Los Vigilantes
UFO-paniek in Mexico
door Wim van Utrecht
Een helder licht dat opdook tijdens een zonsverduistering, nu vijf jaar geleden, zette de Mexicaanse UFO-wereld op scherp. Vrijwilligers houden de hemel nu permanent in de gaten, en komen regelmatig met nieuwe, zogenaamd geheimzinnige opnamen.
‘Op den zelven tijdt verscheen inden hemel eene zeer groote, ende licht-schijnende vlamme vuurs, inde ghedaente van eene pyramide, de welcke zich begost te vertoonen des middernachts, climmende alzoo op, ende des morghens, als de zonne opginck, zoo stond het inden middach, alwaer het verdween…’
Deze regels komen uit het oude missionarisboek Kerckelijke Historie vande Gheheele Wereldt, uitgegeven in Antwerpen in 1667. De passage beschrijft een van de vele ‘wonderlijcke teekenen’ die zich anno 1517 in Mexico voordeden en waarvan destijds verondersteld werd dat ze niet veel goeds voorspelden. Wat dit hemelverschijnsel geweest kan zijn is nu nog moeilijk te achterhalen. De lange waarnemingsduur wekt de indruk dat het om een astronomisch object ging, misschien een komeet of een heldere planeet.
Wie in de veronderstelling verkeert dat hemelverschijnselen alleen in lang vervlogen tijden opwellingen van bijgeloof veroorzaakten, heeft het mis: amper vijf jaar geleden verscheen in Mexico opnieuw een helder licht aan de hemel en ook nu weer zorgde dat voor grote beroering. Nieuw is dat het verschijnsel deze keer op video werd vastgelegd.
Midden augustus 1995 kreeg ik een telefoontje van een opgewonden ufoloog uit Engeland. ‘Seen the new video on the Mexican UFOs?! This is the real stuff, man! There’s no way this evidence can be denied!’ Ik herinnerde me dat er in UFO-bladen hier en daar korte stukjes waren verschenen over de zonsverduistering van 11 juli 1991. Duizenden toeschouwers zouden die dag een vreemd hemelverschijnsel hebben waargenomen en minstens vijftien onder hen hadden kans gezien de UFO te filmen. Een jaar later werd naar aanleiding van deze gebeurtenissen een video-documentaire uitgebracht die in UFO-wonderland veel stof deed opwaaien.
Het telefoontje uit Engeland was voor mij aanleiding om het verhaal van de zonne-eclips-UFO eens wat grondiger na te pluizen. Een brief naar de Mexicaanse onderzoeker Hector Escobar, psycholoog en uitgever van het skeptische tijdschrift Perspectiva Ufológicas, leverde al meteen resultaat op. Escobar had de gebeurtenissen op de voet gevolgd en een brochure opgesteld met onthullende achtergrondinformatie. Enkele maanden later kreeg ik via een Brusselse correspondente ook een kopie van de fameuze documentaire in handen. Messengers of Destiny heet deze zeventig minuten durende productie.
‘Kwantum leap’
De makers ervan zijn Lee Elders, zijn vrouw Brit en de Mexicaanse ufoloog Jaime Maussan. De echtelieden Elders waren eerder al verantwoordelijk voor een populaire video over de ruimteavonturen van Eduard (‘Billy’) Meier, een Zwitser die filosofische babbels voert met schoonheden van verre sterren. Zij begrijpen dus beter dan wie ook hoe men de lichtgelovigen onder ons kan strikken tot het kopen van boeken en video’s. De grenzeloze naïviteit die van hun producties afstraalt is nooit eerder vertoond. Dat geldt ook voor Messengers of Destiny, waarin filmische effecten en New-Age-klanken zorgen voor de gepaste mystieke sfeer. Ook het weglaten en verdraaien van feiten is toegestaan,
zolang het ongeloofwaardige maar geloofwaardig wordt. Pseudo-wetenschap van de bovenste plank.
In de inleiding van Messengers of Destiny wordt verwezen naar de Azteekse kalender en naar de Dresden Codex (1). Uit dit geschrift moet blijken dat de ‘geboorte van de zesde zon’ – volgens de videomakers een verwijzing naar de zonsverduistering van 1991 – de voorbode zou zijn van dood en vernieling, gevolgd door een tijdperk van kosmische bewustwording en de komst van de legendarische ‘meesters der sterren’. Op dit moment in de video beginnen de lage fluittonen aan te zwellen en de rillingen lopen al over je lijf nog voordat de eerste UFO op het scherm komt.
Een vijftal minuten later is het dan zover. Fragmenten uit verschillende amateurvideo’s volgen elkaar op. Ze vertonen een lichtpunt dat hoog en onbeweeglijk in de lucht hangt. We horen Brit zeggen dat het om een ‘spaceship’ gaat, maar waarschijnlijk heeft ze zich versproken want enkele ogenblikken later beklemtoont Maussan dat we niet moeten speculeren.
