Skepter 17.2 (2004)

Tweede nummer van jaargang 17.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Maria bewoog zich niet door G.C. Molewijk
  Mariabeelden huilen niet alleen, ze kunnen zich ook bewegen, al doen ze dat niet in het bijzijn van onderzoekers.
  
• Geloven in de goochelaar – De invloed van trucs op geloof in het paranormale door Jan Willem Nienhuys
  Wie in het paranormale gelooft, is ook meer geneigd om goocheltrucs voor paranormaal te houden, zelfs als er ondubbelzinnig wordt verteld dat het om goochelen gaat. Anekdotes op dit gebied zijn nu aangevuld met onderzoek.
  
• Heikele heropvoeding. Het succes van de Glen Mills School door Ana van Es
• Zalfolie voor de ziel – Spirituele producten van Aura Soma door Rob Nanninga
  De producten van Aura-Soma bevatten hoge kleurvibraties en worden vervaardigd in samenwerking met bovennatuurlijke wezens. Ze kunnen lichaam, ziel en geest genezen. Wie ze wil verkopen, dient een gedegen opleiding te volgen.
  
• The Passion en de visioenen van een zalige non door Joe Nickell
  De film The passion of the Christ is geroemd om zijn nauwkeurigheid en artistieke kwaliteiten en verketterd vanwege overdadig geweld en antisemitisme. Mel Gibson heeft het allemaal van de Duitse non Anna-Katarina Emmerick.
  
• Broodje Aspartaam door Marie Prins
  Regelmatig duikt het verhaal op dat de zoetstof aspartaam allerhande ziektes veroorzaakt of verergert, en dat een mondiale samenzwering alle gezondheidsorganisaties in haar greep heeft.
• Spookvliegveld – Notities van Joe Nickell
• Statistisch vuurwerk – De berekeningen van professor Ertel door Rob Nanninga
  Ertels rekenwerk levert een fraaie illustratie van de stelling dat je met statistiek alles kunt bewijzen wat je wilt.
  
• ‘Bullshit’ – Skeptisch infotainment van Penn & Teller door Gerrie Croonen
  Penn & Teller laten zien dat het doorprikken van onzin wel degelijk amusant kan zijn.
  
• De ware vampier – Volksgeloof in Zuidoost-Europa door Peter Mario Kreuter
• Wakkere krantenbezorgers door Rinke Hoekstra
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Zuurstofbar
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 4

Zuurstof in hele kleine flesjes of opgelost in water is een populair supplement. Nu is er ook een zuurstofbar, waar men voor 15 euro met een slangetje extra geurige zuurstof krijgt. Volkomen nutteloos bij normaal functionerende longen.

Trefwoorden: O-Company, Ogowater, 2BO2, zuurstof, Miss Koop, Manfred von Ardenne
Onderwerp: gezondheid – supplementen

Parariteiten: Kikker geboren
Rob Nanninga
Skepter 17.2 (2004) p. 4

In Iran had een vrouw een cyste in de onderbuik. Toen baarde ze een grijze kikker met ‘menselijke vingers’.

Trefwoorden: Iran, kikker
Onderwerp: vreemde verschijnselen

Parariteiten: Infarode UFO’s
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 5

Een Mexicaans vliegtuig zag op 5 maart mysterieuze lichtpunten op de infraroodcamera tegelijk met ‘iets’ op de radar. Voor de oplossing zie volgende Skepter.

Trefwoorden: Mexico, ufo, Clemente Vega
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Parariteiten: Spookonderzoeker
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 5

Bij kasteel Doorwerth meldden zich twee gerenommeerde Britse spookonderzoekers, die in de nacht van 26 op 27 met videocamera’s gingen kijken. Twee maanden later bleek er een vage schim op de beelden te staan. Maar toen bleken de onderzoekers en hun organisatie onvindbaar.

Trefwoorden: Jack Lomas, Timothy Mulder, paranormale, spoken, Doorwerth, NCPI, De Gelderlander
Onderwerp: paranormale – contact met geesten

Parariteiten: Heksenschool
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 5

Tienerheksen ontlenen hun ideeën aan Buffy the Vampire Slayer, en als ze bij volle maan zelfgebakken koekjes aan Pan offeren, interesseert het ze geen lor wie die Pan is. In Vianen is zelfs een heksenschool.

Trefwoorden: F.A. Muller, Atheïstisch Manifest, Ger Groot
Onderwerp: religie – heksengeloof

Stop de Persen 27 januari 2004 – 20 april 2004
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 6-7

Trefwoorden: hervonden herinneringen, hindoe-extremisten, Gorredijk-jubileum, Matzken, Schuitemaker, Ophiuchus, gelaatskunde, antivaccinatie, Tolteam, deodorant, Otto Selz, Lodewijk XVII, Eye4Care, Biostabil, Martina, Jomanda, Unwin, Scientology, Lijkwade, Da Vinci
Onderwerp: sdp

Maria bewoog zich niet
G.C. Molewijk
Skepter 17.2 (2004) p. 8-9

In februari 1948 zag een menigte herhaalde malen hoe het zeven meter hoge Mariabeeld op de nok van de Mariabasiliek te Assisi bewoog. De rooms-katholieke kerk stelde een onderzoek in: geen beweging. Waarschijnlijk een illusie veroorzaakt door belichting. ‘Het menselijk vermogen om onzin voor zoete koek te slikken is blijkbaar onbeperkt.’

