Een Keniaanse homeopathische Abha Light-kliniek houdt hiv-geïnfecteerden af van antivirale therapie (ART). De Keniaanse krant The Standard on Sunday vond met een undercover-operatie uit dat in een van de klinieken iemand met hiv het advies kreeg om te stoppen met ART. De website van Abha Light laat er trouwens nauwelijks twijfel over bestaan dat dit standaardpraktijk is.
Zo vermeldt men trots hoe een hiv-positieve man van 27 die geen zin had in ART er in 2005 met homeopathie weer helemaal bovenop kwam. In een eerder geval uit 2004 is niet eens sprake van ART. Op de website van Abha Light staat onomwonden:
De klinieken bieden werkzame, natuurlijke behandeling zonder geneesmiddelen voor aids-beheersing. Het protocol heeft geen bijwerkingen en onze patiënten hebben aangetoond dat het werkzaam is bij het intomen van opportunistische infecties en de hiv virale belasting, hetgeen blijkt uit betere gezondheid en toegenomen kwaliteit van leven. Natuurgeneeskunde en voeding spelen een belangrijke rol. Zo wordt het probleem van de hoge kosten van de conventionele hiv/aidsbehandeling vermeden door alternatieve middelen, waaronder ondersteuning van de voeding en complementaire geneesmidelen.
Het onderzoek werd samen met The Independent en het Britse Bureau of Investigative Journalism gedaan. The Independent van heden schrijft er ook over. Le Canard Noir (Andy Lewis) van Quackometer berichtte er al op 1 mei 2011 over.
Zeldzame aarden
De Abha Light Foundation is opgezet door een yogi non, Didi Ananda Ruchira (foto), voorheen de Amerikaanse Barbara Lynne. In een e-mail aan een collega-homeopaat Mark Konlee van Keep Hope Alive liet Didi weten dat zijzelf 75 hiv-patiënten had behandeld en collega’s van haar nog eens 300. Ze gebruikt het middel Iquilai, dat ontwikkeld is door de Nederlandse homeopathische artsen Jan Scholten en de stichter van Homeopaten zonder Grenzen Leo van Gelder. Samen onderzochten ze het. Didi’s collega Rachael Rawi was degene die de undercover-journalist voorspiegelde dat zijn hiv-positieve zuster wellicht geen ART meer zou hoeven te gebruiken na het innemen van de homeopathische middelen.
Iquilai is, voor zover na te gaan, gemaakt van een hoogverdund mengsel van een groot aantal C7-verdunde zeldzame aarden (lanthaniden). Het werd verkocht door de Oostenrijkse homeopathische firma Remedia, die het niet meer onder deze naam in de aanbieding heeft, althans het staat niet meer op hun site. Vermoedelijk bestaat Iquilai uit een mengsel van Lanthanide Complex A en B, die nog wel bij Remedia te krijgen zijn. Het zou de mineralenbalans herstellen, wat driedubbel overgehaalde onzin is: in de eerste plaats zit er niets in, in de tweede plaats heeft het lichaam geen zeldzame aarden nodig, en in de derde plaats is het probleem bij hiv/aids in het geheel niet de mineralenbalans.
Crimineel
Didi schreef dat het middel wel werkt als de patiënt ART blijft gebruiken, maar dat het beter werkt zonder. Didi zowel als andere vertegenwoordigers van Abha Light schreven wel dat zij nooit tegen doktersadvies ingaan en ART ook niet afraden, maar dat als patiënten zelf geen ART willen, ze van Abha Light homeopathische alternatieven krijgen aangeboden. Maar kennelijk zegt men in de spreekkamer heel andere dingen tegen de patiënten.
De directeur Nicholas Muraguri van het Keniaanse aids- en soa-programma (Nascop) was onomwonden: het gebruik van onbewezen homeopathie is illegaal en crimineel. In Kenia is medische misleiding verboden. Je mag het publiek niet bedriegen met nepmiddelen. ‘Deze mensen moeten gearresteerd worden.’
