee naar de mond gepraat. Zo kregen anderen een vrijbrief om een dokter naar keus te citeren. De inspectie en de minister willen diagnoses voorbehouden aan artsen, maar dan moeten ze er ook streng op toezien dat artsen geen onzinnige diagnostische methoden gebruiken. Wie in het verkeer betrapt wordt op te hard of onder invloed rijden krijgt straf, ook als er geen ongeluk gebeurd is. Waarom gaat een arts die betrapt wordt met een elektroacupunctuurmachine vrijuit? (jwn)
5. Dik
Robert Atkins is weer in de mode. Deze Amerikaanse cardioloog bedacht een dieet waarbij je zoveel mag eten als je wilt, als het maar geen koolhydraten zijn. Midden februari kwam bij de Fontein een populair dieetboek van hem uit. Het is niet zo duidelijk waarom het werkt, maar in een BBC-programma werd verteld over onderzoek dat suggereert dat het eten van eiwitrijk voedsel de eetlust zover vermindert, dat je per saldo minder calorieën binnenkrijgt. Atkins overleed vorig jaar (zie SdP 17 april 2003) door een val op straat, op de leeftijd van 72. In de week voor de publicatie van de vertaling blijkt dat hij ongeveer de helft zwaarder woog dan een gezond mens van zijn postuur: 255 pound bij een lengte van 6 foot: ziekelijk overgewicht (Queteletindex 35). Met een dergelijk gewicht sta je ook wat wankeler op je benen en maak je een hardere smak als je valt. Hij leed ook aan hoge bloeddruk en hartfalen, wat heel goed veroorzaakt kan zijn door een vet dieet. Dat is geen mooie beurt voor een dieetgoeroe. (jwn)
Skepter 17.2 (2004)
1. Zuurstofbar
De zuurstof is bezig aan een onstuitbare opmars. Op 11 december 1998 meldde Stop de Persen de malligheid van het product Vitamine O. Begin 2003 zou Axe Shower gel zo goed zijn vanwege de belletjes zuurstof die door de niet-bestaande stof magnesiumdioxide worden gevormd. Later dat jaar werden de spuitbussen met zuurstof van de O-company in de Bijenkorf gesignaleerd.
Op 27 januari besprak Wouter Klootwijk het product Ogo van alweer de O-Company. Daar zit zuurstof onder druk in. Als je het opdrinkt laat je een boertje (er zit ook prik in) en dan is de zuurstof weer terug waar die hoort: in de lucht. Al die extra zuurstof is onzin, onder normale omstandigheden zit het bloed dat de longen verlaat al zo barstensvol zuurstof dat er vrijwel niks meer bij kan. Heeft het lichaam meer zuurstof nodig, dan gaat men vanzelf dieper ademen. Via maag en darmen wordt geen zuurstof opgenomen, en hoe dan ook zit er in een flesje Ogowater niet meer zuurstof dan in een derde van een normale ademhaling.
Op 25 maart wordt de O-company dan ook gefeliciteerd door Miss Koop die ze een prijs voor het onzinnigste product overhandigt. En dan berichten twee maanden later enkele GPD-bladen in het zuiden des lands over de firma 2bO2 (let op het ludieke kwadraatje dat de suggestie probeert te wekken van een scheikundig verantwoorde formule) die klanten aan een bar via een slangetje zuurstof toedient, alsof ze dus emfyseempatiënt zijn of anderszins letterlijk naar lucht moeten happen. Ook deze zuurstofbar loopt als een trein. Hij kost 4200 euro om te installeren, maar met 15 euro per klant heb je het er zo uit. Het bijzondere van de bar is dat de zuurstof voorzien wordt van een luchtje en dat hij door gekleurd water bubbelt. De krant vermoedde wel gebakken lucht, maar na het zelf geprobeerd te hebben was de journalist om. De onvermoeibare Broer Scholtens van de Volkskrant was wat kritischer. Hij vroeg ook naar wetenschappelijke bewijzen. De firma 2BO2 (andere schrijfwijze) die de zuurstofbar importeert, weet niets van fysiologie of geneeskunde. Dat zoiets belangrijks als longen en bloedsomloop na een paar honderd miljoen jaar evolutie prima werken, zegt haar niets. Professor Manfred von Ardenne zou de basis gelegd hebben voor de therapie. Alleen heeft die niets van belang gepubliceerd. Bij de O-Company is men nog laconieker: ‘Het zijn altijd weer Nederlanders die kritiek hebben.’ (jwn)
