Skepter 4.1 (1991)

Eerste nummer van jaargang 4.

Beknopte inhoud

• De sterren spraken – Een kritisch astrologiecongres door Rob Nanninga
• De droom van een paragnost – Cor Heilijgers en de zaak-Ineke Keizer door Co Stolper
• Te mooi om waar te zijn – Ernesto Spinelli’s ESP experimenten door Werner Eeman
• Verjaardagsgeschenk – De UFO-foto’s van de weekkrant Zondag door Marcel Hulspas
• Hahnemanns kaartenhuis – De vrijblijvendheid van het Similia-principe door Gert Jan ter Braak
• Illusion of control – De vermeende macht over het toeval door Rob Nanninga
• Nieuwe oogst – Het Crop Circles-mysterie ontwikkelt zich verder door Marcel Hulspas
• Alternatief bewustzijn – De ideeën van Marilyn Ferguson door Paul Hopster
• Hoppende TM-ers – Een zweefproef in Eindhoven door Jan Willem Nienhuys en Marcel van Genderen
• Boekbespreking. Channeling into the New Age door Werner Eeman
• In het donker – De onvindbare geboortegolf van New York door Jan Willem Nienhuys
  
• Rectificatie – SKEPP: De skeptische beweging in België door Werner Eeman

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

De sterren spraken
Een kritisch astrologiecongres
Rob Nanninga
Skepter 4.1 (1991) p. 1-2

Op het congres van 12 januari in Utrecht waren ruim 100 personen aanwezig. Geoffrey Dean betoogde dat astrologie veel empirische claims doet, en dat die op ruime schaal weerlegd zijn, en ook dat je met astrologie alle kanten op kunt. Gauquelin sprak over zijn Marseffect (vooral over slechte ervaringen met skeptici), Ertel over het eminentie-effect en De Jager sprak over ‘spurious periodicities’.

Trefwoorden: Dean, van Rooij, de Jager, Ertel, astrologie, Mars, Marseffect., zonnetekens
Onderwerp: astrologie – congres

De droom van een paragnost
Cor Heijligers en de zaak-Ineke Keizer
Co Stolper
Skepter 4.1 (1991) p. 3-6

NB. In dit hele artikel is de familienaam van betrokkene op twee manieren fout gespeld. Het is ‘Heilijgers’. Fout van de redactie. Is grotendeels hersteld in de digitale versie.

Op 23 mei 1989 verdwenen Ineke Keizer en haar Suzuki spoorloos tussen haar kamer in Dronten en Kampen. Cor Heilijgers werd ingeschakeld (eind 1989) en die wees, na inspectie ter plaatse, een voor de hand liggende plek aan, namelijk waar een geparkeerde kleine auto zomaar de IJssel in kon rijden door per ongeluk vooruit in plaats van achteruit weg te rijden. Dat klopte bijna, bleek in oktober 1990, want Heilijgers zat er maar driehonderd meter naast. Heilijgers heeft weinig op met collega’s en bagatelliseert zijn eigen onnauwkeurigheden.

Trefwoorden: Heilijgers, Heijligers, Heiligers, Ineke Keizer, vermissing, paragnost
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Te mooi om waar te zijn
Ernesto Spinelli’s ESP experimenten
Werner Eeman
Skepter 4.1 (1991) p. 7-11

In 1978 promoveerde Ernesto Spinelli aan de universiteit van Surrey op parapsychologische experimenten met kinderen. Zijn proeven bleken slecht repliceerbaar, en zijn ruwe data wilde hij ook niet laten zien. Er zaten ook statistische ‘anomalieën’ en fouten in het proefschrift.

Trefwoorden: parapsychologie, Tenhaeff, Louwerens, Busschbach, Henegan, Schrager, Blackmore, Shargal, Rick Berger, Markwick
Onderwerp: paranormale – buitenzintuiglijke waarneming (ESP)

Messias (Kort bericht)
Skepter 4.1 (1991) p. 11

Een docent op de Evangelische Hogeschool, F. de Graaff, dacht dat de joden stiekem de Messias allang hebben erkend en dat de wereld vergaat in het jaar 2000, dankzij Otto III in het jaar 1000. Hij is nu weggewerkt met een administratieve truc.

Trefwoorden: F. de Graaff, Messias, eindtijd
Onderwerp: religie – christendom

Verjaardagsgeschenk
De UFO-foto’s van de weekkrant Zondag
Marcel Hulspas
Skepter 4.1 (1991) p. 12-15

De Amsterdamse huis-aan-huis weekkrant Zondag had ter gelegenheid van de eerste verjaardag op 18 november 1990 een drietal foto’s bij klaarlichte dag van een ufo boven het IJ, die verder door niemand was gezien. Nauwkeurige analyse leert dat de wolkvormige ufo op hooguit 50 meter van de fotograaf was en minder dan een meter diameter had. Bedrog dus. De fotograaf wilde anoniem blijven. Ook typisch.
NB. Skepter 4.2 bericht dat de aanduidingen 1, 2, 3 van de foto’s niet kloppen. De tekst op p. 14 spreekt over opname 1, 2, 3 die kennelijk verwijzen naar foto 3, 1, 2. Eerder in de tekst wordt gezegd dat foto 1 op de voorpagina staat, maar ook dat is kennelijk wat als foto 3 staat aangegeven op p. 13. Als de Mi Alicia naar de fotograaf toekomt, is de werkelijke volgorde dus opname 2, 3, 1, wat overeenkomt met foto 1, 2, 3 van de tekst.

