Skepter 19.2 (2006)

Tweede nummer van jaargang 2006.

Inhoud

• Parariteiten
• Stop de persen
• Levens van de Boeddha – Mythen over reïncarnatie en karma door Eric Hoogcarspel
  Men beroept zich bij het verdedigen de leer van wedergeboorte vaak op de autoriteit van de Boeddha. Dat lijkt echter niet gerechtvaardigd. Ook is het de vraag of de uitspraken van een man die 2500 jaar leefde nu nog bruikbaar zijn.
  
• Hado in ijskristallen – Het onderzoek van dr. Masaru Emoto door Rob Nanninga
  IJskristallen tonen de vibraties van het gevoel van water, ofwel Hado, zegt nepdoctor Masaru Emoto. Wetenschappelijke onzin, maar commercieel een doorslaand succes, waarvan velen een graantje proberen mee te pikken.
  
• Onmogelijke herinneringen – Susan Clancy en de ufo-ontvoeringen door Harald Merckelbach
  Psycholoog Susan Clancy zocht mensen die zich ‘herinneren’ door UFO’s ontvoerd te zijn, en vond velen met slaapstoornissen en een sterke neiging tot fantasie. De meesten lieten zich makkelijk herinneringen aanpraten.
  
• Waarom grote denkers niet altijd kritisch zijn door D. Alan Bensley
  Grote denkers als Arthur Conan Doyle en Alfred Russel Wallace geloofden in spiritisme, niet omdat het hen ontbrak aan kritisch vermogens, maar omdat zij die niet wilden gebruiken.
  
• Een middeleeuwse roman – De pretenties van de Da Vinci Code door Jan Willem Nienhuys
  De Da Vinci Code is fantasie, maar auteur Dan Brown zegt dat het allemaal waar is, een middeleeuwse truc om de aandacht te trekken. The Real Da Vinci Code van de BBC maakt duidelijk dat Brown liegt.
  
• Zielloze proeven – Gewogen en te licht bevonden door Rob Nanninga
  Kan de menselijke geest of ziel zonder het lichaam bestaan? Al een eeuw lang zijn er experimenten uitgevoerd om dit te bewijzen, maar ze hebben nog niet veel opgeleverd.
  
• Paranormale im- en export – Notities van Joe Nickell
• Boekbespreking – Lucia de B. – Reconstructie van een gerechtelijke dwaling door Ana van Es
  Lucia de B. kreeg levenslang zonder dat er een misdaad werd aangetoond. Ton Derksen pluist uit hoe bevooroordeeld de rechters waren en hoe zij een kans van 1 op 44 aanzagen voor een van 1 op 342 miljoen.
• Boekbespreking – Het megaversum van Susskind door Piet Rademaker
• Boekbespreking – Pas op voor Tierheilpraktiker door Karin Brouwer-Gortzak
• Klimatologie: wetenschap of pseudowetenschap? door Frans Sluijter
• Brieven
• In het wilde web: Ondersteunde communicatie door Rob Nanninga
• Skeptische bladen

Samenvattingen

Parariteiten: Homeopathische kabouters
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 4

Een Wagenings onderzoek naar homeopathie voor kalverdiarree boekte een resultaat waarbij deeltjesfysici zich de vingers zouden aflikken: als het slechts toeval zou zijn geweest, een kans van maar 1 op 300 miljoen. Maar het was geen toeval. De boer had slechts twee spuitbusjes waarmee hij de kalveren in groepjes van vijf om en om had bespoten. Met deze Wageningse methode van blinderen kun je fantastische resultaten bereiken.

Trefwoorden: Weeda, Brack, Kooistra, Bioveem, Calcarea
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – onderzoek

Parariteiten: De veteraanlegende
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 5

Ikjes in NRC Handelsblad blijken gewoon fictie, in dit geval over een door NS onheus behandelde oorlogsveteraan.

Trefwoorden: NRC, Michael van der Valk, Vera van der Does
Onderwerp: misvattingen

Parariteiten: Wonderen van de warenwet
Marie Prins
Skepter 19.2 (2006) p. 5

De firma Bioniek maakt foute reclame voor het kruidenmiddel Tancosan. Dat zou voor alles goed zijn: kanker, fibromyalgie, koortslip enzovoorts. Er zit giftig spul in. De Voedsel en Warenautriteit doet niet veel.

