Nikkens netwerk
Magnetische producten voor goedgelovigen
door Claud Biemans
Wie last heeft van pijn of andere klachten, kan terecht bij verschillende bedrijven die handelen in heilzame magneten. Een van de grootste ondernemingen is Nikken, die haar producten aanbiedt via een wereldwijd netwerk van wederverkopers.
Nikken is sinds 1997 in Nederland actief. Volgens het van oorsprong Japanse bedrijf werken er in Europa drie miljoen mensen als distributeur. Nikken verkoopt allerlei gezondheidsproducten. Een behoorlijk deel van het assortiment bestaat uit ‘magnetische hulpmiddelen’ in de vorm van bandages, inlegzooltjes, matrassen, kussens, dekbedden, slaapmaskers, massageapparaten, sieraden, zittingen, en zelfs paardendekens en kleedjes waar de hond of kat op kan liggen. Veel producten werken ook op basis van infraroodstraling (warmte). Er zitten vezels in ‘die energie kunnen opnemen die uw lichaam produceert als u het koud hebt’. Deze energie wordt vervolgens omgezet in warmte. Bij Nikken kun je dan ook terecht voor warme sokken en sjaals.
Vergeleken met de producten van kleine spelers op de magnetenmarkt (zie kader) zijn de producten van Nikken zeer prijzig. Zo kosten magnetische inlegzolen bij Nikken 70 euro, terwijl je ze elders al voor 29 euro kunt aanschaffen. Het is nog verstandiger om er helemaal geen geld voor uit te geven. Het tijdschrift JAMA van de American Medical Association publiceerde in september 2003 een onderzoek waaruit bleek dat schoenzolen met nepmagneten net zo goed werken tegen voetpijn als schoenzolen met echte magneten. (1)
Omhoog op de ladder
Tineke Verton en Gerard Nederpel uit Rotterdam adverteren op marktplaats.nl. Ze zijn op zoek naar zelfstandige ondernemers, personen die een sterke organisatie van mensen kunnen opbouwen en managen. ‘Ben jij enthousiast, ambitieus en coachable? Dan garanderen wij jouw succes.’ De advertentie verwijst naar de website enikken.eu.com/freeflow. Daaruit blijkt dat Verton en Nederpel zelf ook artikelen verkopen van Nikken. Behalve klanten zoekt elke Nikkendistributeur andere mensen die de producten willen verkopen. Hoe meer nieuwe ondernemers je binnenbrengt, des te hoger stijg je op de ladder van het bedrijf. Verton en Nederpel zijn waarschijnlijk inmiddels een trede gestegen, want hun advertentie werd tussen eind oktober en half december maar liefst 2400 keer bekeken.
De nieuwe zelfstandige ondernemer begint als ‘direct distributeur’, met als voordeel dat je zelf 20% korting krijgt op al je Nikkenaankopen. Als beginner kun je meteen starten met de opbouw van een eigen persoonlijke verkoopgroep (‘sponsor andere distributeurs en geef hen ook een kans op een Nikken-carrière’). Als dat lukt, stijg je zelf naar het niveau van seniordistributeur en je krijgt 5% bonus over alle verkopen in de door jou opgebouwde groep. Via de ladder van executive, brons, zilver, goud, platina en diamant stijg je uiteindelijk tot het niveau van royal diamant-distributeur. Dat is lucratief want dan krijg je een bonus over verkopen in verschillende vertakkingen in het netwerk. Je krijgt ook een erkenningsspeldje, een prijsuitreiking op een podium en erkenning in het Nikkenmagazine. Nikken kan je tevens helpen met de financiering van je auto en droomhuis.
Om succesvol te kunnen zijn, raadt Nikken je aan om verkoop- en trainingshulpmiddelen en enkele producten uit het assortiment aan te schaffen, zodat je zelf het profijt kunt ervaren dat je daarvan hebt. Verder biedt het bedrijf een ruime keuze aan evenementen en training om je te ondersteunen bij je werk. Hoe hoger je op de ladder staat, des te meer betaal je voor deelname aan deze programma’s.
