Skepter 27.1 (2015)

Ondertussen op Kloptdatwel.nl

Eerste nummer van jaargang 27, uitgekomen op 16 januari 2015.

Inhoud

• Spookrijders in de wetenschap door Gerard ’t Hooft
  Onderzoekers die de grenzen van de kennis opzoeken houden ons bij de les, maar sommigen maken het wel heel bont.
• Een bizarre dissertatie door Jan Willem Nienhuys
  Over spookrijder Marcoen Cabbolet
• Het onderwijs en de platte aarde door Bernard Vermet
  Veel lesmethoden vertellen nog altijd de fabel dat men in de middeleeuwen dacht dat de aarde plat was en dat Columbus probeerde het tegendeel te bewijzen door via het westen naar Indië te varen.
• De troubadour en zijn kakadoris door Martin Bier
  Het verhaal van de Poolse zanger en tekstdichter Jacek Kaczmarski en de alternatieve behandelaar Zygmunt B.
• Wat bezielt homeopathische artsen? door Jan Willem Nienhuys
  Een enquête naar de beweegredenen van homeopathische artsen
• Broccoli op bed door Hilje de Boer
  Als je zwanger bent krijg je de vreemdste adviezen. Hoe onderscheid je de zin van de onzin?
• De aura van enveloppen – Een test met auratekeningen door Jan Willem Nienhuys
  Een experiment met aura’s lezen
• De luiken open een brief van Steven Hoekstra
• Ezeltje-prik door Dirk Koppenaal
  Fysiotherapeuten gebruiken ‘dry needling’ om pijnklachten te behandelen. De resultaten zijn weinig overtuigend.
  
• De zaken Molina en Conger – Tweemaal vrijspraak voor titelmisbruik door Jan Willem Nienhuys
  Hoe zijn de rechtszaken verlopen om titelmisbruik te voorkomen?
• Boeken
• Personalia
• Ondertussen op Kloptdatwel?

 

Samenvattingen

Spookrijders in de wetenschap
Gerard ’t Hooft
Skepter 27.1 (2014) p. 4-9

Natuurkundigen met eigen theorieën die dwars ingaan tegen de gevestigde theorie, en die alle signalen van ‘tegenliggers’ negeren in de overtuiging dat zijzelf de enigen zijn die het bij het rechte eind hebben, lijken op wat we in het autoverkeer spookrijders noemen. Zo is daar Stephen Crothers. Die heeft allerlei eigenzinnige opvattingen over de algemene relativiteitstheorie, onder meer dat zwaartekrachtgolven niet kunnen bestaan. (NB. Die werden omstreeks 2016 ontdekt.) Myron Evans denkt dat antigravitatie bestaat, en Jack Sarfatti gelooft dat levende wezens kwantumsignalen uit de toekomst kunnen ontvangen. De Nederlandse scheikundig ingenieur Marcoen Cabbolet, een leerling van de Oekraïense spookrijder Sannikov, spant de kroon. Hij denkt dat je negatieve zwaartekracht krijgt als je de tijd omkeert of overstapt op antideeltjes. Maar als je een film van een opgeworpen bal achterstevoren zou vertonen zou je die precies dezelfde bergparabool zien beschrijven. Cabbolet heeft er zelfs een proefschrift over geschreven, dat pas bij de derde universiteit waar hij het aanbood aanvaard werd.

Trefwoorden: spookrijders, natuurkunde, behoud van energie, relativiteitstheorie, Einstein, zwart gat, Schwarzschild, Crothers, Cartan, Myron Evans, Jack Sarfatti, Cabbolet, Sannikov, Hartmann, van Hee, Van Bendegem
Onderwerp: wetenschap – demarcatie

Een bizarre dissertatie
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 10-11

