Skepter 15.2 (2002)

Tweede nummer van jaargang 15.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Het ABO van eten – Het bloedgroepdieet van D’Adamo door Jan Willem Nienhuys
  Natuurgenezer D’Adamo eet natuurlijk geen bloed, maar hij geeft wel vreemde dieetadviezen, die op de bloedgroepen van de eters zijn gebaseerd. Wie bloedgroep O heeft, mag in navolging van de Cro-Magnon-mens veel vlees eten, maar zonder aardappelen.
• Jokken met een rooie kop – De stille opmars van de leugendetector door Harald Marckelbach
  Een leugendetector kan veel schuldigen correct identificeren. De kans dat onschuldigen ten onrechte als leugenaar worden aangemerkt, is echter onaanvaardbaar groot.
  
• Tastend naar het licht – Bijna-doodervaringen bij blinden door Rob Nanninga
  Volgens hardnekkige geruchten kunnen blinden visuele waarnemingen doen wanneer ze uit hun lichaam treden. Ze schijnen dan soms dingen te zien die ze onmogelijk kunnen weten.
• Naalden werken niet – Meta-analyses van acupunctuur door Jan Willem Nienhuys
  Na het onderzoek van Ter Riet, Kleijnen en Knipschild in 1989 is het weer eens tijd om de balans op te maken over acupunctuur. Ruim twee dozijn meta-analyses leveren een uiterst magere oogst.
  
• Geen berouw – Geschiedvervalsing vanuit het Vaticaan door Marcel Hulspas
• Geboren verteller – De affaire Wilkomirski door Harald Merckelbach
  Binjamin Wilkomirksi schreef een boek over zijn herinneringen aan de Holocaust, dat na een paar jaar door de mand viel. Hoe raakt iemand verstrikt in zijn fantasieën?
• Weisheitswesen en Wundermittel door Marie Prins
  De jaarlijkse conferentie van de Duitse skeptici was gewijd aan ‘Para-Wissenschaften und Politik’.
  
• Therapeutisch tekenen door Jan Willem Nienhuys
• Bijna dood door Peter Bügel
• Boekbespreking. Sceptisch over het milieu door Wybren Verstegen
  
• Gesignaleerd
• Brieven
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Epicentrum Austerlitz
Marcel Hulspas
Skepter 15.2 (2002) p. 4

Mohamet Sabet van de Technische Universiteit Delft heeft allerlei merkwaardigs aan de piramide van Austerlitz ontdekt. Parijs, Jeruzalem, Gizeh en Austerlitz liggen op een ‘rechthoek’ met hoeken van 78 en 110 graden. Dat kan geen toeval zijn. Ook met kerktorens en dergelijke in de omgeving zijn er relaties.

Trefwoorden: piramide, Austerlitz, Gizeh, Atlantis
Onderwerp: pseudowetenschap – piramidologie

Parariteiten: Lek geprikt
Jan Willem Nienhuys
Skepter 15.2 (2002) p. 4

Een van de gevaren van acupunctuur is dat het longvlies wordt doorboord, en er zo een klaplong (pneumothorax) ontstaat. Misschien wel bij 1 op 5000 acupunctuurbehandelingen.

Trefwoorden: acupunctuur, klaplong, pneumothorax, Reinier Braams
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Parariteiten: Bijbelse blindgangers
Marcel Hulspas
Skepter 15.2 (2002) p. 4-5

Carotta denkt dat Jezus eigenlijk Julius Caesar is. In Groningen denkt Thijs Voskuilen dat Paulus een geheim agent van Rome was die het christendom onschadelijk moest maken.
NB. Abusievelijk was vermeld dat het om een promotie ging, maar het was ‘maar’ een afstudeerscriptie geschiedfilosofie, geen echte geschiedenis dus.

Trefwoorden: Carotta, Caesar, Christus, Appolonius van Tyana, Voskuilen, Paulus
Onderwerp: religie – Bijbel

Parariteiten: Het scheve schortje
Marcel Hulspas
Skepter 15.2 (2002) p. 5

Saartje Baartman, de ‘Hottentotse Venus’ of althans wat er van haar op sterk water of als geraamte in een Parijs museum stond sinds begin 19de eeuw, is terug naar Zuid-Afrika en daar fatsoenlijk begraven. Zie ook hoofdstuk 19 van The flamingo’s smile van S.J., Gould.

