Skepter 22.2 (2009)

Tweede nummer van jaargang 22.

Beknopte inhoud

• Andrew Taylor Still – Profeet van de osteopathie door Dirk Koppenaal en Rob Nanninga
  De selfmade arts Andrew Still geloofde dat God de mens heeft geschapen als een perfecte machine, die geen medicijnen nodig heeft. De machine loopt vast als de levensstroom wordt geblokkeerd doordat er een wervel verschuift. Dit kan met osteopathie worden verholpen.
• Al eerder meegemaakt – Een wetenschappelijke blik op déjà vu door Ronald Kaptein
  Het onwerkelijke en verwarrende gevoel dat je al eens eerder precies hetzelfde hebt meegemaakt, terwijl je weet dat dit niet mogelijk is, laat zich moeilijk onderzoeken. Het lijkt een breinfoutje te zijn, maar wat precies? Voorlopig zijn er theorieën te over.
  
• Huisarts en homeopathie door Jan Willem Nienhuys
  Samenvatting van een enquête onder huisartsen over homeopathie. [Volledige beschrijving in Medisch Contact, 43 (2009): Verdunde animo voor homeopathie]
  • Homeopathie en verdunningen [kader bij het hoofdartikel]
• Een leylijn door Soestdijk – Krachtcentra op rechte orthodromen door Rob Nanninga
  Leylijnen zijn niet werkelijk recht als je ze op een platte kaart tekent. Drs. Sietse van der Tuin pakte het onderzoek wetenschappelijk aan door rekening te houden met de kromming van de aarde.
• Op het rechte pad – De jacht op prehistorische leylijnen door Rob Nanninga
  De eerste leylijnen werden in 1921 ontdekt door Alfred Watkins. Tegenwoordig worden ze meestal beschouwd als mysterieuze energiebanen die spirituele krachtcentra met elkaar verbinden. Maar volgens Watkins waren het oorspronkelijk prehistorische handelsroutes.
• Nul procent succes voor Amerika’s beroemdste waarzegster door Ryan Shaffer en Agatha Jadwiszczok
  Sylvia Browne is een Amerikaanse tv-waarzegster die vaak vermissingen en moorden ‘doet’, volgens eigen zeggen met groot succes. Een grondige analyse leert dat ze in geen enkel geval aanwijsbaar gelijk had.
• De ziekte van Ramses II – Filosoferen over een tuberkelbacil door Eric Hoogcarspel
• Beïnvloeding van het toeval – Parapsychologische PK-experimenten door Rob Nanninga
  De RNG-experimenten leveren naar het schijnt nog steeds te veel op om ze als irrelevant terzijde te kunnen schuiven. Maar de effecten zijn zo klein en lopen zo sterk uiteen, dat je er geen duidelijke conclusies uit kunt trekken.
  
• Grensoverschrijdende ervaring in Zoetermeer door Gert Jan van ’t Land
  Verslag van een lezing van parapsycholoog prof. dr. Hans Gerding, bijzonder hoogleraar ‘metafysica in de geest van de theosofie’ aan de Universiteit Leiden.
  

Samenvattingen

Andrew Taylor Still
Profeet van de osteopathie
Dirk Koppenaal & Rob Nanninga
Skepter 22.2 (2009) p. 4-9

Osteopathie is een geneeswijze die ervan uitgaat dat ziekten hun oorsprong vinden in beenderen en gewrichten en die in de praktijk lijkt op fysiotherapie, manuele geneeskunde of chiropraxie. Ze is bedacht door de diep-religieuze Andrew Taylor Still en wel toen die op 45-jarige leeftijd, in 1874, een visioen kreeg, waarna hij de traditionele geneeskunde vaarwel zei. Eerder was hij een self-made dokter, die zijn anatomische kennis mede had verkregen door lijken van indianen op te graven, en die niets wist van fysiologie of pathologie. Ongeveer negen jaar later ging hij zich voor ‘bone setting’ interesseren. De naam osteopathie dateert van 1885. Wettelijke erkenning (eerst in Vermont en Missouri, daarna in andere staten) volgde in 1897. Still overleed in 1917, en de Amerikaanse overheid stelde steeds meer eisen aan osteopathische opleidingen, met als gevolg dat er in de VS weinig verschil is tussen een M.D. en een D.O. In Europa is daarentegen de osteopathie nog ongeveer hetzelfde gebleven.

Trefwoorden: Still, osteopathie, William Smith, Samuel Thomson, Wooster Beach
Onderwerp: gezondheid – manuele geneeskunde

Al eerder meegemaakt
Een wetenschappelijke blik op déjà vu
Ronald Kaptein
Skepter 22.2 (2009) p. 10-14

Bij een déjà vu heeft men het vage gevoel iets al eerder precies zo te hebben meegemaakt, terwijl met ‘weet’ dat dit niet zo is. Er zijn veel verklaringen, ook paranormale, voor bedacht, die geen van alle hout snijden. Funkhouser splitst het in diverse soorten: eerder gevoeld, meegemaakt, bezocht etc. Het verschijnsel is alleen te bestuderen met vragenlijsten. Het feit dat déjà vu’s vaak voorkomen bij epileptici wijst op een hersenstoring. Anne Cleary heeft er onderzoek naar gedaan. Ze legt ook een verband met het verschijnsel dat iets ‘op het putje van de tong’ ligt. Het gevoel iets te weten maar er niet op te kunnen komen ontstaat in de prefrontale cortex. Bij deze onderzoeken gaat men uit van het idee dat er misschien toch wel een soort herinnering is. Andere onderzoekers denken aan hersenstoringen, waarbij net opgeslagen herinneringen worden aan gezien voor net opgehaalde herinneringen.