2. Kikker geboren
Het Iraanse persbureau IRNA berichtte op 27 juni over een vrouw uit Iranshahr die het leven schonk aan een kikker. Ze had al zes maanden niet gemenstrueerd en onderging mei een echoscopie waaruit bleek dat ze een cyste in haar onderbuik had. Na een hevige bloeding bracht ze een grijze kikker ter wereld. Sommige artsen vermoeden dat de vrouw wat kikkerdril heeft binnengekregen tijdens een zwempartij. Volgens de bioloog dr. Aminifard hebben de vingers en de tong van de kikker menselijke kenmerken. Een DNA-onderzoek zal moeten uitwijzen of de kikker inderdaad familie is van de vrouw. Ze heeft al twee kinderen, maar die kwaken niet. (rn)
3. Infrarode UFO’s
Een Mexicaans vliegtuig dat op 5 maart aan het patrouilleren was om drugssmokkelaars te betrappen, zag in de vroege avond eerst op de radar iets vliegen, en vervolgens ook iets op de infraroodcamera. Het waren eigenlijk alleen maar punten, en de bemanning kon het niet thuisbrengen. Er was nooit iets echt te zien. Eén opname toonde drie punten vrijwel op een horizontale rij, en horizontaal verschoven nog eens ‘dezelfde’ drie punten. Toen de bemanning wilde uitvinden wat het was, en andere camera’s aanzetten, zagen ze er meer, getallen van 11 en 18 zijn genoemd. Toen ze erachter aangingen leken de objecten zich met grote snelheid te verwijderen, maar later leken ze het vliegtuig juist te volgen. Een film van het verschijnsel duurt 30 seconden, maar alles bij elkaar is de bemanning er wel een minuut of 20 mee bezig geweest.
Het bijzondere van deze UFO is dat generaal Clemente Vega op 22 april de film overhandigde aan UFO-enthousiast Jaime Maussan, en dat op 11 mei de film openbaar werd gemaakt. Niemand weet wat het is. Als men rare dingen rapporteert, worden er wel eens bolbliksems genoemd, zo ook hier. Dat kan echter niet: het beetje dat er van bolbliksems bekend is, suggereert dat het verschijnselen zijn die maar heel kort optreden en voornamelijk tijdens zwaar onweer. Als we aannemen dat natuurverschijnselen niet raar bewegen en het niet op vliegtuigen voorzien hebben, ligt het voor de hand om te concluderen dat het om een instrumentele fout gaat, eventueel in combinatie met een echte waarneming van een smokkelvliegtuig. Daartegen pleit dat op elk ogenblik de radarwaarnemingen zouden kloppen met de infraroodwaarnemingen, maar misschien is dat een overdreven voorstelling van zaken. Mysterieus allemaal. (jwn) (Zie ook vervolgbericht.)
4. Spookonderzoeker
Op internet kan men makkelijk mededelingen vinden dat het in kasteel Doorwerth moet ritselen van de spoken, inclusief heksen die in spookkoetsen met hoofdloze paarden rondjes om het kasteel rijden. In februari meldden zich er een zekere Jack Lomax en collega Timothy Mulder die zich presenteerden als gerenommeerde onderzoekers van het National Council for Paranormal Investigations (NCPI), kennelijk uit Engeland. In de nacht van 26 op 27 februari onderzochten ze het kasteel met videocamera’s die kennelijk met infrarood werken. Niks gezien, alleen een raar gevoel gehad, zeiden ze.
Twee maanden later stond er op de films een vage schim, toen ze eens gingen kijken. Eén prentje staat inmiddels ook op internet, en vertoont iets waarvan men zelf moet bedenken of het een reflectie is, een camerafout, de onderzoeker zelf die bij een soort tijdopname vergeten is dat hij daar zelf even gestaan heeft, of gewoon helemaal in de studio in elkaar gezet. Heel interessant!
Het plaatselijke dagblad, De Gelderlander, zette het meteen in de krant op twee achtereenvolgende dagen, de tweede dag zelfs pontificaal op de voorpagina. Een Britse tv-maatschappij wil in juli komen filmen voor een programma getiteld Most Haunted, en het kasteel doet goede zaken.