Trefwoorden: tancosan, kanker, Reclame Code Commissie, warenwet
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Parariteiten: Alternatieve kommer en kwel
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 5

Een hele waslijst aan supplementen, alternatieve middelen of claims zoals schade van amalgaam wordt afgeserveerd door onderzoek. Bidden werkt niet, maar weten dat er voor je gebeden wordt heeft een klein negatief effect.

Trefwoorden: zaagpalm, calcium, flucosamine, vitamine B, wonderpil, foliumzuur, biddenm, amalgaam, aspartaam
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Stop de Persen 28 januari 2006 – 15 april 2006
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 6-7

Trefwoorden: antroposofie, transcendente meditatie, Maria Duval, placebo-effect, Hofmans, autisme, elektrofobie, Nigeriaanse fraude, Dan Brown, paaseitjes, Intelligent Design, engelen, Char Margolis, macrobiotiek, Ram Bahadur Banjan, homeopathie, Meer van Galilea, ufo, reïncarnatietherapie, competentiegericht onderwijs, hoogbegaafden
Onderwerp: sdp

De levens van de Boeddha
Mythen over reïncarnatie en karma
Erik Hoogcarspel
Skepter 19.2 (2006) p. 8-10

De Boeddha had ideeën over karma en wedergeboorte die nu niet meer houdbaar zijn. Zo vertelde hij dat hij zich 100.000 vorige levens herinnerde. Er zijn nog wel andere problemen. Misschien bestaat er wel zoiets als karma of sociaal niveau.

Trefwoorden: Oepinshaden, waterkringloop, reïncarnatie, wedergeboorte, karma, bewustzijn, bevolkingsaantallen, toeval, Sivakasutta
Onderwerp: religie – boeddhisme

Hado in ijskristallen
Het onderzoek van dr. Masaru Emoto
Rob Nanninga
Skepter 19.2 (2006) p. 11-15

Masaru Emoto kreeg zijn doctorstitel aan de Open International University for Alternative Medicine. Hij gelooft dat ‘hado’ (= goede vibraties) zorgen voor mooie kristalvormen van bevriezend water, als men het tenminste in porties van een halve kubieke centimeter in een petrischaaltje in de diepvries plaatst. Maar hij heeft sinds 1994 nog nooit een ordelijk experiment uitgevoerd, laat staan een behoorlijk geblindeerd experiment.

Trefwoorden: Emoto, hado, ijskristallen, prinses Irene, Elvis Presley, Stonehenge, Mozart, Lee Lorenzen, Cluster Water, Meng Zhu Zhou, Metropolitanm Collegiate Institute, Sussex General Hospital, Magnetic Resonance Analyzer, schapenwolkjes, Rober Lloy, Anwarul Chowdhury
Onderwerp: pseudowetenschap

Onmogelijke herinneringen
Susan Clancy en de ufo-ontvoeringen
Harald Merckelbach
Skepter 19.2 (2006) p. 16-19
Harald Merckelbach (HM) in gesprek met Susan Clancy (SC) (kader)
Skepter 19.2 (2006) p. 18-19

Susan Clancy deed onderzoek onder leiding van Richard McNally, en schreef een boek Abducted: How people came to believe they were kidnapped by aliens (2005). Het is een combinatie van slaapstoornissen, met name slaapverlammingen, therapie met hypnose, de aanwezigheid van boeken over alien abduction en ook de sterke fantasiegeneigdheid. En wetenschappelijk analfabetisme. De betrokkenen voelen zich uitverkoren. Veel ‘ontvoerden’ zijn boos. Merckelbach merkt in eigen lab dat mensen die zich vorige levens herinneren veel gelijkende kenmerken hebben.

Trefwoorden: Mark Oakes, Ira Hyman, McNally, abductions, Daniel Gilbert, Roswell, Andreasson, X-files, fantasy prone, fantasiegeneigdheid, Jung, slaapverlamming,
Onderwerp: ufo’s – ontvoeringen

Waarom Grote Denkers niet altijd kritisch zijn
D. Alan Bensley
Skepter 19.2 (2006) p. 20-23

Arthur Conan Doyle en Alfred Russel Wallace waren tamelijk kritisch, maar op het gebied van spiritisme lichtgelovig. Doyle leek wel elke vrouw te geloven. Een vergelijking van Darwin met Wallace leert dat beiden openstonden voor radicale ideeën, maar Walllace minder nauwgezet en minder conservatief.

