door Jan Willem Nienhuys (24/12/2010)
Wie herinnert ze zich nog, die Power Balance armbandjes met hun ingestraalde hologrammen? Ze werden behalve met nepnatuurkunde aangeprezen door bekende sporters en behulp van oersimpele trucs die sportlieden toch zouden moeten begrijpen. Ze werden al snel ontmaskerd. In Australië moeten de verkopers nu aan teleurgestelde kopers hun geld teruggeven.
In Nederland verscheen op de website van de VtdK al op 6 juni 2010 een kritisch artikel, en de hype barstte pas goed los toen Wesley Sneijder en Yolanthe Cabau van Kasbergen (zie afbeelding, met dank aan Mallemoeder) enkele leden het Nederlands elftal overhaalden om aan dit bijgeloof mee te doen en Een Vandaag er een kritiekloze reportage aan wijdde vlak voor de wedstrijd tegen Urugay. Op 6 september 2010 oordeelde de Reclame Code Commissie (RCC) dat de reclame voor dit prul (productiekosten 1 euro, verkoop circa 40 euro) over de schreef ging. Op 13 september 2010 ondermijnde Tros Radar de geloofwaardigheid tamelijk afdoende met een rapport van bewegingswetenschappers van een heuse universiteit.
Nu hebben de Australian Competition and Consumer Commissions (ACCC) de firma Power Balance Australia een flinke tik op de vingers uitgedeeld. Power Balance Australia heeft de Trade Practices Act 1974 overtreden, speciaal waar die wet over misleidend en bedrieglijk gedrag spreekt. Ze moeten hun advertenties aanpassen en zorgen dat in het vervolg elke claim die ze uiten door een onafhankelijke instantie dubbelblind getoetst wordt. Er komt een advertentie waarin ze hun excuses aanbieden. Het belangrijkste is echter dat elke koper zijn geld terug kan krijgen. Ik vraag me af in hoeverre de actieve Australische skeptici hierbij een rol gespeeld hebben. Zij verspreidden al lang geleden YouTube-filmpjes waarop een geblindeerde test van die armbandjes te zien was.
In Nederland is er de wet op de Oneerlijke Handelspraktijken (OHP). De wetstekst kan men downloaden op de site van de Consumentenautoriteit (CA). De CA is bevoegd boetes uit te delen, maar er moet heel wat gebeuren voor misleidende reclame voor gezondheidsproducten tot actie van de CA leidt. Eerst moet de RCC een oordeel over de reclame uitspreken, en pas als de adverteerder veroordeeld is en bovendien de reclame weigert aan te passen kan de CA in actie komen. Maar de CA heeft maar een beperkte capaciteit en moet dus prioriteiten stellen zoals dat heet. Er zijn hoge boetes mogelijk, maar ‘betaalt u alle gedupeerden maar terug’ staat niet opgesomd bij de sancties. In de wet OHP zegt (Bw 6) art. 193j, lid 2 dat de handelaar ‘aansprakelijk is voor ontstane schade’, maar ik denk dat restitutie in feite neerkomt op ontbinding van een koopovereenkomst. En daar zegt de wet OHP niets over.
In de VS is het hetzelfde liedje, klaagt ‘Swift’ op de site van Randi. De bedriegers hebben vrij spel en tegen de tijd dat de autoriteiten kunnen of willen ingrijpen hebben ze de buit al binnen.
Naschrift 11 januari 2011
Zie ook het blogartikel op Kloptdatwel: Blijft Power Balance onzin verkopen?
Oorspronkelijk was dit artikel gepubliceerd op het (oude) Skepsis-blog en bestond de mogelijkheid om daaronder in discussie te gaan, waar geregeld uitvoerig gebruik van werd gemaakt. De discussie onder dit bericht kan de geïnteresseerde teruglezen in deze pdf (4 pagina’s).