QED 2016
door Leon Korteweg – Skepter 29.4 (2016)
Ruim zeshonderd skeptici in één zaal, naar schatting twee derde Brits en een derde Europees, een paar Amerikanen en Australiërs, verzameld met dezelfde passie voor onderzoek, kritisch denken en onzinbestrijding. Een greep uit het overstelpende aanbod.
Van 13 tot 16 oktober stond het Engelse Manchester weer in het teken van QED: Question, Explore, Discover, de grootste meerdaagse skeptische conferentie van Europa. Over tal van onderwerpen werden presentaties gegeven, paneldiscussies gehouden of bij borrels of diners gekletst, variërend van hilarisch tot bloedserieus en verbijsterend.
Hoogleraar parapsychologie Caroline Watt opende het congres donderdagavond met een verhaal over onderzoek dat zij deed aan de universiteit van Edinburgh. Haar Koestler Parapsychology Unit bestudeert niet zozeer of paranormale claims waar zijn, maar vooral waarom mensen in die claims gaan geloven — bij mensen die zich in hun jeugd machteloos voelen (vaak, maar niet alleen door de opvoeding) kan magisch denken een gevoel van controle geven.
De volgende dag was er Skepti-Camp: een reeks korte presentaties van de congresgangers zelf. Het ging over Electronic Voice Phenomena (een ‘methode om met geesten te communiceren’), over actiegroepen tegen genetisch gemodificeerde organismen, over skeptische samenwerking op Europees niveau en over mythes over blindheid — ja, blinden kunnen beter horen of er een auto aankomt, en nee, niet iedere blinde heeft het muzikaal talent van Stevie Wonder of Ray Charles. Er waren ook nog wat vreemdere onderwerpen. James Williams legde uit waarom kannibalisme zo gek nog niet is, Michael Hales vertelde hoe hij tijdelijk geheugenverlies had gehad en twee weken lang in God geloofde, en Adam Cuerden speelde muzikaal in op de recente hype rond horrorclowns.
Debunken
Dag drie werd geopend door de Lets-Amerikaanse Alan Melikdjanian, op Youtube bekend als Captain Disillusion, een van de beste ontmaskeraars van internet-hoaxen. Hij liet de zaal aan den lijve voelen dat het onderscheiden van nep en echt nog niet zo eenvoudig is: drie van de zes filmpjes die hij liet zien, werden door een meerderheid van de zaal verkeerd beoordeeld. Melikdjanian is ervan overtuigd dat het ontmaskeren van nepvideo’s op het internet, ondanks vaak flauw en negatief commentaar, zin heeft om mensen kritischer te laten nadenken over hetgeen ze voorgeschoteld krijgen.
Een paneldiscussie over spoken en andere wezens werd voorgezeten door Deborah Hyde, hoofdredacteur van The Skeptic en cryptozoölogie-expert. Opmerkelijk was dat alle vier panelleden vroeger wel in ‘iets paranormaals’ hadden geloofd, maar na kritisch onderzoek tot andere conclusies waren gekomen.
In een workshop vertelde onderzoeksjournalist Meirion Jones hoe hij op kwakzalvers jaagt met verborgen camera en microfoon, zoals de oplichter die de koninklijke familie van Swaziland had wijsgemaakt dat je aids kunt genezen met geitenserum. Hij liet een aantal spannende kneepjes van zijn vak zien, maar daar kunnen we hier uiteraard verder niets over zeggen.
Ockham Awards
Op zaterdagavond reikte de redactie van The Skeptic de Ockham Awards uit. De prijs voor het beste blog ging naar The Naturopathic Diaries (‘bekentenissen van een naturopathische dokter’) van Britt Hermes, voor de beste podcast naar Say WHY to Drugs van Suzi Gage. De beste campagne vond de jury die van de Good Thinking Society, geleid door Simon Singh en Michael Marshall, om via de rechter overheidsvergoeding voor homeopathie te beëindigen.
Zondagochtend richtte wetenschapscommunicator Cara Santa Maria haar pijlen op tv-zenders zoals Discovery en National Geographic, die vol pseudowetenschap zitten omdat die goed verkoopt.
De laatste lezing was weer voor Meirion Jones, een van de drijvende krachten achter de onthulling van het Trafigura-schandaal, maar ook de man die Jim McCormick ontmaskerde met diens nep-bomdetector ADE-651 — een ‘veredelde wichelroede’. Jones schatte dat het apparaat zo’n tweeduizend mensenlevens heeft gekost: zij zijn omgekomen in aanslagen in Irak die hadden kunnen worden voorkomen met echte bomdetectie. McCormick is in 2013 veroordeeld tot tien jaar cel en bijna acht miljoen pond boete. Hij heeft met de ADE-651 naar schatting veertig miljoen verdiend.
Een uitgebreide versie van dit verslag is te lezen op Kloptdatwel.nl