Skepter 16.4 (2003)

Vierde nummer van jaargang 16.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Nikkens netwerk – Magnetische producten voor goedgelovigen door Claud Biemans
  Wie last heeft van pijn of andere klachten, kan terecht bij verschillende bedrijven die handelen in heilzame magneten. Een van de grootste ondernemingen is Nikken, die haar producten aanbiedt via een wereldwijd netwerk van wederverkopers.
• Het geheim van A. Vogel – Helpt echinacea tegen verkoudheid? door Rob Nanninga & Marie Prins
  Alfred Vogel verkreeg zijn kennis van de Echinacea naar eigen zeggen van een indiaanse medicijnman. Hij maakte er een kruidenmiddel van tegen griep en verkoudheid. Wetenschappelijk onderzoek heeft echter nog niet kunnen aantonen dat het werkzaam is.
  
• Dromen over Druïden – Een spoor van verzonnen tradities door Jeroen Boekhoven
• Astrale koehoorns – De filosofie van biologisch-dynamische landbouw door Bram de Boer
  Biologische landbouw wordt dynamisch door toevoeging van een forse scheut antroposofie en Steiner. Dus geen kunstmest, maar kiezelkrachten van Saturnus en occulte mest die de etherische straling van koehoorns bundelt.
• Van recht doen tot recht geloven – Het christendom als novum en als product van de antieke wereld door Anton van Hooff
  De Romeinse goden waren supersinterklazen die men te vriend moest houden met de juiste rituelen. Het christendom was een uiterst democratische mysteriegodsdienst, maar met slechts één god. Al vlug ging er water bij deze vrijwel atheïstische wijn.
  
• Stuifmeel op de Lijkwade – Onderzoek naar ondeugdelijke bewijzen door Fionna Mac Gill
• Familiegeheimkruiden – Wonderdokter Wang geneest psoriasis niet door Boudewijn Otten
• Boekbespreking. Hervonden herinneringen – Einde van een discussie? door Harald Merckelbach
  Bespreking van het boek Remembering Trauma van de Amerikaanse psycholoog Richard McNally dat draait om de vraag of iemand traumatische ervaringen die verdrongen zouden zijn, weer kan gaan herinneren.
• Interview met Richard J. McNally door Harald Merckelbach
• Stuwmeermonsters – Notities van Joe Nickell
• Brieven
• De visioenen van William Blake door André Klukhuhn
• Aan gene zijde
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: De melkkoe van Astroforce
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 4

Helderziende Maria Duval adverteert veel in huis-aan-huisbladen. Het is eigenlijk Astroforce. Dat is een netwerk van bedrijven, en de Nederlandse tak zetelt in Rucphen. Ooit was Astroforce eigendom van Maria Duval, maar ze heeft het in 1997 verkocht. Wie reageert op advertenties van Maria Duval krijgt een stortvloed aan reclame van ‘andere’ helderzienden, loterijen en zelfs verzekeringsbedrijven, typisch wel 40 brieven. Dat is het verdienmodel: Astroforce verdient aan de verkoop van adressen van goedgelovige sukkels.

Trefwoorden: Maria Duval, helderziende, Astroforce
Onderwerp: religie – bijgeloof – Duval

Parariteiten: Magnetisch volksverlakken
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 5

Bruno Santanera uit Godlinze verkoopt hangertjes met een koelkastmagneetje erin aan mensen die geloven in de magische krachten van magneten. De hangertjes kosten 90 euro en meer, de duurste is 1545 euro. Tineke de Nooij helpt deze dingen te promoten. Ze zouden helpen tegen een groot aantal kwalen

Trefwoorden: Santanera, Biostabil, De Nooij, Hahnemann, homeopathie
Onderwerp: gezondheid – elektriciteit en magnetisme

Parariteiten: Astrologen over hun toeren
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 5

De Britse astrologen hebben een groot aantal tijdtweelingen verzameld: onder 2101 personen die allemaal 3-9 maart 1958 waren geboren waren er nogal wat die in dezelfde periode van 5 minuten waren geboren. Die werden allemaal getest op de leeftijden van 11, 16 en 23 jaar. (NB. Zie ook Skepter 17.4.) Deze tijdtweelingen vertoonden geen enkele overeenkomst. Dit was een belangrijk argument voor Geoffrey Dean en Ivan Kelly om te concluderen dat astrologen hooguit een vriendelijk en niet al te duur soort psychotherapeuten zijn. Astrologen wereldwijd waren zeer boos.
NB. In het hele VK werden er in die week ongeveer 16.000 personen geboren, de 2101 is waarschijnlijk het totaal aantal van ‘Greater London’.

