Skepter 3.4 (1990)

Vierde nummer van jaargang 3.

Beknopte inhoud

• Skepsis Congres 1990 door Jan Willem Nienhuys
• Driehoeken in de nacht – Een jaar Belgische UFO-meldingen door Wim Van Utrecht 
• Een fortuinlijke dwaling – Verborgen krachten achter alternatieve geneeskunde door Peter Bügel
• Velosofie – Rekenen aan de Grote Piramide en m’n fiets door Cornelis de Jager
• Hulpbehoevende watermonsters – Een poging tot replicatie door Rob Nanninga
• Sympathieke straling – De oorsprong van het ‘genezend magnetisme’ door Marcel Hulspas
• SKEPP – De skeptische beweging in België door Werner Eeman
• Over de frontlijn – De European Skeptics Conference 1990 door Marcel Hulspas
• Hoe betrouwbaar is de getuige? -De waarnemingen van de Glanerbrug-meteoriet door Marcel Hulspas
  De val van de Glanerbrug-meteoriet op 7 april van 1991 was een mooie gelegenheid om te onderzoeken hoe betrouwbaar verhalen van waarnemers zijn.
• De wonderen van de Glasnost – UFO’s en wonderdoeners in de Sovjetunie door Marcel Hulspas
• Brieven

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Skepsis Congres 1990
Jan Willem Nienhuys
Skepter 3.4 (1990) p. 1

Drie van de vier lezingen zijn te vinden via https://skepsis.nl/boeken/sn5-paranormaal/

Verslag van het Skepsiscongres van 10 november 1990. Thoden van Velzen sprak over hekserijgeloof in Suriname, en vergeleek het met dat in Europa eeuwen eerder. Hij betoogde dat dit geloof een gevolg is van stijgende welvaart en daarmee toegenomen jaloezie. Blackmore vertelde over de fysiologie van uittredingservaringen (zuurstofgebrek), Kramer over zijn ervaringen als parapsychologisch adviseur en Smit over hoe astrologische consulten eigenlijk werken.
NB. De datum in het verslag genoemd is onjuist.

Trefwoorden: hekserij, Balthasar Bekker, Moody, bijnadoodervaring, parapsychologie, astrologie, Dean, Gauquelin
Onderwerp: skeptici – congres

Driehoeken in de nacht
Een jaar Belgische UFO-meldingen
Wim Van Utrecht
Skepter 3.4 (1990) p. 2-5

In België vond een ufo-golf plaats tussen eind november 1989 en midden 1990. Luchtmachtkolonel Wilfried De Brouwer is een gelovige. Het was grote publiciteit voor de Societé Belge d’Etude des Phénomènes Spatiaux (SOBEPS). Opvallend is de driehoekige vorm van veel van deze ufo’s. Sommige meldingen zijn Jupiter of heldere sterren.

Trefwoorden: ufo, België, TASS, Voronezj, SOBEPS, de Brouwer. van Kampen, van der Veldt, Stealth, NOBOVO
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Chronologie van de Belgische UFO-golf
Wim Van Utrecht
Skepter 3.4 (1990) p. 5-7

39 berichten van 9 november 1990 tot 11 juli 1990, met een hoogtepunt op 30 en 31 maart 1990, wanneer de luchtmacht vat probeert te krijgen op een object dat zich met 50, 280, 1800 km/u beweegt, met abnormale versnellingen, althans volgens de radar, want er is geen visueel contact.

Trefwoorden: Guy Coeme, SOBEPS, Michel Mandel, Patrick Vantuyne, Auguste Meessen, Leon Brenig, De Brouwer
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Een fortuinlijke dwaling
Verborgen krachten achter alternatieve geneeskunde
Peter Bügel
Skepter 3.4 (1990) p. 8-12

Alternatieve geneeskunde, meer in het bijzonder homeopathie, acupunctuur en chiropraxie zijn onzin, maar werken wel. De werking is niet alleen die van het natuurlijk verloop, maar ook van het placebo-effect. De immuunrespons (= de reactie van het hele systeem van neurologische, endocrinologische en immunologische reacties) kan geconditioneerd worden door goede of slechte ervaringen.

Trefwoorden: geneeskunde, wetenschap, Popper, acupunctuur, Dunning, homeopathie, Hahnemann, chiropraxie, Palmer, von Pettenkofer, Robert Koch, placebo-effect, kanker, Pavlov
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Nessie (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 12

Een nieuwe massale speurtocht naar het monster van Loch Ness (op 6 en 7 oktober 1990) bleek tevergeefs. Ook ludieke jagers waren van de partij.

