Skepter 4.2 (1991)

Tweede nummer van jaargang 4.

Beknopte inhoud

• Nieuws van hierboven – Tinneke Schellekens aan het werk door Werner Eeman
• Segenspreekers en thoevenaers – De teloorgang van de genezeres door Willem de Blécourt
• Onbesuisde skeptici branden zich aan Rostelli door Jan Willem Nienhuys
• Anton Paauwe’s paravisie – ‘Ik zit bij de thorax, dat is niet sterk’ door Rob Nanninga
• Lispelende geesten in korset – De blinde vlekken van George Zorab door Rob Nanninga
• Homeopathische wiskunde – De verdunningen van Jean Benveniste door Jan Willem Nienhuys
• Terug naar de ziel – Het TvP in de greep der metafysici door Rob Nanninga
• Astrologie faalt in Indiana door Jan Willem Nienhuys
• Wünschelruten – Natuurkundigen op zoek naar aardstralen door Emmy Jacobs
• Verjaardagsgeschenk (II) – De terugkeer van de Amsterdamse UFO door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. The Mask of Nostradamus door Marcel Hulspas
• Boekbespreking. Alternatieve geneeswijzen – Een kritische beschouwing door Werner Eeman
• Boekbespreking. Too Hot To Handle – De jacht op de koude kernfusie door Marcel Hulspas
• Brieven

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Nieuws van hierboven
Tinneke Schellekens aan het werk
Werner Eeman
Skepter 4.2 (1991) p. 1-4

Eeman bezocht een optreden van de Vlaamse paragnoste Tinneke Eeman (geb. 1941). Alle typische trucs van helderzienden paste ze toe, en onder meer opvallend vaak keihard ontkennen dat ze zich vergiste. De aanwezigen (ruim driekwart vrouwen) waren niet bepaald laag opgeleid, maar wel paranormaal gelovig, blijkens de respons van de uitgedeelde enquête.

Trefwoorden: paragnost, Schellekens
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Orthomanueel (Kort bericht.)
Skepter 4.2 (1991) p. 4

De artsen Albers en Keizer promoveren (niet aan de medische faculteit) op een proefschrift over tevredenheidsonderzoek onder patiënten van orthomanuele artsen. Professoren Van Linge en Kerrebijn zijn woedend, maar Piet Vroon is een krakergelovige, want hij betwijfelt of het om een placebo-effect gaat (hoewel de jonge doctores dat heel wel mogelijk achten).

Trefwoorden: Albers, Keizer, Vroon, van Linge, Kerrebijn, orthomanuele geneeskunde
Onderwerp: gezondheid – manuele geneeskunde

Segenspreekers en thoevenaers
De teloorgang van de genezeres
Willem de Blécourt
Skepter 4.2 (1991) p. 5-9

In de 19de eeuw zijn er geen vrouwelijke genezeressen. Het idee dat de tradities van de ‘wijze vrouwen’ door de heksenvervolgingen is verdwenen, is onzin. In de zestiende en zeventiende eeuw waren er wel genezeressen. Dat waren echter meer waarzegsters, die met toverspreuken ziekte bestreden of spoken verdreven. Toen kruidengeneeskunde opkwam en medicijnen belangrijker werden in het ‘medische circuit’, gingen deze waarzegsters zich bezighouden met kaartleggen en koffiedikkijken, en bijvoorbeeld dienstmeisjes vertellen met wie ze zouden trouwen.

Trefwoorden: genezeressen, Ehrenreich, English, heksenprocessen, feminisme, Maandblad, kwakzalverij, Staphorster boertje, vroedvrouwen
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze – geschiedenis

Onbesuisde skeptici branden zich aan Rostelli
Jan Willem Nienhuys
Skepter 4.2 (1991) p. 10-11

De auteur en Brian Millar deden mee aan een vuurloop bij Rasti Rostelli in de RAI op zondag 28 april 1991. Zij kregen tweedegraads brandwonden aan de voeten. De twee skeptici gingen als eerste, en geruime tijd later andere vrijwilligers, van wie er diverse ook brandwonden opliepen. Nadat de tiende languit in de bak met gloeiende houtskoolbrokken viel, werd de voorstelling gestaakt en herhaling werd door de beveiligingsdienst van de RAI verboden.

Trefwoorden: vuurlopen, Zwarte Gat, Leo de Ruiter, Rostelli, Millar.
Onderwerp: paranormale – Rostelli

Wat willen we eigenlijk bewijzen?
C.M. Braams
Skepter 4.2 (1991) p. 11-12

Is het vermogen om te vuurlopen een paranormale prestatie of een psycho-fysiologisch effect?