Trefwoorden: Baartman, Hottentot, Venus, Gould
Onderwerp: pseudowetenschap – racisme

Parariteiten: Een wolkje van God
Marcel Hulspas
Skepter 15.2 (2002) p. 5

Geen wonder op 11 april in Garabandal, maar Hans Leushuis maakt vaak wonderen mee, zowel bij Jan Zijlstra als bij pater Tardiff uit Canada.

Trefwoorden: Rutten, Garabandal, Leushuis, Zijlstra, Tardiff, de Bont, Lourdes
Onderwerp: religie – wonderen

Stop de Persen 14 januari 2002 – 11 april 2002
Skepter 15.2 (2002) p. 6-7
Jan Willem Nienhuys

Trefwoorden: Wicca, gsm-paniek, Falun Gong, satanisme, Pius XII, astrologie, medium, Jacky van de Berkt, chelatietherapie, Roy Martina, dijdeuken, Facta, Radio Vaticana, numerologie, Harborview, Zijlstra, Moerman, homeopathie, chlooramfenicol, Riksen-Walraven, kernfusie, David Irving, Isabella, orthorexie, Padre Pio, hervonden herinnering, homeopathie, creatiomisme, mammobiel, Pim van Lommel, Kushiwetje, el-Moumni, Bijlmerramp, Tutten
Onderwerp: sdp

Het ABO van eten
Het bloedgroependieet van D’Adamo
Jan Willem Nienhuys
Skepter 15.2 (2002) p. 8-13
Bloedgroepen in het ABO-systeem (kader)
Skepter 15.2 (2002) p. 9
Kanker en bloedgroepen (kader)
Skepter 15.2 (2002) p. 10

Peter D’Adamo heeft een theorie over bloedgroepen, en vindt ook dat iedereen een dieet (het bloedgroepdieet) moet volgen dat bij de eigen bloedgroep past. De theorie is baarlijke nonsens. Er zijn inderdaad verschillen in bevattelijkheid voor ziekten bij verschillende bloedgroepen. Volgens D’Adamo zijn de bloedgroepen van het AB0-systeem recent ontstaan (B bijvoorbeeld toen mensen vee gingen houden, daarom moeten mensen met die bloedgroep veel zuivel eten), maar de werkelijkheid is dat de A- en B-antigenen bij allerlei planten en dieren voorkomen. De bloedgroepen, niet alleen die van het AB0-systeem, maar de ruim 250 verschillende bloedgroepen van alle 24 bloedgroepsystemen samen spelen een onopgehelderde rol in het immuunsysteem. Zo zijn de verschillen in A-frequentie bij de Amerikaanse indianen waarschijnlijk veroorzaakt door pokkenepidemieën.
D’Adamo is helemaal geen arts, zoals hij suggereert, maar natuurgenezer en homeopaat

Trefwoorden: bloedgroepdieet, kanker, pseudowetenschap, D’Adamo, bloedgroepen, kanker, lectinen, pokken, astrologie, homeopathie, Drunvalo Melchizedek, Bolhuis, Carel Hoffman
Onderwerp: gezondheid – diëten

Jokken met een rooie kop
De stille opmars van de leugendetector
Harald Merckelbach
Skepter 15.2 (2002) p. 14-17

De leugendetector wordt in Europa steeds meer toegepast; in de VS wordt die al behoorlijk vaak gebruikt. Maar hij deugt niet. Het aantal fout-positieven is onaanvaardbaar hoog. Bij een veel toegepaste techniek met een bepaald type controlevragen blijkt 88% van de schuldigen correct aangewezen te kunnen worden, maar 51% van de onschuldigen wordt foutief als schuldig aangewezen (NB. dus de ‘schuldig-odds’ worden slechts ongeveer 70% hoger; was het voor de test 1 tegen 1 dat betrokkene schuldig is, dan is met een ‘schuldig’-uitslag 1,7 tegen 1, evenzo verandert 6 tegen 1 in 10 tegen 1 en en 1 tegen 10 in 1 tegen 6.) Het houdt ook in dat als een bepaald type detector dat met camera’s werkt op een luchthaven gebruikt wordt, een op de twaalf passagiers zou worden aangemerkt als mogelijke terrorist. Het enige wat werkt, is als men vraagt naar schuldige kennis: dingen die alleen de echte dader kan weten. En dan nog is de uitslag alleen geschikt om richting te geven aan de opsporing, niet als bewijs in de rechtszaal.

