door Jan Willem Nienhuys (07/01/2011)
Het verhaal dat vaccinatie (in het bijzonder de gecombineerde vaccinatie tegen bof, mazelen en rode hond) autisme kan veroorzaken gaat allemaal terug op een onderzoek van de arts Andrew Wakefield uit 1998. Dat onderzoek was al dubieus. Maar nu blijkt dat Wakefield (die betaald werd door een letselschadeadvocaat om dit bewijs te leveren) gewoon willens en wetens gefraudeerd heeft. Het resultaat is dat vele angstige ouders afzagen van vaccinatie, met voorspelbaar ziekte en dood als gevolg. Wakefield vindt zichzelf een slachtoffer van de journalist Brian Deer (foto) die erachter kwam, en die, zo stelt Wakefield, wordt betaald (door Big Pharma) om dit bewijs te leveren. Zoals de waard is…
De geschiedenis van Wakefields artikel staat samengevat in een column van Piet Borst van twee jaar geleden. In 1998 publiceerde de niet-klinisch werkzame maag-darmchirurg Andrew Wakefield een artikel in The Lancet dat een verband legde tussen vaccinatie, darmproblemen en regressief autisme (waarbij het kind na een voorspoedige ontwikkeling achteruit gaat). Het leidde tot een grote terugval in vaccinatiebereidheid en het was een steun in de rug voor de antivaccinatiebeweging. In 2004 kreeg Brian Deer, journalist bij The Sunday Times, opdracht van zijn krant om eens goed te kijken naar dat onderzoek. Van het een kwam het ander en in februari 2010 werd het van Wakefieldstuk door The Lancet ingetrokken. Later dat jaar werd Wakefield ook geschrapt als arts in het VK na 217 hoorzittingen van de Brtitse tuchtcommissie, wegens voornamelijk ethische kwesties.
Anatomie van fraude
Nu publiceert Brian Deer in BMJ het eerste (Secrets of the MMR scare: How the case against the MMR vaccine was fixed) van een serie artikelen waarin hij duidelijk maakt dat Wakefield vanaf het begin af aan gefraudeerd heeft. Opzet is vrijwel niet uit te sluiten. De pointe van het artikel was dat vele ouders zouden hebben gerapporteerd dat de problemen met hun kind, dus symptomen van regressief autisme, zich binnen twee weken na de vaccinatie hadden voorgedaan. Maar dat was een grove verdraaiing van de realiteit. Hoe gaat wetenschappelijke fraude in zijn werk?
Laten we eens kijken naar kind 1 (in het artikel onder het kopje The child was “pale”). Dat had met 9 maanden al gehoorproblemen (soms een vroege indicatie van autisme). Met 12 maanden kreeg ze de BMR-prik (BMR= mumps, measles, rubella = MMR). Met 18 maanden werd het echter beoordeeld als ‘normaal’. Met drieënhalf jaar kwam de moeder met het kind naar de kliniek. Ze maakte zich zorgen dat haar zoontje autistisch was geworden door de prik; zijn oudere broertje was ook autistisch. Met enig trekken kon haar echter ontlokt worden dat haar zoontje misschien zeven tot tien dagen na de prik misschien wel koorts had gehad, bleek was en misschien zelfs delirisch was geweest. Ze was er niet mee naar de huisarts gegaan. Dit werd opgeschreven met vraagtekens erbij. Het kind werd een week of drie in de kliniek gehouden en de diagnose luidde uiteindelijk ‘klassiek autisme’. Dit kwam uiteindelijk zonder vraagtekens in het artikel terecht als een kind dat 7 dagen na de prik een delier had, zijnde het eerste gedragssymptoom van regressief autisme.
Deers artikel is nogal lang (5000 woorden, en nog eens 5000 voor de voetnoten) maar het leest als een trein. De samenvatting van de frauduleuze aspecten is als volgt:
Het artikel van Wakefield betoogde dat er op basis van twaalf gevallen een nieuwe syndroom was ontdekt, namelijk een combinatie van een bepaald type darmprobleem en regressief autisme vrijwel onmiddellijk na de BMR-prik.