Trefwoorden: ufo, foto, Amsterdam, bedrog
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Europees skeptisch congres (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 15

Het Europese Skeptische Congres wordt georganiseerd door Skepsis en wel op 4 en 5 oktober te Amsterdam.

Trefwoorden: skepsis, Europees congres
Onderwerp: skeptici – congres

Duivelse mishandelingen (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 15

In het VK nemen autoriteiten drastische maatregelen bij vermoedens van satanische kindermishandeling, op basis van onbetrouwbare mededelingen, bijvoorbeeld van kinderen die geestelijk onvolwaardig zijn.

Trefwoorden: Orkney, Rochdale, satanische paniek
Onderwerp: religie – satansgeloof

Hahnemanns kaartenhuis
De vrijblijvendheid van het Similia-principe
Gert Jan ter Braak
Skepter 4.1 (1991) p. 16-20

Het similia-beginsel van Hahnemann deugt van geen kanten. Misschien is homeopathie een placebo.

Trefwoorden: Hahnemann, placebo, homeopathie, similia, kina, geneesmiddelbeeld, D.K. de Jongh
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Illusion of control
De vermeende macht over het toeval
Rob Nanninga
Skepter 4.1 (1991) p. 21-24

Soms kunnen we denken dat volkomen toevallige processen door ons beïnvloed kunnen worden. Dit is een ontdekking in 1975 van de psycholoog Ellen Langer. Het speelt een rol bij geloof in het paranormale, het ontstaan van allerhande bijgeloof zoals bij de duiven van Skinner. Complementair is ook de illusion of non-control: men denkt dat men ‘niets’ doet, terwijl men toch sturend optreedt. Dit doet zich voor bij diagnostische methoden met huidweerstandsmeting (zogeheten elektroacupunctuur volgens Voll of EAV).

Trefwoorden: illusion of control, paranormale, Ellen Langer, Blackmore, von Lucadou, Skinner, duiven, elektroacupunctuur, Voll, homeopathie, non-control.
Onderwerp: psychologie

Nieuwe oogst
Het Crop Circles-mysterie ontwikkelt zich verder
Marcel Hulspas
Skepter 4.1 (1991) p. 25-28

In 1990 waren er veel nieuwe graancirkels, en niet alleen maar gewone cirkels, maar allerlei ingewikkelde tekeningen. De bekende experts zoals Terence Meaden, Pat Delgado, Colin Andrews gaven hun mening ten beste, er verschenen ook boeken over. Ufo-deskundigen Jenny Randles en Paul Fuller zijn op de hand van Meaden, die een meteorologische verklaring aanhangt. Misschien zijn ook grappenmakers aan het werk. De British and Irish Skeptics houden het allemaal voor bedrog.

Trefwoorden: graancirckels, Meaden, Delgado, Andrews, Randles, Fuller
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Alternatief bewustzijn
De ideeën van Marilyn Ferguson
Paul Hopster
Skepter 4.1 (1991) p. 29-32

Marilyn Ferguson is de auteur van The Brain Revolution (1973) en The Aquarian Conspiracy (1980) en ze publiceert tweewekelijks het Brain/Mind Bulletin. Ze heeft een soort heilsleer die inhoudt dat men door zelfhypnose en meditatie tot een hoger, verruimd bewustzijn kan geraken, dat gedomineerd wordt door het rechterbrein, dat niet rationeel-analytisch is maar veeleer intuïtief-holistisch is, en bovendien niet-logisch en niet-lineair. En niet-causaal. Wat bewustzijn is, vermag ze echter niet onder woorden te brengen. In deze nieuwe toestand is de evolutie verder voortgeschreden.

Trefwoorden: Ferguson, New Age, bewustzijn, rechterbrein, linkerbrein
Onderwerp: religie – New Age

Hoppende TM-ers
Een zweefproef in Eindhoven
Jan Willem Nienhuys en Marcel van Genderen
Skepter 4.1 (1991) p. 33-34

In een afgeladen auditorium van de TUE ging een beoefenaar van de Transcendente Meditatie de uitdaging aan om werkelijk te zweven. De uitdagers konden hun uitgeloofde 10.000 gulden na afloop weer naar de bank brengen. Ondertussen was veel informatie verkregen over het wetenschappelijk gehalte (circa nul) van Transcendente Meditatie. Voor het plaatselijk dagblad was het groot nieuws.
NB. Het website-artikel bevat een videoregistratie van de zweefproef.