Trefwoorden: leugendetector, Vincent Martin, Undeutsch, Pavlidis, Buschman, Cross, Saxe, schuldige kennis, Olivier Pirson
Onderwerp: psychologie – leugendetector

Tastend naar het licht
Bijna-doodervaringen van blinden
Rob Nanninga
Skepter 15.2 (2002) p. 18-23

Volgens hardnekkige geruchten kunnen blinden visuele waarnemingen doen wanneer ze uit hun lichaam treden. Ze schijnen dan soms dingen te zien die ze onmogelijk kunnen weten. Larrey Dossey was de eerste met zo’n verhaal. Hij bleek het verzonnen te hebben. Raymond Moody had eveneens een verhaal waarvoor elk bewijs ontbrak. Pogingen om zulke gevallen systematisch te verzamelen leverde slechts buitengewoon zwak bewijs op. Daarbij komt nog dat blindgeborenen die op latere leeftijd ziende worden veel kijkervaring moeten opdoen om te begrijpen wat ze zien. Dat ze dan probleemloos visuele ervaringen hebben tijdens een uittreding is extra raadselachtig

Trefwoorden: blindheid, Moody, Dossey, Sharon Cooper, Kenneth Ring, Vicki Umipeg, Brad Barrows, Melvin Morse, Phyllis Atwater, William Molyneux, John Locke, Oliver Sacks
Onderwerp: psychologie – uittredingservaringen

Naalden werken niet
Meta-analyses van acupunctuur
Jan Willem Nienhuys
Skepter 15.2 (2002) p. 25-27

Gerben ter Riet, Jos Kleijnen en Paul Knipschild gaven een overzicht van onderzoeken van acupunctuur in 1990-1991, en concludeerden dat de resultaten van zulk onderzoek slechter zijn, naarmate het beter is uitgevoerd. Uiteraard is blinderen het grote probleem bij acupunctuur. Sindsdien zijn er wel dertig nieuwe meta-analyses uitgevoerd, met een bijzonder schrale oogst. Bovendien is het bij meta-analyses niet gebruikelijk dat de statistische berekeningen worden gecontroleerd. Ter Riet c.s. hadden geconstateerd dat slechts 4 van 54 onderzoeken naar chronische pijn voldoende gegevens verstrekten om de statistiek te kunnen narekenen. Verder onderzoek naar acupunctuur lijkt verspilling van moeite.

Trefwoorden: astrologie, homeopathie, China, Ter Riet, Kleijnen, Knipschild, Hing Gwan Kho, placebo, blinderen, Ernst, White, nekpijn, rugpijn, artrose, tenniselleboog, fibromyalgie, neuralgie, gordelroos, hoofdpijn, astma, vetzucht, bevalling, oorsuizen, British Medical Association, Ulett, Jisheng Han
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Geen berouw
Geschiedvervalsing vanuit het Vaticaan
Marcel Hulspas
Skepter 15.2 (2002) p. 28-33
Tolerante katholieken: Nederland (kader)
Skepter 15.2 (2002) p. 32

Tot halverwege de twintigste eeuw heeft de rooms-katholieke kerk jodenhaat gepredikt. Met name vanaf Pius IX (verkozen 1846) werd die haar steeds intenser. Uiteindelijk heeft een onderzoekscommissie ingesteld door Johannes Paulus II gesteld dat de rooms-katholieke kerk weliswaar anti-judaïsch was geweest, dus tegen het joodse geloof, maar dat antisemitisme (racistisch gemotiveerde jodenhaat) iets heel anders was. Een groteske leugen, alsof de kerk aan ongeloof niet al ruimschoots voldoende had om jodenhaat te motiveren. Zo wist Pius XII precies wat er met de joden van Rome gebeurde toen de Duitsers ze op transport naar Auschwitz stelden, maar zijn enige zorg was de activiteit van ‘communisten’ in Rome. De kerk steunde al in de 19e eeuw allerlei rabiate antisemieten.

