Kankerkruiden op herhaling
De gevaren van Traditionele Chinese Medicijnen
door Marie Prins – Skepter 16.1 (2003)
Chinese kruidenmiddelen bevatten soms schadelijke ingrediënten die lang niet altijd op de verpakking worden vermeld. In verscheidene landen werd hier al voor gewaarschuwd.
In Nederland verschijnen er de laatste tijd steeds meer praktijken van Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG). Misschien is de TCG wel millennia oud. Daarom alleen al is ze werkzaam, als je tenminste de ‘doctrine of reasonable certainty’ van de World Health Organisation gelooft. In de TCG is het traditioneel om Aristolochia’s te gebruiken, een heel erg kankerverwekkend kruid. Het wordt nog steeds volop gebruikt. Ook gebruikt men in de TCG ten minste één kruid dat pyrrolizidine alkaloïden bevat, en een vrucht die ernstige huidproblemen veroorzaakt.
Sommige beoefenaren van TCG voegen zware metalen aan de kruiden toe omdat ze geloven dat die een geneeskundige werking hebben. Vervuiling kan eveneens een oorzaak zijn van de aanwezigheid van zware metalen. Vaak zitten er ook westerse medicijnen in de ‘traditionele’ middelen, zonder dat dit wordt vermeld. De afgelopen twee jaar zijn in Groot-Brittannië, Zwitserland, Canada en Nieuw-Zeeland nogal wat ongerechtigheden aangetroffen in Chinese medicamenten.
Kanker door pijpbloemen
Pijpbloemen (Aristolochia) zijn een traditioneel middel in Chinese kruidenmengsels. Maar veilig is het in geen geval. Dat ondervond in de jaren 1990 een honderdtal Belgische vrouwen (zie Skepter, juni 1998, zie ook het artikel van Betz uit 2002). (1) Doordat in een afslankmiddel dat bestond uit een uiterst vreemd kruidenmengsel een Stephania-soort was vervangen door een Aristolochia-soort, verloren deze vrouwen het gebruik van hun nieren. Bij dertig van hen zijn er ondertussen, zo’n tien jaar later, kankercellen in de urinewegen gevonden. Kanker heeft nu eenmaal in de regel een lange incubatietijd.
In 1992 werd de invoer van Aristolochia in Europa verboden. Pas een jaar geleden, in 2002, werd ook in het Nederlandse Kruidenbesluit bepaald dat planten die aristolochiazuur bevatten niet in kruidenmiddelen mogen worden gebruikt. Daarmee is het gevaar van de Aristolochia‘s wel geweken, zou je denken. Toch is dat helemaal niet zo zeker indien je traditionele Chinese kruiden gebruikt.
Ook in Nieuw-Zeeland zijn middelen die aristolochiazuur bevatten al enkele jaren verboden. Maar bij een willekeurige controle van een aantal traditionele Chinese geneesmiddelen vond MedSafe, de Nieuw-Zeelandse organisatie die de veiligheid van geneesmiddelen controleert, kort geleden maar liefst drie middelen op de planken die Aristolochia-soorten bevatten:
– Guan Xin Su He capsules,
– Long Dan Xie Gan Wan pillen en
– Zhiyuan Xinqinkeli poeders. (2)
De verkoop werd stopgezet en MedSafe waarschuwde afgelopen januari 2003 alle gebruikers die de middelen nog in huis hadden. Zij kregen het advies zich door een arts te laten onderzoeken. De artsen hadden ondertussen al bericht gekregen op wat voor zaken ze speciaal moesten letten.
In Europa wordt Aristolochia ook nog steeds aangeboden. In Zwitserland vond men in het afgelopen jaar 2002 aristolochiazuur in enkele afslankmiddelen: Fang ji qi tang (Stephania en Astragalus), Han fang ji (Stephania tetrandra radix) en Ba zheng (acht kruiden). Bovendien waren er twijfelachtige testresultaten voor Asaria Herba, Xi xin (Asaria herba) en Han fang ji (Sinomenium acutum).
Omdat ze Aristolochia zo gevaarlijk vinden hebben de Zwitsers de verkoop van alle zes middelen onmiddellijk stop gezet, dus ook van de twijfelgevallen. (3) In juli 2001 was Xi xin ook in de VS al teruggeroepen.
Het is over de hele wereld mis. Een jaar eerder waren er soortgelijke gevallen in Canada. In september 2001 waarschuwde Health Canada Santé Canada (www.hc-sc.gc.ca) het publiek voor
– Du Xing Quin Li (Clematis Sinensis Osbeck) pillen,
– Shen Yung Hu (Stephania tetandra) pillen,
– Chi Kuan Wan (Fructus Aristolochia) pillen,
– Kuanhsin Suhowan (Radix Aristolochia) en
– Gastropathy (Aristolochia recurvilabra).