Maar wie waren deze gerenommeerde onderzoekers? Op internet is niets over hen te vinden, en evenmin over het NCPI. Navraag in het Verenigd Koninkrijk bij gerenommeerde skeptici leverde ook niets op. De journalist van De Gelderlander was hierdoor enigszins verrast, maar beweerde dat Jack en Mulder heel betrouwbaar waren overgekomen. (jwn) (Zie ook vervolgbericht.)
5. Heksenschool
Tijd voor doe-het-zelf-religie! Ger Groot hield op 2 april voor de Radboudstichting de Alfrinklezing, waarin hij min of meer zegt dat God een schepping is van de religieuze mens. Willem Drees legt uit dat men niet moet proberen alles te willen weten en dat men tevreden moet zijn met een zelfgemaakte keuze uit tradities en stichtelijke verhalen, waarna F.A. Muller uitlegt dat ‘het geloof’ het elke keer verliest van ‘de wetenschap’. In zekere zin hebben deze heren het allemaal over het bestaan van een Bovenbaas van de hele wereld, en in gedachten zijn ze eigenlijk in discussie met fundamentalisten. Dat is volk dat denkt de wereld pas 6000 jaar bestaat, en bovendien haar langste tijd gehad heeft. Die willen het Opperwezen graag een handje helpen om de zaak af te ronden, waarschijnlijk tot nadeel van velen.
Tienerheksen willen een zijn met de natuur en zwarte gewaden dragen, en bij volle maan wierook branden in het bos of zelfgebakken vegetarische koekjes aan de god Pan offeren. Of Pan de Oerknal veroorzaakt heeft dan wel betrouwbare morele leiding geeft (of beide), interesseert ze geen lor. Wel dat de takken van hun bezems omhoog moeten wijzen. Hun belangstelling is gewekt door jeugdseries, onder andere Buffy the Vampire Slayer. Het grote verschil met de meer traditionele religies is dat je de hekserij wel zes jaar moet studeren en je dan verschillende graden moet doorlopen. Modieuze nieuwe bewegingen zijn vaak randstadfenomenen (in Vianen is een Heksenschool) maar ook in Heerenveen is een tienerheksenclub, en tienerheksen vind je ook in Breda en Meppel. Over een tijdje zal niemand meer begrijpen waar het Atheïstisch manifest over gaat, op een oudemannenclub na. (jwn)
Skepter 17.3 (2004)
1. De foto van de reus
In vele landen, waaronder India en Bangladesh, circuleerde recent het verhaal dat ergens in een woestijn in het westen van India het skelet was gevonden van een 20 meter lange reus. Uit dichtbij gevonden sanskrietteksten bleek dat het de reus moest zijn die volgens de Ramayana door Visjnoe was gedood. Op 22 april 2004 wist een krant in Bangladesh te vertellen dat het om een afstammeling van Noach ging die door Allah was gestraft, en wiens overblijfselen ergens in Saoedi-Arabië waren gevonden, met een uiteraard Arabische verklaring ernaast.
De Indiase rationalisten geloofden er niets van. Maar waar kwamen de foto’s dan vandaan? Als ze klopten zouden in een klap tal van biologische theorieën gefalsificeerd zijn. Zulke gigantische mensen kunnen niet bestaan, want die zouden onder hun eigen gewicht in elkaar zakken, en een evolutionaire voorgeschiedenis van zulke reuzen is er ook al niet. Nauwkeurige bestudering van de foto’s leerde ook dat de wetten van de optica geschonden waren, omdat de schaduwen en de verlichting niet klopten.
