>Blijmoedig aten zij appelmoes met fenobarbital toen de komeet Hale-Bopp langskwam. De 39 hemelvaarders konden eindelijk naar the Next Level. Hoe kwamen ze erbij? De geschiedenis van de folie à deux van Herff en Bonnie, oftewel Guinea en Pig, Bo en Peep, Do en Ti.
Jezus in een UFO
door Rob Nanninga – Skepter 10.2 (1997)
‘WIE met mij naar het Koninkrijk der Hemelen wil, moet bereid zijn het lichaam af te leggen. Deze klinische procedure zal plaatsvinden onder supervisie van de Next Level.’ Hoewel Herff Applewhite deze aankondiging al in 1995 via het Internet rondbazuinde, had niemand verwacht dat hij samen met 38 volgelingen de daad bij het woord zou voegen. De collectieve zelfmoord roept herinneringen op aan Jim Jones en David Koresh, twee Amerikaanse messiassen die eveneens het wereldeinde aankondigden en hun volgelingen de dood in dreven. Maar er zijn ook verschillen. Zowel Jones als Koresh waren gewikkeld in een strijd met de Amerikaanse overheid en meenden dat het bestaan van hun commune werd bedreigd. Het conflict was zeer hoog opgelopen toen zij besloten uit de wereld te stappen. Applewhite had daarentegen geen reële vijanden. Zijn vertrek naar de Next Level was de voltooiing van een missie en stond al jaren op het programma.
Folie à deux
Marshall Herff Applewhite werd in 1931 in Texas geboren en was voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden, een presbyteriaanse dominee die enkele kerken stichtte. Maar nadat hij enige tijd op een seminarium had gezeten, besloot hij muziek en zang te gaan studeren. Tijdens zijn studie trad hij al regelmatig op als bariton en hij oogstte zoveel lof dat de Universiteit van Alabama hem tot docent en koordirigent benoemde.
Toch was Applewhite niet tevreden met zijn carrière. Hij nam het zichzelf kwalijk dat hij zijn leven niet aan de kerk had gewijd en niet voldeed aan de verwachtingen van zijn strenge vader. Ook als echtgenoot voelde hij zich niet gelukkig. Jarenlang leidde hij een dubbelleven door in het geheim homoseksuele relaties te onderhouden. In 1965 vertrok zijn vrouw met de kinderen en werd hij vanwege zijn onconventionele gedrag ontslagen. In een brief bekende hij dat zijn seksuele identiteit hem zeer verwarde. Hij verlangde naar een hechte relatie, maar betwijfelde of seks daar bij hoorde.
Herff keerde terug naar Houston, waar hij door de plaatselijke universiteit werd aangesteld om een muziekprogramma op te zetten. Onder zijn leiding werd het een groot succes. De studenten droegen hem op handen en zijn sociale status steeg snel. In 1970 ging het echter opnieuw mis doordat hij een relatie was begonnen met een jonge studente die met hem wou trouwen. Kort voordat de bruiloft zou plaatsvinden, haakte hij af. Het meisje deed een zelfmoordpoging en haar vader, die een hoge post binnen de universiteit bekleedde, gaf Herff de schuld. Niet lang daarna werd hij ontslagen.
In maart 1972 kwam Applewhite in contact met Bonnie Nettles, die zijn leven zou veranderen. Bonnie was verpleegkundige en hield zich daarnaast met occulte zaken bezig. Ze gaf astrologische consulten, was aangesloten bij de Theosofische Vereniging en hield wekelijks seances waar zij in contact trad met de geest van broeder Franciscus. Applewhite vond in Bonnie de ideale platonische partner en raakte in de ban van haar occulte kennis. Overdag las hij The Secret Doctrine van Blavatsky en ‘s nachts had hij bizarre dromen en hoorde hij soms vreemde stemmen, die door Bonnie aan geesten werden toegeschreven.
Nadat Herff door de kerk als koordirigent was ontslagen, zijn laatste reguliere baan, opende hij samen met Bonnie een centrum voor spirituele groei, Knowplace genaamd. Daar begon hij zijn nog ongerijpte inzichten te verkondigen en propageerde een ascetische levenshouding. Een obscure goeroe uit de Filippijnen overtuigde hem ervan dat hij was voorbestemd een bijzondere missie uit te voeren. Herff ging lange gewaden dragen en noemde zich Shri Pranavah. Bonnie was Shakti Devi, maar haar ideologische inbreng werd steeds geringer. Ze schikte zich naar zijn wensen en speelde vooral een ondersteunende rol. Herff noemde haar zijn accu.
