Het Zesde Zintuig
2. aflevering van 25 februari
Wie heeft het best ontwikkelde zesde zintuig? “De tests gaan het uitwijzen”, beweert de KRO op haar website. Om de betrouwbaarheid te garanderen heeft men onder meer een goochelaar en een voormalige hoofdcommissaris van politie ingeschakeld. “Met een kritisch oog zien deze waarnemers erop toe dat de tests eerlijk verlopen en de kandidaten alleen zijn aangewezen op hun zesde zintuig.”
In werkelijkheid zijn de tests zo gebrekkig en de eisen zo laag dat de deelnemers geen zesde zintuig nodig hebben om een ronde verder te komen. KRO-eindredacteur Hannie Reijn zei hierover: “We willen niets bewijzen. Een tv-programma maken is geen wetenschap. Wij zijn bezig met een amusementsprogramma. Met die kritiek kan ik niets.” (Parool, 17 februari)
Het is blijkbaar niet de bedoeling om iemand te vinden die echte gaven bezit. Het hoeft er alleen maar zo uit te zien. Er wordt niet werkelijk voor gezorgd dat “de kandidaten alleen zijn aangewezen op hun zesde zintuig”, want dan is het niet leuk meer.
De eerste test van de tweede aflevering is overgenomen van de Britse versie van het programma en de resultaten zijn even teleurstellend. Tien jonge vrouwen zitten in de vorm van een hoefijzer. De kandidaten moeten aanvoelen welke twee vrouwen sinds kort zwanger zijn. Ze mogen niet met de vrouwen spreken, maar ze mogen hen wel aanraken en van dichtbij aankijken. Het is niet uitgesloten dat ze uit de reacties iets kunnen afleiden. De commentaarstem vermeldt dat alleen Joe Pequerrucho weet welke twee vrouwen in verwachting zijn, want hij is de enige die alle uitslagen van de zwangerschapstests kent.
Liesbeth komt als eerste aan de beurt. Zij kiest de vierde en de zevende vrouw (van linksaf gerekend) door hen een teststaafje te geven. Als het goed is, moeten ze gaan staan. Alleen de zevende vrouw staat op. Vanaf dit moment weten dus alle aanwezigen dat zij zwanger is.
Richard is de tweede kandidaat. Hij kiest eveneens de vierde en de zevende vrouw. Joe Pequerrucho beseft dat de kandidaten wellicht een voorkeur hebben voor bepaalde posities en besluit de zevende en achtste vrouw van plaats te verwisselen. Ook de eerste en de vierde worden omgewisseld. De vrouw die nu op plaats zeven zit, wordt ook door Petra, Johannet en Marchien gekozen, maar deze keuze is niet meer juist. De andere zwangere vrouw blijkt op de vijfde plaats te zitten. Zij wordt slechts door één kandidaat gekozen.
Het is opvallend dat de 10 kandidaten allemaal één vrouw kiezen uit de eerste helft (links van het midden) en één vrouw uit de tweede helft (de laatste vijf). Wellicht gaan ze er vanuit dat Pequerrucho de twee zwangere vrouwen niet dicht bij elkaar aan dezelfde kant heeft gezet. Hierdoor is de kans iets groter dat ze twee keer goed raden. Wie een echte test wil uitvoeren, moet ervoor zorgen dat de vrouwen bij elke poging in een willekeurige volgorde zitten.
Vier deelnemers hebben er elk één goed. De rest heeft alles fout. Dit resultaat wijkt niet af van de kansverwachting. De commentaarstem vertelt de kijkers dat de kans om twee treffers te scoren slechts 2,2 procent bedraagt. Maar we krijgen niet te horen dat elke deelnemer 35,5 procent kans heeft om er toevallig één goed te hebben. Zulke toevalstreffers mogen niet aan paranormale vermogens worden toegeschreven.
