Het Zesde Zintuig
6. aflevering van 25 maart
Test 1 – Wat heeft Arjan Erkel meegemaakt?
Arjan Erkel, een voormalig medewerker van Artsen zonder Grenzen, verbleef in 2002 in de Russische deelrepubliek Dagestan, waar hij vluchtelingen uit Tsjetsjenië opving. Op 12 augustus werd hij ontvoerd en 607 dagen gevangen gehouden. Hij kwam eind mei 2004 vrij nadat er een losgeld was betaald.
De kandidaten worden om de beurt naar een hotelsuite gebracht waar Arjan Erkel, Karin de Groot en Inge Diepman hen opwachten. Ze houden hun blinddoek op en krijgen een T-shirt dat Arjan tijdens zijn hele gevangenschap heeft gedragen. Ze mogen desgewenst ook de hand van Arjan vasthouden.
Het is niet duidelijk welke informatie de kandidaten vooraf krijgen. Aan het begin van de sessie met Jacky horen we haar aan Karin vragen: “Wat zei je nou? Hij had pas het nodige meegemaakt?” Karin antwoordt daarop: “Ja, en in die periode heeft hij dat T-shirt veel gedragen.” Hiermee geeft ze prijs dat het om een periode gaat, waarin hij blijkbaar niet vaak van kleding kon wisselen. Petra zegt vlak voordat ze haar blinddoek mag afdoen: “Maar waarvoor hij dan in het nieuws is geweest? Ben ik wel benieuwd naar…” Blijkbaar had ze al gehoord dat Arjan in het nieuws was geweest. Als zulke informatie wordt weggemonteerd, dan kunnen de uitspraken van de kandidaten opmerkelijker lijken dan ze zijn. Dit is een beproefde manier om de kijkers te misleiden.
Marchien heeft het over “heel veel last op zijn schouders”. Dat zou een concrete last kunnen zijn, bijvoorbeeld een rugzak. Maar ze houdt het vaag, zodat ze er nog alle kanten mee op kan. Er komt geen duidelijke bevestiging van Karin, die voortdurend feedback geeft. Marchien maakt ervan dat Arjan de last van de wereld op z’n nek draagt. “Waarom plakt de foto zo?”, vraagt ze. “Net of hij vol met tranen zit.” In dit geval krijgt ze wel een bevestiging, met als gevolg dat ze “huilen, huilen, huilen” doorkrijgt.
“Ook die periode, die periode was een zwarte periode, zo’n gevoel geeft het me.” Dit wordt meteen bevestigd door Karin. Marchien gebruikt het woord “periode” naar alle waarschijnlijkheid omdat ze al heeft gehoord dat het over een periode gaat. Ze maakt er nu van dat de onbekende persoon in een “zwart gat” heeft gezeten waar hij heel moeilijk uit kon komen omdat alles tegen zat. Dat kan op heel veel moeilijke periodes betrekking hebben. Ze zegt ook: “Gedane zaken nemen geen keer, dus ik kan niet teruggaan in die tijd. Ik moet door.” Dat klopt eigenlijk niet, want Arjan wil helemaal niet terug. Op een moment dat Marchien op het verkeerde spoor raakt en Arjan nee begint te schudden, maakt Karin snel een einde aan de sessie. Na afloop zegt Arjan tegen Marchien: “Het is niet zo dat het in de weg zit om vooruit te gaan.” Blijkbaar had ze hem dat verteld. Desondanks beweert de commentaarstem dat Marchien “veel heeft aangevoeld over zijn gemoedstoestand tijdens de gijzeling”.
Van Richard wordt vrijwel niets getoond. Volgens de commentator kreeg hij weinig door. Het waren vermoedelijk alleen dingen die nergens mee in verband konden worden gebracht en die men daarom maar heeft weggelaten.
