Skepter 1.4 (1988)

Vierde nummer van jaargang één.

Beknopte inhoud

• Skepsis Congres druk bezocht door Hans van Maanen
• Paragnosten onder de loep – De resultaten van Boerenkamps promotie-onderzoek door Wim Kramer
• David Berglas weigert Sisyfusarbeid door Rob Nanninga
• Vuur en ijs (1) – De vele voorgangers van Velikovsky door Marcel Hulspas en Rob van Gent
• Paranormale geneeswijze, meer dan suggestie? Symposium van het Parapsychologisch Instituut door Carolien Boerkoel
• Paranormale geneeskunde is (soms) effectieve bluf door Piet Vroon
• Made in France – De Lijkwade van Turijn: geen relikwie maar een ikoon door Marcel Hulspas
• De professor en de helderziende: onder een hoedje gespeeld? door Piet Hein Hoebens
  Croiset zou nooit zo beroemd zijn geworden zonder Tenhaeffs onvermoeibare hulp. Het feit dat zijn mentor een echte professor was heeft hem altijd beschermd tegen kritiek. Maar waarom zette Tenhaeff zijn academische reputatie op het spel door aantoonbaar bedrog te plegen?
• Samenwerking! door J.C. Jacobs
• Boekbespreking. Goden, geesten, beschermengelen – ontmoetingen met bovenaardse wezens door Bert van Gelder
• Boekbespreking. Beyond Velikovski -Velikovskiologie lakmoes voor de wetenschapsvijver door Cees van Dam
  

Samenvattingen

Skepsis Congres druk bezocht
Hans van Maanen
Skepter 1.4 (1988) p. 1

Het eerste Skepsiscongres vond plaats in Rotterdam. Sprekers waren W.A. Wagenaar, P.A. Vroon, D.J. Zeilstra, en M. Meijsing. P.J. Hanssen gaf een hypnosedemonstratie. Aan het eind was een forumdiscussie onder leiding van A.A. Derksen.
NB. De lezingen staan in Skeptische Notitie 2.

Trefwoorden: hersenspinsels, Wagenaar, Vroon, Zeilstra, Meijsing, Hansen, Derksen, Herald of Free Enterprise. Hanssen
Onderwerp: skeptici – congres

Paragnosten onder de loep
De resultaten van Boerenkamps promotie-onderzoek
W.H. Kramer
Skepter 1.4 (1988) p. 2-8

Op 28 september promoveerde Henk Boerenkamp op Een onderzoek naar paranormale impressies van paragnosten. Tegelijk verscheen Helderziendheid bekeken. De prestaties van 12 paragnosten werden vergeleken met die van leken. Beide groepen scoorden ongeveer 1% treffers.
Een typische paragnost heeft de neiging om bij verschillende personen hetzelfde verhaal te vertellen, maar als één persoon meerdere paragnosten raadpleegt, hebben ze allemaal een ander verhaal. Volgens Boerenkamp is er nog genoeg te doen in de parapsychologie, maar paragnosten nog verder onderzoeken is zinloos. Paragnosten vonden het maar niks.
NB. Helderziendheid bekeken staat in digitale vorm op de Skepsis-site.

Trefwoorden: Boerenkamp, parapsychologie, helderziendheid, Heilijgers, Cantineaux, Schouten, Tenhaeff, Frans Honingh, Zwarte Gat.
Onderwerp: parapsychologie – helderziendheid

David Berglas weigert Sisyfusarbeid
Rob Nanninga
Skepter 1.4 (1988) p. 9-11

Heyme Breederveld ging in op de uitdaging van goochelaar Berglas om een paranormaal effect te vertonen. Breederveld claimde het aantal malen ‘2’ bij roulette (volgens kansrekening 2,7% per speelronde) met 5 tot 10 procent (dus naar maximaal 3% per speelronde) te kunnen verhogen volgens een gecompliceerd protocol, en gaf een demonstratie waarbij hij 6 uit 180 rondes (verwachting 5) scoorde. Berglas heeft misschien gedacht dat Breederveld 14 tot 23 tweeën in 180 rondes (dus 5 tot 10 procent van 180 meer dan die 5) claimde te kunnen scoren. Een deugdelijke proef voor Breedervelds werkelijke claim zou echter 35.000 speelrondes vergen, dus zowat een jaar lang een uur per dag werk. Berglas had verder geen zin.

