Skepter 11.2 (1998)

Tweede nummer van jaargang 11.

Beknopte inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Afscheid van Kees de Jager door George Rolf
• Doctor Vogel? door Jan Willem Nienhuys
  Had Alfred Vogel wel recht op de titel ‘doctor’ die hij met zoveel trots droeg? Deze vraag werd al lang geleden gesteld. Het ziet er naar uit dat ze nooit beantwoord zal worden. Maar raden naar het antwoord is goed mogelijk.
  
• SKEPP-prijs voor Jean Bricmont door Etienne Vermeersch
• Hieper Boreas
• ‘De werkelijkheid was veel erger…’ Opkomst en ondergang van getuige X1 door Harald Merckelbach
  In de eerste maanden van dit jaar was ‘Getuige X1’ voorpaginanieuws. Ze had het allemaal meegemaakt: de bende van Dutroux, de moorden, het netwerk van pedofielen inclusief vooraanstaande politici.
  
• Een giftige cocktail – Het Brusselse vermageringsschandaal door Wim Betz
• Sprekende spieren – De Neuro-Emotionele Integratie van Roy Martina door Rob Nanninga
  Dokter Roy Martina integreert met dolfijnen.
• Mystieke taart door Peter Bügel
• Ongewenst succes – De milieubeweging wil meer dan de natuur redden door Wybren Verstegen
• Geen Elvis, geen alien – Het einde van het Marsgezicht door Govert Schilling
• Geesten, gidsen en engelen door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. Leven in de Eindtijd door Helene Timmers
• Boekbespreking. Area 51 door Marcel Hulspas
• Gesignaleerd
• Podium. De wetenschap raakt bekneld door C.M. Braams
• Podium. De onwelriekende lucht van de ‘assessment’ door Max Schulte
• Brieven
• Skeptische bladen

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Toegepaste Skepsis
Marcel Hulspas
Skepter 11.2 (1998) p. 2

Goochelaar Jan Bardi voorspelde de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen. Een ‘psychostunt’.

Trefwoorden: goochelen
Onderwerp: skeptici – goochelkunst

Parariteiten: Een geval van vermoeidheid
Marcel Hulspas
Skepter 11.2 (1998) p. 2-3

Het tweemaandelijkse tijdschrift Care: podium voor een pluriforme gezondheidszorg verscheen 41 maal tussen 1990 en 1997. Het is nu gestopt. Het wilde een brug slaan tussen reguliere en alternatieve gezondheidszorg. De alternatieven vonden het te duur en maakten ook bezwaren tegen de inhoud en de regulieren vonden dat ze dit soort bladen gratis hoorden te krijgen. De redactie ondervond ook onwil van de alternatieven.

Trefwoorden: Care, alternatieve geneeskunde, NEHOMA, Alliantie Natuurlijke Geneeswijzen
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen – publicaties

Parariteiten: Een orthomoleculair rampverhaal
Marcel Hulspas
Skepter 11.2 (1998) p. 3

Hans de Jonge van de Stichting Visie heeft vijf jaar na de Bijlmerramp uranium aangetroffen in de poep van ‘slachtoffers’ onder wie hijzelf. Die kunnen worden behandeld met orthomoleculaire geneeskunde. Zo lang na consumptie van uranium zit het natuurlijk niet in ontlasting. Een Zweeds bedrijf gespecialiseerd in ‘amalgaambelasting’ had voor dit onzinresultaat gezorgd.

Trefwoorden: orthomoleculaire geneeskunde, uranium, Bijlmer, Biospectron
Onderwerp: gezondheid – orthomoleculair

Amsterdamse werkgroep
Skepter 11.2 (1998) p. 3

De lezing van 14 mei is verschoven naar 29 september.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – organisatie

Congresaankondiging
Skepter 11.2 (1998) p. 3

Het Skepsiscongres is 14 november te Amersfoort.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – congres

