Laserpunctuur tegen roken

Niet beter dan een placebo

Met updates uit 2013 onder het artikel

door Rob Nanninga

Het Augustinuscollege, een christelijke scholengemeenschap in Groningen, wil alle docenten van het roken afhelpen. De waarnemend directeur, Rolf Eikenhout, schakelde daarvoor de hulp in van Eurolasers, een bedrijf dat voor 115 euro per persoon een softlaserbehandeling aanbiedt. De kosten van de behandeling worden betaald uit het budget voor Arbo-beleidszaken.

In verscheidene kranten verschenen positieve berichten over de antirookcampagne en Radio 2 kwam op bezoek. Het Algemeen Dagblad meldde dat de therapie van Eurolasers in 95 procent van de gevallen succes oplevert. Op haar website is het bedrijf iets bescheidener (www.eurolasers.nl). Daar wordt een succespercentage van 90 genoemd, dat kan oplopen tot 98 wanneer men gebruikmaakt van een nabehandeling. Niemand schijnt te beseffen dat zulke percentages ongeloofwaardig hoog zijn.

Wie 115 euro betaalt, is waarschijnlijk voldoende gemotiveerd om de sigaretten in eerste instantie te laten staan. Het probleem is dat de overgrote meerderheid van de rokers die proberen te stoppen, binnen een jaar weer begint. Uit onderzoek is niet gebleken dat softlasertherapie daar een oplossing voor biedt. Wanneer deze therapie wordt vergeleken met een placebobehandeling, waarbij het laserapparaat heimelijk niet wordt aangeschakeld, dan is het effect in beide groepen even klein.

Professor Ernst, die veel onderzoek doet naar alternatieve geneeswijzen, publiceerde dit jaar een overzicht van 22 studies naar de effectiviteit van acupunctuur tegen rookverslaving. Ook de softlasertherapie werd in dit overzicht opgenomen, omdat deze methode is afgeleid van de acupunctuur. In plaats van naalden gebruikt men een onschuldig rood laserlampje om bepaalde acupunctuurpunten te stimuleren. Dit wordt ook wel laserpunctuur genoemd. Ernst concludeert dat het allemaal niet werkt (White, Rampes & Ernst, 2003).

De heer Eikenhout reageert wat geprikkeld wanneer Skepter hem op de hoogte stelt van deze onderzoeksresultaten. Hij gaat liever af op de informatie van Eurolasers en op enkele succesverhalen die hem ter ore kwamen. Als rechtvaardiging voor zijn geloof in de softlasertherapie wijst hij erop dat er ook mensen zijn die in God geloven. Maar dat is toch wat anders: God kun je niet op de proef stellen, maar de laserpunctuur wel. Eikenhout is wel bereid om het rapport van Ernst eens te bekijken. We mogen hem over een paar weken terugbellen om wat te horen over de voorlopige resultaten van de therapie.

De heer Dijkstra, die de softlaserbehandelingen uitvoert, is minder toeschietelijk wanneer Skepter hem vraagt waarop Eurolasers het genoemde succespercentage heeft gebaseerd. Hij heeft erg weinig tijd en wil dat de vraag per fax wordt opgestuurd. Ook daarna heeft Dijkstra het steeds zo druk dat hij niet langer dan een halve minuut kan praten. Pas na diverse telefoontjes wordt het duidelijk dat hij niet van plan is om de vraag te beantwoorden. Hij heeft inmiddels gehoord dat zijn cliënt, de heer Eikenhout, informatie over de softlasertherapie heeft ontvangen. Dijkstra maakt duidelijk dat hij niet gediend is van zulke achterbakse journalistieke methoden en legt resoluut de hoorn op de haak. Eikenhout lijkt zich hierbij aan te sluiten, want ook hij is niet meer bereikbaar.