Trefwoorden: vuurlopen
|Onderwerp: paranormale – Rostelli

Anton Paauwe’s paravisie
‘Ik zit bij de thorax, dat is niet sterk’
Rob Nanninga
Skepter 4.2 (1991) p. 12-13

Enkele skeptici bezochten de Paravisie-manifestie en woonden een opname van Het Zwarte Gat bij. De paragnost Anton Paauwe (1939-2006) probeerde zijn krachten op een bestuurslid van Skepsis, met weinig succes.

Trefwoorden: Paauwe, Paravisie, paragnost
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Lispelende geesten in korset
De blinde vlekken van George Zorab
Rob Nanninga
Skepter 4.2 (1991) p. 14-17

George Zorab (1898-1990) was een parapsycholoog, die de materialisaties van Florence Cook voor ‘echt’ hield. Zorab schreef er een heel boek (Katie King, 1988) over. Inderdaad is nog steeds niet duidelijk hoe Cook haar kunsten verrichtte. Mogelijk waren er meerdere handlangsters bij betrokken. Hoe dan ook was Zorab niet op de hoogte van wat goochelaars zoal kunnen.

Trefwoorden: Zorab, Cook, Katie King, mevrouw Guppy, Volckman, Crookes, Rosina Showers, Daniel Home, Geller
Onderwerp: parapsychologie

Homeopathische wiskunde
De verdunningen van Jean Benveniste
Jan Willem Nienhuys
Skepter 4.2 (1991) p. 18-21

De basismeting bij de homeopathische proeven in het lab van Jacques Benveniste bestond uit het telkens tellen van een stuk of 100 rode puntjes. Daar bleek iets heel erg mis te zijn met de statistiek: niet alleen waren de varianties veel te klein, maar Benveniste bleek niet te weten wat dat inhield. Statistisch onbenul komt op grote schaal voor in de wetenschap.
NB. De foute voornaam van Benveniste is een redactionele vergissing. Is op de website verbeterd.

Trefwoorden: Benveniste, homeopathie, Randi, Maddox, basofielen, degranulatie, Poissonverdeling, antropisch beginsel, leukemie
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – Benveniste

Terug naar de ziel
Het TvP in de greep der metafysici

Rob Nanninga
Skepter 4.2 (1991) p. 22-25

Het Tijdschrift voor Parapsychologie (TvP, opgericht 1928) was streng-wetenschappelijk in de periode 1985-1989, met diverse artikelen die zo in Skepter hadden gekund. Maar vanaf december 1989 staat het vol met metafysische, pseudowetenschappelijke en religieuze, kortom gelovige bijdragen.

Trefwoorden: parapsychologie, Bierman, van Dongen, Dietz, Gerding, Rivas, Fatima, Poortman, Kasteleyn, Inglis, Bosga, TvP
Onderwerp: parapsychologie

Astrologie faalt in Indiana
Jan Willem Nienhuys
Skepter 4.2 (1991) p. 26-27

De psychologen John H. McGrew en Richard McFall testten zes astrologen. Die ontvingen van 23 personen elk een ingevulde vragenlijst met 61 vragen plus de uitslagen van twee psychologische tests en twee foto’s, en separaat daarvan ook de 23 geboortegegevens van de betrokkenen. Aan de astrologen de taak om de personen aan de geboortegegevens te koppelen. Het resultaat was dat de prestaties van de astrologen volkomen toevallig waren: 0 tot 3 treffers.
NB. De kans op 4 treffers bij een dergelijke matchingtest (bij flink veel horoscopen) is iets van 5%.

Trefwoorden: astrologie, McGrew, McFall, test
Onderwerp: astrologie – test

Randi-Geller (Kort bericht.)
Skepter 4.2 (1991) p. 27

Geller probeert Randi kapot te procederen. Randi wint wel, maar dat kostte hem al 155.000 dollar. Hij zoekt steun.

Trefwoorden: Randi, Geller, processen
Onderwerp: paranormale – Geller

Glasnost en Skepsis (Kort bericht.)
Skepter 4.2 (1991) p. 27

Een stukje over Skepsis in de Komsomolskaya Pravda resulteerde in tientallen Russische brieven aan Skepsis.

Trefwoorden: Sovjet-Unie
Onderwerp: skeptici

Wünschelruten
Natuurkundigen op zoek naar aardstralen
Emmy Jacobs
Skepter 4.2 (1991) p. 28-30

Hans-Dieter Betz en Herbert König zijn klaar met hun peperdure onderzoek (zie Skepter 2.2 p. 41). Het onderzoek was nodeloos ingewikkeld en hun rapport Erdstrahlen? Der Wünschelruten-Report (1989) definieert niet eens wat er met aardstralen bedoeld is. Het rapport is vaag en rammelt aan alle kanten. Hoeveel treffers er bij diverse pogingen waren, is niet te vinden. De GWUP deed daarna eind 1990 zelf een simpeler proef die negatief uitviel.
NB. De afbeeldingen bij het artikel slaan op de GWUP-proef.