Marcoen Cabbolet, een fysisch chemicus opgeleid aan de TU Eindhoven kreeg naar eigen zeggen een mystieke ervaring die de aanzet was tot zijn dissertatie Elementary process theory: Axiomatic introduction and applications (2011). Hij vond een logicus in Tilburg die als promotor wilde optreden, maar na protest van een fysicus in de promotiecommissie heeft hij het in Eindhoven geprobeerd – met dezelfde promotor. Ook daar ging het mis, zelfs nadat de tweede versie van zijn proefschrift goedgekeurd en gedrukt was. (Zie het voorgaande artikel van ’t Hooft.) Bij een derde poging, in Brussel, heeft hij eerst tien extra tentamens moeten doen en vervolgens werd alle onzin-natuurkunde uit het proefschrift gesloopt, zodat er alleen de constructie van een gecompliceerd axiomasysteem overbleef. Die derde versie bestaat slechts digitaal in de computers van de promotiecommissie, en is nergens in druk beschikbaar. Een van de (foute) ideeën is dat gravitatie verandert in antigravitatie als je de tijd omkeert, en dat antideeltjes dus omhoog zullen vallen. Dit volgt in het geheel niet uit Cabbolets bizarre versie van de elementairedeeltjestheorie en kwantummechanica, maar wordt gewoon door middel van een extra factor –1 in de theorie gestopt. ‘Gewone’ massa bestaat voor ongeveer 99% uit de energie van gluonen, die hun eigen antideeltje zijn, dus hoe de zwaartekracht daarop werkt in Cabbolets theorie is helemaal onduidelijk.

Trefwoorden: fasen, Chinese astrologie, kwantummechanica, Standaardmodel, axiomasysteem, Bijbel, Triniteit
Onderwerp: wetenschap – demarcatie

Het onderwijs en de platte aarde
Bernard Vermet
Skepter 27.1 (2014) p. 12-15

De rondheid van de aarde was al bekend in de oudheid en is daarna nooit meer weggeweest. Geschiedenisboeken voor het voortgezet onderwijs beweerden in 1994 echter dat de rondheid van de aarde een nieuwe hypothese van Columbus was. Columbus dacht echter dat het drie weken varen was van de Canarische eilanden naar India of Japan via de west. Hij had de afstand fout berekend. Zie Skepter 7.4. Een stuk of twintig schoolboeken voor pabo, basisonderwijs en middelbaar onderwijs en een paar schooltelevisieprogramma’s zijn bekeken en die hebben het nog steeds niet door, enkele uitzonderingen daargelaten. Het foute verhaal past ook zo goed in het eveneens dubieuze verhaal over de domme middeleeuwers.

Trefwoorden: platte aarde, Columbus, Hans Keissen, Ron de Bruin, pabo, basisonderwijs, vmbo, Isidorus van Sevilla
Onderwerp: geschiedenis – wetenschap

De troubadour en zijn kakadoris
Martin Bier
Skepter 27.1 (2014) p. 16-19

Jacek Kaczmarski (1957-2004) was een bekende Poolse zanger. Hij kreeg keelkanker en begin 2002 waren zijn strottenhoofd en slokdarm al aangetast. Hij wilde geen reguliere therapie omdat hij dan nooit meer zou kunnen zingen, en zocht zijn heil in het alternatieve circuit en uiteindelijk bij de kwakzalver Zygmunt B. (NB. =Bielak). Deze man had geen medische opleiding, maar beweerde dat hij een plantenbrouwsel (maretak, knoflook, walnootbladeren en dergelijke) had tegen kanker. Een behandeling van drie maanden met dit spul kostte meer dan 15.000 euro en Zygmunt B. beweerde dat Kaczmarski dankzij deze behandeling genezen was, wat hem extra klandizie opleverde. Twee jaar na de diagnose overleed Kaczmarski echter. In 2008 werden Zygmunt B. en medewerkers gearresteerd. Wel dertig slachtoffers werden geïdentificeerd, die geen van alle meer in leven waren. In juni 2010 werd Zygmunt B. veroordeeld tot zeven jaar cel.