In januari 1973 trok Herff samen met Bonnie de wijde wereld in. Hij wist dat hij een missie had, maar de inhoud daarvan was hem nog onduidelijk. Het inzicht kwam een half jaar later toen het tweetal lange tijd kampeerde bij de Rogue River in Oregon. Op deze afgelegen plek, die ze later Hideaway noemden, herkenden zij zichzelf als de twee getuigen die in Openbaring 11 waren voorzegd. Twintig jaar later vertelde Applewhite: ‘Toen we ontwaakten, dachten we: hoe kunnen twee mensen tegelijkertijd en op dezelfde manier krankzinnig worden?’ De ondersteuning van Bonnie verzekerde hem ervan dat hij zijn verstand niet had verloren. Psychiaters kennen echter de folie à deux, waarbij een patiënt zijn waanideeën overbrengt op een partner. Dat kon bij Herff en Bonnie gemakkelijk gebeuren omdat ze een soort symbiotische eenheid vormden en zich van de buitenwereld hadden afgescheiden.
Een occultist uit Californië vertelde later over het bezoek waarmee de Twee Getuigen hem in 1974 vereerden. Herff sprak alsof hij in trance verkeerde en riep de occultist op onmiddellijk alles in de steek te laten. Maar toen de man verklaarde dat hij meer vertrouwen had in de Meesters van Licht en Wijsheid, zakte hij op zijn stoel ineen en kon hij geen woord meer uitbrengen. Volgens Bonnie werd hij door geesten aangevallen, maar het lijkt aannemelijker dat hij een psychotische episode doormaakte.
Bo en Peep
De Boodschap van het vreemde tweetal vond vrijwel nergens gehoor, zodat ze de indruk kregen dat de wereld ten dode was opgeschreven. Ze zwoeren alle wereldse waarden af (inclusief love, joy en peace) en hielden zich ook niet meer zo nauw aan de aardse wetten. Eind augustus werd Herff gearresteerd omdat hij een gehuurde auto niet had teruggebracht. In zijn cel schreef hij Statement One, waarin hij de mens vergeleek met een rups die in een vlinder kan veranderen. Jezus demonstreerde deze metamorfose door in een nieuw lichaam ten hemel te stijgen. Daar verdween hij niet in een wolk maar in een ruimteschip, dat hem terugbracht naar het Koninkrijk der Hemelen. Spoedig zouden de Twee Getuigen op identieke wijze hun overwinning op de dood demonstreren.
Toen Herff na enkele maanden uit de gevangenis werd ontslagen, had hij zichzelf weer onder controle. In het voorjaar van 1975 gaf hij in gezelschap van Bonnie een serie lezingen voor een groep religieuze zoekers in Los Angeles. De boodschap van het onafscheidelijke tweetal, dat zich voor de gelegenheid tot Guinea en Pig had omgedoopt, viel in vruchtbare aarde. De leider van de groep, die een grote belastingschuld had, sloot zich als eerste aan en ruim twintig anderen volgden. Nadat de eerste schapen over de dam waren, breidde de beweging zich uit tot ruim tweehonderd leden, die in groepen door het land trokken.
Herff en Bonnie traden overal op als Bo en Peep, twee afgezanten van het volgende niveau der menselijke evolutie. Aspirantleden werden uitgenodigd naar een afgelegen kampeerterrein te komen, waar ze in tweetallen aan elkaar werden gekoppeld. De partners moesten voortdurend samen optrekken en elkaar helpen hun aardse begeerten te overwinnen. Door alle banden met de wereld te verbreken, zou er in hun lichaam een transformatie plaatsvinden die nodig was om naar het Koninkrijk te kunnen reizen. Ze kregen het advies zich te richten naar de boodschappen van de hemelse ‘Vaders’ in hun ufo’s. Eventuele twijfels en problemen moesten worden beschouwd als een test of een aanval van negatieve geesten.
Bo en Peep kwamen prominent in het nieuws toen er in Oregon zo’n dertig mensen verdwenen nadat zij een lezing van het tweetal hadden bijgewoond. Het leek alsof deze mensen waren gehersenspoeld. De socioloog Robert Balch, die zich twee maanden bij de beweging aansloot, kwam echter tot de conclusie dat daarvan geen sprake was. De volgelingen waren te typeren als ongebonden jongeren die vervreemd waren geraakt van de materialistische waarden van de Amerikaanse samenleving en actief op zoek waren naar spirituele groei. Ze waren al ontworteld voordat ze Bo en Peep gingen volgen, zodat de stap niet zo groot was.
