Skepter 13.3 (2000)

cover-skepter133-400x554

Derde nummer van jaargang 13.

Beknopte inhoud

  • Parariteiten
  • Stop de persen
  • ‘Sire, er zijn geen rassen.’ Het onderscheid tussen Walen en Vlamingen door Tim Trachet
    In het verleden waren er in België enkele wetenschappers en activisten die raciale verschillen zagen tussen de Walen en de Vlamingen. Gelukkig spelen zulke rassentheorieën in de hedendaagse Vlaamse beweging geen rol van betekenis meer.
  • Het meten van kwispelstaarten door Frans Meulenberg
  • Het mensenpark van Sloterdijk – Biotechnologie en het einde van het humanisme door Erik Hoogcarspel
    De Duitse filosoof Peter Sloterdijk is bang dat onze maatschappij verwildert. Deze drang tot verwildering zit volgens hem in onze genen, zodat genetische manipulatie onder toezicht van deskundige filosofen de oplossing moet brengen.
  • Dood in Hollywood: Filmmakers kijken aan gene zijde door Germaine de Haan
    In Hollywoodfilms is de dood niet langer het einde. De hoofdpersoon wordt soms al in de eerste scène vermoord, maar speelt dan doodleuk verder als geest. In speelfilms treft men de laatste jaren niet alleen veel geesten maar ook een hele schare engelen aan.
  • Wedergeboorte in Nederland – Parapsychologisch reïncarnatieonderzoek door Rob Nanninga
    Een toenemend aantal Nederlandse kleuters heeft naar het schijnt herinnering aan een vorig leven. De parapsycholoog Titus Rivas onderzoekt zulke gevallen, maar laat zich wel erg snel overtuigen door verhalen die niet geverifieerd kunnen worden.
  • Boekbespreking. Triomf van de maan door Herman Beukers (pseud. Hulspas)
  • Boekbespreking. Voodoo wetenschap door Jan Willem Nienhuys
  • Boekbespreking. De ondraagbare hypothese door Wim Van Utrecht
  • Nieuwe kwak door Peter Bügel
  • Boekbespreking. De eerstgeborene door Walter Heijder
  • Boekbespreking. UFO’s die nooit bestonden door Marcel Hulspas
  • Podium: De zin en onzin van de waarschijnlijkheidsrekening door Ronald Meester
    • reactie van F.W Sleutel
  • Gesignaleerd
  • Skeptische uitdaging (2)
  • Geestverschijningen door Niko Roorda
  • Brieven
  • Skeptische bladen

 

Samenvattingen

In dit overzicht komen de titels precies overeen met de gedrukte versie.

Parariteiten: Prikken tegen spuiten
Marcel Hulspas
Skepter 13.3 (2000) p. 4

Professor Henk Garretsen in Tilburg wil allerlei standaardbehandelingen toch nog eens goed tegen het licht houden, maar merkwaardigerwijs heeft hij ook acupunctuur tegen verslaving onderzocht, hoewel Gerben ter Riet in 1989 al had geconcludeerd dat het waardeloos is. Dat bleek ook nu weer. Toch gaat men ermee door.

Trefwoorden: Garretsen, verslaving, acupunctuur
Onderwerp: gezondheid – acupunctuur

Parariteiten: Magnetische graancirkels
Marcel Hulspas
Skepter 13.3 (2000) p. 4

Colin Andrews denkt nu dat ongeveer een op vijf graancirkels ontstaan zijn door ‘verschuivende magentische velden’, wat dat ook zijn mogen.

Trefwoorden: magnetisme, graancirkels, Colin Andrews
Onderwerp: vreemde verschijnselen – graancirkels

Parariteiten: Vlaamse klei
Jan Willem Nienhuys
Skepter 13.3 (2000) p. 5

De Vlaamse meester-tovenaar Hugo Symens was te gast bij Kopspijkers en uw rapporteur mocht met hem discussiëren. Veel vitamine C (500 maal de aanbevolen dagelijkse dosis) en dagelijks een kwart pond groene klei houdt alle ziekten op afstand, en nog meer van dat moois. Het meeste van zijn ridicule verhalen werd niet eens uitgezonden.

