Parariteiten – Een kritische blik op het paranormale
Rob H. Nanninga
Oorspronkelijke uitgave oktober 1988 bij uitgeverij Het Spectrum
Wonderbaarlijke vermogens en bovennatuurlijke krachten hebben door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld en oefenen nog steeds een grote aantrekkingskracht uit: ondanks de vorderingen van wetenschap en technologie is de belangstelling voor het paranormale de laatste jaren sterk gegroeid. Ruim eenderde van de bevolking blijkt te geloven in het bestaan van paranormale verschijnselen.
Maar wat houden paranormale verschijnselen zoals telepathie, helderziendheid, plaaggeesten en andere fenomenen nu eigenlijk in? Wat klopt er van de beweringen van paragnosten, spiritisten, uittreders? Wat voor onderzoek is er gedaan en hoe goed is dit onderzoek verricht? [tekst op achterflap, 1988]
Download het pdf-bestand
(Rechtsklikken op de link en opslaan)
Het bestand is 3,8 Mb en omvat 333 pagina’s.
U kunt het pdf-bestand onder meer lezen met de Adobe Reader of met de kleinere Foxit Reader.
De reader kan desgewenst zo worden ingesteld dat u op uw beeldscherm twee pagina’s naast elkaar ziet. Via de bladwijzers kunt u snel naar de noten of naar een hoofdstuk springen. Het is ook mogelijk de tekst te printen.
Voorwoord bij de digitale heruitgave
In oktober 1988 verscheen het boek Parariteiten van Rob Nanninga. Het is al lang uitverkocht. Het navolgende is een digitale heruitgave. De evidente tikfouten zijn verbeterd, en de spelling is aangepast aan de huidig vigerende. Alle woordafbrekingen aan het eind van regels zijn verwijderd (evenals de gehele ‘technische pagina’). In verband daarmee is de opmaak iets veranderd: vrije regelval en iets duidelijker markering van nieuwe alinea’s. Ook de opmaak van de bibliografie is iets aangepast. De pagina-overgangen zijn wel nog op ongeveer dezelfde plaats. De nummering van de pagina’s (met het paginanummer overal midden bovenaan) begint dan ook nog steeds op pagina 7 met het voorwoord van Cornelis de Jager. De zonder verdere redactie overgenomen registers achterin zijn dus nog steeds bruikbaar, hoewel zoeken met de zoekfunctie van de pdf nu veel eenvoudiger is. Men moet alleen oppassen bij kwantumfysica en dergelijke.
Op tal van punten is de wetenschap gevorderd. Skepsis besteedde op haar congres van 1991 veel aandacht aan de resultaten van Gauquelin, en indirect was dat voor mijzelf een reden om me in die problemen vast te bijten toen ik de kans kreeg. Rob signaleert op pagina 77 dat het artikel van Hoebens nog niet in het Nederlands beschikbaar is (nu dus wel) en over de ganzfeldproeven en bijnadoodervaringen is ook meer bekend. Susan Blackmore gaf in oktober 2000 alles wat ze had over ‘het paranormale’ mee met het oud papier. Ze schreef in New Scientist: ‘After thirty years, I have escaped from a fearsome addiction. (…) I found no psychic phenomena – only wishful thinking, self-deception, experimental error and, occasionally, fraud. I became a sceptic.’ En zo is er meer. Een opmerking: de proef achterin met het gooien van een gulden werkt ook met sommige buitenlandse euromunten. Het geheim is niet het enigszins taps toelopen van de rand, maar de dikte van de afbeelding op een der zijden van de munt die een minieme verplaatsing van het zwaartepunt met zich meebrengt. Bij euromunten is het effect overigens niet zo geprononceerd als met de oude guldens.
Een tweede opmerking: wie denkt een betrouwbaar paranormaal effect te kunnen vertonen, kan zich nog steeds melden bij Skepsis. Skepsis heeft al diverse van die proeven uitgevoerd, de meeste onder supervisie van Rob Nanninga zelf. Aan de eisen dat het voorbereidend werk en duur van de test minimaal moeten zijn is meestal wel een mouw te passen.
Het hoeven ook geen parapsychologische effecten te zijn, allerhande diagnostische claims (spiertesten bijvoorbeeld) mogen ook. Tot onze spijt is bijvoorbeeld een test die een homeopathisch verdund middel water zou kunnen onderscheiden van een placebo nooit uitgevoerd.
Het zou verkeerd zijn om te denken dat Skepsis er alles aan gelegen is om te zorgen dat elke poging om paranormale claims te bewijzen mislukt. Wij doen wel ons best om de proeven zo in te richten dat als die succesvol verlopen, het resultaat niet voor kritiek vatbaar is. Daar heeft de indiener van de claim belang bij, maar wij ook, want dan zijn wij ook meteen beroemd. Ik wens de nieuwe lezers van deze pdf veel leesplezier toe.
Jan Willem Nienhuys
14 januari 2016