Petra zegt dat de letter P “heel belangrijk” is bij Arjan. Ze heeft het ook over extreme weersomstandigheden. Dit wordt bevestigd. Petra ziet nu kou en meent dat Arjan buiten bewustzijn is geraakt of bijna dood is gegaan. Hij heeft volgens haar “gevochten voor zijn leven”. Ook dit wordt bevestigd en de commentaarstem beweert dat Petra goed op dreef is. Volgens haar heeft Arjan een extreem uithoudingsvermogen, is er wat extreems met hem gebeurd en moest hij proberen te overleven. Het lijkt er sterk op dat ze iemand beschrijft die ten prooi was aan de elementen, bijvoorbeeld een bergbeklimmer die ergens vast kwam te zitten. Petra is echter zo verstandig om niks concreets te zeggen, zodat het lijkt te kloppen als je het ruim interpreteert.
“Ik weet dat ik de letter J heb gezegd en die andere weet ik niet eens meer”, zegt Petra. Volgens Karin was het een P. “Oh, dat was in het begin”, herinnert Petra zich. Voor haar is het blijkbaar al lang geleden, maar voor de kijkers slechts 50 seconden. Er is ongetwijfeld veel weggeknipt dat niet bruikbaar was. We hadden Petra ook nog niks over de letter J horen zeggen, waarschijnlijk omdat Arjan daar niet op reageerde. Na afloop merkt hij op dat zijn eerste voornaam Peter is, maar dat lijkt geen naam die “heel belangrijk” is.
Johannet pakt de hand van Arjan vast en beweert dat ze zijn energie oppakt. Ze heeft het idee dat hem verdriet is aangedaan. Er is hem ook onrecht aangedaan. “Ja, dat kun je wel zeggen!”, roept Karin. Maar volgens Johannet is het nu allemaal weer goed, “zodat hij er eigenlijk klaar mee is en dat nu de kwaadheid ook daar naartoe kan gaan”. Het blijft erg vaag en dit is het enige wat we horen. Maar de commentaarstem verzekert de kijkers ervan dat Johannet “Arjan goed aanvoelt”. Na afloop beweert ze dat ze al een type zoals Arjan voor zich zag, maar dat kan niemand controleren.
Jacky vraagt: “Schrijft hij?” Dat is wel een goeie gok, want evenals verscheidene anderen die met hun belevenissen het nieuws haalden en op de tv verschenen, heeft Arjan er een boek over geschreven. Inge Diepman grijpt echter in omdat zij meent dat de kandidaten geen vragen mogen stellen. Natuurlijk doen ze dat eigenlijk voortdurend. Ze kleden het alleen wat anders in. Jacky had moeten zeggen: “Ik zie hem iets schrijven.” Als dat bevestigd was, had ze erop door kunnen gaan. Zonder bevestiging had ze het onderwerp weer kunnen laten vallen zonder iets fout te hebben.
Jacky meent dat Arjan een wit overhemd met blauwe streepjes aanheeft. Karin kan het daar wel mee eens zijn, maar Arjan denkt er anders over. We horen Jacky vervolgens zeggen: “Ik heb het gevoel dat hij aangereden is, of iets dergelijks. En dat zijn lichaam op de een of andere manier beschadigd is.” Hoewel ze het een beetje vaag houdt (“iets dergelijks”, “een of andere manier”), is het toch een vrij specifieke uitspraak. Daarmee loop ze het risico dat het fout is. De andere kandidaten zeggen niet meer dan Jacky, maar zijn wat voorzichtiger.
Liesbeth voelt de “heftige onverwerkte emotie”. Dat is altijd goed. Arjan beweert weliswaar dat hij er geen probleem mee heeft, maar niemand kan weten wat zich in zijn onderbewuste afspeelt. Liesbeth benadrukt dat het nog niet zo heel lang geleden is gebeurd, maar dat had ze waarschijnlijk al van Karin begrepen. Wat later krijgt Liesbeth “een soort overvalachtig gevoel”, “een bedreiging” en “een soort wapen”. Ze begint te fluisteren en Karin vraagt: “Wat is er druk?” Liesbeth ziet veel mensen er omheen. Karin begint nu allerlei vragen aan Liesbeth te stellen: Wat voor mensen zie je om je heen? Hoe zien ze eruit? We horen niet meer wat Liesbeth zegt, maar de commentaarstem verzekert de kijkers ervan dat ze “helemaal op het goede spoor” zit.
