door Pepijn van Erp – Skepter 37.2 (2024)
OP X heet hij ‘Mike Rothschild (no relation)’. Als auteur die uitvoerig schrijft over complottheorieën ontkom je er eigenlijk niet aan te vermelden dat je ondanks je achternaam geen familie bent van de Joodse bankiersdynastie. Zijn tweede boek, Jewish Space Lasers, gaat voornamelijk over de geschiedenis van die familie en het antisemitisme dat onlosmakelijk verbonden is met de talloze complottheorieën die over ze rondgaan. Dat Mike Rothschild, de auteur welteverstaan, prima raad weet met complotten, bleek al in zijn eerste boek, The Storm is Upon Us, over de deep state complottheorie QAnon (Skepter 34.3, 2021).
De titel Jewish Space Lasers verwijst naar een Facebook post uit 2018 van Marjorie Taylor Greene, fanatiek Trumpvolgelinge die later Congreslid werd. Een grote bosbrand in Californië zou volgens haar veroorzaakt zijn door ‘een ongelukje’ met een ‘space based solar generator’ die energie van de zon geconcentreerd naar aarde leidt, waarbij ‘heel toevallig’ een traject werd platgelegd waar een light rail gepland was. In het bestuur van het verantwoordelijke bedrijf zat ‘ook heel toevallig’ een vertegenwoordiger van investeringsbank Rothschild Inc.
Bij de aanhang van Donald Trump zijn dit soort Rothschild-complottheorieën volop aanwezig, maar geen woord over het feit dat diezelfde investeringsbank Trumps casinoimperium in de jaren ’90 van faillissement redde.
Aantoonbare onzin, schrijft auteur Mike Rothschild. Net als talloze andere verhalen die over de Rothschilds rondgaan, laat hij zien. Het echte verhaal begint in Europa. Om precies te zijn in Frankfurt. De stamvader van de bankiersfamilie Rothschild, Mayer Amschel Rothschild, zou nooit het getto daar hebben verlaten, maar wist van daaruit een belangrijke speler te worden in de internationale financiële handel en wandel aan het einde van de 18de eeuw.
Heimelijk fortuin
Vooral het afhandelen van de uitleen van Hessische huurlingen over de hele wereld voor de landgraaf van Hessen legde hem geen windeieren. Enkele decennia later hadden hij en zijn vijf zonen banken in Parijs, Londen, Wenen, Napels en natuurlijk Frankfurt.
Een belangrijke complottheorie ‘verklaart’ hoe de Rothschilds zo gigantisch rijk werden. Nathan Mayer, de zoon die de Engelse tak opzette, begon rond 1805 succes te krijgen op de Londense beurs. Na de slag bij Waterloo in 1815 zou hij door specu-leren een onvoorstelbare klapper hebben gemaakt.
Via het koeriersnetwerk van de Rothschilds had hij namelijk een dag eerder dan iedereen in Londen bericht gekregen van Napoleons nederlaag. Een riskante overtocht over een stormachtig Kanaal bracht hem de informatie die nog niemand anders had.
Nauwkeurig onderzoek naar de verschillende versies van het verhaal laat echter zien dat er niets van klopt, schrijft Mike Rothschild. De familie Rothschild verdiende absoluut goed gedurende de Napoleontische oorlogen aan de financiering van diens tegenstanders, maar van een plots en vooral heimelijk vergaard enorm fortuin is geen sprake.
Deze Waterloo-mythe is behoorlijk bekend, maar hoe dit verhaal tot stand kwam en een belangrijk onderdeel van de hetze tegen de Rothschilds werd, wat minder. Daarvoor moeten we naar het Frankrijk van rond 1840. Joden hadden tegen die tijd juist grotere vrijheid gekregen dan in de eeuwen daarvoor, maar de welvaart die een deel van hen wist te verwerven, zou vooral bij ‘links’ tot afgunst leiden.
Antisemitische pamfletten
Een niet uitzonderlijk treinongeluk op een spoor van de Franse Rothschilds was de aanleiding tot een storm aan virulent antisemitische pamfletten waarin de familie als kwade geniussen werden afgeschilderd die macht over koningen en staten hadden. Vooral Histoire édifiante et curieuse de Rothschild Ier, roi des Juifs, geschreven onder pseudoniem ‘Satan’, zou grote invloed hebben en zette de Waterloo-mythe op de kaart. Onder andere de invloedrijke Duitse filosoof Friedrich Engels prees het pamflet aan. Aan het eind van de negentiende eeuw, bijvoorbeeld rond de Dreyfusaffaire waarbij de Joods-Franse officier Alfred Dreyfus onterecht de gevangenis in draaide, dook het weer op.
Het boek legt voor de geïnteresseerde lezer ook overtuigend uit waarom de economische macht van de Rothschilds tegenwoordig niet meer zo indrukwekkend is. Net voor de Eerste Wereldoorlog was dat eigenlijk al het geval. Hoewel de familie er nog altijd van beticht werd de meeste oorlogen te financieren door alle conflictpartijen van leningen te voorzien, is dat aantoonbaar onjuist.
De door grondlegger Mayer Amschel gekoesterde wens om de verschillende takken voor altijd bij elkaar te houden, was al verlaten en in de strijd vochten Rothschilds zelfs aan verschillende zijden in de loopgraven. De financiële crisis van 1929 en gebeurtenissen in de jaren daarna maakten definitief een eind aan de grote invloed die de familie wel degelijk had gehad.
Murw gebeukt
Terwijl het in Europa nog goed voorstelbaar is dat die zichtbare invloed en etalering van hun fabuleuze rijkdom tot afgunst hebben geleid, is het eigenlijk volgens het boek verbazingwekkend dat in de Verenigde Staten minstens zulke bizarre complottheorieën over de macht van de Rothschilds gemeengoed werden. De familie had daar immers nauwelijks voet aan de grond weten te krijgen.
Voorbij die basis gaat het boek nog even door. In de volgende hoofdstukken komt nog aan de orde hoe de nazi’s de Rothschilds gebruikten in hun propaganda, hoe de familie belang-rijk werd in het antisemitisme dat door overheden in de Arabische wereld is opgestookt, en uiteindelijk komen we via types als David Icke en Alex Jones uit in onze tijd.
Intussen is de lezer wel een beetje murw gebeukt met de schier eindeloze lijst namen van complotdenkers die de Rothschilds een plekje geven in hun verhalen. Tot aan de Jewish Space Lasers toe.
Toch leuk: Mike Rothschild beschrijft in het slothoofdstuk kort de geschiedenis van zijn eigen familie. Net als dé Rothschilds ging die in zaken in de 19 eeuw, ze hadden zelfs een bank, maar dat pas na verhuizing naar de Verenigde Staten.
Mike Rothschild. Jewish Space Lasers: The Rothschilds and 200 Years of Conspiracy Theories. Melville House Publishing 2023; 336 pagina’s, 42,50 euro.