Uit de Yahoonieuwsgroep voor onafhankelijke Nikkendistributeurs blijkt hoe de netwerkmarketing uitpakt voor nieuwe ondernemers. (2) Een teleurgestelde distributeur schrijft in augustus 2001 dat grote aantallen distributeurs falen in het verkopen van producten. (3) Zij krijgen dan te horen dat ze meer mensen moeten vinden voor hun eigen netwerk. Als je zelf geen goede verkoper bent, gok dan op de bonus die je netwerk oplevert. Volgens de teleurgestelde distributeur heeft Nikken maar weinig echte klanten. Het financiële succes van de enkeling die hoog op de ladder staat, is grotendeels gebaseerd op de aankopen van nieuwe distributeurs die de producten nodig hebben om hun eigen business te starten.
Ongewenste vragen
Het is maar goed dat de verkoop tegenvalt, want het is nooit bewezen dat de ‘unieke gezondheidsondersteunende producten’ ergens goed voor zijn. Op de officiële website van Nikken staat ook bijna niets over de veronderstelde werking. (4) ‘Nikkens filosofie is gebaseerd op preventie’ heet het. De producten worden op een onschuldige manier aanbevolen: ‘Een magnetische halsketting geeft u een energiek en stijlvol voorkomen.’
Als internationaal bedrijf met vestigingen in de VS is Nikken voorzichtig met ongefundeerde beweringen. Diverse bedrijven die magneten met gezondheidsclaims verkochten, werden in de afgelopen jaren al in de VS veroordeeld tot het betalen van hoge boetes. (5) In 1998 werd het bedrijf Magnetherapy veroordeeld omdat men beweerde dat het dragen van een magneetje een effectieve remedie is tegen allerlei chronische pijnklachten. In 1999 moest Magnetic Therapeutic Technologies stoppen met de bewering dat magnetische kussens effectief zijn tegen kanker, jicht, hoge bloeddruk en andere ernstige aandoeningen. In 2000 werd het bedrijf Florsheim veroordeeld omdat men onzinnige dingen beweerde over magnetische schoenen. Die schoenen konden naar verluidt magnetische deficiënties corrigeren, een diep doordringend magneetveld genereren dat de bloedcirculatie verbeterde, en vermoeidheid van benen en rug verminderen.
Nikkendistributeurs claimen in het openbaar vrijwel niets. Joke Smit, Usui Reikimaster (zie Skepter, december 2001) en onafhankelijk Nikkendistributeur te Lemmer, vertelt op haar website (6) van alles over magneten en infrarood, maar ze doet geen concrete toezeggingen en legt niet uit hoe het werkt. Ze vergelijkt de werking van magneten met acupunctuur. ‘Onze technologieën heffen ook energieknelpunten op, zodat de energie weer vrijelijk kan doorstromen.’ Heeft u tegenwoordig ook zoveel last van energiefiles in uw lijf?
Distributeur Nisha Brouns in Amsterdam kan wel iets vertellen over de werking van de magneten: ‘Door toepassing van magnetische hulpmiddelen kunnen we iets van de positieve werking van het aardmagnetisme terugkrijgen.’ Bedoelt ze dat een kompas in onze moderne omgeving ook niet goed meer werkt?
