De 44-jarige Derek Ogilvie is een in Schotland geboren spiritistisch medium. Hij was aanvankelijk horecaondernemer en bezat een nachtclub, een restaurant en drie kroegen. Nadat hij in 2000 failliet ging, legde hij zich toe op zijn vermeende gaven. Hij werd presentator van een paranormale talkshow bij een lokale radiozender. Dit leverde hem de eerste aanvragen voor consulten op. Hij begon al snel met zaaloptredens en kreeg vervolgens een column in een krant, waar hij vragen van lezers beantwoordde.
door Maarten Koller – Skepter 22.1 (2009)
DE doorbraak kwam toen hij ontdekte dat hij telepathisch kon communiceren met baby’s en peuters. Dat was volgens Derek eenvoudiger dan contact met geesten.
De kinderen bleken al heel veel dingen te weten, al konden ze zelf nog niet spreken. Nadat hierover een verhaal verscheen in een Schotse krant, werd Derek uitgenodigd voor een tv-optreden. Dit leidde ertoe dat hij in 2004 bij Channel Five een eigen tv-serie kreeg onder de titel The Baby Mind Reader. Hij schreef er ook een gelijknamig boek over (2006) en mocht een Nederlandse versie maken voor RTL4, Baby’s wil is wet, die op 31 augustus 2007 voor het eerst werd uitgezonden.
Vorig jaar werd zijn vermogen om de gedachten van jonge kinderen te lezen getest door de psycholoog prof. Chris French van het Goldsmiths College in Londen. Een verslag van deze test was te zien in het Britse tv-programma Extraordinary People en is ook op youtube.com te vinden. Zes peuters werden om de beurt naar een onderzoekskamer gebracht, waar Derek mocht vertellen wat er in hun gedachten omging. Prof. French zat met een assistent achter een doorkijkspiegel en noteerde alle relevante en specifieke uitspraken op zes aparte vellen papier. De ouders van de kinderen waren niet bij de sessie aanwezig. Zij moesten later beoordelen welke informatie het beste paste bij hun eigen kind.
Derek had er duidelijk last van dat hij geen feedback kreeg van de moeder van het kind, zoals hij gewend was. Om dit probleem te omzeilen begon hij over mogelijke gezondheidsklachten van de zwaarlijvige vrouw die de kinderen de onderzoekskamer binnenbracht. Hij vroeg ook of ze problemen had met het verstellen van haar autostoel. Prof. French moest ingrijpen omdat zulke uitspraken onbruikbaar waren voor zijn test. Derek rechtvaardigde zich door te beweren dat het kind altijd bepaalt waarover gesproken wordt. Blijkbaar was de peuter op paranormale wijze wat aan de weet gekomen over de kinderverzorgster.
Hoewel Derek veel aan het woord was, verschafte hij maar weinig informatie. Soms maakte hij slechts repeterende geluiden: ‘tellme tellme tellme tellme tetete tetete tete tetete tetetetetetetetete…’ etc. Uiteindelijk zei hij toch nog genoeg om zes vellen papier te vullen die aan de ouders van de kinderen werden voorgelegd. Slechts één ouderpaar koos de uitspraken die in aanwezigheid van hun eigen kind waren gedaan. Ook bij een test met James Randi scoorde Derek niet boven de kansverwachting.
Shotgunmethode
In 2008 was Derek te zien in een nieuw programma bij RTL4, The Ghost Whisperer, waarbij hij in een theater voor een 300-koppig publiek optrad. Sinds oktober 2008 geeft hij ook shows aan grotere groepen. In juli 2009 ben ik met enkele andere leden van de Utrechtse werkgroep van Skepsis naar twee van zulke optredens geweest om eens te ervaren hoe Derek zijn publiek bespeelt. Er waren ongeveer duizend bezoekers die elk 35 euro entree hadden betaald (inmiddels is de prijs verdubbeld!). Alles was ook te zien op een groot scherm.
Aan het begin van de voorstelling komt Derek onder begeleiding van een nummer van Michael Jackson als een soort popster een trap afrennen, terwijl hij af en toe wat meezingt voor de camera. Wanneer hij het podium van de Theaterfabriek in Amsterdam betreedt, krijgt hij meteen een staande ovatie van het al enigzins opgezweepte publiek. Deze heldenontvangst lijkt wat ongewoon voor iemand die naar eigen zeggen met overleden dierbaren kan communiceren en hun boodschappen doorgeeft.
Derek vertelt eerst een paar ingestudeerde grappen, waaronder een verhaal over een Friese boer die op zijn koe naar Amsterdam was gekomen. Daarna begint hij met ferme passen rond te lopen, terwijl hij naar de grond staart en allerlei lichamelijke klachten opsomt: ‘Het gaat om een vrouw, met last van haar schouder en dat straalt uit naar de rug. Twee jaar geleden last van haar maag en zeven jaar geleden heb je last van je knie gehad.’
Met deze ‘shotgunmethode’ weet hij gewoonlijk wel iemand in het publiek te raken die zich aangesproken voelt. In dit geval steken meerdere mensen hun hand op, zodat Derek nog even doorgaat tot er genoeg afhaken of tot hij iemand ziet die enthousiaster reageert dan de rest. Soms vergt het enige aanmoediging om voldoende reacties los te krijgen. ‘Wees niet bang. Als je iets herkent van wat ik zeg, zorg dan dat je meteen reageert. Anders ga ik door met de volgende reading.’ Deze instructie zorgt ervoor dat mensen erg hun best gaan doen om de omschrijvingen van Derek op hun eigen situatie te betrekken, want stel je voor dat je even niet goed oplet terwijl een overleden dierbare contact met je probeert te zoeken. Dat zou een gemiste kans zijn.
