Rubriek Parariteiten – 13
Skepter 13.4 (2000)
1. Heilstroom
De Bruno Gröning Vriendenkring (BGV) is een Nieuwe Religieuze Beweging die al enige tijd actief is in Nederland. Naar goed vaderlands gebruik zijn er alweer afsplitsingen van, waarvan eentje, de Bruno Gröning Stichting Sancta Maria, zich laat leiden door de Moeder Gods, die via Mariska Haggenauer (van de ‘Betuweramp’) spreekt. Bruno Gröning (1906-1959) was een genezend medium met een opvallende krop die in de naoorlogse ellende van Duitsland veel belangstelling trok. Hij overleed aan maagkanker tijdens een proces tegen hem wegens illegale kwakzalverij. De kern van Bruno Grönings leer is dat er een heilstroom is die genezend werkt als je er maar in gelooft en je er voor open stelt. In de zomer van 1998 werd er bij Netwerk een nogal onvriendelijke rapportage aan gewijd.
Er is behalve de Vriendenkring zelf (met circa 700 aanhangers, in ruwweg twee dozijn lokale groepen waarvan vele in Limburg) ook een organisatie die zich Medisch Wetenschappelijke Vakgroep (MWF) van de Vriendenkring noemt. Deze stelt zich ten doel om getuigenissen van wondergenezingen te verzamelen en van zoveel mogelijk medische documentatie te voorzien. De MWF probeert artsen en verpleegkundigen enthousiast te krijgen, bestookt media met wonderverhalen, en probeert belangstellenden naar hun diensten te krijgen.
Afgelopen zaterdag 16 september 2000 sloeg de MWF een grote slag: ze hadden een zaal bij de Medische Faculteit van de VU te Amsterdam gehuurd voor een marathonsessie van twee uur tot vroeg in de avond. Dat is nog eens wat anders dan een kamertje onder de Grote Toekan, waar verdwaalde auralezende acupuncturisten die Arts en Auto uitspellen op afkomen. Farmacochemicus professor Timmerman – fervent bestrijder van kwakzalverij – protesteerde heftig. De dader lag natuurlijk op het kerkhof maar Timmermans kreeg twee dingen gedaan: de VU zou voortaan beter opletten en de seance voor 400 personen werd verplaatst naar de Aula.
Laura de Wit en een collega (beiden secretaresse aan de VU) gingen een kijkje nemen. Net als bij andere bijeenkomsten die uw rapporteur meemaakte waren er Duitse artsen die ellenlange verhalen afstaken die zin voor zin werden vertaald. Laura: ‘Bij de opening van de sessie werd ons verteld onze handen en voeten niet gekruist te houden, de handpalmen naar boven te richten en op deze manier intens te luisteren naar de (nogal slepende ‘klassieke’) muziek. Men zal dan een soort tinteling door het lichaam gaan voelen…. Het werd het begin van een saaie en langdradige middag.’ Vliegensvlug worden allerlei wondergenezingen uitgelegd, eventueel begeleid door projecties van transparanten. Maar voor je gelegenheid hebt om zelfs maar te denken ‘ho, ho, was het gehoor misschien verbeterd doordat de oren waren uitgespoten?’ of ‘hoe betrouwbaar was de diagnose eigenlijk?’ komt alweer het volgende wonder, dat bovendien ook valt na te lezen in het uitgereikte materiaal. Na de pauze was de zaal al behoorlijk leeg. Laura’s collega hield het voor gezien, maar Laura zette de tanden op elkaar voor Skepsis. Het geijkte stramien van de BGV-bijeenkomsten werd gevolgd: een film over Bruno Gröning die alleen maar de goddelijke kracht wilde doorgeven. De persoonlijke getuigenissen die bij een BGV-dienst horen ontbraken niet. Belangstellenden konden ten slotte nog een formuliertje invullen om vervolgbijeenkomsten bij te wonen. Een leerzaam middagje heilstromen, maar wel jammer van het mooie weer buiten. (jwn)
2. TT op herhaling
Hoe vaak moet je iets testen voordat duidelijk is dat is dat het niet werkt? Het enig juiste antwoord: nog één keertje. Daarom gaat de Cumberland Infirmary in Carlisle weer eens onderzoek doen naar Therapeutic Touch. Tachtig patiënten met een ernstige vorm van psoriasis krijgen ontstekingsremmende crème voorgeschreven en een uv-behandeling, en daarnaast zal de helft worden behandeld door TT-therapeuten. De controle krijgt niks – ook geen vergelijkbare vorm van extra aandacht.