Trefwoorden: Pius IX, getto, Paulus IV, Edgardo Mortara, Syllabus Errorum, vrijmetselarij, Der Stellvertreter, Hochhut, Johannes Paulus II, Mit brennender Sorge, Lorenzina van Marostica, Gougenot des Mousseaux, Talmoed, Oreglia, Osservatore Romano, Philo van Alexandrië, Civiltà Cattolica, La Croix, Drumont, Karl Lueger, Francesca van Leer, Vrienden van Israël, Ballerini, Mussolini, Concordaat, Hitler, Pacelli, Pius XII, Holocaust, Golda Meir
Onderwerp: religie – antisemitisme

Geboren verteller: De affaire Wilkomirski
Harald Merckelbach
Skepter 15.2 (2002) p. 34-37

Binjamin Wilkomirksi schreef een boek over zijn herinneringen aan de Holocaust, dat na een paar jaar door de mand viel. Hoe raakt iemand verstrikt in zijn fantasieën?

Trefwoorden: Wilkomirski, Holocaust, Majdanek, Birkenau, Ganzfried, Bruno Doesseker, Gourevitch. Elitsur Bernstein, Mark Prendergast, Stefan Maecler, Yvonne Grosjean, Laura Grabowski, lauren Stratford, Gudjonsson, Barbro Karlén, Anne Frank, bogus vets, Weinreb, Wilson, Barber, fantasy prone, infantiele amnesia
Onderwerp: psychologie

Weisheitswesen en Wundermittel
Marie Prins
Skepter 15.2 (2002) p. 38-39

Verslag van het jaarcongres van de GWUP in Berlijn. Opvallend waren een voordracht van Barbara Burkhard over de antroposofische geneeskunde en een van apotheker Huesmann in combinatie met een workshop over voedingssupplementen. Huesmann is ook schrijver van een Schwarzbuch Wundermittel. De meeste van die supplementen zijn onnodig, onzinnig of illegaal.

Trefwoorden: Däniken, Sitchin, Hoagland, tijdreizen, kloneren, elektrosmog, edelsteengeloof, antroposofische geneeskunde, elektrotherapie, magneettherapie, supplementen
Onderwerp: skeptici – congres

Therapeutisch tekenen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 15.2 (2002) p. 40-41

Beeldend therapeute Marijke Rutten-Saris kan aan tekeningen van pedoseksuelen zien wat er mis ging in hun jeugd. Ze zal daar binnenkort op promoveren. Het is net zo’n onzin als de rorschachtest, en net zo onzinnig gecompliceerd als astrologie.

Trefwoorden: Rutten-Saris, Janek Dubowsky, valideren, psychoanalyse, astrologie
Onderwerp: psychologie

Bijna dood
Peter Bügel
Skepter 15.2 (2002) p. 41

Pim van Lommel heeft ontdekt dat mensen nog bewustzijn zouden hebben als hun hersenen niet functioneren. Zou het bewustzijn dan zitten in de opgerolde zes dimensies van de fysica? Volgens hersenonderzoeker Herms Romijn past het menselijk geheugen niet in de hersenen.

Trefwoorden: humor
Onderwerp: religie – bijnadoodervaringen

Sceptisch over het milieu
Wybren Verstegen
Skepter 15.2 (2002) p. 42-43

Bespreking van Bjørn Lomborg, The skeptical environmentalist: Measuring the real state of the world (2001). Scientific American ging erg tekeer tegen dit boek, maar sprak het inhoudelijk niet tegen. Zo kost het stabiliseren van de uitstoot op het niveau van 1990 zoals in Kyoto afgesproken naar schatting 8500 miljard dollar. Er is echter 38.000 miljard nodig om de globale temperatuurstijging tot 1,5 graad te beperken, dit om een schade van naar schatting 5000 miljard te voorkomen. Volgens Lomborg kan men beter mikken op economische groei. Er zijn nog 2 miljard mensen die te lijden hebben van honger of armoede en daarom moeten de rijke landen zich houden aan hun belofte om 0,7% van hun BNP aan ontwikkelingshulp uit te geven, zegt hij. De Nederlander John Bongaarts verwijt Lomborg dat zijn optimisme precies dit verhindert. Historisch blijkt dat welvaart vervuiling tegengaat, en dat vrijhandel essentieel is voor economsiche groei en dus welvaart.

