Op zaterdag 5 februari 2011 gaan betogers in Amsterdam een ‘overdosis’ homeopathische middelen innemen. Datzelfde gebeurt in andere steden elders in de wereld. Het wordt een ludiek protest tegen het idee dat homeopathie meer is dan suiker met suggestie (1). De actie heet 1023, naar het getal van Avogadro.
door Jan Willem Nienhuys (14/01/2011)
Vorig jaar 30 januari 2010 begon de Britse sceptische organisatie Merseyside Skeptics Society (Liverpool en omgeving) met deze actie, die toen in diverse Britse steden plaatsvond (foto: de demonstratie in Southampton). De actie heet zo naar het getal van Avogadro, ongeveer 6 maal 10 tot de macht 23, het aantal moleculen in 22,4 liter gas of in 18 gram water. Veel homeopathische middelen zijn zo sterk verdund dat je met het getal van Avogadro op je vingers kunt natellen dat er niets meer van de uitgangsstof in zit. Met andere woorden: ‘Er zit niets in!’
Homeopathische middelen zijn net als wijwater of ingestraald water. Veel mensen denken dat homeopathie iets met kruiden is. Dat is maar half waar. De uitgangsstof is vaak een plant (maar ook zout, kalk, zand of soda, zware metalen, insecten, rottend vlees en andere viezigheid) maar die wordt dan zo sterk verdund dat je gerust kunt zeggen: ‘Er zit niets in.’
In de homeopathie is een verdunning van C30 heel gangbaar. Dat is niet zomaar een druppel in een zwembad. Dat is een klein mistdruppeltje op de helft van alle oceanen, goed roeren, en van het ‘mengsel’ een even klein druppeltje in de ongebruikte andere helft van de wereldzee oplossen. Praktisch gesproken kan men zeggen: ‘Er zit niets in.’
De homeopaten beweren wel dat het niet om verdunnen gaat, maar om de combinatie van schudden in alcohol en stapsgewijs verdunnen. Ze zeggen ook dat wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat hun middelen werken. Die bewijzen zijn bekeken en ze kloppen niet. De homeopaten vermelden ook graag hun vele dankbare klanten, maar aangezien alle charlatans door de eeuwen heen nooit over gebrek aan dankbare klanten hebben hoeven klagen, zegt dat niets. Het belangrijkste is toch dat niemand, ook de homeopaten niet, het verschil kan vaststellen tussen homeopathisch water en gewoon water. Eenvoudig gezegd: ‘Er zit niets in!’
Om dat aan het publiek duidelijk te maken, gaan actievoerders op zaterdag 5 februari om 10:23 ’s ochtends in Amsterdam hele flessen homeopathische middelen innemen. De grondlegger van de homeopathie, de Duitse arts Samuel Hahnemann heeft ongeveer 200 jaar geleden met nadruk gezegd dat het gevaarlijk was te veel in te nemen van een homeopathisch middel. Bovendien heeft hij dikke boeken volgeschreven met allerlei nare dingen die je kunnen overkomen als je als gezond persoon zelfs maar een klein beetje van die hoogverdunde stoffen inneemt (2). Je wordt er al niet goed van als je de beschrijvingen leest. De actievoerders denken dat hij zich vergist heeft. Er zit immers niets in?
Er zit niets in dus onschuldig?
Waarom zou je je druk maken om homeopathie? Laat die mensen toch hun geloof! Het is zoiets onschuldigs als een kaarsje opsteken in een kapelletje. Als dat geloof de mensen het gevoel geeft dat het beter met ze gaat, wat is daar dan tegen? Daar zijn twee dingen tegen. In de eerste plaats proberen de fabrikanten en de verkopers aan het publiek te suggereren dat hun middelen tegen van alles en nog wat werken. Dat is misleiding met het doel eraan te verdienen. Zij verdoezelen de essentie, namelijk: ‘Er zit niets in.’
De grote homeopathische industrieën hebben ook gedaan gekregen dat zij zich niet aan de Europese regels voor genees- en voedingsmiddelen en eerlijk zaken doen hoeven te houden, namelijk dat je bewijzen moet leveren voor beweringen over geneeskracht van je producten. In de tweede plaats heeft het homeopathisch bedrog tot gevolg dat mensen homeopathie gaan gebruiken voor ziekten die niet vanzelf overgaan, en niet naast maar in plaats van effectieve medicatie, soms met een voortijdige en pijnlijke dood tot gevolg. Dat had niet hoeven gebeuren als men beter geweten had: ‘Er zit niets in.’
Bewonderaars van de homeopathie wijzen op de lange gesprekken die serieuze homeopaten met hun klanten voeren. Maar bij de ware homeopathie krijgt de patiënt uiteindelijk één hoogst individueel uitgekozen klein korreltje suiker (met niets erin). De ware homeopaat kan dus een leven lang toe met een voorraad die in een klein koffertje past. Maar dat is natuurlijk niet de bedoeling van de machtige homeopathische fabrieken en ook niet van de verkopers. Dat zou wat zijn als elke klant in de winkel een uur aan de balie zou moeten overleggen over de inname van een enkele korrel suiker (met niets erin)! Nee, de goedgelovige klant moet haar middel betalen, inpakken en wegwezen. En later graag weer terugkomen voor meer van hetzelfde, want: er zit niets in.
Er zijn mensen met kanker die zich wilden genezen met homeopathie, er waren homeopaten die beweren dat je ernstige kinderziekten met homeopathie kunt genezen en dat vaccinatie overbodig is, er zijn reizigers die vertrouwen op homeopathie tegen malaria en andere tropische ziekten, en zelfs ontwikkelingswerkers die arme zieke mensen afschepen met homeopathie. Dat kan mensenlevens kosten, want: ‘Er zit niets in.’
Catherine de Jong van de Vereniging tegen de Kwakzalverij is aanspreekpunt voor deze actie. Meer nieuws staat op de website van de VtdK en op Kloptdatwel en de site van de 1023 Campaign. Maar of u op zaterdagmorgen 5 februari 2011 wel of niet met mede-sceptici en antikwakzalvers naar de vrolijke happening in Amsterdam gaat, waar het om draait is simpelweg:
Er zit niets in.
Met dank aan Edgar Allen Poe.
Noten
1. Homeopathische suiker is meestal melksuiker, en die wordt gemaakt door deze te bevochtigen met homeopathisch water of homeopathische alcohol en dan te laten opdrogen. Dat betekent dat in de praktijk de concentratie van de uitgangsstof in suikerpilletjes nog ongeveer 500 keer zo klein is als de notatie D4 of C6 of watr dan ook suggereert.
2. Hahnemann was zo verstandig om allerlei zwaar giftige stoffen in hoge verdunningen uit te proberen op gezonde proefpersonen. Die produceerden zo al die ‘symptomen’ in die boeken. Al in 1799 deed Hahnemann proeven met 1:100.000 verdunningen en 30 jaar later alleen nog maar met C30 verdunningen. Daar komt waarschijnlijk het idee vandaan dat verdunde middelen ook effect hebben, maar niemand weet het zeker. De theorie dat water een geheugen zou hebben is veel later bedacht als ‘verklaring’ van de werkzaamheid van homeopathie. Er was echter niets te verklaren want er waren geen deugdelijke bewijzen dat homeopathie werkte.
Oorspronkelijk was dit artikel gepubliceerd op het (oude) Skepsis-blog en bestond de mogelijkheid om daaronder in discussie te gaan, waar geregeld uitvoerig gebruik van werd gemaakt. De discussie onder dit bericht kan de geïnteresseerde teruglezen in deze pdf (72 pagina’s).