In de eerste twee soorten Canadese pillen zat volgens het etiket geen Aristolochia, maar toch vond men er aristolochiazuur in. Hetzelfde was het geval met alle zes Zwitserse middelen. Het raadsel van de aanwezigheid van aristolochiazuur werd opgelost in een andere Canadese waarschuwing van oktober 2001. Het blijkt dat bij de traditionele Chinese geneeskruiden de volgende plantensoorten dikwijls worden vervangen door Aristolochia:
Bragantia (Mansoor) – Asarum – Clematis
Stephania – Diploclisia – Akebia
Menispermum – Cocculus – Sinomenium
Vladimiria souliei – Mu tong – Saussurea lappa
Volgens de Amerikaanse Food and Drug Adminstration FDA is Mu Tong Akebia trifoliata caulis, dus die is indirect tweemaal vermeld. Ook constateerde de FDA dat in veel gevallen waar er Mu Tong op het etiket stond er in werkelijkheid Guan Mu Tong in het potje of in de pillen zat. En Guan Mu Tong bevat aristolochiazuur.
Dezelfde lijst stond ook weer in de Nieuw-Zeelandse waarschuwing van 21 januari 2003 en komt ook overeen met de Zwitserse resultaten. Bragantia en Asarum behoren tot de pijpbloemfamilie (Aristolochiaceae). De resterende planten hebben (bijna) dezelfde Chinese naam als Aristolochia, zien er hetzelfde uit, of gelden in de Traditionele Chinese Geneeskunde als gelijkwaardig aan Aristolochia. Het vervangen van het ene door het andere kruid is schering en inslag in de Chinese kruidenkunde, soms omdat totaal verschillende kruiden dezelfde naam hebben, en soms omdat verschillende kruiden hetzelfde effect zouden hebben volgens de leer van de TCG. (4)
Alleen maar letten op namen is dus beslist niet voldoende (ook al omdat de ene Chinese naam na transcriptie niet altijd te onderscheiden is van een andere). Zo werd de Stephania die de Belgische arts dacht voorgeschreven te hebben, vervangen door Aristolochia zonder dat iemand dat wist of belangrijk vond. In Zwitserland gebeurt dat nu, tien jaar later, blijkbaar ook weer. In Groot-Brittannië heeft het Medicine Control Agency (MCA) uit veiligheidsoverwegingen Mu Tong verboden totdat de TCG-industrie kan waarborgen dat het vrij is van aristolochiazuur.
In de VS werd het publiek op 11 april 2001 gewaarschuwd om geen enkel product met aristolochiazuur te gebruiken en om een arts te raadplegen als men het gebruikt had, zelfs al was dat enkele jaren geleden.
Aan het einde van de Nieuw-Zeelandse waarschuwing voor het publiek stond ook nog eens een lijst van 10 verschillende Chinese kruidenmengsels waarin eerder ook aristolochiazuur was gevonden. Dit verhaal zou nog langer kunnen worden met de vondsten van de FDA, want zoals uit het bovenstaande al blijkt, ook in de VS leeft dit probleem.
Kapotte levers
Van pyrrolizidine alkaloïden (PA’s) is bekend dat ze serieuze leverbeschadiging veroorzaken in de vorm van een soort sclerose (veno-occlusive disease). Waarschijnlijk zijn ze ook kankerverwekkend. Het komt voor in zulke populaire Nederlandse kruiden als smeerwortel, groot en klein hoefblad en in diverse kruiskruiden. Een van de planten uit Chinese kruidenmiddelen die PA’s bevat, is Senecio scanens, een soort kruiskruid. Deze plant wordt volgens de MCA gebruikt in het kruidenmengsel Qianbai Biyan Pian. Kruiden die PA’s bevatten mogen in Nederland alleen gebruikt worden als de hoeveelheid pa’s teruggebracht is tot 1 deel per miljard. Het is niet bekend of Qianbai Biyan Pian aan deze eis voldoet. En het is toch meer dan waarschijnlijk dat een Chinees kruid dat in Groot-Brittannië te koop is, ook in Nederland verkrijgbaar is.
Fruit, goed voor u!
De vrucht van de Psoralea corylifolia (Bu Gu Zhi) wordt in de TCG al eeuwen gebruikt in de vorm van een zalf maar ook in middelen voor inwendig gebruik. In augustus 2001 werden er in Groot-Brittannië twee gevallen gemeld van zware huidproblemen als gevolg van het gebruik van preparaten waarin deze vrucht was verwerkt. De vrucht bevat aanmerkelijke hoeveelheden furanocumarine psoralen, wat bij gevoelige mensen een ernstige reactie op zonlicht kan veroorzaken. Een veilige dosis is niet bekend.
Het is goed mogelijk dat zulke gevallen in China ook voorkomen, maar dat men daar het verband niet legt. In het kruidenvriendelijke maar ook kruidenbewuste Duitsland kwam nog niet zo lang geleden een internist pas na 5 jaar op het idee dat een al die tijd dreigende afstoting van een getransplanteerde nier veroorzaakt werd door het gebruik van sint-janskruid. De patiënt had voor circa 15.000 euro extra aan medicijnen moeten slikken.