Trefwoorden: Robert Nailey, Lombirg, Maxeiner, Miersch, Kyoto, Scientific American, kooldioxide, Lovejoy, Norman Myers, John Holdren, Meadows, Club van Rome, vrijhandel
Onderwerp: randwetenschap – milieu

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 15.2 (2002) p. 44

Robert B. Silvers (red.), Hidden histories of science (1997). Modieuze opvattingen en opgeblazen ego’s zijn van groot belang voor ‘vooruitgang’.
Andrew Zimmerman, Anthropology and Antihumanism in Imperial Germany (2001). Schokkende analyse van een macabere wisselwerking tussen antropologie enerzijds en racisme en antisemitisme anderzijds.
Vadim J. Birstein, The Perversion Of Knowledge: The True Story Of Soviet Science (2001). Achter de glorierijke façade ging een wereld van dwang en verzet schuil, vertelt geneticus Birstein.
NB. Veel uit dit boek wordt gebruikt in een artikel in Skepter 15.3.
Consumer Report, Selling It. Een rubriek met de domste en brutaalste verkooptrucs, bijvoorbeeld ‘Buy American’ voor ingevoerde producten.
Charles Darwin, De afstamming van de mens en selectie in relatie tot sekse (2002). Nieuwe vertaling door Ludo Hellemans.
Robert E. Bartholomew, Little Green Men, Meowing Nuns and Head-Hunting Panics: A Study of Mass Psychogenic Illness and Social Delusion (2001). Diverse losse artikelen over massahysterie. Helaas is hier en elders meowing (miauwende) gelezen als mooing (loeiend).
NB. Gerecenseerd in Skepter 15.3
Paul Kriwaczek, In Search of Zarathustra: Across Iran and Central Asia to Find the World’s First Prophet (2002). In Amerika uitgegeven met ondertitel The First Prophet and the Ideas That Changed the World. Zarathoestra was de eerste met het idee van een Laatste Oordeel.
NB. En met het idee dat er een strijd is tussen een goede en een kwade macht, en dat mensen partij moeten kiezen voor de goede macht.

De modulen van de geest (Brief.)
J.W. Steketee
Skepter 15.2 (2002) p. 45

Briefschrijver neemt stelling tegen het artikel in Skepter 14.4, dat de indruk wekt een reactie te zijn op Skepter 14.3. De auteurs verklaren modern gedrag uit reeds verdwenen gedrag dat een aanpassing was aan eveneens verdwenen problemen. Of die aanpassing genetisch ingebakken werd en daarna bleef is onduidelijk. De evolutiepsychologie levert slechts verhaaltjes van hoe het gegaan zou kunnen zijn, geen toetsbare hypothesen. Een modieus spelletje dus.

Trefwoorden: evolutiepsychologie, Braeckman
Onderwerp: wetenschap – evolutie

Twee geloven op een kussen (Brief.)
T.K. Bosman
Skepter 15.2 (2002) p. 45-46

De schrijver vraagt zich af of er geen tussenweg is tussen creationisme en evolutietheorie. Het is onvoorstelbaar dat de ordening in de natuur uit blind toeval zou kunnen voortkomen.

Trefwoorden: creationisme, evolutie, van Praag
Onderwerp: religie – creationisme

Aankondiging
Skepter 15.2 (2002) p. 46

Het Skepsis Congres zal plaatsvinden op 26 oktober 2002 in de Flamingoserre van Artis. Het zal gaan over alternatieve geneeswijzen.

Trefwoorden: sceptici, congres
Onderwerp: skeptici – congres

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 15.2 (2002) p. 47

Skeptical Inquirer bericht over een onderzoek naar het nut van bidden bij 799 hartpatiënten. Uitkomst nul. Het wordt in de VS doodgezwegen, in tegenstelling tot ‘positieve’ onderzoeken.