NB. Symens overleed in 2016 in de gevangenis aan een beroerte. Hij was al in 2004 veroordeeld tot 8 jaar cel wegens verkrachting van twee van zijn dochters.

Trefwoorden: Hugo Symens, vitamine, groene klei
Onderwerp: gezondheid – supplementen

Skeptici in Praag
Jan Willem Nienhuys
Skepter 13.3 (2000) p. 5

Aankondiging van het Europese Skeptische Congres op 7-9 september 2000 in Praag.

Trefwoorden: Sisyfos, Praag, congres
Onderwerp: skeptici – congres

Parariteiten: Viva Maria?
Herman de Tollenaere
Skepter 13.3 (2000) p. 5

Het Britse dochterbedrijf van Astroforce (= Maria Duval) kwam voor de rechter omdat het geclaimd had dat vele beroemdheden Duval steunen. Dat bleek alleen Brigitte Bardot te zijn, die tegenwoordig in extreemrechtse kringen actief is, en zelfs al strafrechtelijk veroordeeld is wegens racistisch geschrijf.

Trefwoorden: Duval, Astroforce, Bardot
Onderwerp: religie – bijgeloof – Duval

Parariteiten: Een Afrikaanse oplossing
Marcel Hulspas
S
kepter 13.3 (2000) p. 5

Mbeki blijft bij zijn idee dat HIV niet bestaat of onbelangrijk is, en dat er een Afrikaanse oplossing is voor het aidsprobleem.

Trefwoorden: Mbeki, aids, hiv, Duesberg, virideen
Onderwerp: gezondheid – aidsontkenning

Stop de Persen 29 april 2000 – 21 juli 2000
Jan Willem Nienhuys
Skepter 13.3 (2000) p. 6-7

Trefwoorden: orgaanroof mythe, exorcisme, telefoonstralen, Thor Heyerdahl, wereldeinde, feng sui, verzonnen ontvoeringen, voeten lezen, Redfield, dijdeuken, kwakfonds, Rath, Scientology, Organon, homeopathisch helium, aristolochia, brandnetels, fellatio, macrobiotiek, Fatima, Thom Verheul, Elizabeth Teissier, sekskelders, Maharishi, vloeken, kruiden, eendenkroos
Onderwerp: sdp

Sire, er zijn geen rassen.’
Het onderscheid tussen Walen en Vlamingen
Tim Trachet
Skepter 13.3 (2000) p. 8-13

In België zijn er tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen. Er zijn Vlamingen en Walen. De Walen zijn Franstalig maar er zijn ook Franstalige Vlamingen (vroeger een elite). Veel Franstalige Brusselaars zijn van Vlaamse oorsprong. Men weet nu dat de taalgrens in de 9de eeuw ontstond. Het idee dat er een ‘Vlaams ras’ bestaat gaat terug op 19de-eeuwse historici, die leefden in een tijd dat ‘ras’ niet veel meer betekende dan bevolkingsgroep. Toen biologsche opvattingen over ras ontstonden, was het enige verschil dat de Walen wat korter waren en er meer blonde mensen bij de Vlamingen waren. Emile Houzé (1848-1921) was typisch. Aanvankelijk vond hij dat de Walen rondschedeliger waren, maar gaandeweg hechtte hij steeds minder waarde aan zulke verschillen. Dat Walen (cultureel) anders dan Vlamingen waren bleef natuurlijk een feit. De socialist (en antisemiet) Destrée betoogde zelfs in 1918: ‘Sire, er zijn geen Belgen’: de mening dat het om een rasverschil ging vond wel wat, maar niet veel aanhang.