Trefwoorden: Jacobs, Berglas, psychokinese, roulette, KRO, parapsychologie
Onderwerp: paranormale – telekinese

Edgar Cairo (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p.11

Edgar Cairo heeft ontdekt dat hij kleinzoon van Allah is, maar uitgevers willen zijn nieuwe Boek der Boeken niet uitgeven.

Trefwoorden: Edgar Cairo, Allah
Onderwerp: religie – islam

Vuur en ijs
De vele voorgangers van Velikovsky – Deel 1
Marcel Hulspas en Rob van Gent
Skepter 1.4 (1988) p.12-17

Ontdekkingen over de aard van kometen en speculaties over de effecten van kometen op aarde gingen aan Velikovksy’s theorieën vooraf.

Trefwoorden: Velikovsky, kometen, Aristoteles, Brahe, Kepler, Hevelke, Eckstorm, Dörffel, Halley, Newton, Whiston, Buffon, Clairaut, Lepaute, de la Lande, Laplace, Olbers
Onderwerp: pseudowetenschap – geschiedenis

Paranormale geneeswijze, meer dan suggestie?
Symposium van het Parapsychologisch Instituut
Carolien Boerkoel
Skepter 1.4 (1988) p.17-18

Op het symposium (1 oktober 1988) spraken Piet Vroon, Roel van Wijk, H. van Praag, mw. Veerman-Croiset. Zo’n dag is een manier om geloof in het paranormale kwijt te raken. Het is triest dat meeleven met zieken als een zeldzame paranormale gave wordt beschouwd.
NB. Voor de lezing van Vroon zie volgend artikel.

Trefwoorden: parapsychologisch instituut, paranormale geneeswijze, Vroon, van Wijk, van Praag, Veerman-Croiset
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze

Paranormale geneeskunde is (soms) effectieve bluf
Piet Vroon
Skepter 1.4 (1988) p. 19-23

Allerlei parapsychologisch onderzoek leidt tot niets anders dan weer nieuwe uitvluchten van ‘gelovers’. Stevenson besloot na zijn boek ‘Twenty cases…’ om sommige spectaculaire gevallen nogmaals te onderzoeken, en ontdekte slecht bewust of onbewust bedrog. De minieme bloeddrukdaling die Attevelt vond kan best het bekende jaarritme in bloeddruk zijn. De werkelijke effecten van paranormale geneeskunde zijn placebo-effecten. Spreker vreest dat invoering van de wet-BIG tot brede erkenning van malafide genezers zal leiden.

Trefwoorden: Ockham, Slade, Heijn, Boerenkamp, Tenhaeff, Croiset, Stevenson, Giesler, sjamanen, Attevelt, Ptolemeüs, Brahe, Neptunus, Pluto, Blondlot, Wood, Hippocrates, Skrabanek, Paracelsus, ziektewinst, placebo, wachtlijsteffect, Descartes, Geulincx
Onderwerp: gezondheid – paranormale geneeswijze

Made in France
De Lijkwade van Turijn, geen relikwie maar een ikoon
Marcel Hulspas
Skepter 1.4 (1988) p. 24-27

Een koolstof-14 test dateert de Lijkwade van Turijn als veertiende-eeuws. Een overzicht van de geschiedenis,