Test 2 – Bomaanslag op Rob Scholte
Op 24 november 1994 stapten beeldend kunstenaar Rob Scholte en zijn vrouw Micky in hun BMW, die geparkeerd stond in de Laurierstraat in Amsterdam. De wagen stond al vijf dagen ongebruikt voor de deur en was daar neergezet door een medewerker van Scholte. Een andere medewerker zou de auto die middag gebruiken. Micky had de avond tevoren een zwangerschapstest gedaan die een positief resultaat opleverde. Zij wou naar de huisarts om te laten controleren of ze inderdaad in verwachting was. Als ze alleen was gegaan, zou ze de BMW niet hebben gebruikt. Rob stemde er echter in toe met haar mee te gaan omdat hij zelf last had van voetschimmel.
Nadat ze wegreden hoorden ze drie tikken en op het moment dat Rob na ruim 50 meter rechtsaf sloeg, volgde er een enorme explosie. Iemand had een granaat onder de auto bevestigd. Tijdens het rijden werd de pin er automatisch uitgetrokken. Micky had geen verwondingen en kon de wagen via het rechterportier verlaten. Rob probeerde ook naar buiten te komen en merkte toen dat zijn benen niet meegingen. Hij viel op zijn rug op straat, zonder pijn te voelen. In het ziekenhuis moesten zijn beide benen worden geamputeerd. Micky kreeg een miskraam toen ze ‘s avonds in bad lag.
De advocaat Oscar Hammerstein dacht dat de bom voor hem bedoeld was en door drugscriminelen was geplaatst. Hij woonde in dezelfde straat en had een BMW in dezelfde donkerblauwe kleur. Rob Scholte zocht de dader in het kunstenaarsmilieu en wees ook enkele mogelijke verdachten aan. Maar de politie slaagde er niet in de misdaad op te lossen.
Voor de test van de KRO worden op de plaats des onheils de straatnaambordjes en andere herkenningstekens afgedekt. “Pieter, dit ga je gewoon nog een keer overdoen”, roept oud-hoofdcommissaris Joop van Riessen met gespeelde ernst tegen een medewerker die alles afplakt. Zo probeert hij de kijkers duidelijk te maken dat de blindering heel serieus wordt aangepakt. De kandidaten worden één voor één vanaf het station geblinddoekt naar de Jordaan gereden. Als ze uitstappen, mogen ze de blinddoek afdoen. Karin nodigt ze uit om midden op het kruispunt te gaan staan. Ze vertelt dat er “iets is gebeurd op deze plek”. De kandidaten krijgen bovendien te horen dat Joop in dit geval degene is die veel van de zaak afweet. Ze kunnen daaruit concluderen dat het naar alle waarschijnlijkheid een belangrijke politiezaak uit het verleden is. De kandidaten krijgen ook enveloppen met foto’s. Karin vertelt dat een van de enveloppen een foto van twee van de betrokkenen bevat. De kandidaten horen dat binnen iemand zit die heel nauw betrokken is. Het is Micky, die alles op een beeldschermpje kan volgen.
Wat zou er op dit kruispunt gebeurd kunnen zijn? Marchien zegt: “Heel gek, ik zie een auto.” Karin knikt met haar hoofd. “En het is net of ik in die auto wil stappen”, vervolgt Marchien. Karin herhaalt de uitspraak van Marchien, maar niet op zo’n manier dat Marchien de indruk krijgt in de roos te hebben geschoten. Ze zwakt het weer af door op te merken: “Ja en op de een of andere manier kom ik er niet in. Ik weet niet wat dat is.” Micky doet haar best om deze misser tot een treffer om te vormen. Zij veronderstelt dat Marchien precies het omgekeerde bedoelde: Rob kon niet meer uit de auto stappen omdat hij zijn benen niet meer kon gebruiken. Ze legt daarmee meer nadruk op het woord “stappen” dan Marchien deed. Marchien zei alleen dat ze niet in de auto kon komen. Dat is heel wat anders dan zonder benen uit de auto komen, zoals Rob deed. Marchien komt pas op dreef nadat Joop van Riessen haar heeft verteld om welke zaak het gaat. Ze geeft een gedetailleerde beschrijving van de dader en beweert dat ze hem voor haar gevoel zo zou kunnen aanwijzen.
