De Skepsis-congressen vóór 2010

2009 ‘Kostbare Onzin’

• Kosten en baten van de evolutietheorie – Gert Korthof
  De EO knipt evolutie uit documentaires, de Ark van Noach is nagebouwd en creationisme wordt verspreid via een huis-aan-huisfolder. Zijn de creationisten de echte skeptici? Een overzicht van de werkelijke wetenschappelijke problemen die de evolutietheorie 200 jaar na de geboorte van Darwin nog niet heeft opgelost.
• Kunt u me effe checke dokter? – Tjeerd Tijmstra
  Over de epidemie van diagnostiek en de hypochondrisering van de samenleving.
  
• Pseudo-kunst – Kik Zeiler
  Over vervalsingen in de kunst, vervalsing vanhet kunstbegrip, vernietiging van kunst en de parallellen met wetenschap. Zijn sommige kunstuitingen in onze moderne musea wel kunst?
• De Skeptische werkgroep Amsterdam (film) – Piet Rademaker
  In de werkgroep discussieert men over de achtergronden van ‘kostbare onzin’, bijvoorbeeld het functioneren van hersenen of het vervagen van het onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap. Blijft de ratio noodzakelijk? (vragen worden beantwoord door Amsterdamse natuurkundestudenten)
• Onderzoek naar alternatieve geneeswijzen – Jan Willem Nienhuys
  Er wordt veel geld besteed aan onderzoek van alternatieve geneeswijzen, niet alleen nu, maar in Duitsland 1936-’39. Het is allemaal geldverspilling.
•  Hoe kan men angst voor elektromagnetische velden wegnemen? – Ad Lagendijk
  Onjuiste veronderstellingen pogen weg te nemen werkt niet. De uitleg is vaak te moeilijk en de uitlegger komt arrogant over. Ook hebben sommige maatschappelijke groeperingen belang bij angst. Kan men de kloof overbruggen tussen de betweters en degenen die het niet snappen en dus niet geloven?

2008 ‘Magisch bedrijfsleven’

• Elastieklopers en trommelaars. De praktijk van bedrijfstrainingen – Gerard Molewijk
• Landmarktrainingen – Peter Hanneman
• de Orde van de Zonnetempel – Normand Baillargeon
• ‘Gelukkige koeien, bestaan ze echt?’ – Fred Zijlstra
• Dubieuze claims binnen de Human Resource wereld – Patrick Vermeren

De laatste vier lezingen zijn kort samengevat in het congresverslag.

2007 ‘Ter discussie’

• Klimaatverandering, nagenoeg zeker – Gerbrand Komen
  Wat weten we en wat weten we niet? Hoe gaan het Intergovernmental Panel on Climate Change en andere actoren daarmee om?
• Willen wij wel weten? – Huib van Heel
  In het speelveld energie-economie-ecologie zijn sommige plekken overbelicht, andere onderbelicht of zelfs onverlicht. De broeikashypothese is wetenschappelijk ongemeen boeiend, maar mag niet het richtsnoer voor energiepolitiek zijn.
• Gezondheidsclaims – Marianne Stasse-Wolthuis
  Er wordt nogal wat beweerd over hoe goed voedingsmiddelen en -supplementen voor de gezondheid zijn.
• Nieuw = Goed – Ralph Hanzen
  Het Nieuwe Leren.

2006 ‘Het paranormale’

• Psychics and the police – Joe Nickell
  Mediums and clairvoyants often claim that they help the police to find criminals, corpses and missing people. What are the facts?
• Mediums en graancirkels – Theo Meder
  Vertellingen over graancirkels als volkscultuur. Een boek van spreker over dit onderwerp verschijnt binnenkort.
• Zien is geloven, demonstratie van gedachtekracht – Rinke Jacobs
  Laat u verbazen door het schijnbaar onmogelijke!
• Paranormal experiences and the memory for anomalous events – Chris French
  The relevance is research into the unreliability of eyewitness testimony and the formation of false memories for assessing reports of ostensibly paranormal experiences; with reports of the research done in speaker’s own unit.
  

2005 ‘Gaat de verlichting uit?’

• Wat is verlichting? – Paul Cliteur
  De betekenis van Kant, Voltaire en andere denkers van de Verlichting voor onze tijd.
• God in/uit Nederland – Hijme Stoffels
  Tussen secularisatie en religionisering: Een sociologische analyse van religieuze ontwikkelingen in Nederland aan het begin van de 21e eeuw.
• Afrikaanse pinksterkerken als voortrekkers van moderniteit? – Rijk van Dijk
  Traditioneel werd christendom in Afrika als modern (voor onderwijs en gezondheidszorg, tegen bijgeloof) opgevat. De afrikanisering ervan wordt soms als fundamentalisme gezien. Dat geldt speciaal voor de pinksterkerken, die zichzelf zelfs als revolutionair zien.
• De Euro-Islam pakt anders uit – Hans Jansen
  Europeanen dachten dat de Verlichting de islam zou bereiken via westerse moslims. Steeds meer daarvan raken echter in de ban van de radicale ideeën van de Egyptenaar Sayyid Qutb (1906-1966) en de Pakistaan Maudoodi (1903-1979).