Update 2013

Ook het nieuwste, gezaghebbende overzicht (White, Rampes & Campbell, 2011) naar het effect van acupunctuur en softlasertherapie, gebaseerd op 33 onderzoeken, kon niet aantonen dat het beter werkt dan een placebotherapie. Het is daarbij relevant om te weten dat de eerste auteur, Adrian White, zelf actief is als acupuncturist en tevens hoofdredacteur is van het tijdschrift Acupuncture in Medicine. Als er reden was om aan te nemen dat acupunctuur helpt bij een rookverslaving, dan zou White het wel in zijn eigen kliniek willen gebruiken. Maar die reden is er niet.

Alleen in het Journal of Chinese Medicine verscheen een experiment dat naar het scheen aantoonde dat een echte softlaserbehandeling veel beter werkt dan een schijnbehandeling (Kerr et al., 2008) Er waren drie onderzoeksgroepen. In groep A kreeg men drie echte behandelingen en één nepbehandeling, terwijl men in groep B vier echte behandelingen kreeg en in groep C vier nepbehandelingen. Na een half jaar was in groep A 19% gestopt, in groep B 55% en in groep C 5%. Het is merkwaardig dat het verschil tussen A en B zo groot is, terwijl men in beide groepen drie echte behandelingen kreeg. Het percentage in C ligt bovendien opmerkelijk laag. Het is niet verstandig om af te gaan op slechts één onderzoek dat schijnbaar succesvol was. Het resultaat moet door andere onderzoekers herhaald kunnen worden. Ook bij proeven met acupunctuur tegen pijn bleken de resultaten tegen te vallen naarmate er meer betrouwbare proeven werden uitgevoerd (Nanninga, 2008).

Eurolasers (inmiddels opgeheven) was niet het enige bedrijf dat leugens vertelde over het succespercentage van de lasertherapie. De meeste bedrijven beweerden dat meer dan 90 procent van hun cliënten nooit meer een sigaret aanraakte. In werkelijkheid rookte de meerderheid na een aantal weken weer, en dit percentage bleef in de loop van een jaar verder stijgen. In de onderstaande tabel is te zien dat er ook in 2013 nog bedrijven waren die ongeloofwaardig hoge succespercentages noemden. Alleen Prostop is wat realistischer, terwijl enkele andere bedrijven geen percentage vermelden.

Een behandeling duurt gewoonlijk hoogstens een uur en kostte enkele jaren geleden gemiddeld 125 euro (de eventuele nabehandeling is goedkoper). Inmiddels (eind 2013) is de prijs gestegen naar 150 euro. Dat is erg veel geld voor een therapie waarvan de werkzaamheid niet is aangetoond en die iedereen zonder diploma kan geven. De therapeut hoeft niet te weten op welke punten het laserlicht moet worden gericht, want dat maakt niks uit. Hij hoeft zelfs niet te beschikken over een goed softlaserapparaat, want een defect apparaat werkt waarschijnlijk net zo goed.

(*) Uit een steekproef van 300 mensen die zich in 2004 bij Prostop lieten behandelen, bleek dat 32% procent een jaar later nog niet rookte. Dat is een goed resultaat in vergelijking met andere methoden, al is het mogelijk dat de motivatie van deze groep boven het gemiddelde lag, want Prostop vraagt meer geld dan anderen. (De epidemioloog Luc Bonneux leverde er in Medisch Contact kritiek op.)

Geld verdienen

Bent u ontevreden met uw inkomen? Wilt u een hoger uurloon dan een huisarts, zelfs hoger dan een psychiater (een medisch specialist), zonder daar een langdurige en moeilijke opleiding voor te volgen? Koop dan een voordelig softlaser-apparaat en vestig u als therapeut. Er zijn in Nederland nog 3,5 miljoen rokers die uw hulp kunnen gebruiken. Het is eenvoudig werk: u hoeft alleen maar met een lampje op het oor van de cliënt te schijnen. Daar heeft u geen enkel diploma voor nodig.

Om klanten te werven mag u gerust beweren dat uw behandeling in meer dan 90 procent van de gevallen succes oplevert. U hoeft niet bang te zijn dat u wordt aangeklaagd voor oplichterij, want alternatieve therapeuten hoeven hun claims niet waar te maken. Ze worden door geen enkele instantie gecontroleerd en mogen net zo veel geld vragen als ze willen.