Een van de therapeuten, auteur en alternatief arts Stephen Wright, verwacht er veel van. Hij gelooft in een wetenschappelijk ongrijpbaar effect (maar dan toch wel grijpbaar met zijn wetenschappelijke proef). ‘We zijn een doorgeefluik. We weten niet echt wat er tijdens het genezingsproces gebeurt.’ Wright moet weinig hebben van gefilosofeer over ‘energieën’. In dit geval heeft hij vooral vertrouwen in de kracht van de ontspanning. ‘Wetenschappelijk onderzoek heeft al aangetoond dat TT een zeer ontspannend effect heeft, en aangezien psoriasis verergert door stress, zou TT uitbarstingen kunnen voorkomen en de behoefte aan ziekenhuisopname kunnen verkleinen. Maar wie weet gebeurt er helemaal niets.’ De kans daarop is klein; de kans dat een bescheiden positief resultaat (verkregen door de extra aandacht voor de patiënten) het geloof in de werking van TT weer een extra paar jaartjes levend houdt, is des te groter. Stephen klinkt zo objectief, maar hij is o zo boerenslim. (mh, The Independent, 29 oktober 2000)
3. Schoon schip
Langzaam gaat de beerput open. Werden kort na de Tweede Wereldoorlog slechts een paar wetenschappelijke nazi-kopstukken veroordeeld, de huidige campagne van het Max-Planck-Instituut om schoon schip te maken, maakt duidelijk dat de geest van volstrekt immorele collaboratie de gehele Duitse biomedische wetenschap in haar greep had. Recent mocht een groep wetenschapshistorici de archieven van de biomedische afdeling van (zoals de Duitse wetenschapskoepel toen heette) het Kaiser Wilhelm Gesellschaft doorploegen. De resultaten waren schokkend. ‘Het valt niet te ontkennen,’ vertelde MPG-president Markl tijdens de presentatie van het eindrapport, ‘dat in veel biomedische KWG-instituten de directeuren, onderzoekers en assistenten zich in dienst hadden gesteld van een misdadig regime. Ze verleenden actieve steun aan maatregelen in strijd met de mensenrechten en buitten de mogelijkheiden uit om wetenschap die ver voorbij moreel acceptabele grenzen bedreven was, in dienst te stellen van hun eigen onderzoek.’
Het rapport toont aan dat de Duitse wetenschappers daartoe nauwelijks gedwongen hoefden te worden, integendeel. Ernst Rüdin bijvoorbeeld, directeur van het KWG-I voor psychiatrie, pleitte bij de nazi’s voor zo ruim mogelijke criteria om te steriliseren. Ook ‘moreel zieken’ (geestelijk gehandicapten) moesten volgens hem deze behandeling ondergaan, en ook de kinderen verwekt in de jaren ’20 bij Duitse vrouwen door zwarte Franse soldaten. (mh, Nature, 19 oktober 2000)
4. Gaat heen en kopieert u
Alles gebeurt in het diepste geheim. In een laboratorium ergens in Nevada zullen wetenschappers een mens gaan klonen. De eerste cel wordt samengesteld uit een celkern uit een cel afkomstig uit het lichaam van een baby, en een cellichaam (een eicel waaruit de kern is verwijderd) gedoneerd door een draagmoeder. De baby was nog geen jaar oud toen hij overleed; de ouders willen het kind graag opnieuw zien leven en hebben het lichaampje daarom ter beschikking gesteld van de onderzoekers. Er zijn ook al meerdere draagmoeders, zodat de onderzoekers meerdere pogingen kunnen doen. Zodra de eerste kloon leeft, kunnen andere mensen zich inschrijven om te worden gekloond. Want dat is onze ware bestemming, zo weten de enthousiaste deelnemers – dankzij Claude Vorilhon, ook wel Raël, goeroe der Raëlianen. De mensheid is volgens hem ontstaan uit klonen van buitenaardse wetenschappers en zodra wij onszelf kunnen klonen, kunnen we het belangrijke werk van deze buitenaardsen voortzetten: de kosmos vullen met klonen.