Trefwoorden: Loch Ness
Onderwerp: randwetenschap – Loch Ness

Bloedzuigers en piskijkers (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 12

Bloedzuigers worden in de moderne geneeskunde gebruikt bij delicate operaties. Bacteriën in urine kunnen makkelijker worden gedetecteerd. Alleen steriele urine is helder, vo

Trefwoorden: bloedzuigers, urine
Onderwerp: gezondheid – reguliere geneeskunde

Velosofie
Rekenen aan de Grote Piramide en m’n fiets
Kees de Jager
Skepter 3.4 (1990) p. 13-15

De piramidologie leidt heel veel grootheden of uit maten van de piramide, maar met slechts vier maten ontleend aan zijn fiets kan Skepsis-voorzitter Kees de Jager ook tal van constanten weergeven.

Trefwoorden: velosofie, fiets, piramidologie
Onderwerp: pseudowetenschap – piramidologie

Hulpbehoevende watermonsters
Een poging tot replicatie
Rob Nanninga
Skepter 3.4 (1990) p. 16-19

Volgens Kees Zoeteman, een hoge ambtenaar bij VROM, kunnen helderzienden de graad van hulpbehoevendheid van water beoordelen. De desbetreffende proeven (uit 1988) deugden echter niet. Hij ging in op een voorstel om de proef met parapsychologische strengheid te herhalen. Eind mei 1989 hadden Nanninga en Millar een onderzoeksprotocol klaar. Zoeteman traineerde. In maart 1990 werd gepoogd een nieuwe afspraak te maken. Toen wilde Zoeteman niet meer vanwege de negatieve recensie van zijn boek in Skepter 2.4.

Trefwoorden: parapsychologie, Zoeteman, water
Onderwerp: paranormale – buitenzintuiglijke waarneming (ESP)

Sympathieke straling
De oorsprong van het ‘genezend magnetisme’
Marcel Hulspas
Skepter 3.4 (1990) p. 20-26

Genezend magnetisme gaat terug op de onderzoekingen van Gilbert, in een tijd dat geloofd werd aan koninklijke handoplegging, wapenzalving, het neoplatonisme en zogeheten sympathetische magie. Geleidelijk maakte de natuurkunde zich los van dit soort denken, maar in de geneeskunde bleef het nog levend. De laatste uiting van dit geloof is de bioregulator.

Trefwoorden: magnetisme, elektriciteit, Gilbert, neoplatonisme, hermetisme, astrologie, Paracelsus, alchemie, handopleggen, magie, wapenzalf, Fludd, Reginald Scott, Naundorff, Bruno, Cardano, Galilei, Casaubon, Mersenne, Kepler, Gassendi, Descartes, Mesmer, von Guericke, Leidse fles, Newton, Boerhaave, Franklin, Galvani, Frankenstein, Stanley Miller, Volta, Maxwell, Paul van Dijk, Bioregulator
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze – geschiedenis

SKEPP
De skeptische beweging in België
Werner Eeman
Skepter 3.4 (1990) p. 27-29

SKEPP ontstond uit een ‘Interuniversitaire Skeptische Werkgroep’, eerder de Werkgroep Prometheus van de Vereniging voor Sterrenkunde. Op het Europese skeptische congres in Brussel, augustus 1989, werd SKEPP voorgesteld aan het publiek. SKEPP gaat geen eigen blad uitgeven, maar gaat samenwerken met Skepter.
NB. Zie ook de ‘Rectificatie’ in Skepter 4.1, p. 41

Trefwoorden: Skepsis, Skepp, Comité Para
Onderwerp: skeptici – organisatie

advertentie
Parariteiten
Skepter 3.4 (1990) p. 29

Aanbod boek Parariteiten, 14,75 gulden inclusief verzendkosten

Trefwoorden: reclame
Onderwerp: skepsis – publicaties

Over de frontlijn
De European Skeptics Conference 1990
Hans Michels
Skepter 3.4 (1990) p. 30-31

Een tweedaagse skeptische conferentie te Brussel trok honderd bezoekers uit negen Europese landen. Sprekers waren onder andere Susan Blackmore, Henri Broch (over een soort interactieve Teletekst, Minitel geheten), Ray Hyman over de noodzaak van training van skeptici, en ook Vermeersch zei iets dergelijks. De Jager sprak over velosofie en de astronoom Pecker bepleitte verantwoord gebruik van statistiek. Ook Randi was van de partij, hij maakte korte metten met al het paranormale. Maar het gebrek aan concrete resultaten van skeptisch onderzoek was wel een gemis.