Malaria
Hiv-positieve mensen van ART afhouden is niet het enige wat deze boeven doen. Al eerder werd geconstateerd dat ze het middel MalariX voor preventie en behandeling van malaria gebruiken. Wie naar de samenstelling van dit middel zoekt, komt op een aandoenlijke website terecht waarvan de schrijver kennelijk het verschil niet weet tussen de malariamug Anopheles en de malariaparasiet Plasmodium die door de mug wordt overgebracht. MalariX is een 30C preparaat. Er zit dus niets in, maar ik geef toch de samenstelling om een inzicht te geven in de homeopathische gedachtenkronkels: vier verschillende malariaparasieten, kinabast, keukenzout, rattenkruit en waterhennep, alles hoogverdund natuurlijk. Het is ironisch dat de homeopathie begon de ontdekking van een volslagen verkeerde theorie over de werkwijze van kinine, en nu uitmondt in een crimineel geleur met middeltjes tegen malaria waar gewoon h-e-l-e-m-a-a-l niets in zit. .
Het is natuurlijk even misdadig om te proberen malaria tegen te gaan of te genezen met homeopathie. Op de website van Abha Light komen we trouwens ook nog andere onzinmiddelen tegen, zoals Colloïdaal Zilver. Ook kunnen we er aanbevelingen vinden dat je moet zorgen dat je goeie zure poep hebt (omdat het hiv zogenaamd niet tegen zuur kan).
Drie jaar geleden kwam het Eva Demaya Centrum in Malawi in het nieuws, waar men homeopathisch water van Peter Chappell gebruikt.
Zoiets als de Abha Light Foundation kan niet blijven bestaan zonder giften. In The Independent en The Standard on Sunday schenkt men vooral aandacht aan het feit dat er (indirect) geld komt van Bill Gates, maar in Nederland heeft de homeopate Sorcha A. Sickinghe-In ’t Veld in mei 2008 de stichting Nuru opgericht, die Abha Light ondersteunt. Giften aan Nuru zijn belastingaftrekbaar, dus indirect betaalt de Nederlandse fiscus ook mee aan deze oplichterij met suikerpillen. Een andere homeopate, Esther van Dam, heeft samen met Sickinghe het Homeopathie Informatie Centrum opgericht dat op zijn website reclame maakt voor Abha Light, en Esther zamelt zelf ook geld in voor Abha onder het motto ‘Duiten voor Didi’.
Een trieste en alarmerende zaak. Je hebt zelf al geschetst tijdens discussie elders, dat mensen, die van het pad van testen, overdenken en controle afstappen op zeker moment hun eigen waarheden kunnen gaan verzinnen en uitdragen. “self-made” wijsheid (=contradictio in terminis) ontaardt gemakkelijk in eigenmachtig handelen, zonder oog voor de realiteit en anderen.
TVDS
Nog een detail:
vlak boven het geciteerde stuk ziet men staan:
“>> Homeopathic medicine as the primary therapy to control secondary infections and raise the auto-immune response in the patient.”
Auto-immuun komt normaal voor in de uitdrukking “autoimmune disease” dus een ziekte waarbij het immuunsysteem delen van het eigen lichaam aanvalt en vernietigt, zoals reumatoïde artritis, ziekte van Crohn, diabetes type I (juveniele diabetes), pernicieuze anemie, lupus erythematosis, psoriasis, en een heleboel andere ziekten (in veel gevallen is het niet duidelijk). Iemand die het heeft over ‘de auto-immuun respons verhogen’ is dus gewoon iemand die geleerde praat uitslaat zonder te weten waar het over gaat.
Je zou dus kunnen zeggen dat het verhogen van de auto-immuun respons eerder een negatief effect heeft.
Gesponsord door de Triodos Bank?
Van sponsorschap van de Triodosbank weet ik niets. Die hebben in 2008 Homeopaten zonder Grenzen geld gegeven voor ‘ opleiding homeopatie in 1e lijns gezondheidszorg, Kenia’, zo staat het in hun jaarverslag.
Homeopaten zonder Grenzen heeft wel geld gegeven aan Abha Light, zie http://www.sorchasickinghehomeopathie.nl/gelderl_2005.htm
maar dat was voor 2005. De subsidie aan HzG kan ook terecht zijn gekomen bij 4Kenia, http://www.4kenia.nl/nl die op 1-9-2009 berichtte over hun opleidingsinstituut waar weesmeisjes tot homeopaat worden opgeleid. Maar 4Kenia heeft een eigen steunstichting in Nederland, dus als het voor 4Kenia was, dan begrijp ik niet waarom het geld niet direct aan 4Kenia is gegeven.