Het is moeilijk om de blikken te beschrijven die je ziet in de ogen van mensen die een reading krijgen – (wan)hoop, verdriet, verbazing, ongemakkelijkheid, het komt allemaal voorbij. Maar bovenal overheerst die ene speciale blik waaraan je merkt dat mensen heel graag willen dat alles klopt wat Derek zegt. Als hij zich tot hen wendt, doen ze hun uiterste best om al zijn uitspraken op zichzelf te betrekken, op hun familieleden, of desnoods op een vage kennis. Ze willen graag dat hij slaagt.
De wens om bevestiging te vinden dreigt spaak te lopen wanneer Derek tegen een vrouw zegt: ‘Je hebt twee jaar geleden een nieuw bed gekocht, hè?’ Dat blijkt niet te kloppen. ‘Was het een nieuwe matras?’ Ook niet. ‘Nieuwe kussens?’ Helaas. ‘Een nieuwe kleur overtrek dan?’ Weer mis. Op dat moment fluistert een dame die naast de vrouw zit iets in haar oor, waarop ze uitroept: ‘O, mijn moeder wel!’ Derek spreidt zijn armen en zegt: ‘Unbelievable!’ Het applaus klatert voor de zoveelste maal, want dit is Dereks manier om applaus te krijgen. Hij doet dan net alsof er iets ongelofelijks is gebeurd dat zijn begrip te boven gaat.
Persoonlijk verbaasde het mij meer dat hij het nodig vond de vrouw nog even een kleine reprimande te geven omdat ze zolang was blijven ontkennen. Tegen het einde van de show legde hij overigens nog uit waarom bedden en matrassen zo’n prominent thema zijn in zijn readings. Dat komt omdat geesten je vaak bezoeken in de slaapkamer. Ze onthouden wat je daar recentelijk hebt veranderd en geven dat aan Derek door.
Als het hem beter uitkomt, wijzigt Derek soms plotseling en op nonchalante wijze zijn doelwit. Dit overkomt een vrouw die zich in eerste instantie volledig herkent in enkele problemen die Derek noemt. Maar naarmate het gesprek vordert, kan ze zich minder goed vinden in zijn uitspraken. Gelukkig is er een andere vrouw die opstaat en de microfoon grijpt. ‘Wut joe sey is eksaktly about mie!’, beweert ze. Derek laat die kans niet lopen: ‘Okay, I’m happy to go with her’. De eerste vrouw heeft het nakijken en lijkt wat onthutst, want het ging toch over háár overleden dierbare? Met duizend mensen in de zaal is er vaak wel iemand te vinden die wil bevestigen wat Derek zegt.
Derek heeft er geen moeite mee om zijn missers ten koste van anderen in treffers om te buigen. Zo vraagt hij aan een jonge vrouw of ze buikklachten heeft gehad. Ze bevestigt dat, maar voordat ze kan vertellen dat het te maken heeft met een miskraam die ze twee maanden eerder kreeg, heeft Derek al beweerd dat het probleem zich anderhalf jaar geleden voordeed. Bij navraag erkent de vrouw dat ze destijds ook wat maagklachten had. Even is er een wat vreemde spanning in de zaal. Waarom negeert Derek de miskraam en begint hij over iets anders? Dit lost hij echter handig op door gewoon te zeggen dat die eerdere keer óók een miskraam was, om er nog snel achteraan te zeggen dat het ‘trouwens twee zoontjes waren’. Daarna gaat hij onverwijld op zoek naar een volgend slachtoffer. Ethisch gezien kon dit niet door de beugel.
Als laatste voorbeeld nog de moeder en dochter die samen naar de show zijn gekomen. Voor de pauze heeft de moeder al een reading gehad en na de pauze komt de dochter ook aan de beurt omdat ze zich herkent in iets wat Derek doorkrijgt. Alles loopt goed tot Derek wat dingen zegt die de dochter niet kan plaatsen, maar haar moeder wel. ‘Okay, laten we naar de moeder gaan’, zegt Derek, die zich niet meer kan herinneren dat hij haar al eerder onder handen heeft genomen. Hij wordt snel onderbroken door iemand van de organisatie om te voorkomen dat hij de vrouw nu heel iets anders gaat zeggen dan voor de pauze.
Derek vond het natuurlijk weer ‘unbelievable!’. Nog nooit was het tijdens zijn shows voorgekomen dat iemand twee keer achter elkaar een reading kreeg! Maar hij moest wel eerlijk zijn en de rest ook een beurt gunnen, dus stopte hij met de moeder en dochter en begon weer andere problematiek te omschrijven om een nieuw slachtoffer te lokken.
Uit: Skepter 22.1 (2009)
Oorspronkelijk was dit artikel gepubliceerd op het (oude) Skepsis-blog en bestond de mogelijkheid om daaronder in discussie te gaan, waar geregeld uitvoerig gebruik van werd gemaakt. De discussie onder dit bericht kan de geïnteresseerde teruglezen in deze pdf (82 pagina’s).