Trefwoorden: Kervyn de Letterhove, Hendrik Conscience, Léon Vanderkindere, Emile Houzé, Fraipont, Albert du Bois, Albert Mockel, Jules Destrée, Domela Nieuwenhuis, Nyegaard, Gustaaf Schamelhout, Theo Luyckx, Jan De Roe, Jef De Langhe, Gantois, Léon Degrelle, Vlaams Blok
Onderwerp: pseudowetenschap – racisme

Het meten van kwispelstaarten
Frans Meulenberg
Skepter 13.3 (2000) p. 13

Onderzoek toont aan dat de staart van de spermacel stijver is dan gedacht. Dat moet ook wel. Het slijm waardoor die zich moet bewegen is op microschaal behoorlijk stroperig

Trefwoorden: Christopher Lowe, spermacel, Lian Hielkema
Onderwerp: gezondheid – reguliere geneeskunde

Het mensenpark van Sloterdijk
Biotechnologie en het einde van het humanisme
Erik Hoogcarspel
Skepter 13.3 (2000) p. 14-16

Sloterdijk is een fan van Heidegger. Heidegger schreef in 1947 Brief over het humanisme. Daarin staat dat ‘de mens’ niet meer centraal staat in de moderne maatschappij, in tegenstelling tot de wetenschap en allerlei macro-economische gegevens. Sloterdijks antwoord is ongeveer dat van Plato in De Staat (Politeia): de mens moet verbeterd worden door genetische manipulatie om zo de verwildering te stoppen. Deze opvatting lokte nogal wat discussie uit. Sloterdijk heeft zich onsterfelijk belachelijk gemaakt (net als Heidegger trouwens).

Trefwoorden: Heidegger, humanisme, Sloterdijk, Plato, Habermas
Onderwerp: randwetenschap – genetische manipulatie

Dood in Hollywood
Filmmakers kijken aan gene zijde
Germaine de Haan
Skepter 13.3 (2000) p. 17-19

Hollywood is op zoek. Spoken, engelen en bijna-doodervaringen zijn de nieuwe inspiratiebronnen. Een groot aantal films lokken met nieuwsgierigheid, angst en de vertrouwde filmkitsch.

Trefwoorden: The sixth sense, The Haunting, Bringing out the Dead, Flatliners, The Prophecy, City of Angels, Michael, A Life Less Ordinary, Dogma, Touched by an Angel, It’s a Wonderful Life, Lucifer, Spawn, The Crow, End of Days, The Devil’s Advocate, Meet Joe Black, Stigmata, Cain
Onderwerp: religie – hiernamaals

Wedergeboorte in Nederland
Parapsychologisch reïncarnatieonderzoek

Rob Nanninga
Skepter 13.3 (2000) p. 20-25

Bespreking van Titus Rivas, Parapsychologisch onderzoek naar reïncarnatie en leven na de dood (2000). “Je vraagt je werkelijk af of Rivas nog bij zijn volle verstand is. Hoe haalt hij het in zijn hoofd om zulke wilde speculaties te presenteren als belangwekkend ‘parapsychologisch onderzoek’?”

Trefwoorden: Uttara Huddar, C.T.K. Chari, Sybo Schouten, Temmigje Rijkse, Bolzano, Ian Stevenson, Machu Picchu
Onderwerp: religie – reïncarnatie

Triomf van de maan
Herman Beukers
Skepter 13.3 (2000) p. 26-27

Recensie van Ronald Hutton, The Triumph of the Moon: A History of Modern Pagan Witchcraft (1999). In de 19de eeuw raakte het geïndustrialiseerde en verstedelijkte Verenigd Koninkrijk uitgekeken op het christendom en zocht naar meer tot daadkracht inspirerende ideeën. Tegelijk werd het platteland geïdealiseerd. In 1921 schreef Margareth Murray The Witch Cult in Western Europe, waarin de heksen van weleer geen slachtoffers waren van de geldzucht van de rooms-katholieke kerk, maar aanhangers van een verboden natuurreligie die zou dateren uit de tijd dat er een matriarchale cultuur was in Europa met een moedergodin. Dit onzin-idee won geleidelijk meer invloed en al in de jaren 1950 probeerde Gerald Gardner een heksenbeweging op te richten. Hij had weinig succes, maar tegen 1970 bestaat er een heuse heksenbeweging.