Voorlopig spreken de deskundigen er schande van. ‘Volstrekt misdadig,’ vindt Ian Wilmut, schepper van kloonschaap Dolly. Dierexperimenten leveren immers veel misvormde nakomelingen op. Maar soms gaat het goed, en komt er een gezond exemplaar ter wereld. Niemand weet of de Raëliaanse wetenschappers werkelijk in staat zijn te doen wat ze onlangs met zoveel fanfare aankondigden: de eerste menselijke kloon tegen het einde van 2001. Maar gewone wetenschappers denken dat het in ieder geval over een paar jaar mogelijk zal zijn. Eerst had je astrologen, daarna astronomen; eerst alchemisten, daarna chemici. Misschien worden de Raëlianen wel de voorlopers van de ruimtelichamen. Laten we alvast een ruimteschip voor ze gaan bouwen. (mh, The Sunday Times, 5 november 2000)
5. De zondvloed verplaatst
Het is een oude truc uit het archeologiehandboek, bij uitstek geschikt om publiciteit te trekken of geld van gelovigen los te peuteren: ga je iets zoeken, heb je iets gevonden – zeg dan dat je bezig bent de Bijbel te bevestigen. Marien archeoloog Robert Ballard, toch niet de minste (hij ontdekte bijvoorbeeld de wrakken van de Titanic en de Bismarck), heeft die truc nu ook ontdekt. Met behulp van een onbemande robot ging hij op zoek naar sporen van de Zondvloed… in de Zwarte Zee. Want volgens Walter Pitman en William Ryan (zie Skepter, maart 2000) gaf het vollopen van de Zwarte Zee zo’n 7500 jaar geleden aanleiding tot het ontstaan van een ‘veel water’-verhaal dat na pakweg vierduizend jaar mondelinge overlevering in het Gilgamesj-epos en vandaar in de Bijbel terecht kwam. En wat zagen de onderwatercamera’s? ‘Intrigerende sporen’ van menselijke activiteit. Niet écht verwonderlijk want de bodem van de Zwarte Zee kent geen grote zandmassa’s doch slechts een zeer bescheiden slibafzet, en wat in het zuurstofloze water valt, vergaat niet snel. Of met deze sporen de Zondvloedtheorie van Pitman en Ryan bewezen is? Nou nee. Bewezen is natuurlijk nog niets. Maar menige krant, inclusief Trouw en NRC Handelsblad, kon het niet laten het verband toch even te noemen, al dan niet met de nodige reserve. ‘De bijbelse zondvloed heeft vermoedelijk niet het Midden-Oosten overspoeld, maar het gebied van de Zwarte Zee,’ schreef het Utrechts Nieuwsblad plechtig. De Bijbel ‘bewijzen’ blijft aantrekkelijk – maar misschien omdat niemand er eigenlijk nog in gelooft. (mh, Trouw 15 september 2000, NRC Handelsblad 16 september 2000, Science, 22 september 2000; Utrechts Nieuwsblad, 30 september 2000)
Skepter 13.3 (2000)
1. Prikken tegen spuiten
Tilburg is sinds kort in het gelukkige bezit van een skeptische hoogleraar gezondheidszorgbeleid. Henk Garretsen, tevens hoogleraar verslavingszorg in Rotterdam, zou dolgraag zien dat allerlei standaardbehandelingen waarvan artsen en hulpverleners uit ervaring menen te weten dat ze werken, nu eens kritisch onderzocht worden. Ook veel goedbedoelde initiatieven op het gebied van de gezondheidszorg zouden volgens hem na enige tijd grondig en kritisch moeten worden geëvalueerd – en opgedoekt als blijkt dat het niks uithaalt.
Jongeren waarschuwen voor drank en drugs? Het klinkt heel nobel maar haalt niks uit (het werkt zelfs eerder stimulerend) zolang diezelfde verleidingen op vele plaatsen voor weinig geld verkrijgbaar zijn. Heel soms is ook bij Garretsen de praktijk echter sterker dan de leer: ‘We zijn nagegaan of acupunctuur effect heeft op het afkicken van verslaafden,’ vertelt hij in de Volkskrant van 25 juli (dat studies naar de effectiviteit van acupunctuur tegen verslaving aan nicotine, alcohol of drugs geen behoorlijk uitsluitsel geven schreven Gerben ter Riet e.a. al in Huisarts en Wetenschap in 1989). ‘Resultaat: nee. Toch gaat de behandeling door. De verslaafden willen het zelf graag, en de hulpverleners gaan ermee door om contact met hen te maken. Inderdaad, dat is geen zorg, maar strategie.'(mh)
2. Magnetische graancirkels
Graancirkelonderzoeker Colin Andrews sprak voor de BBC. Andrews (zie Skepter, maart 1990 en december 1991) heeft het fenomeen inmiddels zeventien jaar bestudeerd en kwam met een nieuwe verklaring. Tachtig procent van de cirkels was mensenwerk, zo onthulde hij, de overige twintig procent, schreef het Utrechts Nieuwsblad (10 augustus) ‘wordt gevormd onder invloed van verschuivende magnetische velden. De onderzoeker is van mening dat de verschuiving een elektrische stroom teweegbrengt die de planten plat op de grond drukt.’ Skepter-lezers die dit fenomeen in de vensterbank kunnen nabootsen kunnen in Stockholm hun Nobelprijs op gaan halen. (mh)
3. Vlaamse klei
In Vlaanderen is een alternatieve genezer actief die naar de naam Hugo Symens luistert. In gesprekken met hem blijkt al vlug dat hij naar weinig anders luistert. Hij noemt zichzelf ‘meester-tovenaar bij de gratie Gods’. Symens prijst een alternatieve levensstijl aan met als indrukwekkendste bestanddelen: elke dag een kwart pond groene klei en 30 g vitamine C (500 maal de aanbevolen dagelijkse dosis!), en verder abrikozenpitten, koeverse melk, algen, zeewier, bietensap, rechtsdraaiende yoghurt enz. Dit helpt gegarandeerd tegen terminale kanker, psoriasis, impotentie, bronchitis en bijziendheid.
De therapie heet SMUD: Seconden, Minuten, Uren, Dagen. Dat is het tijdsbestek waarin uw kwalen verdwijnen. Symens is bijzonder duidelijk in zijn waardering voor de gewone geneeskunde. Dat is een misdadige samenzwering die slechts uit is op geld, en die vrijwel iedereen in haar greep heeft. Hij is de stichter van het Wereldpilootministerie, een super parastatale instelling [sic] die gezondheidsinformatie moet verbreiden.