Petra ziet een auto die vrij hard kwam aanrijden en met bijna piepende banden stopt. “En dan krijg ik eigenlijk wel geweld ook.” Meer bruikbare uitspraken kunnen niet aan haar worden ontlokt. Maar nadat Joop heeft verteld om welke onopgeloste zaak het gaat, kan ook Petra meteen een beschrijving geven van de dader. Een vrij mollig type van circa 40 jaar met ongekamde haren.
Het kruispunt brengt Jacky niet op het idee dat er iets met een voertuig is gebeurd. Ze ziet het café op de hoek en veronderstelt dat er op straat een knokpartij heeft plaatsgevonden. Karin acht dit niet uitgesloten, maar zegt dat het nu om een ander verhaal gaat. Jacky wil echter niet luisteren. Ze blijft doorgaan op hetzelfde thema en vraagt nog een keer: “Heeft er zich een zware ruzie afgespeeld? Geen ruzie? Oké, dan heb ik niks gezegd.” Dit komt haar op een reprimande van Joop te staan. Hij wil niet dat Jacky expliciete vragen gaat stellen, want dat maakt geen goede indruk op de kijkers. Als helderziende moet je altijd suggereren dat je al wat weet. Jacky is behoorlijk van haar stuk gebracht en beseft dat ze de finale nu wel kan vergeten. Joop geeft haar nog een kans door te vertellen dat het om de bomaanslag op Rob Scholte gaat. Dat geeft een krachtige stimulans aan haar zesde zintuig. Jacky weet zeker dat de dader een Amsterdamse jurist is met een hele goeie functie in het openbare leven, eigenlijk wel iemand die we allemaal kennen. Wie had dat gedacht!
Richard buigt ver voorover alsof hij wil kotsen en begint geforceerd te hoesten. Het is een act die hij al vele malen heeft opgevoerd. “Heb je de zaak niet kunnen oplossen?”, vraagt hij op de man af aan Joop, die meteen begint te knikken. Richard gaat nog even door om het Joop goed in te wrijven en weet het nu heel zeker: “Ik hoor continu: Joop je hebt de zaak niet kunnen oplossen. En dat zit jou ontzettend dwars!” Dit is helaas het enige wat Richard kan vertellen. Hij stelde evenals Jacky een rechtstreekse vraag, maar dat neemt niemand hem kwalijk.
Als Joop verklapt wat er op het kruispunt is gebeurd, loopt Richard resoluut een eind de straat in. Hij beweert zeker te weten dat de dader daar heeft staan kijken. Het is volgens hem een man met grijs haar en een scheiding in het midden. Rob Scholte had een kunstwerk voor hem gemaakt, maar ze kregen ruzie over de prijs. We krijgen niet te horen hoe aannemelijk het is dat er iemand heeft staan posten totdat Rob (na vijf dagen) in zijn auto wegreed.
Johannet zegt dat ze “steeds een idee van een moeder met een kind” heeft. “Ik zie die zieke vrouw ook weer. (…) Ik krijg ook een vrouw te zien die hier op de grond ligt.” Veel vrouwen dus. Karin deelt mee dat er inderdaad een vrouw bij betrokken was. Johannet krijgt nu een gevoel alsof ze bekneld zit. Dit wordt bevestigd, waardoor Johannet nog veel erger bekneld komt te zitten in een auto. Ze voelt het onder meer in haar maag en zit met haar voeten vast. Micky kan daar nog wel iets van waarheid in herkennen. Ze vertelt dat ze twee dagen na de aanslag ontdekte dat ze een gekneusde enkel had. Misschien zat ze ergens met haar voet vast, al had ze dat niet gemerkt.
Nadat Joop heeft onthuld om wie het gaat, voelt Johannet koude rillingen, die volgens haar betekenen dat ze dingen opvangt. Ze denkt dat de dader een ziekelijk jaloerse kennis van Rob was. Dit is een bekende hypothese, die niet bevestigd kon worden. Het is onduidelijk wat Joop van Riessen hier aan het testen is. De algemene kennis van de kandidaten of hun creativiteit?
