NRC Academie heeft een serie hoorcolleges uitgebracht: CD’s over een keur van onderwerpen die men bijvoorbeeld tijdens lange autoritten kan beluisteren. Recent (1 februari 2011) verscheen het college ‘Kritisch denken’ door Johan Braeckman (foto). Ik heb de zes CD’s van een uur elk voor u beluisterd. Het is een waar genoegen om zo’n goede spreker te horen. Hieronder staat mijn verslag. Ik hoop dat min of meer duidelijk is wat terug te vinden op de CD’s en wat mijn eigen toegevoegde mijmeringen zijn.
Robert Gorter en de dood van generaal Abo Zeid
Medisch Contact bericht deze week over hoe de voormalige restaurantuitbater ‘professor’ Robert W. D. Gorter (7-10-1946) nu te maken krijgt met de Duitse justitie, omdat een nabestaande van een slachtoffer actie heeft ondernomen tegen deze genezer.
De antroposofische arts Robert Gorter, aan wie de Duitse rechter verboden heeft te suggereren dat hij professor aan een Duitse universiteit is, runt een kliniek met de weidse naam Medical Center Cologne, die bestaat uit een half dozijn gehuurde kamertjes – een voor de dokters, een voor de verpleegsters en vier voor de patiënten – in het Eduardus-Krankenhaus te Keulen.
De komma van ijzer in spinazie en Popeye – de mythe
Spinazie bevat eigenlijk niet zoveel ijzer. Het tegenovergestelde idee wordt toegeschreven aan een domme drukfout uit de negentiende eeuw. De maker van Popeye zou het vermeende hoge ijzergehalte hebben gepopulariseerd. Dit verhaal raakt kant nog wal, maar het is een hardnekkige mythe, waarvan de oorsprong pas recent ontrafeld is door Mike Sutton.
Eerst maar de feiten over spinazie. Verse, net geplukte spinazie bevat 2,75 mg ijzer per 100 gram. Gekookte spinazie is al wat vocht kwijt (met daarin trouwens nogal wat mineralen), en die bevat 3,57 mg per 100 gram. Als men de spinazie in gedroogde vorm nameet, komt er ongeveer 45 mg per 100 gram uit. De gekookte spinazie bevat daarmee ongeveer even veel ijzer als rundvlees, maar dat wekt een verkeerde indruk. Het ijzer in spinazie en andere plantaardige bronnen is niet in de vorm waarin het zich in vlees bevindt (heemijzer), en kan daardoor niet goed worden opgenomen. Het oxaalzuur dat ook in spinazie zit, maakt de opname nog moeilijker. Feitelijk kan maar hooguit een zesde van het ijzer in spinazie door de darmen worden opgenomen, en afhankelijk van de ijzerbehoefte van het lichaam en het overige voedsel misschien zelfs maar 2 percent. (Er wordt meer opgenomen als men meer behoefte heeft, en in een zure omgeving wordt non-heemijzer iets beter opgenomen, maar in geval van bloedarmoede zet dat geen zoden aan de dijk.) Wie ijzer wil bijspijkeren, moet bloedworst of varkenslever (beide ongeveer 20 mg per 100 gram) overwegen. Van het heemijzer wordt ongeveer een kwart opgenomen.
Acupunctuur tegen pijn dubieus en riskant
De bekende sceptische arts Harriet Hall (foto, Skepdoc) schreef er in hetzelfde tijdschrift (Pain) een commentaar bij. Zie ook het commentaar in Science Daily: Acupuncture for Pain No Better Than Placebo — And Not Without Harm, Study Finds
Edzard Ernst en anderen hebben acupunctuur als behandeling tegen pijn onderzocht. Zij hebben niet zelf onderzoek gedaan, maar ze hebben diverse overzichten van over de hele wereld verzameld. Ze hebben ook gelet op nadelige effecten van acupunctuur. Van lagerugpijn en hoofdpijn tot pijn door kanker en nog bijna dertig andere soorten pijn, het beeld was alles bij elkaar weinig verheffend. Alleen voor nekpijn waren er meer kwalitatief goede overzichten dan één, die ook nog allemaal positief uitvielen: ‘werkt op de korte duur’, zei er een, ‘matig bewijs dat acupunctuur beter werkt dan sommige soorten nepacupunctuur’, zei de andere. Daar staan nogal wat ongelukken tegenover.
Ik zal het commentaar van Hall proberen te volgen (zij heeft het op SBM gereproduceerd, noot 29-3-2011), maar eerst wat statistieken.
Echinacea werkt niet bij verkoudheid – alweer
De onderzoeker Bruce Barrett uit Wisconsin heeft nog maar eens echinacea onderzocht. Er kwam alweer uit dat het niet werkt. Hij houdt nog een slag om de arm.
Het onderzoek zelf kunt u hier bekijken, en het commentaar van het Geneesmiddelen Bulletin van heden hier.