Balch merkte op dat nieuwelingen zich razendsnel aanpasten aan de normen en verwachtingen van de groep. Al na enkele dagen spraken ze hetzelfde jargon. Naar buiten toe speelden ze hun nieuwe rol met overtuiging, maar achter de schermen behielden ze doorgaans hun twijfels. Die namen toe doordat Bo en Peep nauwelijks leiding gaven aan hun schapen. Eind 1975 trokken ze zich terug ‘in de wildernis’ om zich voor te bereiden op hun hemelvaart. Toen ze na vier maanden weer opdoken, hadden ze minder dan honderd aanhangers over van de oorspronkelijke tweehonderd. De hemelvaart werd uitgesteld en ze wilden doorgaan met hun missiewerk, maar de reacties waren zo negatief dat Bo verklaarde dat de oogst voltooid was. Vanaf nu waren de deuren naar het Koninkrijk gesloten voor nieuwelingen.
Captain and crew members
De uitverkorenen werden in de zomer van 1976 opgeroepen naar de bergen van Wyoming te komen. Daar kregen ze te horen dat ze nog niet rijp waren voor het Koninkrijk. Wie door wou gaan, moest rekenen op een harde leerschool. Alleen met volledige inzet en strikte discipline konden alle aardse bindingen worden overwonnen. De instructies van boven kwamen bij Peep binnen en werden via Bo aan de groep doorgegeven.
Door middel van allerlei oefeningen moesten ze leren denken en handelen als aspirantlid van the Next Level. Soms kregen ze de opdracht zich iedere twaalf minuten te concentreren op hun verlangen de Hemelse Vaders te dienen. Ook waren er perioden dat ze kappen droegen en niet mochten spreken. Iedereen kreeg een nieuwe naam: Jwnody, Lggody, Tddody, Srrody of Slvody. Herff en Bonnie noemden zich nu Do en Ti (de alfa en omega van de toonladder).
Dank zij twee erfenissen kon de groep in 1978 een aantal woningen huren die werden herschapen tot ruimteschepen. De bemanning, in aantal inmiddels tot zo’n vijftig geslonken, diende de voorgeschreven procedures nauwgezet uit te voeren. Een ex-lid vertelde later dat ze elk etmaal op exact vastgestelde tijdstippen vier keer twee uren moest slapen. Ook andere activiteiten, zoals het dagelijks innemen van tweeëndertig vitaminepillen, waren tot op de minuut geregeld. De leden werden aangesproken als crew member. Een goed bemanningslid moest flexibel zijn en zich aanpassen aan de steeds veranderende instructies. Hij of zij moest een voorbeeld nemen aan de captain, uit alles een les trekken, zichzelf voortdurend verbeteren en worden als een spaak in een wiel. ‘Dat is geen verlies van individualiteit, maar een bevrijding van de invloeden die ons scheiden’, aldus een van de leden.
Pas in 1988 liet de crew weer iets van zich horen door een Update rond te sturen naar allerhande New Age-centra. Do had inmiddels alleen nog op telepathische wijze contact met Ti, want zij was in 1985 aan kanker overleden. De groepsleden woonden nu in zes verschillende Amerikaanse staten. In hun Update lieten ze openhartig weten dat ze voor een groot dilemma stonden: ‘Wat moeten we met onze Kennis doen?’ zo vroegen zij zich af. Ze hadden geprobeerd hulp te bieden aan mensen die hun seksverslaving wilden overwinnen, maar niemand liep warm voor het celibaat. ‘Het enige waar we goed in zijn, is mensen aantrekken die ons bespotten, ons verkeerd interpreteren of wensen dat we weg zullen gaan. Misschien moeten we dat verwachten in deze fase van onze ontwikkeling.’
Het duurde vijf jaar voordat de vierentwintig leden die toen nog over waren, voldoende moed hadden verzameld voor een nieuwe wervingscampagne, die de Last Call wordt genoemd. Ze plaatsten advertenties, organiseerden bijeenkomsten, gaven interviews, huurden zendtijd en ontdekten ook de mogelijkheden van het Internet, waar ze de Heaven’s Gate website openden. De oogst was echter schraal en bestond grotendeels uit teruggekeerde ex-leden. In 1994 werd duidelijk dat de crew compleet was.