Arseen
In het verleden werden vaak zware metalen in Chinese kruidenpillen gevonden. Bij het genoemde onderzoek in Nieuw-Zeeland vond men Niu Huang Jie Du Puan tabletten met 4% arseen, genoeg voor een chronische vergiftiging als je je aan de voorgeschreven dosering hield.
Westerse medicijnen
Diezelfde Nieuw-Zeelandse waarschuwing van 21 januari 2003 gaf ook een lijst van ‘traditionele’ Chinese kruidenmiddelen waarin gewone westerse medicijnen bleken te zitten, zonder dat dit op de etiketten vermeld was. Dat waren de volgende:
Wei Ge Wang tabletten bevatten sildenafil (Viagra). Dat kan voor mensen met hartklachten fataal zijn.
Sang Ju Gan Mao Pian tabletten bevatten 21 mg diclofenac (een zogeheten NSAID, een aspirine-achtige ontstekingsremmer) en ongeveer 1 mg chlorpheniramine (een regulier middel tegen allergie, niet in Nederland in de handel) per tablet.
Yen Qiao Jie Du Pian capsules bevatten 3 mg chlorpheniramine, 0,056 mg diclofenac en ongeveer 450 mg van de bekende pijnstiller paracetamol per capsule.
Xiaoke Wan pillen bevatten Glibenclamide (een regulier bloedsuikerverlagend middel) 2,5 mg per 10 pillen.
Shuen Feng crème bevat ketoconazole (een regulier middel tegen schimmelinfecties) en clobetasolpropionaat (een bijnierschorshormoon tegen jeukende huidaandoeningen).
Zentel Albendazole SK&F tabletten bevatten 200 mg albendazol (een behoorlijk giftig regulier middel tegen een bepaalde lintwormsoort) per stuk.
Dezhong Rhinitis druppels bevatten efedrine hydrochloride. In Nederland wordt efedrine vanwege de bijwerkingen niet meer in neusdruppels toegepast.
Ook in Canada werd een Chinees potentiemiddel verkocht. Health Canada-Santé Canada waarschuwde er op 15 februari 2002 voor Hua Fo tabletten. Ook al weer met Viagra, oftewel sildenafil.
De Britse MCA vond in het voorjaar van 2002 huidcrèmes die zouden helpen bij eczeem en huidontsteking. Ze werden verkocht als Yibishu Ointment, Wujigado cream, Wau Wa crème en 999 cream. Ze bevatten alle vier corticosteroïden die op de lange duur eczeem en huidinfecties juist verergeren.
Het is gewoon bedrog om deze artikelen Traditionele Chinese Geneeskunde te noemen. Het ‘100% natuurlijke’ potentiemiddel Sigra dat op de Nederlandse markt verscheen en waartegen gewaarschuwd werd omdat er sildenafil (dus Viagra) in zat, bevatte weliswaar ook de Chinese kruiden She Chuang Zi (Cnidium Monnier), Xanthoparmelia scabrosa en Epimedium grandiflora, maar tevens het Afrikaanse Yohimbe (Corinante yohimba). Mogelijk een Europees in plaats van een Chinees bedenksel? Op 12 november 2002 werd het door de Nederlandse Inspectie voor de Gezondheidszorg in beslag genomen, maar in februari 2003 was het nog gewoon te koop op internet.
En in Nederland?
Nederland lijkt voldoende op Zwitserland, Canada, Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië om te veronderstellen dat dezelfde misstanden mogelijk ook hier voorkomen. Het is allerminst uitgesloten dat er in Nederland Chinese winkels of beoefenaren van de TCG te vinden zijn die schadelijke kruiden aanbieden.
Nieuw-Zeeland, Canada en Groot-Brittannië hebben zowel hun artsen als het gewone publiek gewaarschuwd voor deze Chinese kruiden. En hoe staat het hiermee in Nederland? Een vraag over het bovenstaande aan de Keuringsdienst voor Waren werd als volgt beantwoord:
‘Het is mij niet bekend en ook niet te achterhalen of er eerder door onze controleurs een dergelijk product is aangetroffen bij Chinese kruidenwinkeltjes. Ik zal de regio die hiervoor verantwoordelijk is van uw opmerkingen op de hoogte brengen, zodat zij kunnen beslissen er al of niets mee te doen.’
Erg geruststellend klinkt dat niet.
Noten
1. Willem Betz (2002), Herbal Crisis in Europe: A Review of the Epidemic of Renotoxicity from Chinese Herbal Remedies. The Scientific Review of Alternative Medicine, vol. 4 (2), p.23-27.
2. De website van MedSafe is www.medsafe.govt.nz. De Chinese namen zijn allemaal ontleend aan Engelstalige bronnen, en zijn volgens het pinyinsysteem getranscribeerd.
3. Detection of aristolochic acid in Chinese phytomedicines and dietary supplements used as slimming regimens. Food and Chemical Toxicology 41 (2003) p.29-39.
4. Bill Burley (2002), Chinese Herbs: Some Things to Remember. The Scientific Review of Alternative Medicine, vol. 4 (2), p. 29-31.