Het is allerminst bijzonder dat de twintig raadpogingen in totaal 4 treffers opleveren. Deze uitkomst is ook het meest waarschijnlijk wanneer er zomaar wat wordt gegokt (zie de tabel). Karin vindt het opmerkelijk dat Marchien twijfelde bij de twee zwangere vrouwen. “Had Marchien maar iets meer tijd genomen, dan was zij de eerste geweest die er twee goed had gehad”, beweert de commentaarstem, die voortdurend ongefundeerde conclusies trekt.
Een beetje statistiek voor de liefhebbersDe kansverwachting is eenvoudig te berekenen. Bij de eerste poging heeft de kandidaat een kans van 8 op 10 om het mis te raden (want 8 van de 10 vrouwen zijn niet zwanger). Bij de tweede poging heeft de kandidaat een kans van 7 op 9 om het opnieuw mis te hebben (want er zijn dan nog 9 vrouwen over). Om te berekenen hoe groot de kans is dat beide pogingen onjuist zijn, moeten we de kansen met elkaar vermenigvuldigen: 8/10 X 7/9 = 56/90. De kans om alles fout te hebben is dus 56/90 (62,2%). Wat er overblijft, 34/90 (37,8%), is dan de kans om één of twee goed te raden. De kans om twee keer juist te raden is 2/10 X 1/9 = 2/90 (2,2%). De kans om er precies één te raden is dus 34/90 – 2/90 = 32/90 (35,5%). Hoeveel treffers mag je verwachten als tien kandidaten elk tweemaal mogen raden, zoals bij de vertoonde test het geval was? Hier zijn de afgeronde kanspercentages.
|
In de Britse versie van het programma was het opvallend dat de resultaten bijna altijd tegenvielen wanneer ze konden worden berekend. De readings, waarbij de deelnemers alles mogen zeggen wat ze willen, leken meer op te leveren. Een probleem is echter dat de programmamakers in dat geval geneigd zijn om de meeste fouten niet uit te zenden. Bovendien is het moeilijk om te beoordelen hoe bijzonder een uitspraak is.
Voor de tweede test heeft men de oudvoetballer John de Wolf uitgenodigd. Elke deelnemer krijgt eerst een jeugdfoto van hem te zien en wordt vervolgens geblinddoekt een kamer binnengeleid. Daar krijgen de deelnemers het robuuste horloge van John, waarop grote knoppen zitten. Kunnen ze aan de vibraties voelen welke bekende Nederlander er in de kamer aanwezig is?
Helga en André gaan de mist in omdat ze het jongetje op de foto voor een meisje aanzien. Ze beseffen blijkbaar ook niet dat ze een sportief herenhorloge in de hand houden. Helga probeert een uitweg te vinden door te veronderstellen dat de onbekende persoon homoseksueel is. Is het Albert Verlinde of Robert Jensen? André meent dat de persoon sommige dingen nog niet verwerkt heeft. Maar wie zou brutaal genoeg zijn om dat te ontkennen?
Johan ziet een gevoelig jongetje met maagklachten. Is het Joop Braakhekke? John de Wolf probeert er na afloop nog iets van te maken door te vertellen dat hij een x aantal jaren geleden een keer last van maagzuur had. Richard concludeert uit de foto dat de man blond haar heeft. Het is volgens hem een persoon die het vreselijk vindt om ergens te laat te komen. Dat klinkt niet onaannemelijk voor iemand met een bovenmaats horloge. Chris denkt dat het om een tv-presentator gaat. Die kans lijkt behoorlijk groot en het blijkt zelfs te kloppen, want De Wolf werkt tegenwoordig bij de regionale Rotterdamse zender RNN7. Jacky ziet een zeven. Dat klopt dus ook.
Johannet denkt aan een voetballer. Dit wordt waarschijnlijk bevestigd door Karin, al horen we het niet. De camera bevindt zich plotseling op een andere plek als Johannet haar rechterknie betast en zegt dat die dik aanvoelt. Ze vermoedt dat de onbekende man een blessure heeft of had. Dat is niet ongewoon bij voetballers. John heeft inderdaad last van zijn rechterknie. Ietwat overmoedig geworden vertelt Johannet dat ze de naam Ajax hoort en ze gokt erop dat Ronald Koeman tegenover haar zit. Helaas speelde John voor Feyenoord.