Trefwoorden: Cone of Power, Gerald Gardner, heksen, folklore, Margaret Murray, wicca
Onderwerp: religie – heksengeloof

Voodoo wetenschap
Jan Willem Nienhuys
Skepter 13.3 (2000) p. 28-29

Recensie van Robert Park, Voodoo Sience: The Road from Foolishness to Fraud (2000). Niet zoveel boeken over pseudowetenschap zijn echt vrolijk. De fysicus Park expandeerde een opiniestuk in de New York Times tot een flitsend boek – voor de leek, dat wel. Hier vinden we behalve de usual suspects ook kritiek op bemande ruimtevaart, en de weinig bekende dolle geschiedenis van de Franse snuffelvliegtuigen van een Belgische graaf. Dat kostte de Franse staat 400 miljoen gulden.
NB 1. In Skepter staat een onjuiste ondertitel van het boek vermeld, waarschijnlijk ontleend aan een van Parks artikelen over dit onderwerp.
NB 2. Meer over de snuffelvliegtuigen in Skepter 14.4

Trefwoorden: Vitamine O, Benveniste, Star Wars, SDI, astrologie, Ertel, kwantumgeneeskunde, koude kernfusie, ruimtevaart, ufo’s, snuffelvliegtuigen, Langmuir, Rhine
Onderwerp: pseudowetenschap

De ondraagbare hypothese
Wim Van Utrecht
Skepter 13.3 (2000) p. 30-32

Vanaf eind november 1989 werd België anderhalf jaar overspoeld met UFO-meldingen. De golf voegde iets toe aan de UFO-mythe: driehoekvormige constructies die traag over het landschap schuiven. Thomas Raven probeert op literaire wijze een tipje van de sluier op te lichten. Zie ook ‘Een opgeblazen UFO-golf’ in Skepter 13.1

Trefwoorden: ufo, Byrd, d’Amato, Roswell, Friedman, Kuzmek, De Brouwer
Onderwerp: ufo’s – afzonderlijke gevallen

Nieuwe kwak
Peter Bügel
Skepter 13.3 (2000) p. 32

John Kamsteeg heeft een biochemisch lab dat hij Klinisch Ecologisch Allergie Centrum (KEAC) noemt. Hij biedt allerlei orthomoleculaire middelen aan. Cees Renckens, voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, noemt het een kwakzalvershol.

Trefwoorden: kwakzalverij, Kamsteeg, KEAC
Onderwerp: gezondheid – Kamsteeg

De eerstgeborene
Walter Heijder
Skepter 13.3 (2000) p. 33-35

Recensie van Jos Verhulst, Der Erstgeborene: Mensch und höhere Tiere in der Evolution (1999). Een zeer gedegen antroposofisch boek over de evolutie van de mens. Echter, in het voorwoord spreekt Verhulst al over de geestelijke evolutie. Het materiële (=darwinistische) werkt moreel en psychisch uitputtend en vernietigend, schrijft hij. Zo nauwkeurig als hij de biologische evolutie beschrijft, zo slordig is hij met de geestelijke evolutie. Verhulst lijkt te denken dat de evolutie van de mens op de een of andere manier gericht is op het eindproduct (wijzelf).