Stop de Persen 7 februari 1998 – 27 april 1998
Skepter 11.2 (1998) p. 4-5

Trefwoorden: Colla, Heavens’s Gate, ufo-sekte, exorcisme, Di Bella, Benveniste, Chinese geneeskunde, hypnose, antroposofie, Oibibio, koude kernfusie, Pasen, Jomanda, homopathie, Louf
Onderwerp: sdp

Afscheid van Kees de Jager
George Rolf
Skepter 11.2 (1998) p. 4-6

Verslag van een symposium ter gelegenheid van het afscheid van Kees de Jager als voorzitter van Skepsis. De interessantste lezing was van de bioloog Wim Nuboer. Die had een van de aanbevolen experimenten van Sheldrake uitgevoerd. Resultaat: duiven kunnen hun hok niet terugvinden als het buiten zicht van de oude locatie is verplaatst. Sheldrake vindt het achteraf geen goede proef. Je moet dat op zee doen.

Trefwoorden: skeptici, congres, duiven, Nuboer
Onderwerp: pseudowetenschap – Sheldrake

Doctor Vogel?
Jan Willem Nienhuys
Skepter 11.2 (1998) p. 9-11

Albert Vogel (1902-1996), de Zwitserse oprichter van het bedrijf Biohorma, was trots op zijn eredoctoraat van een Californische universiteit. NRC Handelsblad had in 1996 gemeend dat het ging om de University of California in Los Angeles (UCLA). Deze werd ook wel vijfmaal genoemd in Zwitserse kranten in de periode 1983-1989. Navraag zowel bij Californische universiteiten als bij Biohorma liepen echter op niets uit. Hoogstwaarschijnlijk ging het om de California University of Liberal Physicians (CULP) te Los Angeles, een inmiddels opgeheven instituut geleid door natuurartsen, mogelijk een diplomafabriek. De illustratie bij het artikel is gebaseerd op een authentiek blanco diploma van de CULP.

Trefwoorden: Vogel, Biohorma, eredoctoraat
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

SKEPP-prijs voor Jean Bricmont
Etienne Vermeersch
Skepter 11.2 (1998) p. 11-12

De theoretisch fysicus Jean Bricmont schreef samen met Alan Sokal Impostures Intellectuelles. Dat boek documenteert hoe postmoderne filosofen hun verzinsels opsmukken met wis- en natuurkunde waar ze niets van snappen. Bricmont krjgt nu ‘De Zesde Vijs’ van SKEPP.
NB. Zie ook het interview in Skepter 11.4

Trefwoorden: Bricmont, Sokal, Zesde Vijs, Skepp, postmodernisme
Onderwerp: pseudowetenschap

Hieper Boreas
Skepter 11.2 (1998) p. 12

Onlangs is ontdekt dat de decimale ontwikkeling van pi stopt bij de tweehonderdmiljardste decimaal. Een doodklap voor alle wiskunde van na Newton en Euler. De NSA wil het geheim houden. Schandalig dat zelfs Skepsis hierover zwijgt.
NB. Op Wikipedia vindt men diverse bewijzen van de irrationaliteit van pi (i.e. van het feit dat de decimale ontwikkeling niet uitloopt op een repeterend patroon bijvoorbeeld alsmaar nullen). In 2024 waren er al 10 biljoen decimalen van pi bekend.

Trefwoorden: humor
Onderwerp: humor

‘De werkelijkheid was veel erger…’
Opkomst en ondergang van getuige X1
Harald Merckelbach
Skepter 11.2 (1998) p. 13-17
De vreemde inspiratie van de X’en (kader)
Tim Trachet
Skepter 11.2 (1998) p. 17

‘Getuige X1’ is Regina Louf, wier verwarde maar gruwelijke verhalen over Dutroux en pedofielencomplotten en satanische netwerken grif geloofd worden, eerst door De Morgen en Humo, dan door Sonja Barend en de Volkskrant. Ook hoogleraar kinderpsychiatrie Karel Pyck doet vlijtig mee. Getuige X1 wordt ondeskundig verhoord door een expert op het gebied van fiscale fraude. De Morgen, Humo en Pyck bezondigden zich ook aan de hetze tegen Notaris X (de ex-vrouw had valse misbruikbeschuldigingen tegen X geüit). Er zijn nog meer ‘getuigen X’.

