Duitsland keert terug naar de middeleeuwen, lijkt het wel. Dat verzucht Der Spiegel van 22 november 2010. De zeventigjarige voorzitter van de Bundesärztekammer, Jörg-Dietrich Hoppe, steunt de homeopathie.
door Jan Willem Nienhuys (01/12/2010)
OOK in ander opzicht gaat het goed met de homeopathie in Duitsland: deze potsierlijke theorie is inmiddels een verplicht vak geworden aan diverse Duitse universiteiten. Dat zit zo. In Duitsland kent men een machtige stichting, de Karl und Veronica Carstens-Stiftung, die tot doel heeft natuurgeneeskunde en homeopathie in de wetenschappelijke geneeskunde te laten infiltreren. Zo geeft deze stichting jaarlijks 1,5 miljoen euro cadeau aan universiteiten zodat die bijzondere hoogleraren in de homeopathie kunnen aanstellen; als tegenprestatie maakt zo’n universiteit homeopathie tot een verplicht vak [zie discussie hieronder]. Het aantal Duitse artsen dat een homeopathische opleiding gehad heeft, neemt jaarlijks met ruim 250 toe, en staat nu op bijna 7000 (zie het artikel ‘Der grosse Schüttelfrust’ in Der Spiegel van 12 juli 2010.) Dat is ongeveer 1,5% van de ruim 400.000 artsen in Duitsland). Ter vergelijking: onder de ongeveer 65.000 Nederlandse artsen is het aantal dat iets aan homeopathie doet slechts circa 450 (dus 0,7%), en de vereniging van homeopathische artsen VHAN is door vergrijzing langzaam aan het krimpen.
Het zijn geen obscure universiteiten die zich hebben laten omkopen om bijgeloof te doceren. Zo staat in Berlijn de beroemde eeuwenoude Charité-kliniek, de bakermat van zeker de helft van de Duitse Nobelprijswinnaars voor Geneeskunde. Tegenwoordig is het trouwens niet één kliniek maar een conglomeraat van wel 100 klinieken en instituten verdeeld over diverse locaties, met een jaaromzet van een miljard euro. Daar ergens doet Carstens-professor Claudia Witt onderzoek waarbij de helft van de homeopathiepatiënten tevreden blijkt. In de rest van de geneeskunde is men niet zo enthousiast over tevredenheidsonderzoek, daar kijkt men of de patiënten beter worden of niet.
In Frankfurt (Oder) is al sinds 2008 een masteropleiding in de complementaire geneeskunde, met homeopathie als verplicht vak. De scepter wordt daar gezwaaid door de psycholoog Harald Walach. Walach is bekend van een uiterst grondige studie (Walach et al. Classical homeopathic treatment of chronic headaches, Cephalagia 1997 vol. 17, p. 119-226) naar het effect van homeopathie op hoofdpijn, waar de homeopathie niet al te best van afkwam: het had maar weinig gescheeld of de homeopathie was stomtoevallig significant slechter dan het placebo geweest. Het heeft geen indruk gemaakt op Walach, die nu aan de weg timmert met kwantummechanische verklaringen van de homeopathie. Een psycholoog die kwantummechanica doet, berg je dan maar!
Hoe komt het dat de homeopathie zo populair wordt in Duitsland? De kritische arts prof. dr. Jürgen Windeler (foto), de nieuwe baas van het Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen, denkt dat het komt door de gebrekkige wetenschappelijke training van de Duitse artsen. Men leert wel iets van wetenschappelijke methoden, maar niet in een praktische context. Men leert zich nooit afvragen: ‘Wat is de wetenschappelijke basis voor deze of gene therapie?’ Dat doet men dus ook niet bij het toepassen van homeopathie.
Typerend is dan ook dat Hoppe geen wetenschappelijke reden kan aanvoeren voor de homeopathie. Desgevraagd heeft hij wel gezegd wat hem van de waarde van de homeopathische suikerkorrels heeft overtuigd. Zijn kleinkinderen werden wagenziek van de haarspeldbochten tijdens autotochtjes in de bergen. Maar met die korreltjes was dat meteen voorbij. Dat vindt de voorzitter van de Bundesärztekammer (een soort overkoepelende organisatie voor de wettelijk verplichte artsenverenigingen in de afzonderlijke deelstaten) voldoende bewijs. Want geneeskunde is een ervaringswetenschap, geen natuurwetenschap. De natuurwetenschap is slechts af en toe een hulpmiddel voor de geneeskunde, zo denkt hij. Dus als honderden onderzoeken geen enkel consistent effect van homeopathie hebben kunnen aantonen behalve dan het vooroordeel van de beoefenaars, en de homeopathie fundamenteel in strijd is met de natuurwetenschappen van de laatste twee eeuwen, dan moet dat allemaal wijken voor een ervaring tijdens een uitje met de kleinkinderen.
Oorspronkelijk was dit artikel gepubliceerd op het (oude) Skepsis-blog en bestond de mogelijkheid om daaronder in discussie te gaan, waar geregeld uitvoerig gebruik van werd gemaakt. De discussie onder dit bericht kan de geïnteresseerde teruglezen in deze pdf (8 pagina’s).