Liesbeth noemt eveneens een aantal dingen die volgens John correct zijn: verdriet over een vader, een tweede vrouw, de naam Johan en last van de knie. Marchien krijgt last van haar rechterbeen en heeft het over een belangrijk papier dat moet worden getekend. Dat zou Johns contract kunnen zijn.
Petra ziet “pijn in het hart door een gemis”. Volgens de commentaarstem voelt ze het verlies van Johns vader (in 1999), maar dat heeft ze niet gezegd. Karin leidt Petra’s hand naar Johns knie. Mag zij hem als enige aanraken? Petra voelt naar het schijnt geen medisch probleem. Zij vraagt of de letter R iets betekent, “van jouzelf of van de persoon die heel dicht bij jou is”. John is onder de indruk, want hij heeft deze voorletter een paar jaar geleden op zijn enkel laten tatoeëren na de dood van een van zijn beste “gabbertjes”.
Inge Diepman, die als waarnemer optreedt, is het er niet helemaal mee eens dat de deelnemers tijdens de sessies vernemen of ze op het goede spoor zitten. Een test is volgens haar geen spelletje en “dat mag dit ook niet zijn”. Na afloop merkt ze op: “Ze krijgen blijkbaar allemaal beelden binnen en daar moet je dan, in die vijftien minuten die je hebt, uit kiezen. Dat gevoel krijg ik bij die mensen.”
Niet alleen de aanwezigen selecteren wat ze kunnen gebruiken. Na afloop gaan de bedriegertjes van de KRO met het materiaal aan de slag. Zij zorgen ervoor dat we alleen de meest geslaagde en amusante fragmenten te zien krijgen. Als elke deelnemer een kwartier de tijd kreeg om helderziende uitspraken te doen, dan beschikt men over tweeënhalf uur videomateriaal. Daarvan werd slechts circa 7 minuten uitgezonden, misschien minder dan 5 procent.
Het is niet mogelijk om te bepalen hoe opmerkelijk de resultaten zijn. De kandidaten wisten vermoedelijk dat men een bekende Nederlander had uitgenodigd. Welk beroep zou deze gast kunnen hebben? Veel keuze was er waarschijnlijk niet. Het feit dat één van de tien deelnemers aan een voetballer dacht, is niet echt bijzonder.
Karin de Groot en Petra, met op de achtergrond een pilaar die met een zwarte doek is omwikkeld.
Voor de derde test brengt men de deelnemers een voor een naar een parkeergarage in Loosduinen, een stadsdeel van Den Haag. Daar werden op zondagmorgen 14 mei 2000 de lichamen van Alan Roos (31) en Daan Blok (22) gevonden. Ze waren doodgeschoten door twee mannen uit een woonwagenkamp, vader en zoon, die hen ‘s morgens vroeg een lift hadden gegeven. De lichamen werden gedumpt in de parkeergarage, waar ze nogmaals door het hoofd werden geschoten. Het is nooit helemaal duidelijk geworden waarom Alan en Daan werden vermoord. Waarschijnlijk was het een voorbeeld van volkomen zinloos geweld.
In de parkeergarage bevindt zich een gedenkplaat, die op een van de pijlers is aangebracht, bij de plaats waar de slachtoffers werden gevonden. Onder leiding van oud hoofdcommissaris Joop van Riessen wordt de pilaar met een zwarte doek omwikkeld. De commentaarstem beweert dat de deelnemers hierdoor alleen op hun zesde zintuig zijn aangewezen. Het hoeft echter geen verwondering te wekken als ze concluderen dat er bij de pilaar iets ergs is gebeurd. Een moord lijkt aannemelijk, want daar gaat het meestal over, ook in de Britse versie van het programma.