In het programma Kopspijkers (13 mei) van Jack Spijkerman mocht Symons met uw correspondent discussiëren. Het kwam neer op een vrijwel aaneengesloten tirade die nogal op mijn lachspieren werkte. Lang niet alles werd uitgezonden. De opmerking dat klei zo gezond is omdat het menselijk lichaam voornamelijk uit silicium bestaat, Symens’ trotse verhaal hoe hij bij de Belgische tv een glazen paneel aan stukken had geslagen omdat hij in een uitzending niet voldoende aan het woord kwam, en hoe hij bij kardinaal Danneels later ook nog de ruiten had ingegooid, hoe hij had geprotesteerd tegen de Belgische plannen om alle kinderen tegen Influenza B (‘U bedoelt toch niet hepatitis B?’ ‘Nee, Influenza B’) in te enten, en hoe hij zichzelf had geprobeerd te genezen van een gebroken knie in een warm bad, wat uiteindelijk in een longembolie resulteerde – dat alles verdween op de snijtafel.
Mijn slotsom dat ik me niet kon voorstellen dat men Symens in Nederland serieus zou nemen oogstte veel hilariteit. Maar helemaal gerust ben ik er toch niet op. Volwassenen die achter een verwarde schreeuwlelijk aan lopen moeten het zelf maar weten, maar als ze kinderen meenemen wordt het bedenkelijk (jwn).
4. Viva Maria?
Lang geleden was Brigitte Bardot bekend als filmspeelster, onder andere in ‘Viva Maria’. Nu, ruim dertig jaar later, is zij voornamelijk bekend door straffen, haar door rechtbanken opgelegd wegens racistisch geschrijf en door haar huwelijk met een bestuurslid van de extreem-rechtse partij Front National.
Maar, opnieuw roept BB: ‘Viva Maria!’ Dat wil zeggen, haar generatiegenote en Zuid-Franse streekgenote Maria Duval. Duval is bazin van een ingewikkeld multinationaal netwerk van handelsondernemingen in astrologie, spiritisme, parapsychologie, pendels, en soortgelijke ‘spirituele’ bedrijvigheid (en de verhuur van adresmateriaal van nietsvermoedende klanten). Zij adverteert in vele landen. Maar herhaaldelijk tikken reclamecodecommissies, ook in Nederland, Maria op de paranormaal begaafde vingers, wegens gebrek aan waarheid in die advertenties.
In maart 2000 gebeurde dat haar opnieuw in Engeland. Maria’s Britse dochterbedrijf AstroForce Ltd. stelde dat vele beroemdheden achter Duval stonden. Toen de consumentenbeschermingscommissie aan AstroForce om bewijsstukken vroeg, kwamen slechts aanbevelingen van Duval als spiritueel adviseuse door Brigitte Bardot ter tafel. Kennelijk waren deze aanbevelingen echt, geenszins vanzelfsprekend in het Duval zakenimperium. Maar: één rechtse ex-actrice vond de commissie geen ‘vele beroemdheden’. Mede hierom verloor AstroForce deze zaak. Wie weet, vraagt Maria nu advies aan Brigitte in het te boven komen van juridisch verlies. (hdt)
5. Een Afrikaanse oplossing
De aids-conferentie half juli in Durban (Zuid-Afrika) had de ogen van de wereld moeten openen voor de aids-catastrofe in Zuidelijk Afrika. Van de 35 miljoen mensen besmet met het hiv-virus woont het overgrote deel in deze regio, en juist voor hen zijn de inmiddels beschikbare medicijnen (die in Noord-Amerika en West-Europa voor een scherpe daling van het aantal aids-doden hebben geleid) veel te duur. In plaats daarvan werd de conferentie overschaduwd door de weer oplaaiende controverse tussen aidsonderzoekers en de verdedigers van de ‘alternatieve’ aids-hypothese van viroloog Peter Duesberg (zie Skepter, juni 1994) waarin aan het HIV geen rol van betekenis wordt toegekend, met als belangrijkste alternatieveling: de Zuid-Afrikaanse president Mbeki.
Mbeki’s standpunt wordt gevoed door zijn afkeer van het westerse bedrijfsleven, dat in zijn ogen geld probeert te slaan uit een humanitaire ramp. Naast dit restantje marxisme uit zijn ANC-verleden speelt een restje pan-afrikanisme hem ook parten: hij wil een Afrikaanse oplossing voor een Afrikaans probleem. Drie jaar geleden steunde hij als minister, tegen alle medische adviezen in, een onderzoek naar de effectiviteit van ‘virodeen’, dimethylformamide, een schoonmaakmiddel uit de stomerij.