Aan de andere kant, HzG was al aan het samenwerken met 4Kenia, zie http://www.4kenia.nl/pdf/nieuwsbrief1_4Kenia.pdf dus het is best mogelijk dat ze hun subsidie gebruikt hebben voor bijvoorbeeld reis- en verblijfskosten van Nederlandse docenten. De VtdK heeft Triodos wel de Meester Kackadorisprijs gegeven (voor de kandidaten toen (zie: http://www.kwakzalverij.nl/1259/Genomineerden_Meester_Kackadorisprijs_2010 ) maar details over hoe en waar dat geld voor die opleiding besteed is, ontbreken.
Bij verder zoeken ben ik gestuit op een bericht van homeopaat Arjen Pasma, die op 3 april naar Kenia vertrok om daar in een niet nader genoemd centrum 16 jonge vrouwen op te leiden tot homeopaat. Zijn contactpersoon is ‘Marie’ van ‘Verkaart’. Het ging waarschijnlijk om de Martie Magré van de ‘Homeopathic Academy and Clinic in Kwale’ van 4Kenia, die ook genoemd staat in het jaarverslag 2008 van Homeopaten zonder Grenzen. Arjen Pasma komen we ook tegen bij het bovengenoemde Eva Demaya Centrum:
http://www.evademaya.nl/index.php?mID=313223 . Hij is een leerling van Tinus Smits en behoort ook tot de antivaccinatiebrigade.
Op http://www.groningenhomeopathie.nl/pages/agenda%20NHNN.html lezen we meer over de carrière van Pasma. Daar schrijft hij dat de opleiding die hij heeft samengesteld de goedkeuring had van de Keniaanse overheid. Dat is reden geweest dat de Triodos-bank meende dat het wel in orde was: als de Keniaanse overheid zoiets goedkeurt, dan is het voor hem in orde. Eigenlijk had de Meester Kackadorisprijs dus naar de Keniaanse overheid moeten gaan.
Dat jaarverslag meldt dat men naar samenwerking met deze kliniek zoekt en dat 4 HzG-medewerkers in oktober 2008 een aantal van 16 studenten begeleid hebben bij hun eerste werkervaring. Maar daar bleef het bij want Marie Magré wilde dat alles onder ‘haar’ vlag zou blijven. De Stichting Verkaart, voluit Stichting Verkaart Helpt Kenia, helpt bij de bouw van basisscholen en weeshuizen, maar wat Marie Magré met Verkaart te maken heeft is me niet duidelijk. Ik krijg de indruk dat de werkstage van die 16 jonge vrouwen plaats vond in drie weeshuizen van Verkaart. In elk geval is Verkaart ook een Meester Kackadoriskandidaat.
Het jaarverslag 2008 van HzG vermeldt bij project Kenia diverse bedragen. De uitgaven lijken ongeveer 11.000 euro te zijn, voornamelijk reis- en verblijfskosten. Bij ‘donaties Kenia’ staat 4704 euro, daar zal een flink stuk Triodos-bijdrage in zitten.
Voor details over die opleiding van die 16 weesmeisjes, zie bijvoorbeeld hier:
http://www.4kenia.nl/frames/tekst.php?type=nieuwsbericht&id=26
http://www.4kenia.nl/frames/tekst.php?type=nieuwsbericht&id=27
http://www.4kenia.nl/frames/tekst.php?type=nieuwsbericht&id=28
http://www.4kenia.nl/frames/tekst.php?type=nieuwsbericht&id=33
(commentaar ’s avonds op 4 mei aangevuld)
Wat mag een yogi-non dan wel zijn? In ieder geval is het een ordinaire en misdadige bedriegster. Zielig voor haar zieke slachtoffers, die allleen maar zieker zullen worden. Inderdaad: gauw arresteren voordat ze nog meer argeloze slachtoffers maakt. En de organisatie waartoe zij behoort, en die dit kennelijk toestaat, meedogenloos vervolgen! Gelukkig zijn er in Kenia kennelijk nog weldenkende lieden.