Om hogerop te komen moeten de distributeurs Japanse rolmassages geven met de MagCreator, een soort magnetische deegroller. In contacten met potentiële klanten willen de verkopers nog wel eens vreemde dingen beweren. Het toeval wilde dat NRC Handelsblad-columnist Frits Abrahams in september 2002 een dame tegen het lijf liep die dringend op zoek was naar personen die gemasseerd wilden worden. (7) Abrahams wilde een werkende vrouw niet het brood uit de mond stoten en stemde in met een behandeling. Toen hij haar vertelde dat hij met computers werkte, zei ze: ‘O jee, dan zit u vol ijzer!’ Het lijkt niet erg verstandig om in zo’n geval met magneten te werken: als losse stukjes ijzer naar een magneetveld toe bewegen, kunnen ze de weefsels beschadigen. Toch voelde de dame zich niet bezwaard en begon het magnetische veld in zijn lichaam ‘van ijzer te zuiveren’. Een onaangename ervaring volgens Abrahams. Hij voelde zich na afloop als een paard dat door een boze koetsier murw gebeukt was.
Nikkenverkopers willen liever geen tijd verspillen aan kritische mensen. In de Yahoodiscussiegroep lezen we hoe de distributeurs daarmee omgaan. Sue schrijft: ‘Ik ben skeptici tegengekomen. Liever dan hen ervan te overtuigen dat hetgene dat ik verkoop echt werkt, ga ik door naar andere mensen die hulp nodig hebben. Een ding dat ik geleerd heb, is dat het onmogelijk is om de mening van een skepticus te veranderen. En wie heeft er nou tijd voor discussie als we weten dat deze producten mensen helpen? Concentreer je en twijfel er nooit aan dat je simpelweg een kado van God deelt met iedereen die het wil.’ (8)
Een vriendin van iemand die net begonnen is als Nikkenverkoper vertelt op de website van Willem de Ridder over haar ervaringen: ‘Vorige week belde een vriendin mij op die sinds een paar weken haar eigen bedrijfje is begonnen, onder de netwerkmarketingorganisatie Nikken. Gisteravond gaf zij mij een presentatie over Nikkenproducten. Dit zijn producten met magneten die je energiesysteem beschermen en je helpen bij de afweer van allerlei negatieve stralingen. Volgens Nikken staan wij voortdurend bloot aan magnetische velden. Door de negatieve stralingselementen, ook wel elektrosmog genoemd (computers, mobieltjes, elektra enz.) is het aardmagnetisme verzwakt. Het gevolg is vermoeidheidsverschijnselen en een oorzaak voor verschillende ziekten (zoals stress, slapeloosheid enz.) Nikken heeft als enige bedrijf patent op een driehoekige bipolaire magneetstructuur, waarvan men zegt dat de positieve invloed al enige tijd bewezen is. Tijdens deze presentatie zei ik dat ik moeite heb met allerlei producten die mij beloven dat ik mij daar beter door voel en dat volgens mij de kracht eerder zit in het geloof in die producten dan dat het daadwerkelijk je energiehuishouding kan opladen. Ze vond mij erg rationeel en vroeg mij naar huis te gaan, omdat ik andere mensen in haar huis te veel in hun ratio trok. Ik ben erg verdrietig over de hele situatie.’ (9)
Stichting Biomagnetisme
Nikken verwijst zelf nooit naar feitelijke informatie over de werking van de producten. Het bedrijf bedient zich daarentegen graag van getuigenissen van mensen die zeggen dat ze er baat bij hebben gehad. Verschillende Nikkenverkopers verwijzen degenen die vragen hebben over de werking van magneten naar de Stichting Biomagnetisme, die volgens de Kamer van Koophandel gevestigd is in Oosterhout (NB). Deze stichting heeft onder andere als doel: het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van (bio)magnetisme op organismen en het bevorderen van de verspreiding van deze kennis en wetenschappelijke documentatie. Dat klinkt betrouwbaar. Bovendien wil de stichting het begrip en de toepassing van biomagnetisme in onze samenleving bevorderen en de samenwerking tussen bedrijven en personen die met biomagnetisme werken stimuleren. Dat klinkt toch enigszins verdacht.