Trefwoorden: Maria, beeld, panda, Blijdorp, Assisi, Maitreya, Keins bij Schagen
Onderwerp: religie – wonderen

Geloven in de goochelaar
De invloed van trucs op geloof in het paranormale
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 10-13
De Paranormal Belief Scale (PBS) (kader)
Skepter 17.2 (2004) p. 13

Wie gelooft in het paranormale is makkelijker dan skeptici geneigd goocheltrucs aan te zien voor paranormale prestaties. Dat blijft zo wanneer ze vóór een demonstratie van een truc te horen hebben gekregen dat het een goochelact zou zijn. ‘Sceptici’ daarentegen hebben wel genoeg aan zo’n mededeling. Met Paranormale Geloofsschaal.

Trefwoorden: Andreas Hergovich, Crookes, Randi, Polidoro, Geller, Mörling, parapsychologen, Susanne Takacs, Wiseman, Morris
Onderwerp: paranormale – geloof

Heikele heropvoeding
Het succes van de Glen Mills School
Ana van Es
Skepter 17.2 (2004) p. 14-17
De resultaten van Den Engh (kader)
Skepter 17.2 (2004) p. 17

De Glenn Mills school in Wezep is een internaat voor jongens die delicten zoals diefstal hebben gepleegd maar niet strafrechtelijk veroordeeld zijn. Het is een experimentele aanpak die in 1999 is gekopieerd van de VS. De jongens staan bloot aan een zeer strak afschrikwekkend regime dat voornamelijk door ouderejaars wordt gerund. Het is onduidelijk wat het succes is, omdat de onderzoekers zelf verbonden zijn met de school. Mogelijk niet beter dan ‘gewone’ justitionele inrichtingen. Den Engh is net zoiets, alleen is dat een gesloten inrichting voor zwakbegaafde gedragsgestoorde jongens. Den Engh weigert elke inlichting, hoewel de directeur vanaf 2001 heel erg heeft opgeschept over het succes van zijn instelling.
NB1. Den Engh veranderde in 2009 van naam en werd Almata.
NB2. Zie ook Skepter 17.4 en 19.4

Trefwoorden: Glenn Mills, Nieuwkerke, Donner, WODC, E&M Syntax
Onderwerp: maatschappij – onderwijs en opvoeding

Zalfolie voor de ziel
Spirituele producten van Aura-Soma
Rob Nanninga
Skepter 17.2 (2004) p. 18-21

Aura-Soma biedt flesjes met water in een bepaalde kleur en daarop olie in een andere kleur. Er zijn 104 combinaties. Die zijn goed voor de aura. Om ze te mogen verkopen moet men een cursus van 1000 euro volgen. Ze kosten 11 euro per stuk voor een flesje van 10 cc. Dankzij Auro-Soma kan men nu de aartsengel Gabriël in een spuitbus krijgen.

Trefwoorden:Vicky Wall, Margareth Cockbain, Subudbeweging, Atlantis, Mike Booth, Gabriël, Kabala, Tarot, Vlinderwezens, Zee Essences, Mohammed
Onderwerp: gezondheid – supplementen

The Passion
en de visioenen van een zalige non
Joe Nickell
Skepter 17.2 (2004) p. 22-25

Mel Gibson heeft de film The Passion gebaseerd op een boek van Anna Katharine Emmerich, een non die ook het niet-eten beoefende.

NB. Zie de brief van Trachet in Skepter 17.3. Het boek van Emmerich is waarschijnlijk deels of helemaal afkomstig van Klemens Brentano. Het boek was eigenlijk een belemmering voor haar zaligverklaring.

Trefwoorden: Mel Gibson, The Passion, Emmerich, Ian Wilson, Veronica, Serafia, antisemitisme, Maria, Mariolatrie
Onderwerp: religie – christendom

Broodje aspartaam
De sluipende hetze tegen een zoetstof
Marie Prins
Skepter 17.2 (2004) p. 26-29

Regelmatig duikt het verhaal op dat de zoetstof aspartaam allerhande ziektes veroorzaakt of verergert, en dat een mondiale samenzwering alle gezondheidsorganisaties in haar greep heeft. Onzin. Aspartaam werd in 1965 bij toeval ontdekt en in 1981 toegelaten. Tegenstanders beweren dat aspartaam wel 95 kwalen veroorzaakt, maar daar is geen bewijs voor. Het heet dat aspartaam methanol bevat, maar in een glas sinaasappelsap of een willekeurige alcoholische drank zit meer. De fenylalanine zou gevaarlijk zijn, maar dat is het alleen voor mensen die weten dat ze die stof (een onderdeel van sommige eiwitten) moeten vermijden. ‘Van alle zoetjes die er op de markt zijn is aspartaam verreweg de veiligste.’