Trefwoorden: Lirey, Lijkwade, Turijn, Seconda Pia, Yves Delage, Kurt Berna, pollen, relikwie, Max Frei, Jackson en Jumper, STURP, John Heller, Walter McCrone, Sox, C14, koolstof, Gonella, Victor Emmanuel, Nickell, Mueller, Chagas
Onderwerp: religie – Lijkwade

De professor en de helderziende: onder een hoedje gespeeld? [2]
Professor Tenhaeff, de belangrijkste bron van informatie over Gerard Croiset, blijkt met zijn resultaten te hebben geknoeid.
Piet Hein Hoebens
Skepter 1.4 (1988) p. 28-33

De ondertitel zegt het al. De roem van Croiset was het gevolg van de reclame van Tenhaeff, en Tenhaeff was beroemd omdat hij een ‘echte’ helderziende had.
NB. Deel [1] is in Skepter 1.3 Link is naar [1] en [2] samen

Trefwoorden: Tenhaeff, Croiset, Pollack, stoelenproef, van Roosmalen, Zorab, Spigt, Filippus Brink, Pelz, Ottervanger, Toonen, Esotera, Hansel, Eekhof, pyromaan Woudrichem
Onderwerp: paranormale – helderziende persoon

Samenwerking!
J.C. Jacobs
Skepter 1.4 (1988) p. 34

Auteur reageert op diverse reacties op zijn eigen artikel in Skepter 1.2. In het Tijdschrift voor Parapsychologie keert een anonieme commentator zich tegen samenwerking met skeptici. Maar samenwerking blijft een goed idee.

Trefwoorden: Stolper, Nanninga, Blackmore, Hövelmann, SRU, Millar, Hoebens
Onderwerp: parapsychologie

Goden, geesten, beschermengelen
ontmoetingen met bovenaardse wezens
B.F. van Gelder
Skepter 1.4 (1988) p. 35-36

Bespreking van Hilary Evans, Gods, Spirits, Cosmic Guardians: Encounters with non-human beings (1987). Deel 2 van een tweeluik (deel 1 in Skepter 1.2). Evans heeft een ingewikkelde neurologische verklaring van de paranormale ontmoeting.

Trefwoorden: Evans, goden, geesten, ontmoetingen, Hulspas, van Kampen
Onderwerp: parapsychologie

Willem Ruis (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 36

Televisiepresentator Willem Ruis (1945-1986) laat van zich horen via bandstemmenspecialist Branton de Geus.

Trefwoorden: Willem Ruis, bandstemmen, de Geus, Parallax, Privé
Onderwerp: randwetenschap – bandstemmen

Rasti Rostelli (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 36

Toneelhypnotiseur Rasti Rostelli en vuurloop-organisator doet nu ook posthypnotische suggesties tegen roken. Hij wil ook op zijn 38ste (dus in 1993) met pensioen.

Trefwoorden: Rostelli, vuurloop, hypnose, antiroken
Onderwerp: paranormale – Rostelli

Leo de Ruiter door het lint (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 36

Leo de Ruiter spuugde in Het Zwarte Gat zijn gal over Boerenkamp en Knipschild (iriscopie) en liet ook Heilijgers aan het woord.

Trefwoorden: Leo de Ruiter, Zwarte Gat, Boerenkamp, Knipschild, Heilijgers
Onderwerp: gezondheid – iriscopie

Hairbalancing (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 36

De Amerikaanse kapper Mercury Kouni herstelt de aura van zijn klanten door slechts enkele millimeters haar te verwijderen, soms zelfs zonder wassen en watergolven.

Trefwoorden: Kouni, aura, hairbalancing
Onderwerp: paranormale – aura

Beyond Velikovski
Velikovskiologie lakmoes voor de wetenschapsvijver
Cees van Dam
Skepter 1.4 (1988) p. 37-39

Recensie van Henry H. Bauer, Beyond Velikovsky: The history of a public controversy (1984).

