Tegenwoordig wordt op sociale media energiek reclame gemaakt voor een soort superzuinige wonderverwarming: stopcontactkacheltjes. Ze breken ofwel natuurwetten of komen de beloftes niet na.
door Jan Willem Nienhuys – Skepter 37.1 (2024)
MEESTAL zijn ze 15 bij 15 centimeter, de ventilatorkacheltjes. En ze kunnen zo het stopcontact in. Deze ‘Tesla’s onder de verwarmers’ zouden een briljante uitvinding zijn, een hele tak van industrie overbodig maken, stormenderhand markt veroveren en je energierekening met 90 percent verminderen. Aldus de reclames op voornamelijk YouTube.
Uit wat, precies, bestaat deze wonderverwarming dan? Het verwarmingselement is een keramische halfgeleider¹. Erg heet kunnen die niet worden, want boven een bepaalde temperatuur gaat de weerstand sterk omhoog. Maar door er veel lucht door te blazen wordt de warmte meteen afgevoerd, zodat ze toch nog heel wat warmte produceren. De reclame overdrijft sterk en dat is nog mild uitgedrukt. De dubbele Thomson-fysica en andere nepwetenschap vliegen je om de oren. Bovendien wordt de klant verleid om exorbitante prijzen te betalen: 80 tot 140 euro zijn heel gangbaar. Reden genoeg voor het tv-programma Radar om er aandacht aan te besteden, afgelopen winter.
Een bescheiden föhn
Het eerste overduidelijke probleem van de apparaatjes is de bewering over de warmteproductie. Het verbruik van de apparaatjes is niet makkelijk te achterhalen. Zelfs als er 800 watt op staat is het in werkelijkheid vaak maar 400 watt, dus een derde van een bescheiden föhn. Een kamer verwarmen kost een bepaalde hoeveelheid energie, afhankelijk van hoeveel graden de temperatuur omhoog moet. Is die temperatuur bereikt, dan kun je niet stoppen met verwarmen, want er lekt voortdurend warmte weg. Warmte heeft nu eenmaal de onbedwingbare neiging om van warm naar koud te stromen.
Hoeveel je moet blijven verwarmen hangt af van de afmetingen van de ruimte, van de isolatie, van de temperatuur in aangrenzende ruimtes en van de gewenste temperatuur. Zijn die bekend, dan ligt de hoeveelheid energie (dus aantal joules) per tijdseenheid (bijvoorbeeld seconde) vast. Voor joule per seconde is een aparte naam: watt. Als grove vuistregel kun je aanhouden: 100 watt voor elke vierkante meter vloeroppervlak van de te verwarmen kamer, ongeacht de manier waarop je de warmte produceert.
Collegezalen verwarmen
Met die vuistregel in gedachten zijn de wonderkacheltjes slechts goed voor vier vierkante meter. Toegegeven: zulke elektrische verwarming kan handig zijn als je de warmte op maar één plek nodig hebt. Een klein kamertje met een stopcontact op een handige plaats bijvoorbeeld, of desktopverwarming bij je computer. De reclame suggereert echter dat je met zo’n ding zelfs collegezalen kunt verwarmen. Dat is praktisch onmogelijk.
Wie op zoek gaat naar gebruikerservaringen ziet dan ook dat er steen en been geklaagd wordt. Ze werken niet, zoals al vermeld klopt het geclaimde vermogen niet, ze zijn onveilig, rumoerig, gaan soms vlug kapot en de geldteruggarantie blijkt ook nep te zijn. Vaak is de firma die ze aanbiedt niet te achterhalen, dus klagen bij de Reclame Code Commissie heeft geen zin. De websites van de adverteerders worden als onbetrouwbaar gesignaleerd.
Voor wie gewaarschuwd wil zijn: de toestelletjes worden of werden onder tal van namen verkocht. Ik zag reclame voor Equiwarm Pro, Heatwell of Wellheater en nog vele andere vergelijkbare namen. In de reclame van Equiwarm Pro ziet men op het apparaat en op de doos waaruit het ding komt, de naam Handy Heater staan. Het kacheltje van dit Chinese merk kost bij AliExpress ongeveer 5 euro.