Trefwoorden: Hans-Dieter Betz, Herbert König, schuur-experiment, aardstralen, wichelroede, GWUP
Onderwerp: pseudowetenschap – aardstralen

Verjaardagsgeschenk (II)
De terugkeer van de Amsterdamse UFO
Marcel Hulspas
Skepter 4.2 (1991) p. 31-32

De hoofdredacteur van Zondag is een nieuwe krant begonnen, namelijk sensatieblad De Nieuwe Amsterdammer. In de tweede aflevering van deze nieuwe krant heet het dat de fotograaf van de Zondag-ufo plotseling mysterieus overleden was. De afgedrukte foto van de ‘overledene’ is echter van een Schotse houtvester die 1979 beweerde een ufo gezien te hebben. Nep alom dus.

Trefwoorden: ufo
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Skepp-colloquium (Kort bericht.)
Werner Eeman
Skepter 4.2 (1991) p. 32

Sprekers op een bijeenkomst op 11 mei 1991 in Leuven waren professor Verschaffel (pseudogeschiedenis), G. Van Den Berghe (Holocaustontkenners), Marcel Hulspas (ufo-mythen) en professor Roggen (biologische systematiek). De opkomst was matig, maar de discussie geanimeerd.

Trefwoorden: Skepp, congres.
Onderwerp: skeptici – congres

The Mask of Nostradamus
Marcel Hulspas
Skepter 4.2 (1991) p. 33-35

Randi beschrijft in The Mask of Nostradamus (1990) de bekende arts en astroloog als een goedkope charlatan en praatjesmaker. Een aantal van Randi’s ontdekkingen staan al in Edgar Leoni’s magistrale Nostradamus and his Prophecies (1961). Randi heeft geen oog voor de persoon van Nostradamus en zijn omstandigheden.

Trefwoorden: Nostradamus, kwatrijnen, astrologie, Randi.
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon – nostradamus

Acupunctuur (Kort bericht.)
Skepter 4.2 (1991) p. 35

De anesthesist H.G. Kho promoveerde in Nijmegen op een kennelijk ongeblindeerd onderzoek naar acupunctuur als verdoving bij bijbaloperaties.

Trefwoorden: Kho, acupunctuur
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Alternatieve geneeswijzen
Een kritische beschouwing
Werner Eeman
Skepter 4.2 (1991) p. 36-37

Vernon Coleman beschrijft in Alternatieve Geneeswijzen: Een kritische beschouwing (1988) 59 verschillende alternatieve behandelmethodes. Hij is tamelijk positief over acupunctuur, en behoorlijk uitvoerig over Lourdes, maar vergeet te vermelden dat Donald West in de jaren 1950 al ontdekte dat voor twaalf wonderen een naturalistische, psychologische verklaring was.

Trefwoorden: placebo, rugklachten, acupunctuur, Knipschild, Donald West, Lourdes
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Too Hot To Handle
De jacht op de koude kernfusie
Marcel Hulspas
Skepter 4.2 (1991) p. 38-40

Frank Close beschrijft de zogeheten koude kernfusie van Fleischmann en Pons in Too Hot to Handle: The Race for Cold Fusion (1990). Binnen twee weken was er niets meer van de claims van F&P over. Wat het wel lastig maakte is dat de experimenten deskundigheid vereisten op het gebied van kernfysica, (elektro)chemie en nauwkeurige warmtemeting.

Trefwoorden: Fleischmann, Pons, koude kernfusie, Jones
Onderwerp: randwetenschap – koude kernfusie

3e Euroskeptics Congress
Skepter 4.2 (1991) p. 40

Aankondiging van het Europese congres op 4 en 5 oktober in het Park Hotel te Amsterdam.

Trefwoorden: skeptici, Skepsis, congres
Onderwerp: skeptici – congres

Alternatief bewustzijn (Brief.)
Joop Kielema
Skepter 4.2 (1991) p. 41

Het loopt wel los met Marilyn Ferguson

Trefwoorden: Ferguson, Heilijgers
Onderwerp: religie – New Age

De droom van een paragnost (Twee brieven.)
Skepter 4.2 (1991) p. 41

Heilijgers ontkent bepaalde grove termen te hebben gebruikt en beklaagt zich over het verkeerd spellen van zijn naam. Stolper geeft hem gelijk, maar merkt op dat de rest van zijn bericht niet aangevochten wordt.

Trefwoorden: Heilijgers, paragnost
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon