door Pepijn van Erp – Skepter 34.3 (2021)
BEGIN dit jaar wisten demonstranten het heilige der heiligen van de Amerikaanse democratie te bezoedelen. Opgestookt door de vertrekkende president Trump drong een divers gezelschap van zijn aanhangers het Capitool binnen, waarna de beveiliging op een haar na kon voorkomen dat de daar aanwezige senatoren lijfelijk aangevallen werden. Liepen die serieus gevaar? Waarschijnlijk wel. Vlak voordat de opstandelingen door wisten te dringen tot de vergaderzaal waar op dat moment het verkiezingsresultaat formeel bevestigd zou worden, zongen ze ‘Hang Mike Pence’, en op het grasveld buiten was al een galg opgericht. De recente getuigenissen voor de senaatscommissie die de gebeurtenissen onderzoekt, van bewakingspersoneel en politieagenten die tegenover de meute stonden, laten ook weinig ruimte voor twijfel dat het niet om een ludieke vreedzame betoging ging.
Niet opgelet
Maar wie verrast was door deze bestorming had niet opgelet, betoogt Mike Rothschild in The storm is upon us. Het was het voorlopig dieptepunt van de invloed die het fenomeen QAnon heeft gekregen in de Amerikaanse samenleving en in de Republikeinse Partij. Hoeveel mensen er in meer of mindere mate door beïnvloed zijn, is lastig vast te stellen, maar het gaat zeker om miljoenen.
In zijn boek beschrijft Rothschild de opkomst van het fenomeen en laat op overtuigende wijze zien dat verheerlijking van geweld er een onlosmakelijk deel van is. Voor die gruwelijke dag in januari had op QAnon geïnspireerde waanzin al geleid tot een aantal moorden, terroristische dreigingen en het beramen van aanslagen op Hillary Clinton en Biden.
De storm
De QAnon-samenzwering draait om een anonieme groep hooggeplaatste personen in de overheid die zich als Q aanduiden. Onder aansturing van Trump zouden ze informatie delen over ‘the storm’, een gebeurtenis die de huidige machtsstructuren op hun grondvesten zal doen schudden. Die informatie zit verstopt in de zogenaamde Q-drops, cryptische berichten op nauwelijks gereguleerde websites met namen als 4Chan, 8Chan en 8Kun. Alleen ingevoerde volgers van Q kunnen de drops decoderen en aldus de geheime oorlog tussen goed en kwaad, die nu nog vooral op de achtergrond gaande is, op de voet volgen totdat het conflict voor iedereen zichtbaar wordt en de zittende elites het veld zullen moeten ruimen.
Hoewel ‘the storm’ sinds oktober 2017 diverse keren door Q is aangekondigd, is het er nog niet van gekomen. Het is in zekere zin begrijpelijk dat de meer fanatieke QAnons uiteindelijk zelf het heft in handen namen. Meer dan drie jaar moeten wachten was misschien ook wat veel gevraagd.
Gedetailleerd
Hoe QAnon is ontstaan, is vaker verteld. Rothschild beschrijft het echter veel gedetailleerder dan zijn voorgangers en levert een zeer uitgebreid notenapparaat. Nieuw voor mij waren de verbanden en overeenkomsten die hij ziet met scams die eerder ontstonden deze eeuw. Daarbij draaide het om beloftes van toekomstige welvaart: NESARA en speculaties op een herstel van de Irakese dinar. Ook hierbij zag je een haast religieuze overtuiging onder de aanhangers (lees: mensen die erin stonken) dat de voorspellingen van de belangrijkste verkondigers uiteindelijk wel een keer zouden uitkomen.
Hoe we de populariteit van en het geloof in de Q-mythologie precies moeten duiden, daarover is de wetenschap het nog niet eens. Roth -schild omschrijft het ergens als ‘een sektarische beweging die niet echt een sekte is, een beweging met profetische elementen zonder een echte religie te zijn, en ondanks Russische steun toch volledig Amerikaans’. Dat het makkelijk is om (online) mee te doen en zo de revolutie dichterbij te brengen, vormt zeker een deel van de aantrekkingskracht. Als digital soldier kun je bijdragen door het verspreiden van de drops, het maken van memes en ‘Q-art’. En wie een beetje creatief is in het uitleggen van de drops, die je als een versleuteld evangelie zou kunnen zien, maakt kans op de status van goeroe.
Restauratie
De zoektocht naar wie Q nu was, is leuk voor de neutrale lezer, maar een definitieve ontmaskering van de auteurs van de drops zal de aanhang waarschijnlijk weinig doen. De laatste drop was in december 2020, maar daarmee is het fenomeen overduidelijk niet opgehouden. In welke richting QAnon zich zal bewegen, weten de onderzoekers die Rothschild in zijn boek aan het woord laat ook niet, maar dat het spoedig zal verdwijnen lijkt in ieder geval onwaarschijnlijk. Voorlopig leeft onder de QAnon het idee voort dat de verkiezingen zijn gestolen en dat Trump binnenkort weer als rechtmatige president zal worden geïnstalleerd.
Het is fijn een boek te lezen over deze gekkigheid dat zo concreet is. Veel andere duiders blijven vaak in algemene observaties hangen, omdat ze zelf niet, of te laat, het gebeuren zagen ontstaan op de minder toegankelijke websites..
Mike Rothschild: The storm is upon us: how QAnon became a movement, cult, and conspiracy theory of everything. Londen: Octopus; € 20,95.