Uiteindelijk ontdekten ze waar de foto vandaan kwam. Het was een plaatje uit een fotoshopwedstrijd, zie http://www.worth1000.com/view.asp?image=18978. Het plaatje verschaft ook een aanwijzing waar het uit vervaardigd is. Rechtsonder ziet men zoiets als een in modder ingepakte olifantstand. Het origineel is een opname gemaakt op 16 september 2000 van een beroemde opgraving van een mastodont nabij Hyde Park in de staat New York (zie www.graphics.cornell.edu/outreach/mastodon/aerial-views.html). De rationalisten van India moesten heel hard zoeken voor ze dit hadden gevonden. Hulde! (jwn)
2. Weeda revisited
Het allereerste bericht in Stop de Persen, eind april 1997, ging over prof. dr. ir. C.J. (Iteke) Weeda die een soort Jomanda in het Groningse wetenschapsland was. Durk Hak had kritiek. Het heeft niet mogen baten, want Weeda is nog steeds hoogleraar in de vrouwenemancipatievraagstukken in Groningen. Ze heeft een bijbaan in Wageningen. Ronald Plasterk klaagde dat de provincie Utrecht een kwakzalversnest was, maar Weeda’s colleges ‘Wetenschap en Spiritualiteit’ en ‘Emotionele Intelligentie’ overtreffen de ergste Utrechtse zweefpraat. Vrij Nederland van 2 oktober deed een boekje open (met leuke prentjes van Fokke en Sukke). Chakra’s, praten met dode indianen en met bomen, subtiele krachten, tarot, enneagram. Behalve Weeda is daar ook nog het met Wageningen gelieerde Platform voor nieuwe Landbouw PMOV, waar boeren homeopathie en reiki leren, en allerlei leuks opsteken over de resonantietherapie voor nooddruftige bossen, van voormalig LUW-werknemer Hans Andeweg. (jwn)
3. Mexicaanse UFO’s (bis)
Een vervolg van een vorige Parariteit: het geheim van de Mexicaanse UFO is ontsluierd. Robert Sheaffer vertelt in de Skeptical Inquirer van september/oktober 2004 dat het om de laaiende fakkels ging van booreilanden, ongeveer 80 kilometer uit de Mexicaanse kust. Dat zijn gigantische vlammen die dag en nacht doorloeien. Ze waren op de dag van de UFO niet met het blote oog te zien, omdat het weer toen warm, bewolkt en uiterst vochtig was. Een analyse van de ‘radarbevestigingen’ van de UFO bleek dingen te zien in precies de tegenovergestelde richting, die een snelheid van ongeveer 90 kilometer per uur hadden. Vrachtwagens op de Yucatan Highway liggen het meest voor de hand. De fakkels van de booreilanden stonden natuurlijk stil, maar schenen te bewegen door een combinatie van de effecten van inzoomen en beweging van wolken. Je kunt je afvragen of de oliebronnen, die zich op zo’n 150 kilometer afstand van het waarnemende vliegtuig bevonden wel te zien zouden zijn. Het vliegtuig vloog echter op een hoogte van 3500 meter, en dan is de horizon wel 211 kilometer ver weg, en nog een beetje meer als je met straalbreking rekening houdt. De infraroodbronnen bevonden zich dan ook vlak bij de horizon, en zelfs eronder als je rekening houdt met het feit dat de as van het vliegtuig waarschijnlijk een kleine hoek maakte met het horizontale vlak. De UFO-website www.alcione.org heeft veel mooie plaatjes die deze analyse ondersteunen. De eigenaar van die website was er al binnen twee weken achter. Andere ufologen demonstreerden alweer dat ze niet kritisch kunnen denken, aldus Sheaffer. (jwn)
4. Photoshopflop
In de zomer berichtte Parariteiten over een uiterst dubieuze spookonderzoeker die een spook zou hebben gefilmd in Kasteel Doorwerth. In juli kwam een team van het Britse tv-programma Most Haunted nog wat opnamen maken, die op 28 september werden uitgezonden. Vrijwel simultaan kwam uit wie de mysterieuze ‘Dr.’ Jack Lomax was. Hij liet Britse skeptici van de Association for Skeptical Enquiry (ASKE) weten dat hij helemaal geen ‘ghostbuster’ was, maar een grappenmaker die had geprobeerd hoever hij en zijn vriend Tim konden komen door frasen uit de bekende film te citeren in de trant van ‘class 5 full roaming vapourous torso apparition’ en met fotoshop geesten te fabrieken. Het deed hem bijzonder deugd dat iedereen (de krant, de radio en de tv in Nederland) erin getuind waren. De NCIP bestaat helemaal niet. Maar hij werd zo lastig gevallen door ‘Dutch loonies’ die meer details wilden weten (journalisten die Skepter hadden gelezen?) dat hij de grap liet uitkomen. (jwn)
5. De Broncode
Onze nationale tv zond in haar gedaante van Netwerk op 9 en 12 september een beschamend stukje commercie uit, namelijk voor het recente boek De broncode van Eric Smit. De inhoud van dat boek is in kort bestek al besproken in Stop de Persen van 3 februari 2001: uitvinder Jan Sloot beweert een hele speelfilm van twee uur in 4 kilobyte te kunnen samenpersen, en IT-goeroe Roel Pieper die dat gelooft gaat voor 5 miljoen euro in de boot. Smit heeft het feit dat het onzin was zorgvuldig weggestopt in zijn boek, zodat hij tegen critici kan zeggen dat het er voor de goede lezer wel degelijk staat.