Maar:
• Er was maar één kind met regressief autisme in plaats van negen.
• Drie van die negen hadden geen diagnose autisme.
• Vijf van de twaalf hadden al voor de prik ontwikkelingsproblemen.
• In enkele gevallen begonnen de problemen pas maanden na de prik, en geen dagen zoals het artikel beweerde.
• In negen gevallen gaven de resultaten van darmonderzoek niets bijzonders te zien, maar werden de resultaten later veranderd naar ‘niet-specifieke colitis’.
• In het artikel stond dat acht ouderparen de BMR-prik de schuld gaven. In feite waren er drie meer, die echter ondubbelzinnig een tijdverschil van enkele maanden aangaven. Die werden weggelaten, zodat de tijd tussen prik en begin van de problemen extra kort leek.
• De ouders hadden zich niet uit eigen beweging bij de kliniek gemeld, maar waren gerecruteerd door de antivaccinatiebeweging, en in veel gevallen had Wakefield uitvoerig met ze gesproken voor ze naar de kliniek gingen.
Het is altijd onbegrijpelijk hoe wetenschappers tot fraude komen. Het zal wel een geleidelijk proces zijn waarbij de fraudeur zichzelf ook bedriegt. Wakefield was al vijf jaar eerder, in 1993 bezig geweest met onderzoek naar het verband tussen mazelen (of vaccinatie tegen mazelen) en de ziekte van Crohn, een onderzoek dat ook weerlegd was.
Wakefield verdedigt zich tegen het artikel van Brian Deer. Hij doet voor het gemak of die hoorzittingen van de Britse tuchtcommissie er niet geweest zijn, en of de redacteuren van BMJ ongezien, of met matige controle een stuk van een journalist afdrukken, ongeveer zoals de Lancet had gedaan met Wakefields artikel. Zie echter hun bijdrage Wakefield’s article linking MMR vaccine and autism was fraudulent. Bovendien is er heel veel onderzoek gedaan naar de veiligheid van vaccins en naar autisme, en dat heeft nooit iets opgeleverd. Zie links onderaan dit blog.
Wakefield beweert dat Deer betaald wordt door de farmaceutische industrie. Dat is een uit de lucht gegrepen aantijging. Deer is gewoon een krantenjournalist met een salaris (hij heeft van BMJ wel extra betaald gekregen voor zijn stuk). Het is een gotspe dat Wakefield, die ruim 400.000 pond kreeg van een letselschadeadvocaat Richard Barr – tevens bestuurslid van de Society of Homeopaths (toestand van hun website op 10 januari 2011) – om zijn artikel te produceren, met het argument komt: ‘Hij is betaald door een organisatie die belang heeft bij de uitkomst’.
Hopelijk zullen deze onthullingen de antivaxers wat wind uit de zeilen nemen, maar de ervaring met tal van andere soorten onzin is dat ze gewoon maar door blijven gaan, al worden ze nog zo sterk ontkracht.
Commentaren elders:
The Facts In The Case Of Dr. Andrew Wakefield, stripverhaal door Darryl Cunningham (18 mei 2010)
Zie uiteraard de website van Brian Deer
“Piltdown Medicine” and Andrew Wakefield’s MMR vaccine fraud op Science Based Medicine
As Andrew Wakefield’s defenders circle the wagons op Respectful Insolence,
met filmpje van Anderson Cooper op CNN. ‘Not one of the twelve cases you claimed to have studied was free of “misrepresentation and alterations”‘.
Verderop nog een CNN-filmpje met een interview met Brian Deer. ‘It was simply a routine journalistic assignment, given to me years ago, in late 2003, a simple journalistic assignment which I expected to last about a week or two weeks and it just completely opened up when dr. Wakefield began what we now established a campaign of lies.’ Als een journalist met leugens wordt geconfronteerd, dan bijt hij zich natuurlijk vast.