Trefwoorden: antroposofie, evolutie, Gould, Haeckel, von Baer, Louis Bolk, Goethe, Johannesevangelie, Ernst Mayer
Onderwerp: wetenschap – evolutietheorie

UFO’s die nooit bestonden
Marcel Hulspas
Skepter 13.3 (2000) p. 35-37

Bespreking van Jenny Randles, Andy Roberts, David Clarke, The UFOs That Never Were (2000). Veel mensen zien wel eens iets aan de hemel dat ze niet helemaal begrijpen, en hebben dan maar weinig nodig, bijvoorbeeld een krantenbericht, om hun ervaring te melden. Zo ontstaan golven van ufo-meldingen. In sommige gevallen zijn het lichtverschijnselen die vrijwel dagelijks te zien zijn. Randles en co-auteurs bespreken een aantal ufo’s die min of meer verklaard zijn. Een kwart van hun boek gaat over de ufo in Rendlesham Forest. Daar speelde waarschijnlijk een vuurtoren een belangrijke rol: die moet zichtbaar zijn geweest, maar de speurders zagen tussen de bomen alleen een mysterieus van kleur verschietend licht.

Trefwoorden: ufo-golf, Brookesmith, Cracoe, Rendlesham, Adamski, Alex Birch
Onderwerp: ufo’s – algemeen

Podium – De zin en onzin van de waarschijnlijkheidsrekening
Ronald Meester
Skepter 13.3 (2000) p. 38-41

Inaugurele rede van de auteur. Meester bespreekt enkele onzinnige toepassingen van kanstheorie, bijvoorbeeld de kans dat er ergens anders in het heelal ook leven is, of het beruchte doomsday argument van Gott. Maar er zijn ook wonderlijke coïncidenties en je daarvan op de bekende skeptische manier afmaken is net zoiets als de ‘berekening’ van de kans op leven elders. Die coïncidenties zijn wat Carl Jung synchroniciteit noemt: geen causale relatie, maar een relatie met een archetype. De auteur verbindt het probleem van de kleine kans op het ontstaan van leven met het darwinisme. Hij vindt dat kansrekening slechts een beschrijvende rol toekomt. Hij besluit met de mededeling dat sommige dingen onverklaarbaar zijn voor de wetenschap zoals de zin van het leven en het mysterie van ons bestaan.

Trefwoorden: kanstheorie, Aczel, Keith Ward, God, George Wald, Carl Sagan, Gerard ’t Hooft.
Onderwerp: wetenschap – kansrekening

Podium – Zin en onzin – een reactie
F.W. Steutel
Skepter 13.3 (2000) p. 42

De bewering dat kansrekening een beschrijvende rol toekomt is zinledig, want élk model doet dat. Ook is de bewering onjuist dat ons begrip van kans is gebaseerd op herhaling. Het is echter gebaseerd op het inzicht dat een munt of dobbelsteen symmetrisch is (NB. En alle kaarten in een pak kaarten fysiek vrijwel identiek, evenals gekleurde ballen in een vaas). Ook is de bewering onjuist dat een gebeurtenis met kans nul best wel kan gebeuren. Dat kan niet in modellen die je kunt nabootsen. Natuurlijk kan ‘trekken uit een continue verdeling’, maar is dat niet te simuleren.
NB. Bij trekken uit een continue verdeling is de kans altijd ‘de kans dat de uitkomst in een bepaald interval van positieve lengte ligt’.

Trefwoorden: kanstheorie, Gott, Jung, Koran, Bijbel
Onderwerp: wetenschap – kansrekening

Advertentie
Skepter 13.3 (2000) p. 42

Reclame voor Ufo!