Van het onafhankelijke Netwerk zou men verwachten dat duidelijk werd gemaakt waarom het allemaal niet kan. Ronald Plasterk deed in zijn column in de Volkskrant twee weken later een poging. Erg moeilijk is het niet te begrijpen. 4 kilobyte is 4096 byte is 32.768 bits. Als je daar 7200 seconden film in kunt coderen is dat 4,55 bit per seconde. Als u al weet dat ik een willekeurige letter uit een alfabet van 26 letters op een papiertje heb geschreven, dan breng ik 4,7 bits over als ik verklap welke letter. De claim van Sloot wil dus zeggen dat je willekeurige filmseconden allemaal ruimschoots kunt coderen met één enkele letter van het alfabet. Dat is absurd net zoals het feit dat daar informatici in getrapt zijn.
Nu lijken filmbeelden vaak wel wat op elkaar en een grappenmaker opperde zelfs dat vele speelfilms adequaat kunnen worden samengevat met ‘boy meets girl’ (14 bytes). Maar zo kom je er niet. Een film van 7200 seconden die telkens een seconde lang een willekeurige letter laat zien vertegenwoordigt 33.840 bits. Een andere manier om hetzelfde te zeggen is dat er 2 tot de macht 33.840 van die saaie films denkbaar zijn. Een standaardgeheugen van 4 kilobyte heeft maar 2 tot de macht 32768 mogelijke toestanden, en dus kunnen al die saaie films onmogelijk elk met een eigen toestand van zo’n geheugen corresponderen, net zo min als je 11 eieren in een doos voor 10 stuks kunt stoppen. En dan hebben we het alleen nog maar over de saaie films van 1 letter op standaardformaat per seconde. Een echte films vergt al gauw zelfs met goede datacompressie een megabyte per seconde.
Hoe Sloot het deed is niet zo duidelijk. Hij gebruikte een computer met een flink geheugen (enkele honderden megabytes) waar het materiaal voor de demo wellicht in zat. Hoe is te verklaren dat managers als Roel Pieper zich lieten foppen? De demo van Sloot vertoonde naar het schijnt voornamelijk sterk verkleinde en versneld afgedraaide, dus behoorlijk gecomprimeerde filmpjes. Sceptici zijn bekend met het feit dat ‘eigen ervaring’, speciaal iets wat gezien is, een overweldigende indruk maakt, en alle abstracte gedachten overstemt. Als het evident onmogelijk is dat iets werkt, moet je extra sceptisch zijn, maar dit beginsel wordt ook door academisch gevormden vaak genegeerd.
Toen Sloot stierf en zijn uitvinding spoorloos bleek, kwam de kritiek los. Adviseurs van het NatLab van Philips bleken gezegd te hebben dat het onzin was. Niettemin kwam Netwerk met een geheimzinnige samenzwering in plaats van zich af te vragen of Sloot behalve anderen ook zichzelf bedroog. De conclusie is dat noch Sloot, noch Pieper, noch Netwerk te vertrouwen zijn. (jwn)
Skepter 17.4 (2004)
1. Zeebeving en zingeving
De grote aardbeving bij Lissabon in 1755 riep op grote schaal religieuze twijfels op. Kort na de zeebeving van tweede kerstdag 2004 doken religieuze duidingen al snel op. Het Reformatorisch Dagblad van 27 december weet niet goed wat ervan te denken. Het is wel schrijnend, maar God is behalve liefdevol ook wel eens toornig, maar altijd rechtvaardig. Het vreemde is nu dat Nederland minstens even goddeloos is als de geteisterde gebieden. Waarom zijn wij in Nederland dan niet getroffen? Het RD orakelt dat het erom gaat ‘dat Gods oordelen tot bekering zouden leiden. Alleen dan zien we dat de aarde vol is van Gods goedertierenheid’. Op protesten daartegen reageerde het blad op 7 januari met een lange bezinning (www.refdag.nl/website/artikel.php?id=1196905), die het er weinig beter op maakte. De argumentatie kwam op de standaarduitvlucht neer dat God onbegrijpelijk is, wat het RD er niet van weerhield Zijn vermeende daden uit te leggen: het signaal van Gods toorn is voor iedereen bedoeld, omdat iedereen door en door zondig is. De slachtoffers zijn dus een soort collateral damage. Waarschijnlijk moeten we Gods goedheid daarin herkennen dat het Laatste Oordeel nog even uitgesteld is.