2004 ‘Uit onderzoek blijkt …’

• Geloven op gezag – Hoe sceptisch zijn wetenschappers – Prof. dr. André Köbben
  Richard Dawkins zegt dat het kenmerk van wetenschapsbeoefenaars is dat zij zaken niet voor waar aannemen op grond van wat een of andere professor beweert, maar slechts op grond van eigen empirische toetsing. Dat klopt niet. Het verschil tussen wetenschap en geloof is slechts betrekkelijk van aard.
  
• Het IPCC als brug tussen wetenschap en beleid – Dr. Fons Baede
  Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is opgericht in 1989 onder de vn. Het wil gegevens over door de mens veroorzaakte klimaatverandering en wat daaraan te doen is beoordelen. De rapporten komen tot stand geheel door en onder verantwoordelijkheid van wetenschappers en worden door de intergouvernementele bijeenkomst geaccepteerd. De invloed van de in het ipcc vertegenwoordigde overheden beperkt zich tot de goedkeuring van de Samenvatting voor Beleidsmakers. Deze goedkeuring is tegelijkertijd ook het meest bekritiseerde aspect van het ipcc-proces. Regeringen voelen zich echter zo mede-eigenaar van de beoordeling, zodat ze daar minder gemakkelijk aan voorbij kunnen gaan. Zo wordt een brug tussen wetenschap en beleid geslagen, maar is die poging geslaagd?
  
• Het dwingende gelijk van de Club van Rome – Dr. Wybren VerstegenIn 1971 verscheen Grenzen aan de groei, het eerste en beroemdste rapport aan de Club van Rome. Het was een poging tot een kwantitatieve analyse van milieuproblemen die de mensheid te wachten stonden en benadrukte sterk dat de conclusies beperkt, gebrekkig en voorlopig waren. Niettemin gaf het rapport ook te kennen dat het volkomen gelijk had dat de wereld ten onder ging en dat de situatie ernstig was. Afwijkende analyses werden bij voorbaat verworpen.
  Deze werkwijze maakte school. Verzuring, asbest, recycleren van grondstoffen, natuurbescherming en verwijdering gifgrond werden allemaal zo aangepakt. In het debat over zulke zaken reageert men schichtig op kritiek en is men bang dat het kind (milieubesef) met het badwater (overhaaste conclusies) wordt weggegooid. Het milieubeleid raakte verweven met het idee dat slechts een culturele revolutie de wereld kan redden.Grenzen aan de groei was een politiek ‘dwingend’ document dat trachtte alle tegenspraak in de kiem te smoren. Deze wijze van argumenteren heeft navolging gekregen in het debat rond duurzaamheid en het voorzorgprincipe.
• ‘Grenzen aan de Groei’ als sjabloon voor milieubeleid – Dr. Jaap Hanekamp
  Milieubeleid is een vanzelfsprekendheid die onbesproken blijft en dat vooral moet blijven. In uitgangspunten en technische uitwerking draagt het milieubeleid hoe schijnbaar wetenschappelijk ook onderbouwd de ideologisch signatuur van de jaren 1970. Termen als steady-state en marginale bodembelasting in het Bouwstoffenbesluit zijn daar een voorbeeld van, maar er zijn meer voorbeelden. Aan de orde komen de uitgangspunten en technische aspecten van verschillende typen milieubeleid, de relatie met de geest van de Club van Rome en uiteraard het veel genoemde en geroemde voorzorgprincipe.
  

2003 ‘Waarom geloven wij?’

• Van recht doen tot recht geloven – Het christendom als novum en als product van de antieke wereld  door Anton van Hooff
  De Romeinse goden waren supersinterklazen die men te vriend moest houden met de juiste rituelen. Het christendom was een uiterst democratische mysteriegodsdienst, maar met slechts één god. Al vlug ging er water bij deze vrijwel atheïstische wijn. [Lezing bewerkt tot Skepterartikel (pdf)]
• De wortels van geloof door Hugo van den Enden [Samenvatting]

2002 ‘Nuttig of nodeloos?’

• Alternatieve behandelingen: een kritische beschouwing – Dr. E. Borst-Eilers
• DEBAT:  Homeopathie – is er nog onderzoek nodig? – Dr. C.W. Kramers & Dr. J.W. Nienhuys
• DEBAT:  Fysiotherapie – een zaak van ervaring? – Prof. dr. J. Dekker & Dr. F.G.J. Oosterveld
• DEBAT: Onderzoek naar alternatieven – Prof. dr. P. Knipschild & C.N.M. Renckens

2001 ‘Laat je niks wijsmaken!’

• De burger: goedgelovig of sceptisch – Dr. José van Eijndhoven
• Het nieuwe leren van Homo Zappiens – Prof. dr. Wim Veen
• Uitreiking Piramidependel
• Alle wetenschap op een stokje – Drs. Hans van Maanen
• De bionische mens: de beloftes van de biotechnologie – Prof. dr. Ronald Plasterk