Geslachtloze aliens
De ideologie van de groep was inmiddels onder invloed van de UFO-literatuur in een stroomversnelling geraakt. In de Update van 1988 werden de vele berichten over UFO’s en buitenaardsen geïnterpreteerd als een hoopvol teken. De aliens waren in werkelijkheid leden van het Hemelse Koninkrijk en zij lieten doelbewust meer informatie naar buiten lekken om in bredere kring geaccepteerd te worden.
De volgelingen van Applewhite merkten schijnbaar ironisch op dat hun denkbeelden even snel veranderden als hun verblijfplaatsen. Ze beschouwden dat echter niet als een probleem, omdat ieder denkbeeld in hun ogen slechts een ‘stepping stone’ op weg naar de waarheid was. Ze geloofden nu dat zij zelf al in het Koninkrijk waren geweest. Sommigen hadden daar zelfs al een nieuw lichaam ontvangen, maar waren in de jaren 1940 en ’50 teruggekeerd naar de aarde om een taak te volbrengen. Via geënsceneerde ‘UFO-crashes’ zoals het bekende Roswell incident verlieten zij hun Next-Level-lichamen en namen in de jaren ’70 bezit van een aantal menselijke lichamen die voor dit doel waren uitgekozen. In deze lichamen demonstreerden zij hoe maagdelijkheid kan worden herwonnen. De lichamen van de neergestorte greys werden in het geheim door Amerikaanse overheid geborgen, die vaststelde dat ze geen geslachtsorganen hadden.
Applewhite had ook verhalen gehoord waarin de greys werden afgeschilderd als kwaadaardige kidnappers, verkrachters en menseneters, maar zulke verhalen beschouwde hij aanvankelijk als desinformatie die door Lucifer werd verspreid. De theosofie en de moderne New-Age-beweging was hij eveneens gaan zien als werktuigen van Lucifer. In een serie lezingen die in 1992 op video werden gezet, bracht hij de boosaardige greys slechts kort ter sprake. Hij had geruchten opgevangen over een geheime overeenkomst met de Amerikaanse overheid. Volgens onbevestigde bronnen hadden de greys toestemming gekregen om in ruil voor technologische kennis een ondergrondse basis in te richten waar zij gruwelijke experimenten op mensen uitvoeren. Maar Applewhite wist niet wat hij hiervan moest denken: ‘Ik weet niet hoeveel er van waar is. Ik wil het ook niet weten. Ik heb het gevoel dat het in zekere zin onze bescherming is dat we hen (de slechte greys) niet kennen.’
Drie jaar later is zijn oordeel geheel omgeslagen. Vermoedelijk is dat deels te wijten aan de Internetactiviteiten van de groep, want op het Web hebben paranoïde verhalen over boosaardige greys een ruime verspreiding gevonden. De groep van Applewhite raakt geheel in de ban van deze paranoia. De aliens, die in allerlei soorten voorkomen, worden ontmaskerd als handlangers van Lucifer. Zij hebben de hele wereld (inclusief alle religies) in hun greep en ontvoeren mensen om hun eigen soort in stand te houden. De buitenaardse vertegenwoordigers van de Next Level zijn duidelijk in de minderheid. Zij zijn geslachtloos en maken zich niet schuldig aan verkrachtingen en genetische experimenten. Er bestaan echter ook copy-cat aliens die de leden van het Koninkrijk nabootsen en onder meer hun eigen UFO-crashes in scene hebben gezet. Het is kortom zeer moeilijk om nog iemand te vertrouwen.
De aarde zal spoedig worden ‘omgespit’ en slechts weinig zielen zullen gespaard blijven. Dat komt ten eerste doordat de meeste mensen geen ziel hebben ontvangen. Een ziel is een soort container waarin men de waarheid kan opslaan. Hij wordt geleverd met speciale programmatuur, waaronder een homing device en het vermogen de hemelse Afgezant als zodanig te herkennen. ‘Luci’ stelt echter alles in het werk om de zielen bij zijn buitenaardse legioen in te lijven.
Gelukkig hadden de groepsleden al een deel van hun ontwikkeling voltooid toen de Afgezant tweeduizend jaar geleden in het lichaam van Jezus op aarde was. Hun zielen werden daarna in een soort hemelse diepvries bewaard tot hij opnieuw zou afdalen, waarna zij zich onder zijn leiding konden transformeren tot geslachtloze wezens die als adoptiekinderen in de hemelse familie zouden worden opgenomen.