Trefwoorden: astrologie, tweelingen, tijdtweelingen, Dean, Kelly
Onderwerp: astrologie – algemeen

Stop de Persen 2 augustus 2003 – 31 oktober 2003
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 6-7

Trefwoorden: simulanten, duivelsgeloof, vaccinatie, Teresa, Raël, bijbelgordel, moedermaagd, astrologie, Marsoppositie, Scientology, Montignac, Efraïm, Köbben, gebedsgenezing, Bianca K., condoomreclame, Jomanda, umts, statistiek, Trujillo, Moeliker, Kackadorisprijs, engelenlach, prinses Irene, sociaal-darwinisme, macrobiotiek, antikaterpil
Onderwerp: sdp

Nikkens netwerk
Magnetische producten voor goedgelovigen
Claud Biemans
Skepter 16.4 (2003) p. 8-11
Enkele kleine leveranciers van magnetische ‘gezondheidsproducten’
Skepter 16.4 (2003) p. 10

Nikken verkoopt via een piramideschema allerlei magnetische producten die de gezondheid heten te bevorderen. De producten zijn erg duur (70 euro voor een paar magnetische inlegzolen) en de winsten van het bedrijf komen vooral uit de voorraadaankopen van de goedgelovigen in de onderste laag van de piramide. Evenementen en trainingen romen de winsten van de hogere lagen af. In tegenstelling tot veel concurrenten doet Nikken geen concrete gezondheidsclaims. Maar wetenschappelijk onderzoek heeft geen enkel effect van statische magneetvelden kunnen vinden.

Trefwoorden: magneten, Tineke Verton, Gerard Nederpel, Nikken, inlegzolen, Magnetherapie, Florsheim, Magnetic Therapeutic Technologies, Joke Smit, Nisha Brouns, MagCreator, Frits Abrahams, MagneticPlus, Magnetia, Vjenne Foundations, NASA, Kersbergen Schoenen, Amway, Magna Bloc
Onderwerp: gezondheid – elektriciteit en magnetisme

Het geheim van A. Vogel
Helpt Echinacea tegen verkoudheid?
Rob Nanninga en Marie Prins
Skepter 16.4 (2003) p. 12-15

De firma Biohorma verwerkt de plant Echinacea purpurea (Rode Zonnehoed) tot het populaire kruidenmiddel Echinaforce (omzet 150.000 doosjes per jaar in Nederlands). De verwante Echinacea angustifolia werd al sinds de jaren 1870 tot circa 1950 in de VS gebruikt. De nazi’s hadden er ook belangstelling voor (zie Skepter 15.1). Rond die tijd zou de Zwitserse kruidenhandelaar Alfred Vogel over de wonderen van de Rode Zonnehoed gehoord hebben van een wijze oude indiaan. Dat was Ben Black Elk (1899-1973) die de kost verdiende door met toeristen bij Mount Rushmore op de foto te gaan. Onderzoek toont echter aan dat het spul niet werkt. Alleen slecht geblindeerde onderzoeken tonen een klein effect. Het enige tamelijk zekere effect is een iets verhoogde kans op een allergische reactie.

Trefwoorden: echinacea, Echinaforce, Echinasan, H.C.F. Meyer, Eclectische Beweging, John King, Madaus, Buchenwald, Vogel, Sioux, Black Eagle, Ben Black Elk, Nicholas Black Elk, Rushmore, Brinkeborn, Barrett, Calabrese, Bastyr University, Echinagard, Jim Taylor
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Dromen over Druïden
Een spoor van verzonnen tradities
Jeroen Boekhoven
Skepter 16.4 (2003) p. 16-19

Over de historische druïden is erg weinig bekend. De enige bron is wat Caesar over ze schreef, nog geen tien pagina’s tekst. Hedendaagse druïden hebben niettemin een rijke traditie, die is voortgekomen uit 18de-eeuwse speculaties en verzinsels, met name van de Engelse predikant William Stukeley en de Ier John Toland, waaraan ze zelf nog het nodige toevoegen. Gangmaker is Philip Carr-Gomm die zichzelf in 1988 aan het hoofd plaatste van de nieuw opgerichte Orde van Barden, Ovaten en Druïden (OBOD).