Volgens haar eigen beschrijving (zie de link achter haar naam) behoorde ze tot de Ananda Marga
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ananda_Marga
http://en.wikipedia.org/wiki/Ananda_Marga
Een onfris stelletje onder een dekmantel…
Inderdaad vervolgen dus, dit gespuis.
Ik ben bang dat ondanks de dappere woorden van die directeur Nicholas Muraguri van Nascop er een strafrechtelijke veroordeling niet in zit.
In de eerste plaats was pstiënt (purported HIV-positive sister) waarschijnlijk fictief. Je kunt iemand niet aanklagen voor adviezen aan een niet-bestaande persoon. Het zou natuurlijk wat anders zijn als er nu hiv-positieve patiënten naar voren kwamen of mensen in een gevorderde stadium van aids die zouden verklaren dat ze ook zulke advieen hebben gehad.
In de tweede plaats, als je nauwkeurig leest (“the reporter’s ‘sister’ might not need to use her ARVs once she had taken the homeopathic medicines.”) staat hier niet eens een ondubbelzinnig advies om te stoppen. Het is natuurlijk onzin, want hoe kan een leek die niet beschikt over diagnostische mogelijkheden nagaan of antiretrovirale therapie niet meer nodig is? Het hele idee van die middelen is dat de virussen permanent geremd worden. Je hoeft helemaal niet precies te weten waar het over gaat, om te begrijpen dat het niet zo eenvoudig is om te beoordelen dat je een rem kunt loslaten. Stel je rijdt bergaf in een slakkengangetje, dan kun je toch niet redeneren: ik ga nou wel langzaam genoeg, ik hoef niet meer te remmen? Iedereen kan in deze trant nog massa´s andere voorbelden bedenken. Maar niettemin is het vertellen van onzin niet strafbaar.
Het is wat anders als een echte hiv-patiënt daar gezeten had en die onomwonden het advies had gekregen: hier is een homeopathisch medicijn, dat is evengoed als ART, en als u de ART stopt werkt het nog beter, en als de patiënt daarna naar de politie was gelopen. Dan nog was het lastig geweest want als de genezer zich dan verdedigt met te zeggen dat de patiënt het niet goed begrepen heeft, en dat de genezer altijd de keus aan de patiënt laat (of soortgelijke wezelpraat), dan heb je als OM volgens mij weinig voor een veroordeling.
De fout zit natuurlijk bij de Keniaanse overheid die goedkeuringen verstrekt aan homeopathische klinieken. En we hoeven helemaal niet naar Kenia te kijken. Bij ons heeft een der arts-medewerkers van de Homeopaten zonder Grenzen, Martien Brands, toestemming om zonder zaalhuur te betalen lessen homeopathie te geven binnen de muren van de VU. Studenten kunnen er geen studiepunten voor krijgen, dus het is net zo vrijblijvend als het Studium Generale, maar toch. Het zou op de weg van de VU liggen om te zeggen dat iemand die expliciet of impliciet zijn goedkeuring hecht aan behandeling van malaria met homeopathische dus onbewezen middelen op geen enkele manier met de VU in verband gebracht mag worden, en dat het dus van tweeën één is: ofwel Brands wijst dit soort praktijken publiekelijk en categorisch af, ofwel hij komt er niet meer in.
De Keniase wet verbiedt medische misleiding, maar als je die wet in dit geval zou willen toepassen, zou je de hele homeopathie moeten verbieden.
Ik vrees alleen dat er in Kenia toch lichtgelovige en minvermogende patiënten zullen toestromen die zich weinig zullen aantrekken (of het niet eens in de gaten hebben…) van de slimme (of sluwe…) methoden waarmee de organisatie resp. de “yogi-non” zich indekt tegen het verwijt dat er valse claims worden vermeld en verboden worden overtreden.
Wij hier in Nederland hebben in ieder geval gelukkig voldoende alternatieven in plaats van dhr. Brands met zijn propageren van “behandeling” van lichtgelovigen met … verdund water. Het is inderdaad wel erg dat de VU zich hiermee inlaat, mede op kosten van …
Het is eigenlijk nog erger dan behandeling met verdund water. Het water-met-niks (of de alcohol-met-niks) wordt gebruikt om melksuikerpilletjes te bevochtigen (door de vloeistof boven een bak met zulke pilletjes te versproeien), waarna men het laat opdrogen.
