Skepter 20.2 (2007)

Tweede nummer van jaargang 20.

Beknopte inhoud

• Skepsiscongres 2007 door G.C. Molewijk
• Spiritualiteit voor managers – Go with the flow naar Nyenrode door Rob Nanninga
  De Universiteit Nyenrode benoemde een jezuïet als hoogleraar Business Spiritualiteit. Hij wil meer bezieling in bedrijven brengen en staat open voor alles wat daaraan kan bijdragen, inclusief pseudowetenschap, esoterica, magie en de Bhagavad Gita.
• Placebotherapie – Handleiding voor startende ondernemers door Michael Heap
• Op zoek naar de Bron – Hoe Brandon Bays zichzelf genas door Rob Nanninga
  Brandon Bays zegt dat ze zichzelf in zes weken genas van een reusachtige tumor, maar dat is niet zo aannemelijk. Ze verzon een spirituele psychotherapie voor lichaam en geest, waarin ze anderen voor veel geld ging opleiden. Haar theorieën zijn vrij extreem.
• Neurofeedback door Dirk Koppenaal
  Neurofeedback training (NFBT) probeert met EEG-signalen een patiënt te genezen van allerhande neurologische en psychische problemen. NFBT wint aan populariteit, maar studies die aantonen dat NFBT meer is dan een hightech placebotherapie, ontbreken.
• Incompetente waarzeggers – Notities van Joe Nickell
• Tien miljoen huwelijken: Een astrologische speurtocht door David Voas
  De slotsom is dat dat als we verliefd worden het niets van doen heeft met de sterren of zelfs wat met wat we denken dat de sterren ons zeggen.
  
• Eindeloos bewustzijn – Kritische bespreking door Gerald Woerlee
  Pim van Lommel gelooft zonder goede reden dat zuurstofgebrek geen invloed kan hebben op bijna-doodervaringen en onderschat het effect van hartmassage. Hij heeft bovendien vreemde ideeën over kwantummechanica, DNA en hersendood. Zijn conclusies zijn ongefundeerd.
• De klepels kwijt – Van Lommel over kwantummechanica door Jan Willem Nienhuys
  Pim van Lommel vertelt zo veel onzin over de begrippen uit de kwantummechanica, dat het bijna een unieke prestatie is.
• Non-lokale biologie – Misleidende citaten van Pim van Lommel door Gert Korthof
  Pim van Lommel zoekt steun in de biologie voor zijn claim dat de geest buiten het lichaam bestaat. Maar hij geeft een verdraaide voorstelling van zaken.
• Kwantumfysica en de dokter door Frans Sluijter

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Skepsiscongres 2007
G.C. Molewijk
Skepter 20.2 (2007) p. 4-5

Tijdens het congres op 3 november 2007 in de Hogeschool Domstad stonden over het onderwerp klimaatverandering twee emeritus hoogleraren tegenover elkaar: Komen en Van Heel. De eerste zei dat ondanks alle grilligheid van het klimaat, er toch een trend valt te zien naar opwarming en meer extremen. Het IPCC blijft voorzichtig, en voor Nederland gaat er niet veel veranderen. Van Heel was een echte ‘klimaatontkenner’: fel tegen alarmisme. Hij vergeleek de gelovigen in klimaatverandering met kardinalen die niet door Galileo’s telescoop wilden kijken. Het IPCC lijdt aan groepsdenken etc. etc. Komen verweet Van Heel dat die op quasi-malafide wijze verouderde grafieken gebruikte. De beste spreker was Ralf Hanzen over onderwijsvernieuwingen, het nieuwe leren en dergelijke. Als voorbeeld noemde hij door het ministerie bedachte richtlijnen dat ‘leerlingen moeten leren om een wiskundige argumentatie op te zetten … en daarbij met respect voor ieders denkwijze wiskundige kritiek te geven en te krijgen.’ Hanzen bepleitte dat leraren vakkennis hebben. Leerlingen zelfstandig laten studeren – met goedkope begeleiders – is geen goed idee.

Trefwoorden: klimaat, IPCC, alarmisme, Galileo, voeding, Stasse-Wolthuis, onderwijs, BON, congres
Onderwerp: skeptici – congres

Spiritualiteit voor managers
Go with the flow naar Nyenrode
Rob Nanninga
Skepter 20.2 (2007) p. 6-11

De jezuïet Paul de Chavigny de Blot (1924-2019) bezet de nieuwe leerstoel Business Spiritualiteit in de Nyenrode Business Universiteit. De Blot was zelf op 80-jarige leeftijd gepromoveerd (in Nyenrode) op de organisatievisie van Ignatius van Loyola (de stichten van de jezuïetenorde). De Blot is fan van Heijblom, en daarmee van Jungs synchroniciteit, chakra’s, kosmische krachten en ander New Agespul. Heijblom is ook de man achter enkele Nederlandse nepuniversiteiten, zoals de Universiteit Russel Hobbes, en de Universitei van Brasschaat en professor psyconomy [sic] aan de Alba-universiteit (die bestaat uit een gehuurde kamer in het congrescentrum Koningshof te Veldhoven). Paul de Blot staat voor alles open en de vraag is of men Nyenrode nog wel een universiteit kan noemen.