De verzamelde onderzoekers maakten hun afkeer van Duesbergs ideeën nogmaals duidelijk, maar Mbeki gaf geen duimbreed toe. De westerse industrieën hebben hun prijzen inmiddels scherp verlaagd; te duur zal niet veel langer nog een argument zijn om hun medicijnen buiten de deur te houden, en een adequate opvang op te zetten. De ware redenen voor Mbeki’s dwarsheid liggen helaas dieper. (mh)
Skepter 13.2 (2000)
1. Van de prins geen wijsheid
Willem Alexander profileert zich als verkondiger van het ‘watermanagement’. Zijn Britse collega Charles pakt het grootser aan. Hij verheft regelmatig zijn stem tegen de (in zijn ogen) ongebreidelde opmars van de wetenschap. Zo ook half mei, tijdens een lezing voor de BBC.
Charles riep zijn luisteraars op ‘de balans te herstellen tussen de heartfelt reason of instinctive wisdom en de rationele inzichten van de wetenschappelijke analyse. Ons rentmeesterschap over deze aarde, zo waarschuwde ZKH, is overwoekerd geraakt door vrijwel ondoordringbare lagen wetenschappelijk rationalisme. Hij zette daarbij heel slim de evolutieleer in tégen de door hem zo verfoeide genetische manipulatie: ‘Bovenal zouden we meer respect moeten tonen voor de genialiteit van de ontwerpen der natuur, die gedurende miljoenen jaren zorgvuldig zijn getest en verfijnd. Dit betekent dat we ervoor moeten zorgen wetenschap te gebruiken om te begrijpen hoe de natuur werkt, niet om te veranderen wat de natuur is, zoals we doen als we door genetische manipulatie een proces van biologische evolutie proberen om te vormen tot iets totaal anders.’
Onwillekeurig dringt het beeld zich op van Charles wandelend over de Schotse velden te midden van schapen, of gezeten op een Britse volbloed. Vier keer mensenwerk, rationeel ingrijpen in de evolutie, nu verheerlijkt als puur natuur. Dat maakt genetische manipulatie nog geen weldaad voor de mensheid, maar aan vage plattelandsfilosofie als ‘vroeger was het beter’ hebben we in ieder geval niets. De militante en beroemde evolutionair bioloog Richard Dawkins was somber gestemd, en liet dat weten ook in een open brief. Hij schreef: ‘… met uw opkomen voor een troebel mengsel van elkaar tegensprekende alternatieven loopt u het gevaar het respect te verspelen dat u mijns inziens verdient,’ en pleitte hartstochtelijk voor een beter begrip van de wetenschap. (Beider stukken zijn te lezen in Trouw van 3 juni.) (mh)
2. Dr. Bonati slaat weer toe
De laserbehandelingen van de Amerikaanse wonderarts Alfred Bonati zijn peperduur. De werkzaamheid wordt echter door deskundigen in twijfel getrokken, terwijl Bonati zelf niets over zijn methoden en resultaten heeft gepubliceerd (zie Skepter, maart 2000). Desondanks zijn helaas nog steeds goedgelovigen die bereid zijn grote offers te brengen om een vermeende wonderbehandeling te kunnen ondergaan.
Een Nederlandse vrouw spendeerde onlangs $200.000 aan Bonati (bijna voldoende om het wagenparkvan de extravagante arts uit te breiden met een nieuwe Lamborhini). Zij was eerder geopereerd aan een vernauwing van het wervelkanaal in de nek en Bonati meende daar nog wat aan te kunnen toevoegen door een aantal tussenwervelschijven te laseren. Een procedure die in deze situatie volstrekt onwerkzaam is – niet eens de moeite van het proberen of het voordeel van de twijfel waard.
De vrouw verkocht haar huis en enkele andere bezittingen om de rekening van Bonati te kunnen betalen. Alleen haar rolstoel kon ze niet van de hand doen, want die had ze na de behandeling nog even hard nodig.
Ondertussen worden via de website www.bonati.nl alweer nieuwe patiënten geronseld voor een consult van Bonati, die enkele malen per jaar Nederland bezoekt. Het is betreurenswaardig dat dergelijke praktijken zo moeilijk bestreden kunnen worden. (rn)
3. Dr. Bonati aangeklaagd
Dr. Zachariah, een lid van de Board of Medicine in Florida, nam begin juni geen blad voor de mond: ‘Dit is een van de meest schandelijke gevallen die ik ooit heb gezien. Bonati is ongeneeslijk oneerlijk. Hij vormt een grote bedreiging voor de bevolking.’
Zachariah baseerde zich op een rapport van de geneeskundige inspectie. die informatie verzamelde over 21 patiënten die onnodige, nutteloze of schadelijke behandelingen hadden ondergaan, meestal nadat zij verkeerd waren voorgelicht. Daar kwam nog bij dat Bonati in verscheidene gevallen aantoonbaar te veel kosten in rekening bracht en de medische gegevens van zijn patiënten niet correct bijhield.
Bonati werd al enkele malen eerder aangeklaagd. Hij kreeg een berisping en stond in 1996 een jaar onder toezicht van een arts die hem moest controleren. Ditmaal stelde de inspectie voor hem eem boete van $100.000 op te leggen en hem twee jaar onder toezicht te plaatsen. De Board of Medicine zag echter unaniem meer heil in een permanente ontzegging van zijn bevoegdheid.