De controverse betreft de pressie op Macmillan om te stoppen met de uitgave van Velikovsky’s werk. Bauer heeft zware kritiek op Velikovsky, maar vindt de anti-Velikovsky-acties ook bedenkelijk.
NB. Zie ook het Skepsisblog over Velikovsky

Trefwoorden: Velikovsky, Bauer, Truzzi, Kammerer, Burt, Koestler, Christian Science Monitor, Venus, manna, Sagan, Evans, Langmuir, Maddox, Benveniste
Onderwerp: pseudowetenschap – Velikovsky

Skepsis-kantoor (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Skepsis krijgt een kelderruimte in de oude Utrechtse Sterrenwacht.
NB. En onder het woonhuis van voorzitter De Jager.

Trefwoorden: Skepsis
Onderwerp: skeptici – organisatie

Moerman (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Cornelis Moerman (geb. 1893) is overleden op 27 augustus 1988. Het rapport over zijn behandelmethode wordt eind 1988 verwacht.

Trefwoorden: Moerman, antisemitisme, Wiese, Dees, KWF
Onderwerp: gezondheid – Moerman

Parariteiten (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Het boek Parariteiten: een kritische blik op het paranormale van Rob Nanninga is verschenen, het trok enige aandacht in kranten en op tv.
NB. Het boek staat als pdf elders op de site van Skepsis.

Trefwoorden: Nanninga, paranormale, Ariëns, wet-BIG, Parariteiten
Onderwerp: parapsychologie

Iriscopie (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Professor Knipschild deed onderzoek naar iriscopie. De iriscopisten konden in elk geval geen galblaasziekten onderscheiden, hoewel ze hadden geclaimd van wel.

Trefwoorden: Knipschild, iriscopie, Galtermans
Onderwerp: gezondheid – iriscopie

Henri van Praag (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Henri van Praag (geb. 1916) overleed op 3 november 1988, hij was onder meer professor aan de Internationale Academie voor Parapsychologie te Manternach in Luxemburg.

Trefwoorden: van Praag, parapsychologie
Onderwerp: parapsychologie

Zoeteman (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 40

Kees Zoeteman van het RIVM heeft onderzoek gedaan naar waterkwaliteit, door paranormale indrukken van paragnosten te verkrijgen die flesjes water kregen toegestuurd. Volgens Zoeteman speelt de zwaartekrachtveldenergie alias tachyonen-energie een rol.

Trefwoorden: Zoeteman, waterkwaliteit, paragnost, tachyonen
Onderwerp: parapsychologie – buitenzintuiglijke waarneming (ESP)

Benveniste (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 41

De kruitdampen rond het artikel van Benveniste over homeopathie zijn enigszins opgetrokken. Ondertussen blijken antroposofen ook dergelijk onderzoek gedaan te hebben,

Trefwoorden: Benveniste, homeopathie, Maddox, Broers, van Dieren, Amons, van Mansvelt, Verbrugh
Onderwerp: gezondheid – homeopathie – Benveniste

Parapsychologie (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 41

Brian Millar is hoofdredacteur van het gloednieuwe tijdschrift Theoretical Parapsychology.
NB. Het tijdschrift zou het 6 jaar volhouden.

Trefwoorden: parapsychologie, Millar
Onderwerp: parapsychologie

Parapsychologie (Kort bericht.)
J.A.G. Michels
Skepter 1.4 (1988) p. 41

Een Europees congres van de Parapsychological Association bracht 22 deelnemers in Vught bijeen op vrijdag 30 september tot en met zondag 2 oktober.

Trefwoorden: Michels, Jacobs, Bierman, Morris, parapsychologie
Onderwerp: parapsychologie – congres

Oproep: referenten gevraagd (Kort bericht.)
Skepter 1.4 (1988) p. 41

Gezocht worden zowel tijdschrift-referenten (die elk één tijdschrift bijhouden) en vakreferenten.

Trefwoorden: skeptici
Onderwerp: skeptici – organisatie