Trefwoorden: Transcendente Meditatie, zweven, Maharishi, TU Eindhoven
Onderwerp: religie – transcendente meditatie

Channeling into the New Age
Werner Eeman
Skepter 4.1 (1991) p. 35-37

Bespreking van Channeling into the New Age: The “teachings” of Shirley MacLaine and other such gurus (1988), door Henry Gordon. De auteur omschrijft wat precies de New Age inhoudt, geeft een overzicht van de geschiedenis van het spiritisme, uitmondend in de manier waarop J.Z. Knight communiceert met geesten uit Atlantis. Een groot deel van het boek gaat over Shirley MacLaine en geeft veel becommentarieerde citaten van haar.

Trefwoorden: J.Z. Knight, MacLaine, New Age, Fox, Keene, Houdini, Randi
Onderwerp: religie – New Age

In het donker
De onvindbare geboortegolf van New York
Jan Willem Nienhuys
Skepter 4.1 (1991) p. 38-39

Negen maanden na een grote stroomstoring in New York op 9 november 1966 was er daar een geboortegolf. Maar niet heus. Het was een verzinsel van journalisten die bijvoorbeeld de typische maandagpiek op 8 augustus 1967 voor een bijzonder verschijnsel aanzagen.

Trefwoorden: stroomstoring, geboorte, Tolchin, Hans van Maanen, Lyle Borst
Onderwerp: misvattingen

Nogmaals Leuven (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De bijeenkomst in Leuven is op 11 mei. Von Däniken en de ufo-mythe worden besproken.

Trefwoorden: Mythe. congres, Von Däniken, ufo.
Onderwerp: skeptici – congres

Skeptische werkgroep Utrecht (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

Een nieuwe werkgroep is opgericht.

Trefwoorden: skeptici, werkgroep, Skepsis
Onderwerp: skeptici – organisatie

Astrologie (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

Volgens het proefschrift van socioloog Joep de Hart leest een op drie scholieren regelmatig de krantenhoroscoop en twee procent houdt daar ook rekening mee. Skepsis zal kranten voorstellen een disclaimer boven de horoscoop te zetten.

Trefwoorden: astrologie, proefschrift, disclaimer
Onderwerp: astrologie – algemeen

Golfconflict (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De Stichting Rainbow Bijbelplan van dominee Doorenbos voorspelt het einde der tijden, en volgens Share Nederland heeft Saddam Hoessein een preek van de Maitreya gehad en gaat over vrede praten.

Trefwoorden: Golfoorlog, religie, Maitreya, Doorenbos
Onderwerp: religie – toekomstvoorspelling

Golfoorlog (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De paragnosten van Het Zwarte Gat voorspelden unaniem dat er geen oorlog in het Golfgebied zou komen. De luchtoorlog barstte kort daarna los.

Trefwoorden: paragnosten, Golfoorlog, Zwarte Gat
Onderwerp: paranormale – helderziendheid

Homeopathie (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De groep van Knipschild heeft de homeopathie op dezelfde manier onderzocht als de acupunctuur, en tot hun verrassing scoorde homeopathie een stuk beter.
NB. Knipschild c.s. gaven kwaliteitspunten voor blindering, en dat is bij homeopathie veel eenvoudiger dan bij acupunctuur.

Trefwoorden: homeopathie
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – onderzoek

Onsterfelijk (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De organisatie Eternal Flame heeft het boek Together Forever uitgegeven en houdt een congres in Egmond. De leden denken dat een mens onsterfelijk kan zijn door het gewoon maar te willen.
NB. In 2024 bestaat de organisatie nog steeds, maar heet People Unlimited.

Trefwoorden: Eternal Flame, onsterfelijkheid
Onderwerp: pseudowetenschap

Parapsychologie (Kort bericht.)
Skepter 4.1 (1991) p. 40

De SPR heeft een nieuwe bijzondere hoogleraar parapsychologie voor de universiteit Utrecht aangewezen namelijk Dick Bierman, maar de faculteit Sociale Wetenschappen ligt dwars.

Trefwoorden: SPR, hoogleraar, parapsychologie
Onderwerp: parapsychologie

Rectificatie
SKEPP: De skeptische beweging in België
Werner Eeman
Skepter 4.1 (1991) p. 40

Het eerdere artikel over SKEPP in Skepter 3.4 bevatte onnauwkeurigheden over Comité Para.

Trefwoorden: sceptici, Comité Para, Mars-effect, Gauquelin
Onderwerp: skeptici – organisatie

Laatste kans (Advertentie.)
Skepter 14.1 (1991) p. 41
Aanbieding Parariteiten voor 14,75 gulden, inclusief verzendkosten

Trefwoorden: Parariteiten, reclame
Onderwerp: skeptici – publicaties