So much for the memory of water!
Homeopathie is verdund en opgedroogd water…
Mee eens, daar dacht ik zo gauw niet aan.
Maar ik denk dat we via “1023” daar al een heleboel aandacht aan hebben besteed.
Toch wil ik hier voor wie het lezen wil, nog wel eens uitdrukkelijk opmerken dat homeopathie ordinaire kwakzalverij van de eerste orde is met een zogenaamde ratio erachter die nergens op slaat en waarvoor ieder bewijs ontbreekt, al 200 jaar. Wat de homeopaten ook mogen beweren, het is al 200 jaar volstrekte onzin waar helaas nog steeds veel mensen intrappen. Alles dat ervoor wordt betaald, is dus teveel betaald. Dat noemen we met een gewoon Nederlands woord … (juist ja!)
Stel nu eens dat Homeopathie wel werkt en dat het weldegelijk helpt bij AIDS. Stel nu eens dat homeopathie werkt volgens natuurwetten die de wetenschap nog niet heeft ontdekt. Waarom gaat men niet eerst eens onderzoeken hoeveel mensen met AIDS er weldegelijk baat bij hebben. Waar is men toch zo bang voor.
Stel nu eens, stel nu eens dat 2×2=5 toch waar blijkt te zijn. Tja,…
Harry volgt hier een op zijn zachtst gezegd nogal vreemde redenering. Ten eerste zou zo’n onderzoek bij de huidige kennis over AIDS zeer onethisch zijn. Want “de wetenschap” is al oneindig veel verder. We weten allang dat homeopathie niet werkt en dus ook niet bij AIDS. Ten tweede: wie is hier bang voor wat? Het is grote flauwekul (en beledigend ook) te suggereren dat “de wetenschap” op die manier de genezing van AIDS zou tegenhouden. “De wetenschap” zou niets liever willen. Dan krijgen we natuurlijk weer de tegenwerping van de mythe dat “big pharma” etc. etc. En zo zijn er nog meer tegenwerpingen van mijn kant maar ik laat het hier even bij.
“Harry”, kom nu eindelijk eens met betere argumenten en herhaal niet steeds dezelfde onzin alsjeblieft.
Stel nu eens dat de wetenschap over de werking van de homeopathie heen kijkt. Men noemt medicijnen tenslotte ook geneesmiddelen terwijl dat de allergrootste onzin is. Alleen bij acute infectieziekten hebben medicijnen een genezend effect. Alle andere (systeem)ziekten worden er gewoon mee onderdrukt maar niet genezen.
Homeopathie heeft nu eenmaal een hele andere werking. Misschien zou men zich daar eens in moeten verdiepen.
Wim is dezelfde als Harry, de magnetiseur/iriscopist/homeopaat uit Boskoop. Ik decreteer dat als hij het nog een keer flikt om onder een andere naam dan Harry in te zenden, hij permanent verwijderd zal worden, ongeacht hoe hij zich dan verder noemt. Hij is een trol, dus inhoudelijk zal ik er niet op ingaan.
Ik reageer ook niet meer op de zweverige kwakzalf-argumenten van “Harry” als hij niet iets zinnigers te berde weet te brengen dan dit gebazel. We hebben die discussie al volop gevoerd in het kader van “1023” en het is onzinnig in herhalingen te vervallen. Dus “Harry”, kom nu alsjeblieft eens met argumenten pro homeopathie die echt hout snijden. Ik wil me als apotheker best laten overtuigen, maar dan moet je echt met meer uit de kast komen.
Heu, fffffffff chill JW, ik was vergeten mijn naam te veranderen op een andere computer. Er is voor mij geen enkele reden om als trol hier te posten.
Even voor de zekerheid, een trol is iemand die telkens maar weer met onzinnige argumenten (zoals “stel eens”) komt, die dan weer reacties uitlokken zodat uiteindelijk de hele discussie niet meer gaat over het onderwerp, en de gewone lezers afhaken.