Trefwoorden: déjà vu, Freud, Alan Brown, Lamarck, epigenetica, Anne Cleary, Funkhouser, Chris Moulin
Onderwerp: psychologie

Huisarts en homeopathie
Jan Willem Nienhuys
Skepter 22.2 (2009) p. 15-17
Homeopathie en verdunning (kader)
Skepter 22.2 (2009) p. 16
Klassieke en klinische homeopathie (kader)
Skepter 22.2 (2009) p. 17

Skeptici stuurden een enquête naar alle Utrechtse huisartsen, onder wie 30 alternatieve artsen, en bovendien naar 50 andere alternatieve artsen, in totaal 700 formulieren. Een zesde werd ingevuld teruggestuurd. De enquête vroeg naar geloof in en voorschrijven van homeopathica. Een op de negen reguliere artsen schrijft wel eens iets homeopathisch voor, in de helft van de gevallen op verzoek van de patiënt. De belangstelling onder artsen voor homeopathie is behoorlijk teruggelopen sinds 1988. Toen schreef 40% van de huisartsen wel eens iets homeopathisch voor, nu is dat bij slechts 10% van de reguliere huisartsen zo. De uitslag van de enquête stond ook in Medisch Contact van 22 oktober 2009.

Trefwoorden: homeopathie, enquête, huisartsen, verdunningen, NIVEL, VHAN, NVKH
Onderwerp: gezondheid – homeopathie

Een leylijn door Soestdijk
Krachtcentra op rechte orthodromen
Rob Nanninga
Skepter 22.2 (2009) p. 18-23

Na het overlijden van leylinegelovige Wigholt Vleer in 1999 is een nieuwe deskundige opgestaan, namelijk Sietse van der Tuin (NB. 1946-2016). Hij schreef een boek, Fysica van de heiligheid (2009, NB. herdrukt als paperback 2019), waarin hij van zijn verbazende ontdekkingen kond doet. Hij gebruikt een handgrote wichelroede (‘LC-indicator’) die hij tussen duim en wijsvinger kan vasthouden en die feilloos centimetergrote of misschien wel oneindig kleine leycentra (LC’s) kan aanwijzen, soms op honderden kilometers afstand. Vele kerken, synagogen, moskeeën, vrijmetselaarsgebouwen, hindoeïstische tempels enzovoorts hebben zo’n LC, wat op een gigantische samenzwering duidt: alleen kerkbouwers e.d. zijn op de hoogte van die LC’s, maar daar verklappen ze nooit iets over. Slechts gereformeerde kerken hebben geen LC, waarschijnlijk hadden ze bij hun afscheiding in 1834 geen deskundige. Pogingen (van Nanninga) om proeven te organiseren mislukten want de kracht van bijvoorbeeld heilig grotwater bleef overal plakken waar het flesje mee in aanraking was geweest. Op grote cirkels op het aardoppervlak (orthodromen, doorgaans iets afwijkend van rechte lijnen op de kaart) liggen ook verdacht veel LC’s.

Trefwoorden: leylijnen, leycenters, Vleer, van der Tuin, Dan Brown, Leger des Heils, Darmstadt, Stonehenge, Lourdes, Ferrol, Notre Dame, Maharishi, Vlodrop, Heineken, Soestdijk, Monte Sant’ Angelo
Onderwerp: pseudowetenschap – leylijnen

Op het rechte pad
De jacht op prehistorische leylijnen
Rob Nanninga
Skepter 22.2 (2009) p. 24-30

Alfred Watkins (1855-1935) was een zakenman, autodidact en zelfbenoemd oudheidkundige die in 1921 ontdekte dat tal van bijzondere plaatsen samen op rechte lijnen lagen. Hij noemde die leylijnen omdat nogal wat van die plaatsen namen hadden die eindigden op ley. Hij schreef er een boek over, The Old Straight Track (1925). De archeoloog O.G.S. Crawford beschouwde Watson echter als een ‘crank’. Maar Watkins schreef nog een boek en stichtte zelfs een club, die pas na de Tweede Wereldoorlog ophield te bestaan. Pas toen rond 1960 een verband gelegd werd met ufo’s en ontdekt werd hoe oud de megalithische cultuur was, ontstond er weer belangstelling.