De zaak zal nu eerst worden beoordeeld door een bestuursrechter. Als Bonati schuldig wordt bevonden, kan deze rechter een straf aanbevelen. Daarna heeft de Board of Medicine het laatste woord, al is het gebruikelijk dat zij het advies van de rechter overneemt. (rn)
4. Onthullingen uit Fatima
Maria zou in 1917 een aantal geheimen aan drie boerenkinderen hebben onthuld. De eerste twee (eigenlijk twee alinea’s in een verhandeling van ongeveer 200 woorden) waren al in 1941 gepubliceerd. Het derde geheim was bij geruchte al bekend als nogal apocalyptisch. In een vraaggesprek zou de huidige paus al in 1981 hebben verklaard dat het publiceren van visioenen waarin miljoenen mensen worden weggevaagd door een vloedgolf niet opportuun werd geacht. Een tipje van de sluier van dit derde geheim is op 13 mei gelicht, door het Vaticaan, ter gelegenheid van de zaligverklaring van de twee uitverkoren kinderen, namelijk Jacinto en Francisco die aan de Spaanse Griep kort na 1917 overleden; Lucia (93) leeft nog steeds.
De officiële persmededeling nu rept inderdaad van apocalyptische taferelen, die symbolisch moeten worden gezien, maar treedt niet in bijzonderheden. De uitleg is dat ze gaat over de oorlog van de atheïsten tegen de christenen in de 20ste eeuw.
Er is sprake van een bisschop in het wit die voor alle gelovigen predikt. Terwijl hij zich met grote moeite een weg baant naar het Kruis te midden van de lijken der martelaren valt hij op de grond, kennelijk gedood door een vuurwapensalvo. Dit zou zijn opgeschreven in 1944, in een boodschap van 23 regels (iemand heeft de envelop tegen het licht gehouden), en in 1957 bij het Vaticaan bezorgd.
In de medelingen van de Moeder Gods die Zuster Lucia al in 1941 had opgeschreven, werd onder meer het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog voorspeld. Vreemd genoeg voorspelde de Heilige Maagd wel vervolging van de Kerk en de Heilige Vader (die zoals bekend niet erg te lijden heeft gehad van de fascisten of communisten) en de vernietiging van diverse naties, maar niets over de Holocaust.
Maar wat betekende de profetie dan? Volgens de paus had die betrekking op hemzelf: op de aanslag die in 1981 op hem werd gepleegd. Geen dode martelaren (bisschoppen, priesters, monniken en nonnen en vele leken) toen op het Pietersplein, geen regen van kogels, laat staan een dode bisschop in het wit, maar verder is de gelijkenis frappant moeten we maar denken.
Waarvoor moest de wereld gewaarschuwd worden? De beroemdste uitspraak van Maria luidde in 1941 dat als Rusland zou worden toegewijd aan Haar Onbevlekt Hart en iedereen elke eerste zaterdag ter communie zou gaan, dan zou Rusland bekeerd worden en zou er vrede komen – zo niet dan zou er wat zwaaien, ook voor de paus. De straf zou beginnen met een onbekend licht in de hemel!
Geheim nummer drie sluit daar naadloos op aan. Gelovigen hebben in nummer twee altijd een frappante voorspelling van het communisme gezien; vreemd, want katholiek Europa was toen al jaren als de dood voor alles wat naar goddeloos socialisme riekte. Lucia had ruim twintig jaar de tijd om daar iets omheen te verzinnen. Aan fantasie ontbrak het haar niet. Als achtjarig meisje had ze al een doorschijnende sneeuwpop gezien. Maar de werkelijkheid verzinnen, daar reikt zelfs de stoutste fantasie niet voor. De ‘goddeloze’ Sovjet-Unie heeft namelijk behoorlijk bijgedragen tot herstel van vrede in Europa. De nazi’s vielen Rusland in juni 1941 aan, en toen stond de voorspelling al op schrift. Dat kon dus niet meer verwerkt worden. (mh&jwn)
5. Levertraan
De Vrouw in het Blauw heeft het kennelijk een beetje gehad met de transcendente dokters, want ze beveelt op haar website een kanker-genezend recept aan: op de nuchtere maag een lepel levertraan, en daarna een lepel honing met ‘gemalen salie in droogvorm’, en dan twee uur lang niks eten.
De uitleg (die in de broncode van het document staat) is zo dom dat de stupiditeit er gewoon aan alle kanten afspat. We kunnen u dit gewoon niet onthouden:
‘Levertraan bevat geen koolhydraten. Voeg er twee genezende koolhydraten aan toe, namelijk honing en salie. Het lichaam zelf maakt hiermee genezend linolzuur. De tumoren nemen dit gretig op en eenmaal verzadigd eten zij zichzelf op. Zo vernietiggen [sic] zij de kanker in zijn geheel en maken nieuw celweefsel. Genezen verklaard dóórgaan met de kuur evenveel maanden als begonnen is [sic]. Dan is men echt genezen.’