Trefwoorden: Business sprituality, Chavigny de Blot, Ignatius van Loyola, Nyenrode, Jung, Heijblom, synchroniciteit, chakra, trillingsfrequentie, subtiele energie, mantra, Russel Hobbes, Alba-universiteit, Ien Peijnenburg, Johan Brouwer, Universiteit van Kampen, Spinoza University, Clayton University, boeddhisme, Bommerez, thètagolven, Silva Mind Control, Gerrit Broekstra, Bhagavad Gita, Deepak Chopra, Spiral Dynamics, Jacolijne Coops, paarden
Onderwerp: religie – New Age

Placebotherapie
Handleiding voor startende ondernemers
Michael Heap
Skepter 20.2 (2007) p. 12-17

‘… als je mijn aanbevelingen hebt gevolgd, maak je nu deel uit van de steeds maaar groeiende massa’s kwakzalvers, over het algemeen oprechte toegewijde mensen, die echt troost geven … aan mensen … die zich gewoon wat prettiger willen voelen.’

Trefwoorden: humor, kwakzalverij, placebo
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Op reis naar de Bron
Hoe Brandon Bays zichzelf genas
Rob Nanninga
Skepter 20.2 (2007) p. 18-23

 De Amerikaanse Brandon Bays beweert dat ze zichzelf in zes weken genas van een tumor zo groot als een basketbal. Zulke sterke verhalen verkopen goed, zonder dat je er enig bewijs voor hoeft te leveren. In Nederland verschenen al 13 drukken van haar boek, De helende reis (2001). Inderdaad staat er nergens iets dat het verhaal van die tumor bevestigt, bijvoorbeeld een verklaring van een arts. Het enige wat we vernemen is dat Bays het telefoonnummer van de chirurg die haar had medegedeeld dat ze een tumor had (Bays was toen ca. 39 jaar), achterop een boek van die arts had zien staan. Zelfs de titel van dat boek ontbreekt. Nanninga vermoedt dat het een myoom (Engels: fibroid) is geweest. Zulke myomen worden wel kleiner na de overgang, maar grote myomen gaan niet vanzelf weg. Nergens geeft Bays echter enig bewijs dat het zo groot was als ze zei.
Brandon Bays is een soort opvolger van Louise Hay. Ze heeft een strakke organisatie opgebouwd. Cursussen om gecertificeerd Journey-therapeut te worden kosten meer dan 3500 euro.

Trefwoorden: Brando Bays, iriscopie, kinesiologie, acupressuur, Deepak Chopra, Tony Robbins, Whitman Ray, Surja Jessup, Ode, Onkruid, fibroid, Bron, Muktananda, Louise Hay, orenmaffia, Spaink, Henriëtte Reineke, reiki, vortex healing, Jayshree Mannie
Onderwerp: gezondheid – orenmafia

Neurofeedback
Dirk Koppenaal
Skepter 20.2 (2007) p. 24-30
Top vijf studies (kader)
Skepter 20.2 (2008) p. 29

Neurofeedback is een manier om EEG-signalen te beïnvloeden. Er zijn geen aantoonbare resultaten, wat niet verwonderlijk is als je rekent hoe lastig het is voor zelfs een getraind neuroloog om iets over hersenbeschadigingen op te maken uit een EEG, en hoe hard die daarvoor moet studeren. Wel is het zo dat er zowat 1000 publicaties over zijn, maar in wezen zijn dat allemaal bij elkaar geschraapte therapieresultaten, anekdotiek dus.

Trefwoorden: neurofeedback, therapie, NFT, fmri, Richard Caton, Adolf Beck, Barry Sterman, homeopathie
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Incompetente waarzeggers
Joe Nickell
Skepter 20.2 (2007) p. 31

Waarzeggers (‘psychics’) werden onderzocht door ze te vragen naar de spoorloos verdwenen Kate (die gewoon thuis zat). Allemaal gaven ze foute antwoorden. Soortgelijke experimenten zijn er vele. De auteur heeft in de loop van tientallen jaren vele waarzeggers ontmoet, en niemand vertelde hem het belangrijke (maar onbekende) feit dat hij een dochter en twee kleinzoons had.

Trefwoorden: waarzeggers, tests
Onderwerp: paranormale – helderziendheid

Tien miljoen huwelijken
Een astrologische speurtocht
David Voas
Skepter 20.2 (2007) p. 32
Zonnetekens (kader)
Skepter 20.2 (2007) p. 33

Uit de gegevens van de volkstelling van Engeland en Wales valt op te maken dat echtparen vaker dan gemiddeld geboren met hetzelfde astrologische zonneteken. Nauwkeurige controle leverde dat dit kwam doordat identieke verjaardagen opvallend vaak voorkwamen. En dat komt weer doordat vaak 1 januari of 1 juli vaak wordt ingevuld als de geboortedatum onbekend is (buitenlanders, bewoners van bejaardenhuizen). In geval van onleesbare formulieren wordt ook een niet-random keuze gedaan. Het komt ook voor dat respondenten per ongeluk twee dezelfde geboortedata invullen. Als uit de gegevens alle paren met gelijke geboortedata of ten minste één op de eerste van de maand geboren worden weggelaten zijn de gegevens verder geheel random. Kennelijk speelt zelfs het astrologisch geloof geen detecteerbare rol in de partnerkeuze. Overigens verschillen astrologen in de opvatting welke tekens bij elkaar horen.