Zie ook het filmpje van NBC Today met Nancy Snyderman.
Luister ook naar 2UE’s Tracey Spicer in Australië in een interview met een antivaxer dat uitmondt in een woedende aanklacht tegen de antivaxers en hun ‘disgraceful disgusting information’.
Geen verband tussen autisme en BMR:
Wilson K, Mills E, Ross C, McGowan J, Jadad A., .Association of autistic spectrum disorder and the measles, mumps, and rubella vaccine: a systematic review of current epidemiological evidence. Arch Pediatr Adolesc Med. 2003 Jul;157(7):628-34.
Artikel op de site van de AMA: The relationship between the MMR vaccine and autism
Nederlandstalige voorlichting: BMR-vaccinatie en autisme op de RIVM-site
Naschrift 13 januari 2011
Het tweede deel van Brian Deers artikelen is: Secrets of the MMR scare: How the vaccine crisis was meant to make money
Met tijdlijn. Al in 1995, ruim een jaar voor Wakefield het eerste kind onderzocht, had hij al een patent aangevraagd over de mogelijkheid darmklachten te diagnosticeren met behulp van de aanwezigheid van mazelenvirus. De sfeer in de afdeling van het ziekenhuis waar de kinderen werden onderzocht was zeer opgewonden. Men praatte er wel over het winnen van de Nobelprijs. Na het verschijnsen van het beruchte artikel waren er plannen voor een miljoenenbedrijf dat diagnostische tests zou maken voor hersen- en darmziekten, aanvankelijk ten behoeve van ouders die processen wilden voeren tegen vaccinfabrikanten.
Naschrift 14 maart 2012
Een medeplichtige van Wakefield was professor John Walker-Smith. Deze had deelgenomen aan het onderzoek en om die reden was hij ook uit de artsenstand gezet. Daar heeft hij beroep tegen aangetekend, en in hoger beroep is de maatregel weer ongedaan gemaakt. In antivax-kringen wordt dit gezien als een bewijs dat Wakefield helemaal gelijk had.
De reden voor vrijspraak was echter (volgens de rechter) dat het niet zo duidelijk was dat Walker-Smith echt wist dat hij ‘onderzoek’ deed. Als hij dat geweten had, dan had hij dingen gedaan die niet mogen zoals kinderen puur voor onderzoeksdoeleinden aan allerlei nare medische onderzoeken onderwerpen, en ook nog zonder de vereiste ethische toestemming. Walker-Smith had betoogd dat hij slechts therapeutische bedoelingen had, en dat er wat hem betreft dus geen onderzoek zonder ethische toestemming had plaatsgevonden. Aangezien het tegendeel (hij wist het heel goed) niet voldoende hard gemaakt kon worden, is de doorhaling ongedaan gemaakt.
In het algemeen kan men uitspraken van rechters niet aanmerken als doorslaggevend voor wetenschappelijke kwesties. In dit geval was het ook voor de rechter buiten kijf dat het onderzoek ongeoorloofd was (dat de voorstelling van de resultaten frauduleus was is niet zo terzake, bij medische tuchtzaken gaat het om de arts-patiëntrelatie), en kennelijk irrelevant dat Walker-Smith dat gewoon had moeten weten. Het schept een gevaarlijk precedent. Er zijn precieze regels voor onderzoek met patiënten. Het is ongewenst dat men die regels kan omzeilen door simpelweg te beweren dat men slechts therapeutische doelen heeft.
Veel meer hierover kan men lezen op het Science Based Medicine-blog
(titelfoto: Marco Verch | CCNull.de)
Oorspronkelijk was dit artikel gepubliceerd op het (oude) Skepsis-blog en bestond de mogelijkheid om daaronder in discussie te gaan, waar geregeld uitvoerig gebruik van werd gemaakt. De discussie onder dit bericht kan de geïnteresseerde teruglezen in deze pdf (11 pagina’s).