Waarom dat nou met dat vieze afkooksel van vissenlever moet is onduidelijk, want alle voedingsvetten bevatten linolzuur. Het recept zelf lijkt afgekeken van Houtsmuller, die levertraan overigens vanwege de vitamine A aanbeveelt en ook wil dat je honing in plaats van suiker eet. Dat Houtsmuller denkt dat te veel linolzuur kankerverwekkend is, heeft Jomanda niet begrepen, of niet gelezen – boeken lezen is niet haar sterkste kant. Tumoren die kankercellen opeten en tegelijk nieuw weefsel aanmaken, dus zeg maar op de oude voet doorgaan – hoe verzint ze het!
Het Nederlandse Kanker Instituut en de Nederlandse Kankerbestrijding zijn kwaad, en vinden dat er iets gedaan moet worden aan ‘dit soort uitwassen’, berichtte het Eindhovens Dagblad op 19 mei. Volgens deze autoriteiten wekt dit recept valse hoop bij mensen en ‘dat kan gewoon niet’.
Jomanda was onaangenaam verrast door alle negatieve publiciteit, die zij toeschreef aan de kwade krachten van het Internet. Zij trok haar recept weer in en verontschuldigde zich voor het misverstand. Tot voor kort was de gewraakte pagina echter nog steeds te vinden op haar website www.jomanda.nl/recept.html (jwn&rn)
Skepter 13.1 (2000)
1. Afgeschermde stralen
Het Nederlands Genootschap voor Radiësthésie en Radionica (NGVR) verschilt met Skepsis waarschijnlijk hartgrondig van mening over de realiteit van aardstralen. Skeptici gaan uit van de nulhypothese dat aardstralen onzin zijn, maar willen zich graag laten overtuigen door zorgvuldig opgezette proeven. Het NGVR meent dat aardstralen wel bestaan en dwars door alles heen gaan, en in het bijzonder door allerhande commercieel verkrijgbare afschermmiddelen. Begaafde leden van het NGVR zouden aardstralen goed kunnen waarnemen. Ze zijn er zo gevoelig voor dat het soort proeven dat Skepsis voorstelt voor hen een ernstig gezondheidsrisico zou inhouden.
Het NGVR onderzoekt door hen gewraakte afschermmiddelen zo energiek dat ze hierom alleen al het respect van Skepsis afdwingen. Maar lang niet altijd slaagt het NGVR. Zo probeerden ze zaken te doen met het aardstralenbedrijfje Cueille Le Soleil van E.L. van der Straten te Zeewolde. Mocht het NGVR eens gaan kijken op een adres waar CLS een afschermsysteem had geïnstalleerd? In plaats van botweg maar eerlijk nee te zeggen liet Van der Straten weten dat dit alleen onder strikte geheimhouding kon gebeuren, en volledig onder controle van CLS, een en ander geregeld door een contract met boetebepalingen die bij een ton begonnen. Met waarlijk wetenschappelijke reserve betitelt het NGVR het systeem van CLS als twijfelachtig. (jwn)
2. Blufpraat
Het is een oude droom en zo nu en dan komt er weer eens iemand langs om de goedgelovige gemeente in de vereiste slaap te wiegen: alle conflict is misverstand, en als je maar op de juiste wijze communiceert, komt alles goed. Op 11 februari was het de beurt aan Marshall Rosenberg om ons dat te komen vertellen. Rosenberg is de geestelijke vader van de Geweldloze Communicatie, nu ook als cursus te verkrijgen bij Inga Teekens in Apeldoorn. Voor vierduizend gulden per persoon leert ook u om waardeoordelen te vermijden.
‘De hele beschaving,’ zo onthulde Rosenberg, ‘is gebouwd op hiërarchie en geweld.’ Maar de leerlingen der geweldloze communicatie weten daaraan te ontsnappen. Sterk staaltje: ‘Ik garandeer jullie dat ik elk huwelijksconflict in twintig minuten kan oplossen.’ Nog sterker staaltje: ‘Een vriendin in Rwanda heeft zich elf dagen onder een stoel verstopt en zag dat haar drie kinderen werden afgeslacht. Door haar kennis van geweldloze communicatie kon zij haar vijanden vergeven en voelde zij geen woede.’ Het was een misverstand, moet u weten. (NRC Handelsblad, 12 februari) (mh)
3. Groninger ijs
Is het een grap? Is het van een vliegtuig gevallen? De Groningse familie Turksema heeft geen idee. Ze lieten de ijsklomp die ze op 6 februari voor de voordeur aantroffen overbrengen naar het scheikundegebouw van de universiteit. Chemisch analist Marsman constateerde een opmerkelijke overeenkomst tussen de samenstelling van het ijs van de klomp en ijsklontjes uit de diepvries van de familie. Waarmee natuurlijk nog niets bewezen is. Behalve dat het hier geen zuivere koffie betreft. (Algemeen Dagblad, 8 februari) (mh)
4. RSI kun je afleren
Nee, het is geen therapie. Dat mag je niet zeggen. Onderwijskundige Jelle Kaptein en Cesartherapeute Riet Arentsen van bureau Physical Sense gaan Repetitive Strain Injury niet met zalfjes, naaldjes, draden of fysiek geweld te lijf. Dat is allemaal zinloos. Het is een kwestie van leren. Kennis is macht. Bij Jelle en Riet aan de Amsterdamse Albert Cuypstraat leren de slachtoffers van kantoorkwaal nummer één dat de pijn in hun gewrichten het gevolg is van verkeerd bewegen ‘waardoor afvalstoffen ophopen. Dat heeft tot gevolg dat de schouders en de nek ”op slot” worden gezet en de bloedcirculatie en de zenuwen afgekneld.’ Is de houding eenmaal streng gecorrigeerd, dan storten de beide leraren zich op de ademhaling want ‘als iemand met goede ribspreiding ademt en het afval wordt afgevoerd, is de ergste pijn voorbij.’
