Voor Skepter schreef wetenschapsjournalist Stan van Pelt een uitgebreid stuk over de oorsprong van het coronavirus. Kwam corona uit de natuur of uit het lab? Die vraagt ligt vier jaar na dato nog altijd op tafel. Voor beide theorieën zijn allerlei aanwijzingen, maar insinuaties en belangen in beide kampen maken een evenwichtige analyse lastig. In deze podcast special gaan Richard Engelfriet en Pepijn van Erp met Stan hierover in gesprek.

Het artikel van Stan staat in de nieuwste editie van Skepter die 24 mei is uitgekomen en als u nog geen abonnee bent kunt u deze ook als pdf kopen in onze webwinkel.

Sinds Leon Festinger de term ‘cognitieve dissonantie’ introduceerde, is het een veelgebruikt begrip geworden: van het ongemakkelijke gevoel na een dure aankoop tot de woede van klimaatontkenners. Toch bestaan er veel misverstanden over. Wat is cognitieve dissonantie wel, en wat niet?

Cognitieve dissonantie treedt op wanneer er een conflict ontstaat tussen onze overtuigingen en ons gedrag. Bijvoorbeeld, wanneer je een zwerver negeert terwijl je jezelf ziet als een behulpzaam persoon, probeer je dit conflict op te lossen door jezelf gerust te stellen dat je al aan goede doelen doneert.

Suzanne Weusten, journalist en psycholoog gaat in dit artikel uit de Skepter van januari 2024, uitgebreid in op het fenomeen ‘cognitieve dissonantie’.

Afgelopen winter werd op sociale media energiek reclame gemaakt voor een soort superzuinige wonderverwarming: stopcontactkacheltjes. Ze breken ofwel natuurwetten of komen de beloftes niet na. Dat laatste dus.
 

Meestal zijn ze 15 bij 15 centimeter, de ventilatorkacheltjes. En ze kunnen zo het stopcontact in. Deze ‘Tesla’s onder de verwarmers’ zouden een briljante uitvinding zijn, een hele tak van industrie overbodig maken, stormenderhand markt veroveren en je energierekening met 90 percent verminderen. Aldus de reclames op voornamelijk YouTube. 

Waar of niet waar? Lees wat Jan Willem Nienhuis ervan vindt.

Een van de taken van de wetenschapsfilosofie is een karakterisering te geven van pseudowetenschap. De wetenschapsfilosofie zal immers wetenschap van pseudowetenschap moeten kunnen onderscheiden. In algemene termen laat zich de karakterisering van pseudowetenschap gemakkelijk genoeg geven: zoals de pseudo-tsaar een tsaar pretendeerde te zijn, zo pretendeert de pseudowetenschap wetenschap te zijn zonder aan de standaarden van de wetenschap te voldoen.

In de tweede jaargang van de Skepter, 1989, schreef Ton Derksen een goed betoog over pseudowetenschap. Een verhaal dat nog steeds relevant is en dat we hier daarom graag nog een keer online publiceren. Het betoog is met recht een ‘longread’ en is opgedeeld in twee delen. Het eerste deel belicht de eerste vier hoofdzonden en het tweede deel de laatste drie.

Kunstmatige intelligentie is definitief doorgebroken. En dus behoren ook beweringen over AI tot het dagelijkse leven. Skepsis organiseert daarom op zaterdag 9 november 2024 een congres met AI als thema – het precieze programma wordt nog bekendgemaakt.

Natuurlijk belooft dat ook wat voorpret: de volgende Skepter zal ook recente beweringen over AI ontleden. Die zijn er te over. Kan een computerprogramma met AI überhaupt een beetje denken, zoals sommige fabrikanten beweren en beloven? Of zal AI tot een eindeloze stroom desinformatie leiden? 

AI heeft ook ongetwijfeld positieve kanten. Dat merken academici al, die het als hulpmiddel gebruiken om snel veel informatie te verwerken. Het belangrijkste
punt blijft nog altijd de precisie: de computer zit er nog steeds wel eens naast.
Ook hier is dus een kritische blik nodig.