Als we de brochure uit 2003 lezen, dan zien we meteen dat de stichting niet erg wetenschappelijk te werk gaat. (10) Magnetisme wordt onder andere toegeschreven aan het gezamenlijk in dezelfde richting draaien van neutronen! Wij moeten geloven dat we door onze moderne levensstijl nauwelijks meer in direct contact staan met ons aardmagnetisme en dat we daardoor de positieve bijdrage aan onze lichaamsenergie missen. Dit wordt nog versterkt door alle pc’s, tv’s, keukenapparatuur en het elektriciteitsnet. De stichting gaat ervan uit dat magnetische hulpmiddelen goed zijn voor de algehele conditie van ons lichaam. Men past echter op met het noemen van aandoeningen waarbij magnetische hulpmiddelen effectief zouden zijn en is zo fatsoenlijk om echt zieke mensen door te verwijzen naar een arts. De stichting heeft inmiddels een kennisbank opgebouwd met goede tot zeer goede ervaringen met magnetische hulpmiddelen, maar deze kennisbank is niet openbaar. Je kunt er per e-mail vragen over stellen.
De stichting waarschuwt voor leveranciers die tegen voordelige prijzen magnetische producten op de markt brengen, want de kans bestaat dat deze producten onvoldoende leiden tot het optimale gebruikseffect. In de brochure wordt vervolgens het hele assortiment van Nikken genoemd, waarbij de naam van het bedrijf niet wordt vermeld. Zonder referenties te noemen schrijft de stichting dat recente medische wetenschap heeft kunnen vaststellen dat magnetisme de doorstroming van het bloed met 200% tot 300% vergroot. Als dat waar zou zijn, zou de huid onder een magneet rood worden, maar dat gebeurt niet. Verder zou er onderzoek gedaan zijn dat aantoont dat de aanmaak van ATP (stof waarmee de lichaamscellen intern energie transporteren) en endorfinen (door het lichaam gemaakte pijnstillers) bevorderd wordt. Tussen alle links op de website van de stichting zijn echter geen verwijzingen te vinden naar deze onderzoeken.
De stichting noemt op haar website geen adres of contactpersoon, alleen een e-mailadres. We waren toch wel benieuwd of er echt bewijzen zijn van de helende werking van magneten, dus we stuurden een e-mail met de vraag naar referenties. Omdat het antwoord nogal lang op zich liet wachten, belden we naar mevrouw W.L.M. Stevens-Eestermans uit Oosterhout, bestuurslid van de Stichting Biomagnetisme. Het is duidelijk dat zij zelf niet zoveel van biomagnetisme weet of wil weten, want in eerste instantie had zij nog nooit van de stichting gehoord. Pas toen we haar erop wezen dat zij het enige bestuurslid is, wist ze het weer. Ze wilde er wel voor zorgen dat de vragen per e-mail beantwoord zouden worden.
Een dag later kreeg ik inderdaad antwoord van Ger Faber namens de Stichting Biomagnetisme. Hij schrijft: ‘Je vragen over haarvaatjes, ATP en endorfine worden in enkele goede boeken beantwoord. Een van de beste die wij kennen is Magnet Therapy van Lawrence en Rosch’. Evenals andere autoriteiten op het gebied van magneettherapie is dr. Lawrence geen onafhankelijk onderzoeker. Hij is betrokken bij de eerder genoemde firma Magnetherapy, die onder meer ‘tectonische’ magneten verkoopt. (11)
Stichting Biomagnetisme verkoopt zelf geen biomagnetische producten. Desgevraagd wijst Ger Faber door naar de ‘virtuele organisatie’ Wellneed wederom een organisatie zonder naam of adres die ‘momenteel intensief samenwerkt met een Japanse firma die internationaal top-klasse producten op het gebied van welzijn en gezondheidszorg heeft ontwikkeld voor inmiddels vele miljoenen klanten’. (12) Zonder de Japanse firma te noemen, wordt het hele assortiment van Nikken aanbevolen. Wellneed werft ook nieuwe ‘adviseurs’ voor de top-klasse producten en kan hen bedrijfsjuridische en bedrijfsadministratieve ondersteuning bieden. Het domein wellneed.nl is geregistreerd door Tracost BV te Dongen, gevestigd op hetzelfde adres en met hetzelfde telefoonnummer als het kantoor van fiscaal-jurist mr. K.O.A. Stevens, de echtgenoot van mevrouw Stevens uit Oosterhout. De Stichting Biomagnetisme is blijkbaar niets anders dan een creatieve poging van een Nikkendistributeur om nieuwe klanten te vinden, zijn netwerk te vergroten en de magneettherapie een wetenschappelijk aanzien te geven.