Liesbeth voelt een echtpaar als ze de foto van de twee betrokkenen vasthoudt. Haar maag doet erg pijn. Voorzichtig gaat ze verder: “…ik kan niet tegen je zeggen dat is van een wapen, dat voel ik niet. Ik krijg als het ware een schot…nee, ik weet niet wat het is. Ik ga het ook niet zeggen.” Eigenlijk heeft ze wel wat gezegd, maar ze krijgt blijkbaar snel door dat het niet juist is. Wat later heeft ze het idee opgepikt dat het onverwacht gebeurde: “Het lijkt wel of ik rustig kom aanlopen en dat ik opeens “Aaagh!” voel.” In een volgend fragment zien we haar aan de envelop ruiken. Evenals in de vorige uitzending rapporteert ze een brandlucht. Dat kan kloppen, want de auto brandde. Liesbeth noemt het ook een “explosieachtige brandlucht”, misschien omdat ze al had begrepen dat het plotseling gebeurde. Als ze hoort dat het om Rob Scholte en zijn vrouw gaat, weet ze meteen wat haar maagpijn te betekenen heeft: de miskraam van Micky.
Micky moet na afloop wat lachen over “die kroegruzie hier voor de deur, waar twee mensen steeds mee kwamen.” Dat was de ruzie waar Jacky over sprak, maar we hebben niet gezien wie er eveneens over begon. Micky gelooft dat het gevoel dat Liesbeth en Johannet in hun buik hadden met haar miskraam te maken heeft. Ze is het meest gelukkig met Marchien, omdat die beweerde dat ze de dader kon herkennen. Helaas is er geen reden om daarin te geloven, want er is nog nooit een helderziende geweest die zulke beweringen waar kon maken. Er waren daarentegen wel tallozen die stellige uitspraken deden over politiezaken waarvan men later kon vaststellen dat ze onjuist waren.
Test 3 – Eigendommen van gesneuvelde militairen
De laatste vijf minuten worden besteed aan een raadproef. De kandidaten krijgen drie foto’s van Britse militairen die sneuvelden tijdens de Slag om Arnhem. Er liggen bovendien drie voorwerpen op tafel die aan deze militairen toebehoorden: een jasje, een naamplaatje en een scheerset. De kandidaten moeten proberen om elk voorwerp aan de juiste persoon te koppelen. Ze hebben een kans van 1 op 6 om alles goed neer te leggen. Er zijn precies zes kandidaten, dus er is een grote kans dat er wel één is die alles goed heeft. Zo’n succes zou door de commentator ongetwijfeld aan het zesde zintuig zijn toegeschreven. Maar het lukt voor de zoveelste keer niet!
Johannet moet lachen terwijl ze de voorwerpen hanteert. Als Karin vraagt waarom, vertelt ze dat ze iemand hoorde die tegen haar zei: “You are a nice looking girl.” Dat klinkt veelbelovend. Ze heeft schijnbaar contact met een Britse geest die haar kan helpen, maar helaas legt ze alle foto’s fout neer. Ook Jacky heeft alles fout, terwijl de overige vier kandidaten 1 goed hebben. De commentaarstem voelt uiteraard geen behoefte de kijkers te vertellen dat dit resultaat onder de kansverwachting ligt. Velen zullen waarschijnlijk de indruk hebben gekregen dat het nog best redelijk lukte.
Na afloop van de proef verschijnt er een tekst in beeld die vermeldt dat de kans om er 1 goed te hebben 33% bedraagt. Het is verbazingwekkend dat er blijkbaar niemand aan het programma meewerkt die heeft gezien dat dit niet kan kloppen. Er zijn maar zes manieren om de voorwerpen neer te leggen. Stel dat de juiste volgorde A, B, C is. Dan kunnen we in de onderstaande tabel zien dat drie van de zes mogelijkheden 1 treffer opleveren. Die kans is dus 50%. (De treffers zijn met rood aangegeven.)
|
1
|
A
|
B
|
C
|
|
2
|
A
|
C
|
B
|
|
3
|
B
|
A
|
C
|
|
4
|
B
|
C
|
A
|
|
5
|
C
|
A
|
B
|
|
6
|
C
|
B
|
A
|
De jury stelt dit keer onvermijdelijk vast dat Jacky de slechtste indruk heeft gemaakt en daarom het programma moet verlaten. Liesbeth wordt evenals in de vorige ronde tot winnaar gekozen.
|