Een hele andere verklaring komt uit Egypte, waar het weekblad Osboa weet te melden dat de ramp is veroorzaakt door atoombomproeven van Israël en India, geholpen door Amerika. Dezelfde atoombomtheorie duikt op in internet. Weer anderen denken dat Amerikaanse oliemaatschappijen die voor de kust van Sumatra naar olie boren de schuld zijn. De India Daily geeft buitenaardsen de schuld, althans: het is verdacht dat er zoveel UFO’s waren. En mijn tafeldame laatst dacht dat het een gevolg was van weer een andere verstoring van de natuur, namelijk Thaise transvestieten. (jwn)
2. Oera Linda
Dat het Oera Linda boek een mystificatie was, was al heel lang duidelijk (zie Skepter, december 1993). Al heel snel na de ‘ontdekking’ in 1865 stelde men vast dat het papier (zogenaamd uit 1256) kunstmatig verouderd was. De fictieve geschiedenis, geschreven in een amateuristisch mengelmoes van Fries en andere talen was een lachertje. Maar wie had het bedacht, waarom, en hoe was het uitgevoerd? Goffe Jensma promoveerde in Groningen op 6 december op De gemaskerde god, namelijk de these dat François HaverSchmidt, alias Piet Paaltjens de geestelijke vader was, geholpen door Eelco Verwijs en Cornelis Over de Linden. De laatste moet het monnikenwerk van het uitschrijven in ‘runenschrift’ hebben gedaan. HaverSchmidt wilde door deze parodie duidelijk maken dat men de bijbel niet letterlijk moest nemen. Maar de persiflage werd serieus genomen door Ottema die er zijn levenswerk van maakte, en toen kon men zonder gezichtsverlies niet meer terug, ook al omdat Verwijs onbedoeld was opgezadeld met de taak de echtheid te beoordelen en daarna zelf had geadviseerd geld uit te geven aan het maken van een kopie!
Jensma’s voornaamste bewijs is tekstanalyse: vergelijking met het overige werk van HaverSchmidt. Doordat het boek serieus werd genomen, vielen nogal wat grappen in het water, zoals de Finda en Frya die voor ‘fijnen’ (orthodoxen) en vrijzinnigen staan, of de Tartaren die zo heten omdat zij mensen tarten. De godsdienst van de Fryaskinderen komt zo uit het werk van de modernistische theoloog J.H. Scholten.
Er is zelfs een getuige van het ontstaan van het boek, namelijk de kleinzoon van Over de Linden. Die herinnerde zich nog hoe zijn opa met grote vellen in weer was, en ‘s avonds veel plezier had met ‘geleerde doctors’ die op bezoek kwamen. (jwn) (Trouw 24 november, Leeuwarder Courant 24 november, 3 december, NRC Handelsblad 4 december.)
3. Iederwijs
In Nederland zijn er op het ogenblik 17 zogeheten Iederwijs-scholen, met samen 400 leerlingen, tussen 4 en 18 jaar, dat is 0,013% van het totaal aantal kinderen van die leeftijd. Er zijn nog 40 van deze scholen in oprichting. Bij Iederwijs mogen kinderen precies doen waar ze zelf zin in hebben. De scholen hebben doorgaans alleen ‘begeleiders’ plus één bevoegde leerkracht en kosten 2500 euro per jaar aan schoolgeld. Het idee is dat kinderen als ze ergens aan toe zijn de dingen snel genoeg leren.