Maar goede raad is duur. Volgens de commentaarstem lijkt het alsof het ruimteschip rond zijn as tolt. Het moet ook reusachtig groot geweest zijn, want het mysterieuze object werd tegelijkertijd in Mexico City en, ruim honderd kilometer naar het zuidoosten, in Puebla gefilmd (de rest van het land lag onder een dik wolkendek). Tenzij, vervolgt Brit, het toestel een quantum leap maakte en in een fractie van een seconde van Mexico naar Puebla koerste.
Turbulent krachtveld
Een paar amateurfilmers die om hun mening wordt gevraagd, hebben de indruk dat ze een heldere ster of planeet hebben gefilmd, maar de programmamakers weten wel beter. Een fysicus met ‘connecties’ bij de NASA (hij was ook al in de Billy Meiervideo te zien) bestudeerde enkele uitvergrote beelden en constateerde dat er rond de metaalachtige UFO een turbulent krachtveld is te zien. Hij besluit dat het hier naar alle waarschijnlijkheid gaat om een hoogtechnologisch voortstuwingssysteem, dat onmogelijk op aarde kan zijn ontwikkeld.
Het lijkt erop dat het ultieme bewijs is geleverd. Maar er is een probleem: waarom hebben de astronomen die voor de zonsverduistering naar Mexico waren getogen dit ruimteschip niet gemeld? Waarom hebben ze nagelaten hier in de wetenschappelijke pers over te rapporteren? Het heldere licht verscheen precies op het moment dat de maan voor de zon schoof en alle ogen op de hemel waren gericht. Met de apparatuur die ze bij zich hadden moest het toch mogelijk zijn geweest om deze unieke gebeurtenis perfect vast te leggen.
Helaas, de makers van Messengers of Destiny laten geen enkele sterrenkundige aan het woord. Misschien wel omdat dat de pret alleen maar zou bederven. Een kaart met de posities van de belangrijkste hemellichamen leert immers dat in de vroege namiddag van 11 juli 1991 niet alleen de Maan te zien was die voor de zon paseerde, maar ook de planeet Venus, hoog aan de oostelijke hemel, met magnitude -4,46. Uitzonderlijk helder dus, en exact op de plek waar het ruimteschip werd gefilmd.
Maar hoe kan het dan dat op de videobeelden veel meer te zien is dan gewoon maar een helder lichtpunt? Op de uitvergrotingen ziet het verschijnsel eruit als een witte vlek waaromheen donkere structuren bewegen. De oorzaak hiervan moet gezocht worden in de manier waarop een videocamera werkt (zie kader: Hoe een videocamera een UFO maakt). Als men de helwitte wolkenpartijen op sommige van de Mexicaanse video’s bestudeert, ziet men immers precies dezelfde donkere randen.
Uitkijkposten
De verklaring (UFO = Venus) klopt als een bus. Maar wie denkt dat de kous daarmee af is, heeft Maussan en zijn kornuiten onderschat. Zij hebben een andere uitleg: wat op de video’s werd vastgelegd is wel degelijk een ruimtetuig en het feit dat Venus niet op de beelden opduikt komt simpelweg doordat het schip pal voor de planeet had postgevat!
Dat een man met tv-ervaring – en uiteraard ook het tv-bedrijf waarvoor hij werkt – dit alles niet in de gaten had, is onbegrijpelijk. Door juiste informatie te verstrekken hadden de feiten nooit tot dit mysterie kunnen uitgroeien. De brochure van Escobar leert ons echter dat het oplossen van raadsels nu niet direct Maussans grootste zorg is.
Maussan was kort daarvoor met zijn eigen tv-show gestart, waarin contact met buitenaardse bezoekers een van de centrale thema’s was. Toen enkele trouwe kijkers van hem hun foto’s van de zonsverduistering van het fotolab terugkregen, ontdekten ze vreemde lichtvlekken naast de zonneschijf en stuurden ze de opnamen naar Maussan. Met het blote oog, zo vertelden ze, hadden ze die niet waargenomen. Dat is niet verwonderlijk want wat we te zien krijgen zijn duidelijk lensreflecties die ontstonden doordat rechtstreeks in de zon werd gefotografeerd. Maussan toonde de nep-UFO’s op televisie en kort daarna kwamen de eerste UFO-video’s binnen. De respons was zó groot dat Maussan besloot tot de oprichting van ‘Los Vigilantes’, een groep van voornamelijk adolescenten die uitkijkposten in verschillende delen van Mexico zouden bemannen, de camera in de aanslag.