Trefwoorden: druïden, Carr-Gomm, Gardner, Wicca, Ross Nichols, Paravisie, Onkruid, OBOD, Caesar, Kelten, barden, ovaten, Stukely, Henry Hurle, Stonehenge, Toland, Macpherson, Ossian, Iolo Morgenwg, Gorsedd, Caitlin, John Matthews, sjamanen
Onderwerp: geschiedenis

Astrale koehoorns
De filosofie van biologisch-dynamische landbouw
Bram de Boer
Skepter 16.4 (2003) p. 20-23
Koehoorns op internet (kader)
Rob Nanninga en Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 22

Biologische landbouw wordt dynamisch door toevoeging van heel veel kosmische krachten, op geleide van warrige gedachtespinsels van Steiner en een zaaikalender van het Goetheanum. Belangrijk is bijvoorbeeld dat men in september verse koehoorns vult met koeienmest, dan ingraaft en tegen Pasen weer uitgraaft, waarna de mest in een ton putwater wordt verdund en een uur wordt geroerd.

Trefwoorden: biologisch-dynamisch, Pfeiffer, Steiner, astrologie, kiezelkrachten, Demeter, mineralencyclus, Saturnus, ethersoorten
Onderwerp: religie – antroposofie

Van recht doen tot recht geloven
Het christendom als novum en als product van de antieke wereld
Anton van Hooff
Skepter 16.4 (2003) p. 23-29

In de klassieke oudheid speelde geloofsleer geen rol in de godsdienst, het ging erom dat men de goden met de correcte rituelen benaderde. Men gaf de goden iets opdat ze dan ook iets zouden teruggeven: Do ut des. In de antieke beleving waren de goden niet almachtig, maar wel overal. In vergelijking daarmee waren de christenen vrijwel atheïstisch met hun ene almachtige en verre god. Er waren trouwens ook allerlei religieuze genootschappen, mysteriediensten. Het christendom begon als zo’n mysteriedienst. Pas toen Constantijn het christendom ging begunstigen ging het hard groeien.

Trefwoorden: christendom, religie, Grieken, Romeinen, Aigeus, Arachne, Ethiopië, Delphi, Lourdes, Olympische Spelen, Sinterklaas, mysteriedienst, Heordotus, Xenofanes, Carotta, kruis, Mithras, Isis, Kybele, Constantijn, Arius, Simeon, Christophorus
Onderwerp: religie – christendom

Stuifmeel op de Lijkwade
Onderzoek naar ondeugdelijke bewijzen
Fiona Mac Gill
Skepter 16.4 (2003) p. 30-33

Stuifmeel op de Lijkwade van Turijn is een van de beweerde echtheidsbewijzen. De grote man op dit gebied is Max Frei. Zijn onderzoek deugt niet. Er zit stuifmeel bij van door insecten bestoven planten, het stuifmeel zit in klonten bij elkaar, oogt veel te vers, en stuifmeel dat door Frei is betiteld met ‘afkomstig van rijst uit de Povlakte’ kan niet nader bepaald worden dan ‘gras’. Stuifmeel is doorgaans afkomstig is van grassen en bomen. In Galilea in het bijzonder maakt het makkelijk herkenbare stuifmeel van olijfbomen wel 30 procent uit van al het stuifmeel. Toch komt er weinig boom- en graspollen in Freis sample voor en helemaal geen olijfpollen.

Trefwoorden: Lijkwade, Servatius, Tempeliers, C14, Secondo Pio, McCrone, Pierre d’Arcis, Ulysse Chevalier, Lynn Picknett, Clive Prince, Da Vinci, Max Frei, Schafersman, Sytze Bottema, Ambrosia, olijf, Jacques Évin, Whanger, Schewermann, Henri de Poitiers, Avionam Danin, Uri Baruch
Onderwerp: religie – Lijkwade

Familiegeheimkruiden
Wonderdokter Wang geneest psoriasis niet
Boudewijn Otten
Skepter 16.4 (2003) p. 34-36

De therapie van wonderdokter Wang Yan helpt een beetje tegen de huidaandoening psoriasis. Vaseline werkt bijna net zo goed. Maar zes weken lopen in een gipsverband levert een aanmerkelijk beter resultaat op. Een verslag van een bezoek aan een Chinese professor-genezeres.

Trefwoorden: Fu Shou Tang, Wang Yan, Qi Gong, psoriasis, Tineke de Nooij, magneetpleisters, Soria Form
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Hervonden herinneringen
Einde van een discussie?
Harald Merckelbach
Skepter 16.4 (2003) p. 37-41