Trefwoorden: G.D. Searle, Nancy Markle, Canderel, homeopathie, Steve Bechler, cyclamaat, John Olney, NutraSweet, Arthur Hull Hayes, Metzenbaum, methanol, fenylalanine, PKU
Onderwerp: gezondheid – voeding

Spookvliegveld
Joe Nickell
Skepter 17.2 (2004) p. 29

Montrose aan de Schotse kust is een vliegveld waar een verongelukte vlieger zou rondspoken. Clay Bird dacht dat hij ook voelde hoe het spook hem op de schouder tikte aan het eind van een solo nachtvlucht. In 1942. Maar het was een flapperend stuk band.

Trefwoorden: spook, Desmond Arthur, vliegveld
Onderwerp: paranormale – contact met geesten

Statistisch vuurwerk
De berekeningen van professor Ertel
Rob Nanninga
Skepter 17.2 (2004) p. 30-31

De Duitse psycholoog Suitbert Ertel testte een zekere Michael. Eerst werden zijn vaardigheden als astroloog getest. Hij kon er weinig van. Eerst had hij 6 uit 24 goed, daarna 13 uit 19 en toen 12 van de 23. Dit was voor Ertel reden om te denken dat er iets héél bijzonders was gebeurd. Een uiterst gecompliceerde ballentest werd op 20 manieren geanalyseerd (uiteraard met volledige kennis van de uitslag) en leverde ook iets significants op. Een fraai voorbeeld van hoe je ‘met statistiek’ alles kunt bewijzen. Of van de zogeheten drogreden van de Texaanse scherpschutter.

Trefwoorden: Ertel, astrologie, Michael, Kimmel, Wunder
Onderwerp: wetenschap – kansrekening

‘Bullshit!’
Skeptisch infotainment van Penn & Teller
Gerrie Croonen
Skepter 17.2 (2004) p. 32-34

Er bestaan veel onkritische tv-programma’s waarin paranormale gaven en pseudowetenschappelijke overtuigingen centraal staan. Men neemt aan dat de meeste kijkers het niet op prijs stellen als zulke onzin wordt doorgeprikt. Penn & Teller laten echter zien hoe dit wel degelijk amusant kan zijn.

Trefwoorden: Penn, Teller, debunk, Ouija, kraanwater, magneettherapie, slijmmasker, Feng Shui
Onderwerp: skeptici – goochelkunst

De ware vampier
Volksgeloof in Zuidoost-Europa
Peter Mario Kreuter
Skepter 17.2 (2004) p. 35-41

De vampier zoals gepopulariseerd door Bram Stoker in Dracula correspondeert niet met het volksgeloof, om maar te zwijgen van de later bedachte associatie met vleermuizen. In het volksgeloof is het een lijk dat uit zijn graf komt en dan schade aanricht, soms ook overdag. Men wordt vampier als men bij leven op de een of andere manier afweek van het gangbare, en zelfs een ongeval bij de begrafenis valt daar onder. Het artikel schetst een groot aantal manieren om vampieren te bestrijden. De vampier onttrekt levenskracht aan mensen, die dan in de mond van het lijk (als het opgegraven wordt) te zien is als bloed, maar echt bloedzuigen is er niet bij. Kreuter bespreekt ook de religieuze betekenis.
NB. De Zuid-Amerikaanse vampiervleermuizen kregen hun naam al in de eerste helft van de 19de eeuw, mogelijk door onbegrip van het Oost-Europese volksgeloof.

Trefwoorden: vampiergeloof, Zuidoost-Europa
Onderwerp: religie – bijgeloof

Wakkere krantenbezorgers
Rinke Hoekstra
Skepter 17.2 (2004) p. 42

Hebben kinderen voordeel van een krantenwijk? Kunnen ze beter leren? Het Ministerie van Sociale Zaken is blij met een onderzoek dat aantoont dat het niets uitmaakt. Maar het onderzoek is flut. Om te beginnen is de controlegroep niet echt vergelijkbaar.

Trefwoorden: krantenwijk, schoolprestaties, Sociale Zaken, Cito
Onderwerp: wetenschap

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 17.2 (2004) p. 43

Wonder en is gheen wonder 4.1 bericht uitvoerig over de ‘homeopathische zelfmoord’ op 25 januari 2004. Twee dozijn skeptici namen grote hoeveelheden homeopathisch verdund gif in. De mediabelangstelling was groot. Het was ook een protest tegen de verzekeringen die homeopathica vergoeden. Stond ook in Skeptical Inquirer 28.3