Trefwoorden: astrologie, tekens, zonnetekens, Linda Goodman
Onderwerp: astrologie – algemeen

Eindeloos bewustzijn
Gerald Woerlee
Skepter 20.2 (2007) p. 33-41

Pim van Lommel heeft als cardioloog 343 pas gereanimeerde personen geïnterviewd over hun ervaringen. Daarvan hadden er 62 een bijnadoodervaring. Hij scheef er een artikel in de Lancet over en ook een boek, Eindeloos bewustzijn: Een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring (2007).
Woerlee is anesthesisioloog en is niet verbaasd over dat getal 62. Bij reanimatie wordt in ongeveer een op vijf gevallen voldoende druk ontwikkeld om bewustzijn te ondersteunen. Niettemin lijden personen die gereanimeerd worden voor hartstilstand altijd aan de gevolgen van zuurstoftekort. Van Lommel negeert zuurstoftekort volkomen, mogelijk omdat hij denkt dat die opgewekte bloeddruk tijdens reanimatie voor iedereen gelijk is. Van Lommel en andere bijnadoodonderzoekers maken grove fouten bij de interpretatie van verschijnselen, omdat ze verzuimen anesthesiologen te raadplegen.

Trefwoorden: Van Lommel, bijnadoodervaring, Raymond Moody, Kenneth Ringm Bruce Greyson, David Rosen, Pam Reynolds, Michael Sabom, Haraldsson, Karlis Osis, bloeddruk, reanimatie, hersendood
Onderwerp: religie – bijnadoodervaringen

De klepels kwijt
Van Lommel over kwantummechanica
Jan Willem Nienhuys
Skepter 20.2 (2007) p. 42-43

Van Lommel heeft helemaal niets van de kwantummechanica begrepen. De faseruimte is een soort mentaal grafiekenpapier (bedacht door de fysicus Gibbs in 1901) voor natuurkundige problemen, maar Van Lommel denkt dat een reëel bestaande ruimte is, en combineert dat met het woord niet-lokaal uit de kwantummechanica. Daar betekent het dat dingen die zich soms als deeltje manifesteren (dat wil zeggen op een precies bepaalde plek worden waargenomen), soms ook golven lijken, dus juist niet op één enkele plaats maar uitgesmeerd over de ruimte (richting en snelheid van beweging worden dan vaak wel preciezer waargenomen). Van Lommel maakt ervan dat de faseruimte echt bestaat maar niet onze gewone driedimensionale ruimte is en dat die ook niet op een bepaalde plaats is maar wel ergens waar de geest zich bevindt; de hersenen zijn gewoon een soort radio-ontvanger. Wat hij daarover schrijft is koeterwaals.

Trefwoorden: kwantummechanica, Van Lommel, faseruimte, non-lokaliteit, laser, Zeilinger, Sheldrake
Onderwerp: religie – bijnadoodervaringen

Non-lokale biologie
Misleidende citaten van Pim van Lommel
Gert Korthof
Skepter 20.2 (2007) p. 44-46

Van Lommel onderbouwt zijn these van het non-lokale bewustzijn met foute citaten uit de biologie. De epigenetica heeft hij niet begrepen, en wat hij vertelt over biofotonen klopt ook niet. Hij denkt dat Schrödinger in zijn essay What is Life? (1944) geponeerd heeft dat DNA fungeert als kwantumantenne voor niet-lokale communicatie. Dat DNA stabiel is onder de ‘statistische’ warmtebeweging wordt bij Van Lommel dat DNA een niet-statistisch macomolecuul is. Telkens pikt Van Lommel een losse zin ergens uit, die hij dan volkomen fout interpreteert.

Trefwoorden: Van Lommel, Gilliver, epigenetica, Schrödinger, Backster, Marco Bischof, biofotonen, Carl Woese
Onderwerp: religie – bijnadoodervaringen

Kwantumfysica en de dokter
Frans Sluijter
Skepter 20.2 (2007) p. 47

 

Van Lommel is een dokter en die zou zich moeten beperken tot zijn vak. Hij gebruikt woorden en begrippen uit de natuurkunde zonder ze te begrijpen. Fysische theorie bevat metaforen. Zo kun je in de optica lichtstralen opvatten als bestaande uit deeltjes, behalve als de golflengte een wezenlijke rol speelt: dan moet je overstappen op het ‘complementaire’ golfmodel.

Trefwoorden: Van Lommel, fysica, kwantumfysica, diffractie, optica
Onderwerp: religie – bijnadoodervaringen