Bespreking van Remembering trauma (2003) door Richard J. McNally. In de VS woeden de zogeheten memory wars: zijn hervonden herinneringen reëel of niet? Een belangrijke vraag, want er zijn wel 1000 rechtszaken hierover aangespannen en in het academische debat gaat het niet meer over experimentele gegevens. Die zeggen namelijk nee: traumatische gebeurtenissen worden extra goed onthouden. De details worden wel minder, maar er is nog nooit een Holocaust-overlevende gevonden die het klaarspeelde de meegemaakte verschrikkingen te ‘verdringen’. Het freudiaanse idee dat dat kan is onzin, net als het idee dat trauma vaak leidt tot psychiatrische problemen. Bovendien is het inplanten van valse herinneringen, door bijvoorbeeld psychotherapeuten, tamelijk eenvoudig, speciaal bij fantasy prone mensen.
In een discussie over de vraag of de wereld plat of rond is, ligt de waarheid niet in het midden. ‘De goed onderbouwde boodschap van dit boek luidt dat de wereld rond is.’
Opgemerkt wordt dat er ook honderden zaken lopen van personen die een ‘hervonden herinnering’ hebben aan misbruik door priesters toen ze nog misdienaars waren.
NB. In de gedrukte versie is het eind van noot 15, namelijk ‘Craig (2003)’ weggevallen.

Trefwoorden: hervonden herinnering, memory wars, posttraumatische stress stoornis, PTSS, geheugen, Pavlov, flashbacks, amnesia, geheugenverlies, alien abduction, satanisch ritueel misbruik, Hammond, Greenbaum, CIA, Paul McHugh
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen

Interview met Richard J. McNally
Harald Merckelbach
Skepter 16.4 (2003) p. 42-43

Het boek van Richard McNally was eigenlijk een reactie op Memory, Trauma Treatment and the Law (1998) geschreven door Daniel O. Brown, D. Coryndon Hammond (twee therapeuten) en Alan W. Scheflin (een advocaat). Dat boek zegt dat traumaslachtoffers hun hernneringen kunnen verdringen en later met hypnose terugvinden. Het kreeg zelfs een prijs van de Amerikaanse vereniging van psychiaters. Toen McNally er een boekbespreking van schreef, besloot hij om wat grondiger weerwerk te geven. Hij vertelt dat de stroom patiënten met Meervoudige Persoonlijkheid aan het opdrogen is.

Trefwoorden: trauma, geheugen, Clancy, EMDR, Shapiro, Frank Putnam, David Siegel, Mark Gilbertson, Roger Pitman, hippocampus
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen

Stuwmeermonsters
Joe Nickell
Skepter 16.4 (2003) p. 44

Merkwaardig genoeg worden er ook monsters gemeld in stuwmeren, zoals Harrington Lake en Kentucky Lake. Dat laatste meer ontstond pas in 1944. In Lake Champlain, dat 10.000 jaar geleden nog een zeearm was zijn ook monsters gezien.

Trefwoorden: stuwmeer, monsters, Harrington Lake, Lake Champlain, Kentucky Lake
Onderwerp: paranormale – monsters

Antroposofische geneeskunde (Twee brieven.)
Skepter 16.4 (2003) p. 44

Verbrugh beklemtoont dat hij weliswaar arts is en antroposoof maar dat hij geen antroposofische geneeskunde beoefent. De Boer wijst op Geneeswijzen in Nederland, en op het feit dat Verbrugh wel voorzitter was van de werkgroep antroposofie van de Commissie Alternatieve Behandelwijzen.

Trefwoorden: antroposofische geneeskunde
Onderwerp: gezondheid – antroposofie

Aura’s in het blikveld (Brief.)
Rudolf H. Smit
Skepter 16.4 (2003) p. 44-45

Het zogeheten phantom leaf effect bij Kirlianfotografie doet zich inderdaad voor als men een intact blad op de plaat legt, en er daarna een stuk afknipt. Kleine vochtdruppels aan de rand van het afknipte deel blijven achter de plaat en die geven dan het effect. Briefschrijver heeft dit met gemak kunnen reproduceren.

Trefwoorden: kirlian, phantom leaf effect
Onderwerp: paranormale – aura

De visioenen van William Blake
André Klukhuhn
Skepter 16.4 (2003) p. 45

Modern hersenonderzoek licht een tipje van de sluier op waar in de hersenen allerlei gewaarwordingen en hallucinaties vandaan komen. De dichter en graficus William Blake realiseerde zich dat zijn bijzondere visioenen uit zijn hoofd kwamen.

Trefwoorden: Blake, visioenen, hersenen
Onderwerp: religie – hallucinaties en visioenen

Aan Gene Zijde
Mark Traa
Skepter 16.4 (2003) p. 46

Deze keer Jonas, Ritual & Wicca en het in vaagheid onovertroffen Spiegelbeeld. Energie blijkt hét sleutelwoord in de zweeflectuur.

Trefwoorden: New Age
Onderwerp: paranormale – algemeen

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 16.4 (2003) p. 47

Skeptiker 16.2 heeft een artikel over antikalkapparaten. De magnetische daaronder werken niet.