Trefwoorden: Kaczmarski, Zigmunt, Bielak, vilcacora, ProLife, warmtetherapie, Alicija Delgas, antyra, derax
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen – kanker

Wat bezielt homeopathische artsen?
Een enquête naar hun beweegredenen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 20-21

Een bescheiden rondvraag onder homeopathische artsen leverde op dat geen van hen onder de indruk was geraakt van wetenschappelijk onderzoek van de homeopathie. Veeleer gaven zelf waargenomen wondergenezingen de doorslag, vaak op videobeeld van een homeopathische opleiding. Ook werd gevraagd met welk middel men een succesvolle geneesmiddelproef zou kunnen uitvoeren. Er zijn in de orde van 1000 middelen, elke met zo’n 1000 ‘symptomen’ maar geen een respondent noemde ook maar een concrete middel-symptoomcombinatie.

Trefwoorden: homeopathie, simillimum
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Alleen gestoomde broccoli op bed
Hilje de Boer
Skepter 27.1 (2014) p. 22-23

Er zijn heel veel bakerpraatjes over wat zwangere vrouwen moeten doen of laten, speciaal op het gebied van voedsel. Als je alles gelooft is je enige optie nog dat je niets anders dan gestoomde broccoli eet en gedurig het bed houdt. Een van de weinige dingen die schijnen te kloppen is dat ernstige zwangerschapsmisselijkheid een paar procent vaker voorkomt als de ongeborene een meisje is.

Trefwoorden: zwangerschap, bakerpraatjes
Onderwerp: gezondheid – voeding

De aura van enveloppen
Een test met auratekeningen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 24-27

Een bepaald medium tekent aura’s van personen, en interpreteert die dan vervolgens. Het werkt zelfs als de betrokkene slechts aanwezig is in de vorm van een naam op een stukje papier in een gesloten enveloppe. Makkelijk genoeg om dit te testen, bijvoorbeeld met tien enveloppen met ‘Napoleon’ en tien met ‘Máxima’ erin. Dit bleek niet te werken. Een tweede protocol werd bedacht, waarbij de ‘proefpersonen’ vijf interpretaties op volgorde van toepasselijkheid moesten rangschikken. De uitslag week nauwelijks van de kansverwachting af. Het medium vond het interessant zoiets eens een keer mee te maken.

Trefwoorden: medium, aura, test, paranormaalbeurs
Onderwerp: paranormale – tests

De luiken open (Brief.)
Steven Hoekstra
Skepter 27.1 (2014) p. 27

Briefschrijver verbaast zich dat het Skepsiscongres geen boodschap heeft gestuurd aan een der immens vele instellingen in Nederland die zich met onderwijs bezighouden, daarin begrepen natuurlijk onderwijsspecialisten van Kamerfracties en krantenredacties. Kan Skepsis niet een congres organiseren over iets maatschappelijk relevants, zoals genetisch manipuleren van voedsel, windenergie of gemeentesamenvoegingen?

Trefwoorden: skepsis, congres, onderwijs, Beter Onderwijs Nederland, genetisch modificatie, windenergie
Onderwerp: skepsis – skepticisme

Dry Needling
Ezeltje-prik voor fysio’s
Dirk Koppenaal
Skepter 27.1 (2014) p. 28-34

Dry needling is een behandeling voor chronische spierpijn, met name voor myofasciaal pijnsyndroom. Daarbij wordt geprikt in zogenaamde triggerpoints. Dat zijn minuscule verhardingen in de pijnlijke spier die de fysiotherapeut opspoort door erop te drukken. In Nederland deed dit zijn intrede in 2007, maar elders was het al eerder in gebruik. Er zijn diverse gecompliceerde fysiologische theorieën (van Simons en Travell en van Gunn; Gunn begon al in 1974 met dry needling) die het ontstaan van zulke triggerpoints verklaren en ook waarom daarin prikken zou helpen. Het is onduidelijk waarom alleen skeletspieren zulke triggerpoints hebben en ook waarom niet iedereen vol zit met pijnlijke spieren. Bij proeven blijkt dat verschillende deskundigen allemaal andere triggerpoints aanwijzen. Of het eigenlijk een soort placebo is, is lastig na te gaan om dezelfde reden als bij acupunctuur: blinderen is lastig. Het onderzoek dat er is wijst weinig bemoedigends uit.