Trefwoorden: pedofielen, satanisten, Pyck, Notaris X, Regina Louf
Onderwerp: psychologie – valse herinneringen en satansgeloof

Een giftige cocktail
Het Brusselse vermageringsschandaal
Wim Betz
Skepter 11.2 (1998) p. 18-19

In 1990-1991 kreeg een honderdtal Brusselse vrouwen te horen dat hun nieren vernietigd waren. Ze hadden allen gebruik gemaakt van de diensten van alternatieve dokters die hun een mengsel van Chinese kruiden hadden voorgeschreven om gewicht te verliezen. De boosdoener was een Aristolochia-soort, die waarschijnlijk door naamsverwisseling (fangchi=Aristolochia in plaats van fangji=Stephania) in het kruidenmengsel terecht was gekomen.
Aristolochiazuur is een van de meest kankerverwekkende stoffen, maar het effect ervan openbaart zich lang na inname. Daarom merken alternatieve genezers niet hoe gevaarlijk het is. Daarom is goedkeuren van middelen die allang in gebruik zijn een onverstandig idee. Een tweede les is dat toezicht op kruidenmiddelen lastig is.

Trefwoorden: aristolochia, Brussel, vermagering, alternatieve geneeskunde
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Sprekende spieren:
De Neuro-Emotionele Integratie van Roy Martina
Rob Nanninga
Skepter 11.2 (1998) p. 20-29
Het haargroeimiddel van Roy Martina (kader)
Skepter 11.2 (1998) p. 22
Takken van kinesiologie en hun grondleggers (kader)
Skepter 11.2 (1998) p. 23

Een kerngedachtE van de zogeheten kinesiologie is dat spiertesten – bedacht door de chiropractor Goodheart – ergens op slaan. Als een uitspraak een stressreactie uitlokt, kan die zogenaamd ‘gemeten’ worden doordat spieren verzwakken. Volgens de leer van de neuro-emotionele integratie (NEI) zijn onverwerkte emoties een soort virussen, die zelfs bij de conceptie elektromagnetisch kunnen worden overgedragen. Kortom, een piramide van onzin.

Trefwoorden: Martina, NEI, applied kinesiology, Goodheart, Touch for Health, meridianen, stichting Relief, Sampson
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Mystieke taart
Peter Bügel
Skepter 11.2 (1998) p. 26

Ruwweg de helft van de Amerikanen is niet op de hoogte van zelfs de eenvoudigste natuurwetenschappelijke feiten zoals: draait de aarde om de zon of de zon om de aarde; wat gaat sneller licht of geluid? Boeken over wetenschap (het heelal, het brein of het ontstaan van leven) verkopen goed, maar er blijft weinig van hangen, net als bij een taart die iemand in het gezicht wordt geduwd. Dat heet het taarteffect. Boeken over het occulte zijn ook populair, want ook geheimzinnig en onbegrijpelijk.

Trefwoorden: wetenschap, taarteffect, Dennett, Pinker, Lewenstein, Hawking, Lederman
Onderwerp: wetenschap – communicatie

Ongewenst succes
De milieubeweging wil meer dan de natuur redden
Wybren Verstegen
Skepter 11.2 (1998) p. 27-31

De Duitsers Maxeiner en Miersch schreven een boek (Öko-Optimismus: Die Sprache des Untergangs, 1996) waarin ze zeggen dat er reden voor optimisme is over het milieu. Deze ideeën circuleren al een tijdje. De groene ideologie bevat flinke scheuten Tolstoi, Marx en Steiner. Het afsterven van bossen door zure regen is een mythe, en de motivering van de groene activisten is eerder maatschappelijk dan ingegeven door liefde voor de natuur. Vier boeken, van respectievelijk Anna Bramwell, Wallace Kaufman, Julian Simon en Stephen Budiansky, werken dit verder uit.
NB. Zie ook de reactie van Teo Wams in Skepter 11.3; staat op de website bij dit artikel.