Trefwoorden: Conan Doyle, Wallace, Darwin, kritisch denken, Kurtz, Joseph Bell, George Edalj, spiritisme, ectoplasma, Crookes, Houdini, Griffiths, Wright, tuberculose, Shermer, Lankster, Slade, Carpenter, Darwin
Onderwerp: paranormale – mediums

Een middeleeuwse roman
De pretenties van de Da Vinci Code
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 24-28

Een film getiteld The Real Da Vinci Code rekent af met de pretenties van Dan Brown. Brown gebruikt een middeleeuwse literaire truc, voor het eerst gebruikt in het verhaal over de Graal. De schrijver beweert dat het allemaal echt gebeurd is, hoewel de lezers heel goed wisten dat dat niet zo was en de schrijver ook wist wat de lezers dachten. Alles wat Brown over katharen, Tempeliers en Rennes-le-Château, Maria Magdalena en Rosslyn Chapel vertelt, is onzin.
NB 1. Een kleine onnauwkeurigheid over Gregorius is op de website hersteld.
NB 2. Zie ook de brief van Trachet in Skepter 19.3; die staat min of meer weergegeven aan het eind van de websiteversie.

Trefwoorden: Da Vinci Code, Opus Dei, fibonaccigetallen, Saint Sulpice, Oliver Davies, Hawkstone Manor, Santo Caliz, Chrétien de Troyes, Percival, Asbridge, Saunière, Richard Barber, katharen, Montségur, Rosslyn, Albert Salomon, Noël Corbu, Rennes-le-Château, Plantard, de Chérisey, Chaumeil, Gérard de Sède, Leonardo Da Vinci, St. Marie de Mer, Sang Real, Ann Graham Brock
Onderwerp: geschiedenis

Paranormale im- en export
Joe Nickell
Skepter 19.2 (2006) p. 29

Pieter van den Hurk alias Hurkos ging van Nederland naar de VS, en nu gaat Char Margolis de andere kant uit.

Trefwoorden: Hurkos, Croiset, Hoebens, Peterson
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Zielloze proeven
Gewogen en te licht bevonden
Rob Nanninga
Skepter 19.2 (2006) p. 30-34

Begin 20ste eeuw probeerde Duncan Macdougall de ziel te wegen door bedden met stervenden op een weegschaal te zetten. Analoge proeven met dieren, zelfs in 2001, leverden niets op. Goudzoeker James Kidd liet zijn vermogen (een kwart miljoen dollar) na aan een instelling die het bestaan van de ziel wetenschappelijk wilde aantonen. Dat werd de ASPR, die er uittredingservaringen mee onderzocht.

Trefwoorden: Duncan Macdougall, ziel, Willem Matla, Hereward Carrington, H.L. Twining, R.A. Watters, Lewis Hollander, Gerard Nahum, James Kidd, geestenfotografie, Mumler, Fred Barlow, Conan Doyle, Charles Tart, Miss Z, ASPR, Robert Monroe, Ingo Swann, Stuart Harary, Donald DeGracia, Van Lommel, Woerlee,
Onderwerp: psychologie – uittredingservaringen

Lucia de B.
Reconstructie van een gerechtelijke dwaling
Ana van Es
Skepter 19.2 (2006) p. 35-38

Bespreking van Lucia de B.: Reconstructie van een gerechtelijke dwaling (2006) door Ton Derksen. Lucia de B. werd op grond van statistische argumenten tot levenslang veroordeeld. Ton Derksen legt uit waarom het onzin is. Zo is het dubieus dat de digoxine in baby Amber een abnormale waarde heeft, omdat ze is gemeten 48 uur na overlijden. De enorm kleine toevalskans (1 op 342 miljoen) blijkt bij correct rekenen 1 op 44 te zijn.
In een nawoord wijst Crombag erop dat rechters bij veroordelingen ontlastend bewijsmateriaal niet hoeven te bespreken.
NB. In 2010 concludeerde de Hoge Raad dat de veroordeling een justitionele dwaling was geweest.

Trefwoorden: Lucia de B. statistiek, digoxine, Ahmad
Onderwerp: maatschappij – rechtspraak

Kosmisch landschap
Het megaversum van Susskind
Piet Rademaker
Skepter 19.2 (2006) p. 39-41

Bespreking van Leonard Susskind, The cosmic landscape: Stringtheorie and the illusion of intelligent design (2005). Leonard Susskind is de vader van de stringtheorie (snaartheorie). Hij heeft een oplossing voor het fijnafstemmingsprobleem: waarom zijn allerlei natuurconstanten precies goed voor ‘ons’ universum, met langlevende sterren en veel verschillende atomen. Susskind denkt dat er bij de Oerknal veel verschillende universa zijn ontstaan, met allemaal verschillende combinaties van constanten. Samen vormen die het komische landschap.