NB. Op 3 december 2024 berichtte de Volkskrant over een Belgische meta-analyse (36 studies met samen 25.000 patiënten) die een licht positief effect liet zien. De studies zijn echter van lage kwaliteit. Zo lijkt er vaak niet goed gerandomiseerd te zijn. Als de vergeleken groepen van tevoren niet gelijk zijn, kan er daardoor achteraf ook een verschil tussen groepen zijn. Arianne Verhagen, hoogleraar fysiotherapie aan de universiteit van Sydney, werkt aan een overzichtsartikel en merkt op dat veel dry needling studies te klein zijn.

Trefwoorden: Dry needling, acupunctuur, fysiotherapie, triggerpoints, fibromyalgie, Janet Travell, myosine, earcomeren, David Simons, acetylcholine, konijnen, Elizabeth Tough, Chan Gunn, placebo, meta-analyse, Kietrys, Cotchett
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

De zaken Molina en Conger
Tweemaal vrijspraak voot titelmisbruik
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 35-37

Skepter 24.2 berichtte over een chiropractor Molina, die zich ‘doctor’ noemde zonder gepromoveerd te zijn. Ronald Conger uit Eindhoven was een andere opschepper. Begin oktober 2012 werd aangifte gedaan. Een politiesepot volgde. Daartegen werd een artikel-12-procedure gestart. Op 7 augustus 2013 en daarna nog eens op 12 november 2013 diende dit. Op 7 januari 2014 besliste het hof dat vervolging moest plaatsvinden. Op 26 maart 2014 diende het hoger beroep van Molina voor het hof in Leeuwarden, waarbij de advocaat-generaal tegen Molina’s advocaat (ook die van Conger) geen enkel verweer voerde. Een argument had kunnen zijn dat ‘doctor’ in de VS een aanspreektitel is voor bezitters van wel over de 50 diploma’s en geen beschermde titel waarmee een duidelijk omschreven behaalde graad wordt uitgedrukt. Vergelijk ‘mr.’ in de VS en in Nederland. Dit argument kwam niet ter tafel. Op 11 april deed het hof uitspraak en gaf Molina gelijk. Cassatie mislukte vanwege een vormfout. Daarop vroeg het OM inzake Conger ook om vrijspraak (met een verwijzing naar Molina) op een zitting dd. 22 juli 2014 en daar ging de rechter in mee op 5 augustus 2014.
NB. Het OM had in de zaak Molina aan Renckens weliswaar toegezegd zich in te willen spannen om de gemaakte fout (namelijk het zoekmaken van het dossier-Molina) te herstellen, maar daar was tien jaar later niets van terechtgekomen.

Trefwoorden: Molina, Conger, chiropractor, titelmisbruik
Onderwerp: maatschappij – rechtspraak

Ufo’s
Pepijn van Erp
Skepter 27.1 (2014) p. 38

Korte bespreking van Frederick Delaere, UFO’s in België en Nederland (2014). Verslag van talrijke onderzoeken van gevallen die bij het Belgische ufomeldpunt binnenkwamen. Er wordt wel degelijk goed onderzoek gedaan, in tegenstelling tot wat Coen Vermeeren beweert.

Trefwoorden: ufo
Onderwerp: ufo’s – algemeen

Waarzeggerij
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 38

Korte bespreking van Nathalie Kriek, Het Ouijabord uit de kast…: en de paragnost liegtdattiebarst (2014). Voormalig spiritiste doet een boekje open, en denkt dat waarzeggerij berust op de denkkracht van het onbewuste.

Trefwoorden: waarzeggen, Ouija
Onderwerp: paranormale – mediums

Onstatistiek
Hans van Maanen
Skepter 27.1 (2014) p. 38

Korte bespreking van Thomas Bauer, Gerd Gigerenzer, Walter Krämer, Warum dick nicht doof macht und Genmais nicht tötet: Über Risiken und Nebenwirkungen der Unstatistik (2014). Voorspelbaar, maar nu in het Duits.

Trefwoorden: risico, borstkankerscreening, kerncentrales, correlatie
Onderwerp: wetenschap – kansrekening

Kittelaar en misbaar
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 38

Humoristische verzen en plaatjes met toelichting over vreemde Nederlandse denkers en gevallen van massahysterie wereldwijd in respectievelijk Dank zij de kittelaar, en Met veel misbaar, beide van Jaap van den Born en verschenen in 2014.