Solitaire genieën
En dan is er nog de natuurkunde zélf. De reclame daarover bestaat uit een aaneenschakeling van aperte leugens. De spectaculaire energiereductie wordt toegeschreven aan een revolutionaire ontdekking. Die zou het werk zijn van een of twee solitair werkende genieën. Bij Heatwell is dat Jason, die afhankelijk van het land waarin geadverteerd wordt, studeerde in Londen, Amsterdam, Berlijn, Boedapest, Madrid of Rome. Aldaar verzint hij uit pure mensenliefde iets om de koude klaslokalen te verwarmen. Saillant aan ‘Jason’ is niet alleen dat hij een miljoenenaanbod van een verwarmingsindustrie afwees, maar ook dat hij vanwege die weigering subiet van school gestuurd werd.
Waaruit die fantastische uitvinding bestaat, varieert per adverteerder.
Heatwell beweert dat het om het Joule-Thomsoneffect² gaat, maar de ondertiteling maakt daar ‘dual Thomson physics principle’ van, en in de vertaalde versie heeft de computerstem het over dubbele Thomsonfysica. Voorts wist ‘Jason’ een eeuwigdurende kringloop te scheppen waarbij de warmte telkens opnieuw gebruikt wordt. Allemaal nepgeleerdheid. Zou de adverteerder in de war zijn met een warmtewisselaar?
De schendingen van de wet van behoud van energie zijn bij andere reclames voor dit soort kacheltjes iets minder flagrant. Daar treden twee ingenieurs op die in het Nederlands Rutger Jansen en Michiel Smeets heten, dan wel Mikael Lunden en Robert Jonsson, of ook Dirk de Graaf en Johan van Sloten. Die zouden na jaren noeste arbeid de combinatie van een keramisch element met een ventilator hebben ontdekt. Of nanotechnologie toegepast.
Grote ruimtes zou je daarmee in een mum van tijd van 7 tot 20 graden Celsius kunnen verwarmen. Misschien bedoelen ze dat de temperatuur van de uitgeblazen lucht na het inschakelen in die korte tijd zoveel omhooggaat, maar dat is natuurlijk wat anders.
Heatwell spreekt overigens over 650 vierkante voet (60 vierkante meter, een forse doorzonkamer dus), wat in de vertaling 650 vierkante meter wordt. Zelfs de vertaling is dus knudde.
Geurtabletten
Zo mogelijk nog ergere nepgeleerdheid (of oplichterij) zien we bij de moleculair kinetische verwarming. Die wordt in China als luchtverfrisser voor in auto’s verkocht voor minder dan 2 euro. Bovenop het plastic toestelletje van ruim een half ons en 5 bij 6 centimeter zitten een paar zonnecellen, die voldoende stroom leveren om twee scheef gemonteerde ringen rond te laten draaien. Eén aanbieder (Bikenda) spreekt over ‘elektromagnetische moleculaire interferentie’, maar bij de gebruiksaanwijzing staat wel dat je hem moet laden met geurtabletten en zorgen dat de zon erop schijnt!
Nu is het wel zo dat warmte in feite bewegingsenergie van chaotisch bewegende moleculen is. De moleculen van lucht bewegen bij kamertemperatuur kriskras door elkaar met gemiddeld een halve kilometer per seconde. Als lucht van 15 graden naar 21 graden gaat, gaat de gemiddelde snelheid van de moleculen met ongeveer één procent omhoog. Om één enkele liter lucht zoveel op te warmen is 5,5 joule nodig. Met die energie kun je die liter ook een snelheid van ruim 100 kilometer per uur geven.
Te gortig
Maar ook zonder die kennis kun je toch wel aanvoelen dat zonlicht dat op pak hem beet tien vierkante centimeter zonnecel valt, niet voldoende elektrische energie levert om zelfs maar het inwendige van een auto op te warmen, laat staan dat je er een ondergesneeuwde auto ijsvrij mee kunt maken, of een heel huis in vriezend weer warm kunt houden, zoals de reclame suggereert. Ze worden of werden op internet voor 25 tot wel 90 euro aangeboden. Pure afzetterij dus.
In dagblad De Limburger maakte Paul Kusters’ stripduo Toos en Henk een grap over de Radaruitzending met de verwarmingsapparaatjes: ze zijn bedoeld voor wie niet opgelet heeft bij natuurkunde op school.
Uit: Skepter 37.1 (2024)
- Keramische halfgeleiders zijn al ruim een halve eeuw geleden ontwikkeld.
- Het Joule-Thomsoneffect is inderdaad een begrip uit de thermodynamica, en heel nuttig als men lucht vloeibaar wil maken. Met verwarming heeft het niets te maken.