Geen bewezen effect
Er is natuurlijk wel onderzoek gedaan naar het effect van magnetische velden op de gezondheid. De Harvard Medical School, een instituut van een van de meest gerenommeerde universiteiten in de VS, publiceerde in augustus 2003 een overzichtsstudie over effecten van verschillende vormen van magneettherapie. (13) Na het bestuderen van 100 wetenschappelijke artikelen concludeerde men dat statische magneetvelden (zoals die van de magnetische hulpmiddelen van Nikken) geen bewezen effect hebben op enige ziekte of aandoening en ook niet helpen tegen pijn. Onderzoek wijst wel uit dat gepulste magneetvelden mogelijk gunstig zijn voor de genezing van botbreuken, maar deze techniek is niet beter dan meer gebruikelijke geneeswijzen. Harvard waarschuwt: vertrouw bij gezondheidsklachten in ieder geval nooit alleen op magneettherapie zonder eerst je arts te raadplegen.
Samenvattend kunnen we stellen dat de producten van Nikken bedoeld zijn voor mensen die erin willen geloven. Als je betwijfelt of ze kunnen helpen, dan heeft het wat Nikken betreft weinig zin om er verder over te praten. Goedgelovigen die hun inkomen willen verhogen, worden er als nieuwe distributeur financieel niet veel beter van. Ze geven dikwijls meer geld uit aan de Nikkenproducten dan ze ermee verdienen. Klanten zijn moeilijk te vinden omdat de prijzen nogal pittig zijn. Toch wordt er weinig geklaagd: je gelooft tenslotte in de producten die je verkoopt en de rest is ondernemersrisico.
Enkele kleine leveranciers van magnetische gezondheidsproducten
MagneticPlus. Onder deze naam worden magnetische gezondheidszooltjes verkocht en magneten die bedoeld zijn om op je lijf te plakken. De producten zijn verkrijgbaar in verschillende drogisterijen en reformzaken en via www.magneticplus.nl.
MagneticPlus claimt dat de magneten pijnstillend werken, herstel bevorderen bij letsel en bijdragen tot gezondheid en vitaliteit. De magnetische velden zorgen voor een verbeterde bloedcirculatie, een snellere afvoer van afvalstoffen, een verbetering van het afweersysteem en een verbeterde stofwisseling. MagneticPlus beweert dat de magneten onder andere helpen bij RSI, rugpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, stress, slapeloosheid, vetzucht, astma, carpaaltunnelsyndroom, reuma, te hoge bloeddruk, te hoog cholesterolgehalte, en botbreuken.
Medisch adviseur van MagneticPlus is Leo van Rozelaar, die als arts verbonden is aan een Amsterdamse privékliniek voor rimpelbehandeling. Volgens Van Rozelaar hebben ‘MagneticPlus-magneten een gunstige uitwerking op talloze klachten en zijn ze eenvoudig, effectief en veilig door iedereen zelf toe te passen.’
Magnetia. Deze firma uit Loosdrecht verkoopt biomagnetische pijnbestrijding in de vorm van magneten die zijn ingenaaid in bandages, zooltjes, hemden en onderbroeken. De producten zijn verkrijgbaar via www.magnetia.nl en bij diverse drogisten in Nederland.