Trefwoorden: milieu, Greenpeace, Edward Krug, Rozendaal, Teo Wams, Hylke Tromp
Onderwerp: wetenschap – milieu

Geen Elvis, geen alien
Het einde van het Marsgezicht
Govert Schilling
Skepter 11.2 (1998) p. 32-34

Het sinds 1976 befaamde Marsgezicht ziet er van dichterbij uit als een rotsformatie, waarin geen gezicht valt te herkennen. Dat zal de ware gelovigen waarschijnlijk niet bekeren.

Trefwoorden: Mars, gezicht, Hoagland, NASA, Global Surveyor, Cydonia, Elvis Presley
Onderwerp: randwetenschap – Marsgezicht

Geesten, Gidsen en Engelen
Marcel Hulspas
Skepter 11.2 (1998) p. 34

Citaten uit het gelijknamige boek van paragnost Jan Kleyn uit 1997. Hij heeft contact met allerlei soorten doden. Die heeft hij onder meer gevraagd of cremeren pijn doet, zoals Jozef Rulof beweert. Rulof lijkt ongelijk te hebben.

Trefwoorden: Marcel Vogel, Backster, Rulof
Onderwerp: religie – hiernamaals

Leven in de Eindtijd
Helene Timmers
Skepter 11.2 (1998) p. 35-36

Bespreking van Pieter Eligh, Leven in de Eindtijd: Ondergangsstemmingen in de middeleeuwen. (1996). Zoals de ondertitel al aangeeft dachten de middeleeuwers geregeld dat het einde van de wereld nabij was. Vooral vanaf de 9de eeuw. De inspiratie kwam voornamelijk uit het christendom. Het accent kwam te liggen op alle ellende die met het wereldeinde gepaard zou gaan. Het blijft echter gissen wat de gewone middeleeuwer dacht, want onze bronnen zijn preken en dergelijke.

Trefwoorden: Muspilli, Völuspá, Hildegard van Bingen, Apocalyps, astrologie, Augustinus, millennium-bug
Onderwerp: religie – christendom

Area 51
Marcel Hulspas
Skepter 11.2 (1998) p. 37-38

Bespreking van Area 51: The Dreamland Chronicles: The Legend of America’s most secret military base (1997) door Dave Darlington. Area 51 was tot voor kort zo geheim dat het Amerikaanse ministerie van defensie het bestaan ervan ontkende. Er werden geavanceerde militaire vliegtuigen ontwikkeld, maar in de publieke verbeelding rond Roswell worden er ook buitenaardsen bewaard. Bob Lazar heeft deze mythe in omloop gebracht.

Trefwoorden: Area 51, Lazar, Glenn Campbell, Joe Travis, Grote Samenzwering
Onderwerp: ufo’s – aliens

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 11.2 (1998) p. 39
Bensson Saler, Ronald A. Ziegler, Charles B. Moore, UFO Crash at Roswell: The Genesis of a Modern Myth (1997). Alles over Roswell op een rijtje. Volgens Saler is het een moderne religieuze mythe.
Albert A. Harrison, After Contact: The Human Response to Extraterrestrial Life (1997). Een eventueel contact zal bestaan uit een radiosignaal dat geruime tijd na ontvangst pas begrepen wordt, meer niet, laat staan een invasie.
Alan F. Alford, Goden Uit De Kosmos: Mensen van vlees en bloed: het wetenschappelijk bewijs (1998). Onze goddelijke voorouders/scheppers komen van planeet X binnenkort weer terug, blijkt uit de maten van de piramiden. ‘Kent pseudowetenschap wel een ondergrens?’
Robert and Michèle Root-Bernstein, Honey, Mud, Maggots, and Other Medical Marvels: The Science Behind Folk Remedies and Old Wives’ Tales (1998). Huismiddeltjes met soms opmerkelijke effectiviteit.
Rupert Sheldrake, Matthew Fox, Engelen: Energieën In De Kosmos: waar wetenschap en spiritualiteit elkaar ontmoeten (1998). Fox is theoloog en Sheldrake ziet engelen als een soort fotonen. Dat belooft wat in de komende eeuw.
Ian Wilson, The Blood and the Shroud: New Evidence That the World’s Most Sacred Relic is Real (1998). In Skepter stond abusievelijk ‘Sword’ in plaats van ‘Shroud’. Ian Wilson gelooft weer. En die C14-test was het gevolg van vervuiling.
NB. Het is altijd fascinerend om te zien hoe lieden die niets van natuurwetenschap weten ongegeneerd in een boek schrijven dat al die wetenschappers hun vak niet kennen.

