Ik tel regelmatig na hoe het zit met het aantal alternatieve artsen. De laatste paar jaar heb ik me beperkt tot het natellen van hun beroepsverenigingen.
De AVIG is een fusie van de homeopaten (VHAN), de ‘biofysische’ artsen (ABB), de natuurartsen (ABNG) en de neuraal- en regulatietherapeuten (NVNR). Er zitten ook tandartsen bij, die tel ik ook mee.
NB. Elke gelijkenis van de bij dit artikel afgebeelde alternatieve genezers met bestaande personen in Nederland berust op toeval.
In 1943 David Karel de Jongh M.D. defended a Ph.D. dissertation on homeopathy, which he ended by concluding that homeopathy should be abolished. He based his judgment on his meticulous examination of many hundreds of articles and books and his experiences while working for quite some time in a homeopathic hospital in Utrecht.
The dissertation is digitised in its entirety, and can be downloaded here. De Jongh’s conclusions are still as valid as ever, as has already been observed by C.P. van der Smagt in his booklet Homeopathie, het wonder van het gelijkende which can be found elsewhere on this site.
Only a few people have any idea of the extent of the messiness and incoherence that is homeopathy. The general public thinks it has something to do with innocuous herbs, and those who know a little more think it is about extreme dilutions.
The core of homeopathy, however, is the similia principle. It was thought up by Samuel Hahnemann in 1796 and went something like ‘if you want to cure a sick person, first you establish their symptoms, and then you search for something that produces the same symptoms in healthy people’. It is unclear how Hahnemann got this idea, but he referred to a 1738 book whose author, Johann Christian Hummel, discusses a Danish army doctor named Stahl, who seemed to be quite famous in Denmark and who explained his own success by stating that the best way to treat the sick was by ‘similia similibus’.
In 1943 voltooide de arts David Karel de Jongh een proefschrift over de homeopathie. Hij besloot met de conclusie dat de homeopathie maar beter weg kon. De basis voor dit oordeel was tweeërlei. Hij had vele honderden artikelen en boeken nauwkeurig doorgelezen, en hij had een tijd meegedraaid in een homeopathisch ziekenhuis. Het proefschrift is nu geheel gedigitaliseerd. De conclusies van De Jongh zijn nog even correct. Dit werd al opgemerkt door C.P. van der Smagt in zijn boekje Homeopathie, het wonder van het gelijkende (elders op deze website). Niet velen weten wat een rommeltje de homeopathie is. Het grote publiek meent dat het iets is met onschuldige kruiden. Degenen die er meer van weten, menen dat het over extreme verdunningen gaat.
De homeopathie draait echter om het zogeheten similiabeginsel. Toen de bedenker Hahnemann er in 1796 mee begon, luidde dit ongeveer: als je een zieke wilt genezen, moet je eerst de symptomen van de zieke vaststellen, en dan iets zoeken dat net zulke symptomen bij gezonden geeft. Hoe Hahnemann op dit idee kwam, is onduidelijk. Hij citeerde een boek uit 1738 waar dit al met zoveel woorden in staat. De auteur, een zekere Johann Christian Hummel, schreef daarin over een Deense regimentsarts genaamd Stahl. Deze Stahl zou in eigen land tamelijk beroemd zijn en om zijn succes te verklaren, beweerde hij dat je ziekten beter volgens ‘similia similibus’ kon behandelen.
Homeopaten beweren dat hun leer teruggaat op de aartsvader van de geneeskunst, namelijk op Hippocrates. Iets in deze trant staat al in vroeg werk van Hahnemann. Maar er klopt niets van.
Laten we maar beginnen met Hahnemann, de bedenker van de homeopathie. In 1805 publiceerde hij het geschrift ‘Heilkunde der Erfahrung’. Daar schrijft hij op pagina 33:
Soms vermoedden echter de artsen dat het dat vermogen was … waardoor ze echte genezing tot stand brachten’
en in een voetnoot schrijft hij:
Zo zegt Hippocrates, of althans de auteur van het boek ‘Peri topoon toon kata anthropoon’ de merkwaardige woorden:
(volgt een Grieks citaat zonder vertaling of toelichting; Hahnemann durft zijn lezers niet te beledigen door te veronderstellen dat ze wellicht geen Grieks kennen). Hetzelfde citaat vinden we ook tegen het eind van de inleiding van Hahnemanns Organon. In de Nederlandse versie staat er een Nederlandse vertaling tussen haakjes achter. Het citaat klopt niet helemaal, want Hahnemann verving doodleuk een stuk van ongeveer 90 woorden door een gedachtestreepje.
De veronderstelde werking van homeopathische geneesmiddelen is gebaseerd op het similia-principe: middelen die bij gezonde personen bepaalde (ziekte)verschijnselen opwekken, kunnen gebruikt worden om gelijksoortige verschijnselen bij zieke personen te genezen. Van dit basisprincipe van de homeopathie blijft weinig over als je het test, tenminste als je dat doet met een placebogroep als controle in een gerandomiseerd en geblindeerd onderzoek. De ziekteverschijnselen zogenaamd opgewekt door het innemen van de ‘echte’ middelen onderscheiden zich dan niet van de verschijnselen die in de placebogroep worden gerapporteerd. Zie bijvoorbeeld deze proef van het middel Okoubaka aubrevillei C12 (daar ook door te linken naar het volledige artikel). Onverdund heet de bast van deze boom een universeel tegengif te zijn. Daar komt bij dat zelfs overtuigde homeopaten moeten toegeven dat het repliceren van geneesmiddelproeven lang niet altijd dezelfde ziekteverschijnselen oplevert, zelfs niet wanneer de proeven met dezelfde proefpersonen worden uitgevoerd. Dit gegeven was voor de homeopaat Jeremy Sherr (foto) aanleiding om een nieuwe proefopzet te bedenken. Het is echter zeer de vraag of homeopaten met die nieuwe opzet ook maar iets kunnen bewijzen.