Applewhite vergeleek zijn aanhangers met honden die zich losmaken uit de hondenwereld door hun baasje te dienen. Zulke honden waren volgens hem zeer gebaat bij castratie. Hij hielp de evolutie een handje door zijn eigen lichaam, zijn ‘voertuig’, te ‘neutraliseren’. Enkele anderen lieten eveneens hun ballen verwijderen.
Off track
Nog altijd probeerde Applewhite zijn emoties en innerlijke spanningen onder controle te houden. Die schreef hij toe aan kwade geesten die hem van het rechte pad wilden afbrengen. Zijn regeldwang en onophoudelijke streven naar perfectie duiden op een obsessief-compulsieve persoonlijkheid, maar een rasechte manipulator was hij niet. Als iemand de groep wou verlaten, aanvaardde hij dat lijdzaam.
Na de dood van Bonnie voelde hij zich minder zeker van zijn zaak. Hij riep Ti uit tot zijn Hemelse Vader en vroeg haar voortdurend om raad. Steeds moest hij zichzelf corrigeren nadat hij in zijn ogen off track was geraakt. Zijn aanhangers konden hem maar weinig steun geven omdat hij geen affectieve relaties aanging en zich isoleerde. De onderlinge communicatie verliep grotendeels schriftelijk.
Applewhite had zich erbij neergelegd dat iedereen zijn club een sekte noemde. ‘Wij zijn de sekte der sekten’, sprak hij. Zijn trouwe aanhangers hadden inmiddels al zoveel offers gebracht om het aardse tranendal te kunnen verlaten, dat er geen weg meer terug was. Er werd steeds openlijker gesproken over de noodzaak het voertuig van het lichaam te verlaten. Men rekende er eigenlijk op door tegenstanders te worden vermoord, maar toen die het lieten afweten moest er een andere uitweg worden gevonden. Een zekere Wknody schreef in 1996 op het Internet: ‘Het verlies van mijn voertuig betekent niets voor mij, want meestal heb ik er alleen maar last van. Maar wanneer ik de kennis en enige waarheid van mijn Leraren zou verloochenen, zou dat suïcide zijn in de waarste zin van het woord.’ Een ander schreef: ‘Als iemand zijn voertuig wil afleggen, moet hij het recht hebben dat te doen. Waarom zou het wel eerbaar zijn om voor je vaderland te sterven, maar niet voor een hoger doel?’
De komeet Hale-Bopp kwam als het verlossende teken, vooral toen er via het Internet ‘bewijsmateriaal’ werd verspreid waaruit bleek dat zich achter de komeet een ruimteschip schuilhield. Ti was teruggekomen om haar zoon en de kleinkinderen op te halen! Ze zouden weer samen optrekken, zodat Applewhite nooit meer bang hoefde te zijn dat hij off track raakte.
Zijn laatste instructies waren een demonstratie van de kracht van het geloof. Vol blijde verwachting aten de hemelvaarders appelmoes met fenobarbital in de vaste overtuiging dat ze na hun dood aan boord van een ruimteschip een nieuw en beter lichaam zouden ontvangen. Er stierven 21 vrouwen en 18 mannen met een gemiddelde leeftijd van 47 jaar.
Literatuur
Balch, Robert W. (1980). Looking behind the scenes in a religious cult: implications for the study of conversion. Sociological Analysis, 41(2), p.137-143.
Balch, Robert W. (1982). Bo and Peep: a case study of the origins of messianic leadership. In: Roy Wallis (ed.), Millennialism and charisma, Belfast: The Queen’s University, p.13-71.
Balch, Robert W. (1985). When the light goes out, darkness comes: a study of defection from a totalistic cult. In: Rodney Stark (ed.), Religious movements: genesis, exodus, and numbers, New York: Paragon Press, p.11-63.
Balch, Robert W. (1995). Waiting for the ships: disillusionment and the revitalization of faith in Bo and Peep’s UFO cult. In: James R. Lewis (ed.), The Gods have landed, State University of New York Press, p.137-166.
Heaven’s Representatives (1996). An anthology of our materials. (verkregen via de website van de Washington Post)
Een kortere versie van dit artikel verscheen in De Groene Amsterdammer van 16 april 1997.