In de daaropvolgende maanden doken meer dan 200 nieuwe video’s op. ‘Stuk voor stuk echte sterreschepen,’ aldus Maussan. Maar ook dit nieuwe beeldmateriaal overtuigt niet. Op de beelden die in Messengers of Destiny zijn bijeengebracht is niets te zien dat niet door vliegtuiglichten, weerballons of het lichtend spoor van een meteoride kan worden verklaard. Zo laten de makers op een gegeven moment een opname zien van een configuratie lichten die in februari 1992 werd gefilmd. Volgens het ingesproken commentaar gaat het ook hier onmiskenbaar om een ruimteschip. Reden: de beelden tonen dezelfde UFO als de Alfarano-film, een video die twee jaar daarvoor tijdens de Belgische UFO-golf werd geschoten. Beide opnamen worden getoond en de overeenkomst is inderdaad frappant. Het slechte nieuws voor Maussan en het echtpaar Elders is dat de Belgische opname een lijnvliegtuig laat zien dat zich klaarmaakt om te landen op de luchthaven van Zaventem.
Ondertussen raast de Mexicaanse UFO-golf door. Er is al een tweede video op de markt. ‘Met nog spectaculairder beelden,’ zo wordt verzekerd. Mocht dat ook effectief zo zijn, dan heeft u nog een vervolg van mij tegoed.
Hoe een videocamera UFO’s maakt
Het verschil met foto- en filmcamera’s is dat het beeld dat door een videocamera wordt geregistreerd niet ontstaat door rechtstreekse inwerking van licht op een gevoelige film, maar door het omzetten van het licht in magnetische informatie, die wordt opgeslagen en nadien weer samengevoegd tot één beeld. Bij een videosignaal wordt de grootte van details beperkt door de bandbreedte van het signaal. Uitvergroten levert daardoor geen nieuwe informatie op. Integendeel, de ronde vorm van een lichtpunt is dan nog maar nauwelijks te herkennen. De afzonderlijke pixels worden vergroot weergegeven, met als gevolg dat het lichtpunt verandert in een verzameling rechthoekjes, elk met een eigen kleur. Pixels aan de rand zullen afwisselend de kleur van de achtergrond of van het lichtpunt aannemen. Het lijkt daardoor alsof het lichtvlekje heftig heen en weer slingert en ook de lucht eromheen in beweging is.
De interpretatie van videobeelden wordt nog extra bemoeilijkt doordat de meeste amateurfilmers hun camera instellen op autofocus. Zowel bij de oude als nieuwe camerasystemen zorgt dit bij het filmen van een helder lichtpunt voor problemen. Bij de oude systemen was de lensinstelling afhankelijk van de afstand tot het gefilmde voorwerp. Die afstand werd gemeten door middel van een ultrasoon geluidssignaal. Bij nieuwere systemen is deze afstandmeting vervangen door een analyse van een klein beeldfragment (meestal uit het midden) van het binnenkomende beeld. Dit gebeurt elektronisch op een klein plaatje ter grootte van één beeldlijn. Aan de hand van de helderheidsvariatie binnen dit stukje beeld wordt vast gesteld of het beeld scherp is of niet. Bij de nieuwste systemen wordt een dergelijke analyse uitgevoerd voor het gehele beeld.
Beeldlijnen met een hoge frequentie of luminantievariatie worden als ‘scherp’ geïnterpreteerd. Een enkelvoudig lichtpunt wordt daardoor door de camera als een object met een lage frequentie geïnterpreteerd, en dus als onscherp. Dit resulteert in een heen en weer schieten van het autofocussysteem of een onjuiste scherpstelling. Een helwitte lichtstip waarop onscherp wordt ingesteld dijt uit tot een vaalwitte vlek. Soms zijn in die vlek de schaduwen van het lenzensysteem of het diafragma te herkennen. Hierdoor ontstaan UFO-achtige patronen die bij slecht geïnformeerde ufologen de stoppen kunnen doen doorslaan.
Donkere stippen aan de rand van witte vlekken – die ook op de Mexicaanse video’s opduiken – zijn een gevolg van een te abrupte overgang van lichte naar donkere beeldinformatie. Als een licht object (in dit geval Venus) sterk contrasteert met de achtergrond (de blauwgrijze lucht) voert de camera automatisch een contourcorrectie uit die bij te contrastrijke onderwerpen soms wordt overdreven. Heldere objecten krijgen daardoor hier en daar een zwart randje, terwijl donkere objecten een witte rand gaan vertonen. Ook dit effect zorgt regelmatig voor verkeerde interpretaties bij UFO-video’s. Bij vergroting ogen deze effecten nog dramatischer en kan gemakkelijk de indruk ontstaan dat een metaalachtige structuur werd gefilmd.
Vier beeldfragmenten van een video, opgenomen in oktober 1994 door een inwoonster van Tilburg, tijdens een vliegreis van Bangkok naar Medan. Het buitengewoon heldere lichtpunt kon door Jan Willem Souren van de Heerlense Sterrenwacht Schrieverheide worden geïdentificeerd als de planeet Venus. De beelden zijn identiek aan die op de Mexicaanse video’s.
Noot
1. De Dresden Codex is een zigzag-gevouwen, van boombast vervaardigd Maya-boek, bestaande uit een kalender, een overzicht van de posities van de planeet Venus en een lijst zonne-eclipsen met bijbehorende, altijd onheilspellende voorspellingen.