Trefwoorden: skeptici, congres, bijnadoodervaring, minitel, paranormale genezing, parapsychologie, velosofie, statistiek, Randi
Onderwerp: skeptici – congres

Hoe betrouwbaar is de getuige?
De waarnemingen van de Glanerbrug-meteoriet
Marcel Hulspas
Skepter 3.4 (1990) p. 32-35

Op 7 april 1990 doorboorde een meteoriet het dak van een huis in het dorpje Glanerbrug pal ten oosten van Enschede. Het lichtspoor werd in heel Nederland gezien en bestudering van het verschijnsel is nuttig voor het beoordelen van ufo-waarnemingen.

Onderwerp: ufo’s – algemeen

De wonderen van de Glasnost
UFO’s en wonderdoeners in de Sovjetunie
Marcel Hulspas
Skepter 3.4 (1990) p. 36-37

Er zijn veel ufo-meldingen in de moderne Sovjet-Unie, en aan controleren van berichten doet men niet. Idem wondergenezers die specialiseren in behandeling op afstand. Georganiseerd tegengas is er niet bij.

Trefwoorden: ufo, Voronezj, TASS, Tjoernak, Kaspirovski, Frenkel, Sovjet-Unie
Onderwerp: paranormale – wonderen

Brieven (1)
H.C. Voorrips, Jan Willem Nienhuys
Skepter 3.4 (1990) p. 38

Actie en voorlichting moeten hand in hand gaan; Skepsis doet zijn best, maar de voorlichting van Skepter is primair voor skeptici bedoeld.

Trefwoorden: Skepsis
Onderwerp: skeptici

Brieven (2)
R. Heeck
Skepter 3.4 (1990) p. 38

Skepsis zou een handleiding of zo moeten maken getiteld: hoe kies ik een goede dokter? of iets dergelijks.

Trefwoorden: Skepsis
Onderwerp: skeptici

Financiën (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

Skepter heeft ongeveer 650 betalende lezers; het abonnement is 30 euro, maar het kost 36,50. Er moet dus iets gebeuren, bijvoorbeeld 50 lezers erbij.

Trefwoorden: Skepsis, Skepter
Onderwerp: skeptici – organisatie

SKEPP (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

SKEPP organiseert in maart 1991 in Leuven het derde colloquium ‘Para of Pseudo?’ over mythevorming.

Trefwoorden: Skepsis
Onderwerp: skeptici – congres

Maharishi (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

Op 29 oktober 1990 vond een zweefproef in de TU Eindhoven plaats. Later meer.

Trefwoorden: Transcendente meditatie, TUE, zweefproef
Onderwerp: religie – transcendente meditatie

Gezond wonen (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

Angst voor aardstralen lijkt weer in opkomst.

Trefwoorden: aardstralen
Onderwerp: pseudowetenschap – aardstralen

Bijzondere hoogleraar (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

California State University kreeg een kwart miljoen op voorwaarde dat ze een professor zouden aanstellen die zou bewijzen dat de scheefstand van de aardas, de ijstijden en de Zondvloed door meteorietinslagen waren veroorzaakt. Bij nader inzien stortte de uni het geld weer terug.

Trefwoorden: universiteit, pseudowetenschap
Onderwerp: religie – creationisme

Homeopathie (Kort bericht.)
Skepter 3.4 (1990) p. 39

De Tweede Kamer heeft vorig jaar besloten dat homeopathische middelen door ziektekostenverzekeraars moeten worden vergoed, maar nu wil de staatssecretaris er weer vanaf om kosten te sparen.

Trefwoorden: homeopathie, verzekering
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Het wetenschappelijk vooroordeel
Skepter 3.4 (1990) p. 40

Aankondiging van een congres met als sprekers C. de Jager, Th.A.F. Kuipers, A.A. Derksen en D.W. Raven en anderen op 23 en 24 februari in Leusden

NB. Het verslag van het congres is verschenen als Skeptische Notitie 7.

Trefwoorden: Skepsis, wetenschap, congres
Onderwerp: skeptici – congres

Astrologie kritisch bekeken
Skepter 3.4 (1990) p. 41

Aankondiging van een congres op 12 januari 1991 in Utrecht. Sprekers: Geoffrey Dean, Michel Gauquelin, Suitbert Ertel, Jan van Rooij, Kees de Jager.

Trefwoorden: astrologie, Gauquelin. congres
Onderwerp: astrologie – congres