Drieënhalfduizend gulden en anderhalf uur rechtop zitten per dag kost het leerproces. Na een paar dagen heeft het slachtoffer spierpijn van het rechtop zitten — en dat is een goed teken. Dan wordt het afval buiten gezet, zullen we maar denken. (Utrechts Nieuwsblad, 28 januari) (mh)
5. ‘Zelfs mijn neus werd zwart’
‘De eerste week mag je absoluut niet eten en ook geen druppel drinken. Er gaan dan heel wat kilo’s af, omdat het vocht uit je lijf trekt. Ook kun je aardig zwak worden en rare verschijselen krijgen. Ik zag er af en toe niet uit met zwarte kringen onder mijn ogen. Zelfs mijn neus werd zwart. De tweede en derde week drink je twee tot drie liter water of verdund vruchtensap om al het vrij gekomen gif uit je lijf te spoelen. Het gekke was dat ik me in jaren niet zo creatief heb gevoeld als in die periode. Na drie weken is het inleidende proces achter de rug en vraagt je lichaam niet langer om eten. Ik heb de eerste maanden nauwelijks iets gegeten. Soms een kopje soep of wat snoep, gewoon voor de gezelligheid. Experimenteren hoort bij dit proces. Uiteindelijk gaat het niet om eten of niet eten, maar om meesterschap over je lichaam. Met de kerst heb ik wat salade genomen, om gezellig met de kinderen mee te kunnen eten. Daarna niets meer.’ (Yasmin Verschure, volgeling van de Australische Jasmuheen en haar ‘Leven van licht’, een filosofie die inmiddels aan drie mensen het leven heeft gekost, in het Utrechts Nieuwsblad, 25 januari) (mh)
6. Een ketter voor de wetenschap
Het pauselijke jubeljaar leidt uiteraard tot ongelovige tegenreacties, en een van de hoogtepunten was de herdenking op 20 februari van de terechtstelling van de dominicaner monnik Giordano Bruno. Een slachtoffer van de kerkelijke onverdraagzaamheid, dat moge duidelijk zijn, en die dagen liepen vertegenwoordigers van antiklerikale organisaties in plechtige processie de route naar de plek waar hij de brandstapel besteeg.
Bruno stierf als martelaar van de vrijheid – en de wetenschap, zo menen velen. Hij verkondigde immers dat het heelal oneindig is, dat er meer zonnestelsels zijn en vele, wie weet ontelbare bewoonde planeten. Bruno de revolutionaire kosmoloog? Het beeld keert regelmatig terug, maar is niet meer dan een mythe.
De processtukken zijn helaas verloren gegaan, en de herinneringen en samenvattingen die resteren zijn heel onbevredigend. Bovenstaande ‘wetenschappelijke’ beweringen zijn daar met enige goede wil in terug te vinden, maar ook dat hij beweerd zou hebben dat de sterren engelen zijn, dat de aarde een levend wezen is en dat het christendom het machtige magische symbool van het kruis gestolen zou hebben van de oude Egyptenaren.
Bruno was geen wetenschapper. Zijn denkwereld stond nog mijlenver af van die van Galilei, die bijna een eeuw later voor de Inquisitie moest verschijnen. In tegenstelling tot Galilei stond hij helemaal niet terecht voor wetenschappelijke, rationeel te verdedigen opvattingen, en de achterliggende vraag was ook niet hoe de kerk met de resultaten van rationeel denken om dient te gaan. Bruno’s kosmos was de magische kosmos der hermetische filosofie, een waarin filosofie en theologie onlosmakelijk met elkaar verbonden waren; nog veel inniger dan in het katholicisme van die dagen. Als zijn kosmologische opvattingen ter sprake zijn gekomen (en deskundigen achten dat eerlijk gezegd niet waarschijnlijk) dan was dat omdat hij ze op basis van zijn persoonlijke theologie ontwikkeld had en ze al even onomstotelijk achtte. Bruno is, aldus Frances Yates in haar boek Giordano Bruno and the Hermetic Tradition (1964), ‘werkelijk de laatste persoon die je als vertegenwoordiger kunt nemen van de scheiding tussen filosofie en theologie.’
Maar blijkbaar hebben ongelovigen ook martelaren nodig. (NRC Handelsblad, 23 februari) (mh)