Trefwoorden: Watkins, leylijnen, Woolhope, ley, Crawford, Straight Track Club, Lockyer, Donald Maxwell, Francis Tyler, Katherine Maltwood, Glastonbury, Arthur Lawton, Tony Wedd, megalithische cultuur, Gerald Hawkins, Aubrey holes, Alexander Thom, Parker Pearson, John Michell, Atlantis, feng shui, Paul Devereux, Tom Williamson, Liz Bellamy, Robert Forrest
Onderwerp: pseudowetenschap – leylijnen

Nul procent succes
voor Amerika’s beroemdste waarzegster
Ryan Shaffer & Agatha Jadwiszczok
Skepter 22.2 (2009) p. 31-35
Nog meer mislukte voorspellingen (kader)
Skepter 22.2 (2009) p. 36-37

Sylvia Browne (eigenlijk Sylvia Celeste Shoemaker, 1936-2013) is een Amerikaanse tv-waarzegster die vaak vermissingen en moorden ‘doet’. Ze heeft herhaaldelijk beweerd dat ze het in meer dan 85 percent van de gevallen bij het rechte eind heeft. Een grondige analyse leert dat ze in geen enkel geval aanwijsbaar gelijk had. In dit artikel worden zeven gevallen uitvoerig besproken, en 18 meer beknopt. Over de overige 90 was niets te zeggen. Die bleven formeel onopgelost. In sommige van gevallen wist de politie wel wie het gedaan had, maar was er onvoldoende bewijs. Ook in die gevallen was de informatie van Browne waardeloos. Sylvia Browne leek in 2001 in te willen gaan op het voorstel van Randi om haar te testen, maar gaf daarna niet thuis met allerlei smoesjes, eerst dat ze er niet zeker van was dat Randi beschikte over de miljoen dollar aan prijzengeld, en daarna dat ze het geld helemaal niet nodig had.

Het Engelse en uitvoeriger origineel bevindt zich hier: https://skepticalinquirer.org/2020/03/psychic-defective-sylvia-brownes-history-of-failure/

Trefwoorden: Browne, Brown, Shoemaker, Randi, Larry King, Montel Williams Shwo,
Onderwerp: paranormale – mediums

De ziekte van Ramses II
Filosoferen over een tuberkelbacil
Erik Hoogcarspel
Skepter 22.2 (2009) p. 38-41

Een Frans onderzoek uit 1976 wees uit dat Ramses II waarschijnlijk overleed aan tuberculose. De filosoof Bruno Latour bestrijdt dit, want de tuberkelbacil is pas in 1882 ontdekt. Dit is de aanleiding voor een filosofische verhandeling over wat waarheid en werkelijkheid is.

Trefwoorden: Ramses II, tuberculose, Latour, Augustinus, Wittgenstein, Sokal, Quee Nelson, Russell, Kant
Onderwerp: filosofie – postmodernisme

Beïnvloeding van het toeval
Parapsychologische PK-experimenten
Rob Nanninga
Skepter 22.2 (2009) p. 42-46

J.B. Rhine is in de jaren 1930 begonnen met parapsychologische proeven waarbij de proefpersonen moesten proberen kansprocessen zoals het trekken van kaarten of het gooien met dobbelstenen te beïnvloeden. Hij verkreeg wel resultaten, maar hij had de gewoonte om proeven waar niets uitkwam niet te publiceren. De parapsycholoog John Beloff deed soortgelijk onderzoek vanaf 1961, maar met een fysische randomgenerator gebaseerd op radioactiviteit. Hij had weinig succes, in tegenstelling tot Helmut Schmidt. Dean Radin en Roger Nelson publiceerden in 1989 resultaten van proeven met een wat eenvoudiger (thermische) randongenerator. Duidelijk werd dat de effecten het sterkst waren met oude en kleine proeven, en dat het op zijn best ging om een afwijking van 1% van de verwachting van 50%. Een dissertatie van Holger Bösch uit 2006 zette alles nog eens op een rijtje. Een probleem is dat men niet weet hoeveel proeven er ongepubliceerd blijven. Eigenlijk zou men proeven van tevoren moeten aankondigen.

Trefwoorden: Rhine, dobbelen, Dean radin, Diane Ferrari, Beloff, randomgenerator, Helmut Schmidt, parapsychologie, telekinese, psychokinese, Rober tJahn, Martin Schub, Bösch, Monte Carlo
Onderwerp: parapsychologie – onderzoek

Grensoverschrijdende ervaring in Zoetermeer
Gert Jan van ’t Land
Skepter 22.2 (2009) p. 47

Parapsycholoog Hans Gerding (bijzonder hoogleraar metafysica in de geest van de theosofie te Leiden, tevens directeur van het Parapsychologisch Instituut in Utrecht) gaf een lezing in een kerk te Zoetermeer die tien jaar bestond. Een groot deel van zijn lezing ging over voorspellende dromen. Hij ziet overigens niets in herinneringen aan vorige levens, wat hem niet belette zo’n herinnering in extenso te vertellen. Bij zijn mededelingen over ganzfeldexperimenten verzweeg hij dat de Nederlandse proeven op dat gebied alles bij elkaar niets hadden opgeleverd.

Trefwoorden: Gerding, dromen, reïncarnatie, Parapsychologisch Instituut, ganzfeld, Dean Radin, Waaijer
Onderwerp: paranormale – helderziendheid