Trefwoorden: humor, massahysterie
Onderwerp: humor

Graancirkels
Agnes Tieben
Skepter 27.1 (2014) p. 38-39

Korte bespreking van Theo Meder, In graancirkelkringen (2006). Meder (van het Meertensinstituut) onderzocht vier jaar lang het verschijnsel van graancirkels en het geloof eromheen.

Trefwoorden: graancirkels, geloof
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Natuurkunde havo
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 39

In het leuke leerboek van Robert Biezeveld e.a. Stevin: nieuwe natuurkunde HAVO deel 3 (2014) komen ook ‘skeptische’ onderwerpen aan de orde.

Trefwoorden: Geller, Crookes, Cook, Dendera
Onderwerp: wetenschap – natuurkunde

Cryptozoölogie
Pepijn van Erp
Skepter 27.1 (2014) p. 39

Korte bespreking van Daniel Locton, Dolad B. Prothero, Abominable science! Origins of the Yeti, Nessie and other famous cryptids (2013). Gedetailleerd en serieus onderzoek naar het ontstaan van verhalen over deze monsters.

Trefwoorden: yeti, Nessie, Mokele Mbembe, Bigfoot, cryptozoölogie
Onderwerp: randwetenschap – cryptozoölogie

Antikwakpenning voor Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 39

Jan Willem Nienhuys kreeg de ‘Gebroeders Bruinsma Erepenning’ op de jaarvergadering 2014 van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Trefwoorden: Vereniging tegen de Kwakzalverij, Bruinsma
Onderwerp: skeptici – organisatie

In memoriam Frans Sluijter
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 40

Frans Sluijter, voormalig voorzitter van Skepsis, overleed op 21 november 2014, oud 78 jaar, na een korte ziekte. Hij kwam er niet toe zijn kritiek op grootschalige toepassing van windenergie op schrift te stellen. Die kwam erop neer dat bij ontstentenis van batterijen de centrales voor backup (als de windenergie plotseling uitvalt) alle winst teniet doen.

Trefwoorden: Sluijter, windenergie
Onderwerp: skeptici

In memoriam Rob Nanninga
Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 41

Ron Nanninga, hoofdredacteur van Skepter, overleed plotseling op de avond van 29 mei 2014, op de leeftijd van 58 jaar. Hij hield zich met tientallen onderwerpen diepgaand bezig, en vergat zijn oorspronkelijke fascinatie voor Nieuwe Religieuze Bewegingen (‘sekten’) niet. De website van Skepsis telt ongeveer 200 artikelen van hem.

Trefwoorden: Nanninga, sekten, Skepter
Onderwerp: skeptici

Hans van Maanen hoofdredacteur Skepter
Frank Israel en Jan Willem Nienhuys
Skepter 27.1 (2014) p. 42

Hans van Maanen (1950) is de nieuwe hoofdredacteur van Skepter. Eerder schreef hij voor het Economisch Dagblad, het Haarlems Dagblad en de Volkskrant en kreeg diverse prijzen voor zijn werk op het gebied van wetenschapsjournalistiek. Hij is ook een Skepter-lezer van het eerste uur. Hij is ook bekend om zijn Encyclopedie van misvattingen (eerste versie 1989).

Trefwoorden: Van Maanen, Skepter
Onderwerp: skeptici – organisatie

Ondertussen op Kloptdatwel.nl
Skepter 27.1 (2014) p. 43

Populair op KdW is een stuk over een slechte ufo-reportage op Brandpunt. Homeopaten die wel eens even ebola gaan bestrijden wordt zowaar opgepikt door de grote media. De columns van Cees Renckens zorgen voor reuring, speciaal een aflevering over homeopathie en premenstrueel syndroom (een dubbele illusie). Ook een topper is een stuk over oil pulling.

Trefwoorden: Brandpunt, Health Hunk, Dragstra, homeopathie, ebola, Nigeria, premenstrueel, oil pulling, rode rijst
Onderwerp: skeptici – publicaties