Familieleden van Alan Roos hebben eerder de publiciteit gezocht omdat de daders naar hun oordeel veel te laag bestraft werden. Op internet is hierover meer te vinden. De moeder en de zuster van Alan zitten tijdens de KRO-opnamen in een camper, die buiten de parkeergarage staat. Van daaruit kunnen ze de verrichtingen van de kandidaten observeren en horen ze wat er wordt gezegd. Ze hopen wat meer aan de weet te komen om beter te begrijpen wat er is gebeurd.
Marchien krijgt het gevoel dat ze moet kotsen als Karin haar de portemonnee van Alan geeft. Ze denkt dat de man op een nare manier om het leven is gebracht en ziet drie mannen weglopen. Na afloop omhelst ze de moeder van Alan, naar eigen zeggen omdat Alan haar dit vanuit de geestenwereld heeft opgedragen. De moeder is zeer geëmotioneerd en Karin de Groot merkt lachend op: “Als we zo nog de hele dag door moeten!” De tranen van mevrouw Roos zijn weliswaar goed voor de amusementswaarde, maar het moet niet te lang gaan duren.
Karin leidt Petra op haar beurt naar de rouwpilaar en vraagt wat daar gebeurd is. Petra zegt dat ze iemand op de grond ziet liggen. Ze krijgt de letter J door, die er negatief mee te maken heeft. De commentaarstem meldt dat een van de twee daders Jacobus heet – al staat hij bekend als Kobus. Petra ziet ook nog een rode tweedeursauto, maar het is niet bekend of die erbij betrokken was. Richard veronderstelt dat de man “kwaad is aangedaan”. Wat later zegt hij dat hij van achteren te grazen is genomen omdat hij misschien te veel over de onderwereld wist. Liesbeth vraagt of er iemand dood is gevonden? Vermoord gevonden? Een man van een jaar of dertig? Dat klopt, al zijn er eigenlijk twee mannen vermoord (maar dat ziet niemand). Liesbeth belandt nu in een achtervolgingsscène waarbij de man in de parkeergarage door twee anderen wordt opgejaagd en beschoten. Er wordt niet gemeld dat dit onjuist is.
Johannet ziet bij de pilaar een man liggen met een meisje ernaast. Ze krijgt ook namen door: Bianca en Nathalie. Helaas kan men die nergens mee in verband brengen. Chris denkt dat er een auto-ongeluk heeft plaatsgevonden. Ook André en Helga denken aan een ongeluk en Helga vraagt of Marco Bakker erbij betrokken was. Jacky meent dat er iemand in slaap is gevallen.
Johan bekijkt de ingepakte pilaar en zegt dan bedachtzaam: “Hier ongeveer moet het gebeurd zijn.” Door middel van een spiertest bevraagt hij zijn eigen onderbewustzijn en concludeert hij dat de man een drugsgebruiker was. Karin stelt voor om buiten aan de planten te gaan voelen, want dat deed Johan in de eerste uitzending ook en het levert misschien wat beters op. Johan krijgt de naam Allard door als hij aan de struiken voelt. Dat lijkt op Alan. Meer komt er niet uit.
Joop van Riessen zegt na afloop dat hij niets frappants heeft gehoord. De uitzending heeft volgens hem alleen duidelijk gemaakt dat de familieleden van slachtoffers vaak jaren nodig hebben om het verdriet te verwerken. Het is niet bekend of de helderzienden van de KRO daaraan iets hebben bijgedragen.
Een onafhankelijk marktonderzoeksbureau selecteerde 12 personen die mogen bepalen welke kandidaat moet afvallen en wie in deze ronde de beste prestatie leverde. Helga ontvangt de rode kaart, die aangeeft dat ze eruit ligt. Petra wordt uitgeroepen tot de beste (of minst slechte) kandidaat. De jury is vermoedelijk onder de indruk geraakt van de getatoeëerde R op de enkel van John de Wolf. Dat lijkt heel specifiek, want er zijn maar erg weinig mensen die een R op hun enkel hebben staan. Maar als zijn eigen naam met een R was begonnen (zoals de mijne) dan zou dat nog beter hebben gepast bij Petra’s uitspraak, bijna de enige uitspraak over John die we van haar te zien kregen.
|