Magnetia beweert dat de ‘bio-magnetische plaatjes’ helpen tegen rugklachten, pijnklachten ten gevolge van het sporten, RSI, gewrichts-en heupaandoeningen, verstuiking, kneuzingen, nekaandoeningen, reumatische pijn, maagaandoeningen, tennisarm, vermoeide ledematen, bloeduitstortingen, littekenpijn en fantoompijn. Magneetwerking bevordert bovendien de genezing van botbreuken. Reeds na één dag resultaat!
Vjenne Foundations uit Vriezenveen is een kleine speler op de magnetische markt. De fabrikant produceert de Feel Fine Slip, een damesonderbroek met drie zakjes waarin magneetstrips zitten. De magneten staan volgens de verkoper onder controle van de NASA. Dat valt te betwijfelen want NASA reageerde in 2002 op een soortgelijke bewering van een verkoper van magnetische matrassen met de uitspraak dat zij nooit magneten gebruiken voor therapeutische doeleinden. Volgens de website van Vjenne Foundations (www.feelfineslip.nl) is de Feel Fine Slip een pijnbestrijder, oorspronkelijk ontwikkeld voor het bestrijden van menstruatiepijn en lage rugpijn. ‘Inmiddels hebben wij van verschillende mensen mogen vernemen dat de Feel Fine Slip ook goede resultaten boekt bij het bestrijden van pijn vanwege: artrose, gordelroos en vermoeide benen.’ In Vriezenveen blijft men echter bescheiden: ‘Wel moeten wij zeggen dat natuurlijk niet ieder lichaam hetzelfde is of reageert, dus kunnen wij ook geen 100% garantie geven dat de pijn altijd verdwijnt.’
Kersbergen schoenen in Voorburg verkoopt de Propét Magnetic Walker schoenen. Daarin zitten enkele magneten die rond de voet een magnetisch veld vormen. Volgens Kersbergen gebruiken ‘naturopatische psychici al enige tijd magnetische velden om verschillende voetproblemen op te lossen. Uit recente rapporten blijkt dat magnetische zolen de bloedcirculatie verbeteren en hiermee verschillende voetproblemen verminderen.’ En: ‘Door middel van biomagnetische therapie genieten uw voeten van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat de comfort om ongestoord door te werken.’
Amway is evenals Nikken een grote multi-level marketingorganisatie (MLM). In 1999 besloot men in navolging van Nikken magnetische producten in het assortiment op te nemen. Onder de naam Magna Bloc worden losse magneten en magneten in bandages verkocht voor het verlichten van persoonlijk ongemak. Amway beweert het patent te hebben op de magneten die Nikken verkoopt, en voert daarover een juridische strijd met haar concurrent. In Nederland is Amway minder actief dan Nikken.
Bronnen
1. Winemiller MH et al. (2003). Effect of magnetic vs sham-magnetic insoles on plantar heel pain: a randomized controlled trial. JAMA 290(11), 1474-8.
2. health.groups.yahoo.com/group/nikken-independent-distributor
3. Zie (2), bericht 281.
4. www.nikkenuk.com
5. www.quackwatch.org/04ConsumerEducation/QA/magnet.html
6. www.reiki-praktijkie.com
7. NRC-Handelsblad, 3 september 2002.
8. Zie (2), bericht 49.
9. www.willemderidder.com/ned/vraagmaar/actueel.htm
10. www.biomagnetisme.nl/biomagnetisme.pdf
11. Livingston, James D. (1998). Magnetic therapy: plausible attraction? Skeptical Inquirer, 22(4), www.csicop.org/si/9807/magnet.html.
12. www.wellneed.nl
13. Voor een samenvatting zie www.intelihealth.com (zoekterm ‘magnet therapy’).
Naschrift
Maandcijfers van Nikken maken duidelijk dat bijna geen enkele distributeur er een redelijk inkomen aan overhoudt. Meer hierover is te vinden in het Skepter artikel Miljonair met MLM: De fabelachtige vooruitzichten van Nikken.