Podium – De wetenschap raakt bekneld
C.M. Braams
Skepter 11.2 (1998) p. 40-42

Doemvoorspellingen van wetenschappers in het verleden breken de klimaatwetenschappers van nu op. Ze worden niet meer geloofd. Arrhenius had een eeuw geleden berekend dat een verdubbeling van de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer de gemiddelde temperatuur op aarde met 2 graden zou verhogen. Een IPCC-rapport uit 1995 geeft een schatting van 1,5 tot 4,5 graden en een meest waarschijnlijke waarde van 2,5 graad. Milieusceptici geloven dat het feitelijk nul is. Zo publiceerde de Stichting Heidelberg Appeal Nederland een boekje getiteld Het broeikaseffect bestaat niet, en econoom Bomhoff suggereert in columns in NRC Handelsblad dat het IPCC en de klimaatwetenschap een zooitje is. In de wetenschap wordt doorgaans goed gelet op de kwaliteit van extern betaald onderzoek, maar in Rotterdam is een wetenschapswinkel die werkt volgens het beginsel: U vraagt, wij draaien. Is de universiteit echt zo alert op geldschieters die gewenste conclusies bestellen?

Trefwoorden: wetenschap, subsidie, milieu, broeikaseffect, Heidelberg Appeal, Bomhoff, tabaksindustrie
Onderwerp: wetenschap – milieu

Podium – De onwelriekende lucht van de ‘assessment’.
Max Schulte
Skepter 11.2 (1998) p. 42

De auteur heeft zich door 200 belachelijke vragen heen gewerkt. Het resultaat is dat hij analytisch denkt, maar zou dat wel kloppen gezien zijn visie op de test. Het hele idee van makkelijk meetbare persoonskenmerken is onzin, en dat de uitslag van de ‘meting’ voorspellende waarde heeft al helemaal.

Trefwoorden: assessment
Onderwerp: randwetenschap – HR

Cartoon
In den beginne …
Arjen Rienks
Skepter 11.2 (1998) p. 42

(God leest Darwin met belangstelling. Hij is al halverwege de Origin.)

Trefwoorden: humor, evolutie
Onderwerp: humor

Runologische raadsels (Twee brieven.)
Skepter 11.2 (1998) p. 43

Marie Prins wijst op de Kensington Runestone, die – hoewel een vervalsing – niet mag ontbreken in een skeptisch verhaal over runen. De redactie geeft enkele leestips.

Trefwoorden: Kensington, runen
Onderwerp: geschiedenis

De valkuilen van ons denken (Twee brieven.)
Skepter 11.2 (1998) p. 43

Briefschrijver probeert de paradox van ‘Linda de bankbediende’ te verklaren. Als een keus gegeven wordt tussen A dan wel A én B, zal de eerste optie als ‘A en niet B’ worden opgevat. De redactie verduidelijkt dat Tversky en Kahneman aan die verklaring gedacht hadden en in allerlei varianten van hun proef rekening hadden geprobeerd te houden met soortgelijke verklaringen. Tevergeefs.

Trefwoorden: Tversky, Kahneman, denkfouten
Onderwerp: psychologie – denkfouten

Skeptische Bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 11.2 (1998) p. 44

In Skeptical Inquirer 22.2 (het maart-aprilnummer) meldt Dave Thomas dat je met de techniek van de Bijbelcode in het boek van Drosnin ook ‘The code is evil’ kunt aantreffen. De nieuwsrubriek van Skeptiker 11.2 doet verslag van al Ertels processen tegen Edgar Wunder en Skeptiker.