Trefwoorden: reclame
Onderwerp: reclame

Gesignaleerd (Boekenrubriek.)
Skepter 13.3 (2000) p. 43

Niles Eldredge, The Triumph of Evolution and the Failure of Creationism (2000). Een plezier om te lezen.
NB. Een bespreking staat in Skepter 13.4.
Stephen A.M. Snelders,
LSD-therapie in Nederland: de experimenteel-psychiatrische benadering van J. Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn (2000). Een ontluisterend (voor de onkritische en slordige Bastiaans) boek.
NB. Besproken in Skepter 13.4.
J.A. Macgillivray,
Minotaur: Sir Arthur Evans and the Archaeology of the Minoan Myth (2000). Biografie van Evans en poging om de geschiedenis van Kreta te herschrijven.
E.G. Hoekstra, N.H. Ipenburg, Wegwijs in religieus en levensbeschouwelijk Nederland: Handboek religies, kerken, stromingen en organisaties (2000). Goed bijgewerkt naslagwerk met vlot geschreven lemma’s.
Charles Fort, The Book of the Damned (1999). Heruitgave van een 80 jaar oud boek.
Norman Levitt, Prometheus Bedeviled: Science and the Contradictions of Contemporary Culture (1999). Veel voorbeelden van terreinen waarop een rationele aanpak een beter resultaat zou hebben opgeleverd.
Toby Smith, Little Gray Men: Roswell and the Rise of a Popular Culture (2000). Over de toenemende invloed van ‘Roswell’ op het geloof in buitenaards leven

Skeptische uitdaging (2)
Skepter 13.3 (2000) p. 44-45

De eerdere uitdaging (in Skepter 13.1) leverde enkele reacties op. Gedrukte media en tv produceren regelmatig onzin. Skepsis zoekt vrijwilligers om daar iets tegen te doen.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: paranormale – tests

Errata
Skepter 13.3 (2000) p. 44

De Aeneis-tekst ‘Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor’ betekent ‘Laat iemand uit onze beenderen verrijzen als wreker’. Zie Skepter 13.2. In Stop de Persen wordt op 27 maart de Stichting Petisha genoemd. Maar dat was een soort 1-aprilgrap. Ook een foto en een bijschrift uit Skepter 13.2 worden gecorrigeerd.

Trefwoorden: skepter
Onderwerp: skeptici – publicaties

Geestverschijningen
Niko Roorda
Skepter 13.3 (2000) p. 45

Berekening (uit de temperatuurdaling die optreedt bij waarneming van geesten) leert dat geesten bestaan uit een monomoleculaire laag met dezelfde dichtheid als lucht.

Trefwoorden: humor
Onderwerp: humor

Natuurlijk regulier (Brief.)
H. Timmerman
Skepter 13.3 (2000) p. 46

Het artikel over reguliere medicijnen die van planten gemaakt zijn, bevat een flink aantal onjuistheden en slordigheden.

Trefwoorden: kruiden
Onderwerp: gezondheid – kruiden

Zij zagen ze vliegen (Twee brieven)
Skepter 13.3 (2000) p. 46

Bart Meinen maakt bezwaar tegen de term ‘theorieloos’ voor de houding van de UFO-werkgroep Nederland (UWN) dat deze geen theorieën op voorhand uitsluit. Molewijk antwoordt dat Kumeling duidelijk had gemaakt dat ufologen na vijftig jaar nog steeds niet weten wat die ufo’s zijn, in het bijzonder niet welke buitenaards of een paranormaal verschijnsel zijn.

Trefwoorden: ufo, werkgroep, UWN, tektonische spanning, theorie, Derr, Persinger, breuklijn, Twickel
Onderwerp: ufo’s – congres

Skeptische bladen
Jan Willem Nienhuys
Skepter 13.3 (2000) p. 47

Het opvallendste bericht stond in Fortean Times 137. James Easton concludeerde dat Kottmeyer bijna gelijk had met het idee dat Arnold in 1947 zwanen had gezien. Het waren Amerikaanse Witte Pelikanen.

Oud geloof in de nieuwe tijd
Skepter 13.3 (2000) p. 48

Aankondiging van het Skepsis-congres op 4 november 2000 in ROC Amelanden te Amersfoort.

Trefwoorden: congres
Onderwerp: skeptici – congres

cover-skepter132-160x222
Vorig nummer
cover-skepter134-160x222
Volgend nummer

 

Vond u dit artikel interessant? Overweeg dan eens om Skepsis te steunen door donateur te worden of een abonnement op Skepter te nemen.

Steun Skepsis