De kinderen houden zich dan ook voornamelijk bezig met wat andere kinderen na schooltijd doen: ratjes verzorgen, computeren, kleien, plaatjesboeken bekijken, tent opzetten. Tien jaar om zulke eenvoudige dingen als rekenen, lezen en schrijven te leren is veel te veel. Volgens de propaganda van Iederwijs kan men zich een vak als rekenen of scheikunde, dat in basis- respectievelijk voortgezet onderwijs normaal enkele jaren kost, met een goed boek wel in 20 uur eigen maken. Wat zouden deze propagandisten verstaan onder beheersing van zo’n vak? Of is het een schooltje voor een elite die zich de schoolstof zo vlug kan eigen maken? Iederwijs doet dus wat nonchalant over cognitieve vakken, en beschouwt zaken als zelfvertrouwen, respect voor anderen, en ‘communiceren met andere kinderen’ als de echt moeilijke zaken. Onderwijskundigen die met kansarme kinderen te maken hebben, en die weten hoe lastig het is eenmaal opgelopen achterstanden (bijvoorbeeld door gebrekkige thuiscultuur) in te halen, geloven er niets van. Het onderwijs is vast voor verbetering vatbaar, maar die verbetering moet je zoeken in zorgvuldig gestructureerde stimulering.
Leo Prick ziet de afschaffing van de mavo als ernstig probleem. Veel ouders willen hun kind koste wat kost naar havo/vwo in plaats van vmbo sturen. Zo komt de basisschool onder druk te staan en worden alternatieven populairder. (jwn) (de Volkskrant 16, 18, 23 september, 11, 18, 23 oktober, Eindhovens Dagblad 16 oktober, NRC Handelsblad 30 oktober, 6, 11 november.)
4. Aardstralen bij VROM
In het ministerie van VROM werd in 1998 een stiltekamer ingericht, wat aanleiding was voor een omslagartikel in Skepter (december 1998), vanwege de vermeende aardstralen ter plekke. In het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij (115.1, 2004) beschreef Jan Hamer hoe hij correspondeerde met VROM over dit onderwerp. Hamer weet alles van Lecherleidingen en vond speciaal de uitleg over de ‘Lecherantennes’ om de aardstralen op te sporen grote onzin. VROM schreef Hamer dat het om een geloofs- en levensstijlkwestie ging. Wat zou VROM vinden van het idee om voor 20.000 euro een gebedsruimte in het gebouw in te richten en deze voor 1500 euro met wierook te laten zuiveren door een obscure sekteleider? Een UFO-landingsplaats op het dak om ambtenaren met angst voor neerstortende UFO’s te kalmeren is een analoog idee. Of is het een seculier ritueel zoals de intocht van Sinterklaas of een stille tocht?
Kennelijk maakt het NTtdK meer indruk dan Skepter, Intermediair en het Reformatorisch Dagblad samen, want pas in juli 2004 heeft het Tweede-Kamerlid Antoinette Vietsch vragen gesteld die net zo goed in 1999 gesteld hadden kunnen worden.
Bij het ministerie kunnen ze wel aardstralen laten opsporen, maar het vinden van ‘een stiltekamer die gevrijwaard is van kwalijke energie en aardstralen zoals aangegeven in het NTtdK’ was ze te moeilijk. Met de smoes dat ze de publicatie niet konden vinden, wisten ze de beantwoording van de pijnlijke vragen tot november uit te stellen.
VROM geeft geen serieus antwoord. Wel geeft men hoog op van het nut van rust in de stiltekamer, en de noodzaak die van herrie af te schermen, maar daar ging de vraag niet over.
Bewijs voor de schadelijke werking van aardstralen is er niet, en evenmin is er iets bekend over de werking van de geplaatste biopolers. Dat weet VROM. Men herhaalde het argument dat hierdoor gevoelens van een aantal ambtenaren ontzien werden. Allemaal onzin dus.
Geloof in onstoffelijke onbewezen schadelijke krachten die met rituelen op een afstand gehouden moeten worden, is gewoon religie. Om te camoufleren dat VROM zich hiermee heeft ingelaten, wordt de verantwoordelijkheid doorgesluisd van de Rijksgebouwendienst naar de afnemer. In bedekte bewoordingen (‘geen beleid’, en ‘op voorhand terughoudend’) wordt gezegd dat men voortaan beter zal oppassen.
Was het nou zo moeilijk geweest om ruiterlijk toe te geven dat er belastinggeld aan kwakzalverij was uitgegeven, dat de biopolers (met plakband aan de vloer bevestigde blokjes) waren weggehaald en dat men zich in het vervolg nooit meer aan zulke gekkigheid zou bezondigen? Onze terugtredende overheid is kennelijk nog niet zover teruggetreden dat zij zich helemaal van pseudo-wetenschappelijke humbug heeft losgemaakt. Treurig. (cgm&jwn)