Hoogst waarschijnlijk zullen er inderdaad cliënten zijn die definitief stoppen met roken nadat ze door u behandeld zijn. De getuigenissen van deze tevreden klanten kunt u als aanbeveling op uw website zetten.

Stoppen met roken

Wie wil stoppen met roken zonder hulp van een arts, kan onder meer zuigtabletten met nicotine en mintsmaak aanschaffen. Koop de variant met de meeste nicotine, want die kan makkelijk in tweeën worden gebroken en is dan goedkoper dan de lichtere versie.Wanneer u veel aandrang voelt om te roken, kunt u een tabletje in uw wangzak laten smelten. Dit werkt aantoonbaar beter dan een placebotherapie. Probeer geleidelijk minder te nemen. Stoppen met roken valt vaak wel mee, vooral als men gemotiveerd is. Er is echter een grote kans dat men op een zwak moment toch weer begint, vooral onder stress en als er rookwaar in de buurt is.

Wie het roken niet wil of kan laten, doet er verstandig aan over te stappen op een elektrische sigaret. Die bevat alleen nicotine en geen teer. Het is mogelijk om vullingen met steeds minder nicotine te gebruiken, totdat er helemaal geen nicotine meer inzit. Hoewel nicotine nadelige gezondseffecten heeft, veroorzaakt het geen kanker. Dat doen andere stoffen die bij het roken van tabak vrijkomen.

E-sigaretten zijn veel goedkoper dan echte sigaretten, stinken niet en zijn inmiddels van goede kwaliteit (zie: e-rokersgids, KCER en Stelda), al zaaide het RIVM in 2013 wat twijfel met een kritisch rapport. Hoewel er nog meer onderzoek nodig is, lijkt het vrijwel zeker dat elektrische sigaretten veel minder schadelijk zijn dan gewone sigaretten. Er is nog geen betrouwbaar en recent onderzoek beschikbaar naar het percentage rokers dat dank zij e-sigaretten de gewone sigaretten laat staan, maar het is aannemelijk dat dit hoger ligt dan bij andere methoden en mogelijk zelfs een meerderheid kan zijn. Daarbij is het wel van belang om een e-sigaret te kiezen die goed smaakt.

Er zijn verschillende typen die flinke dampwolken kunnen produceren:

1) Een oplaadbare batterij waarop je een cartomizer (cartridge) vastschroeft. Die cartomizer ziet eruit als het mondstuk van een filtersigaret en je kunt hem weggooien als hij leeg is. Elektrische sigaretten zijn onder meer verkrijgbaar bij Green Smoke, V2 Cigs en sigarettenwinkels. Er bestaat ook een USB-versie zonder batterij.

2) Een oplaadbare batterij waarop je een clearomizer kunt vastschroeven. De clearomizer kan eenvoudig worden bijgevuld als alle vloeistof verdampt is. Het systeem lijkt gewoonlijk meer op een grote pen dan op een sigaret. Omdat de batterij groter is, hoeft hij minder vaak opgeladen te worden. Een ander voordeel is dat men kan kiezen uit heel veel verschillende vloeistoffen (e-liquids) met uiteenlopende smaken. Het systeem is goedkoper in het gebruik, al moeten er soms onderdelen worden vervangen. Er zijn verschillende merken en typen verkrijgbaar, bijvoorbeeld bij vele webshops.

Meer wetenschappelijke informatie over e-smoking is onder meer te vinden in een uitgebreid rapport van Igor Burstyn (2013, Drexel University), waarin niets verontrustends staat, en in Electronic Cigarettes – An Overview (German Cancer Research Center, 2013). Op youtube staat een informatieve lezing over e-smoking van dr. Lynne Dawkins, een deskundige onderzoeker op dit terrein, die oog heeft voor de voordelen.

Uit: Skepter 16.3 (2003)