Trefwoorden: Krauss, Intelligent Design, stringtheorie, snaartheorie, fijnafstemming, Popper, quarks, inflatie, grote van Plato, Barrow, Tipler, kosmologische constante
Onderwerp: wetenschap – kosmologie

De Amsterdamse werkgroep
Skepter 19.2 (2006) p. 41

Aankondiging volgende bijeenkomst.

Trefwoorden: skeptici, organisatie
Onderwerp: skeptici – organisatie

Pas op voor Tierheilpraktiker
Karin Brouwer-Gortzak
Skepter 19.2 (2006) p. 42-43

Bespreking van Vorsicht Tierheilpraktiker! “Alternativveterinäre” Diagnose- und Behandlungsverfahren (2006), door Colin Goldner. In Duitsland bestaan allang Heilpraktiker. Nu zijn er ook zulke personen die dieren behandelen. Ze gebruiken een veelheid aan alternatieve methoden zoals aurahealing en feng-shui, bloedzuigers en familieopstellingen, in totaal wel 40 onzinmethoden. Heilpraktiker moeten nog een soort examentje afleggen, maar iedereen kan zich Tierheilpraktiker noemen, enige kennis van dieren is niet vereist. Er zijn wel allerlei opleidingen die fraaie diploma’s geven. Vooropleidingseisen zijn er niet en de studie vergt typisch een weekend per maand aan theorie (echte dieren komen er niet aan te pas), en soms volstaat een fikse betaling al voor de titel Doctor of Veterinary Sciences. Toen Goldner bij een vereniging van zulke Tierheilpraktiker informatie aanvroeg, werd hij per kerende post bevorderd tot Tierheilpraktiker en als nieuw lid ingeschreven.

Trefwoorden: Heilpraktiker, reiki, Bach bloesemtherapie, bioresonantie, hoefsmeden, grondwet, Hufbeslagsgesetz
Onderwerp: gezondheid – alternatieve geneeswijzen

Klimatologie
wetenschap of pseudowetenschap?
Frans Sluijter
Skepter 19.2 (2006) p. 44

Sluijter denkt dat er nog geen antwoord is op de vraag of het klimaat beïnvloedbaar is door de mens, speciaal wat de kooldioxide betreft. Hij deelt het scepticisme over de ‘heilige’ hockeystick (NB. die van Mann). Volgens hem is wetenschap hier bezig over te gaan in pseudowetenschap.

Trefwoorden: Milankovic, ijstijden, Kyoto, IPCC, hockeystick,
Onderwerp: wetenschap – milieu

Leereffecten (Twee brieven.)
Skepter 19.2 (2006) p. 45

Junginger, wiens proefschrift door Sluijter bekritiseerd werd, protesteert. De leereffectcurve is al sinds 1930 bekend. Wel is het zo dat kernenergie geen leercurve vertoont: de kosten daarvan stijgen door de steeds strengere veiligheidseisen. Sluijter reageert: hij had met zijn kritiek vooral de promotor op het oog.

Trefwoorden: leereffecten, windenergie, kernenergie
Onderwerp: wetenschap – energievoorziening

Het Paranormale
Skepter 19.2 (2006) p. 45

Aankondiging van het Skepsis-congres op 28 oktober 2006 in Hogeschool Domstad.

Trefwoorden: skeptici, congres
Onderwerp: skeptici – congres

In het wilde web – Ondersteunde communicatie
Rob Nanninga
Skepter 19.2 (2006) p. 46

Bij zogenaamde ondersteunde communicatie houdt een assistent de hand van de mentaal gehandicapte vast en bedient daarmee een toetsenbord. Onzin natuurlijk, en dat is al hoog en breed aangetoond, en in concrete gevallen eenvoudig vast te stellen door de proefpersoon een vraag te stellen zonder dat de ‘hulphand’ die verneemt. Maar Thiandi Grooff is half blind, kan zich slecht bewegen en alleen maar een beetje grommen. Niettemin kan ze met ondersteunde communicatie prima meekomen op het vwo, en ze heeft zich Engels eigen gemaakt louter door naar de tv te kijken.

Trefwoorden: Thiandi Grooff, facilitated communication, ondersteunde communicatie
Onderwerp: psychologie

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 19.2 (2006) p. 47

Fortean Times 212 gaat grotendeels over de Da Vinci Code.