@harry
Beste H.,
Het was Hahnemann zelf, die eens stelde dat…..Dus die is al aan de beurt geweest en heeft alle kansen en geloof al kunnen genieten. En in zijn tijd een aardige gooi, temidden van allerlei circulerende ideeën over gezondheid en ziekte. Nu bij het aanbreken van de 21e eeuw, is duidelijk geworden, dat homeopathie niet effectiever is dan een willekeurige voor de patiënt suggestieve methode (placebo-effect). Er is geen stoffelijke (of zelfs “andere” wijze van) werking aangetoond, dan zo’n psycho-suggestieve. Heel chargerend: je kunt dus ook een Siberische Shamaan of Winti-dokter laten komen, die met genezend ritueel eenzelfde graad van werking in beweging zet. Homeopathie is dus, als zodanig, een door de tijd en ontwikkeling achterhaalde therapie. Het gaat niet om een werkzame medicatie, maar om een placebo-effect, met flink prijskaartje en uitstel van reguliere medicatie. Daarom ontmoet je zoveel tegenstand: als iemand met een huidprobleem een therapie volgens homeopathisch voorschrift volgt, vindt men dat al betalen voor niets. Als dit op AIDS-patiënten wordt toegepast,onder stopzetten van reguliere behandeling, is er sprake van het aangaan van onaanvaardbaar risico voor de patiënt. Niet doen dus. TVDS
Hier ben ik het geheel mee eens. Als “Harry” nog wil reageren, laat hij dat dan met aannemelijk bewijs doen. Maar dat is er niet. Ik daag hem hierbij uit dat bewijs te leveren, zonder de kletspraatjes als hierboven.
Behandeling van AIDS met homeopathie is je reinste onzin en bedrog en bij dergelijke zieke patienten is dat (alleen al omdat ze zo ernstig ziek zijn), ronduit stuitend. Dat is buitengewoon gemakkelijk in te zien. Ook die virussen zijn levende organismen. Die reageren, evenals alle andere organismen, beslist niet op “verdund niets”, evenmin als de gezonde mens dat doet, zoals de actie “1023” al aantoonde. Zelfs bacterien gaan er niet aan dood, misschien een iets kleinere stap in het denkproces…
En dan maar kletsen over het verschil tussen geneesmiddelen en medicijnen..
Misschien kan ik het beste beginnen met een eenvoudig voorbeeld, maar dan heb ik wel even de hulp nodig van de apotheker Hans.
Dan zou ik hem willen vragen of hij mij even het aantal allopatische geneesmiddelen wil geven die er momenteel voorgeschreven kunnen worden bij de aandoening “Migraine”. Dat is een aandoening die bij iedereen hier wel bekend zal zijn.
Nee Harry, we hebben het hier over homeopathie. Geen afleidingsmanoeuvres graag. Allopathie is de geneesmiddelenleer ten tijde van Hahnemann, dus verouderd en inmiddels vrijwel geheel waardeloos.
De benaming allopathie is nog net zo aktueel als ten tijde van Hahnemann. Er is in die 200 jaar nog niets veranderd. Dus als je me even antwoord wilt geven gaan we daarna direkt over op de homeopathie.
In 200 jaar niets veranderd? Sindsdien is het meeste op het vlak van de toen gebruikte geneesmiddelen (en terecht!) afgedankt en hebben we b.v. antibiotica en vaccins, insuline, malariaprofylaxe en oneindig veel meer. Ik zie niet in wat de moderne geneesmiddelen te maken hebben met homeopathie. Een vergelijkend warenonderzoek tussen homeopathie en geregistreerde geneesmiddelen is in deze discussie beslist niet nodig en ook niet de bedoeling. Het enige wat we nodig hebben, is een begin van bewijs, wat mij betreft slechts 1 overtuigend bewijs, wat mij betreft t.a.v. slechts 1 homeopathisch middel, een bewijs dat homeopathie meer doet dan placebo. Dat moet toch echt van uw kant komen! U beweert, dus u bewijst!
Op het gebied van de infectieziekten zijn inderdaad grote vorderingen gemaakt. Helaas kunnen we dat niet zeggen voor de systeemziekten. Dan blijft het gewoon aanmodderen met medicijnen waar de farmacie en de apotheker wel beter van worden maar de patiënt niet.
Een homeopatisch geneesmiddel is in zijn werking totaal anders dan de gangbare medicijnen dus die kun je niet langs dezelfde lat leggen. De wetenschap blijft telkens dezelfde fout maken maar ik heb de stille hoop dat het licht ooit zal doorbreken.
Hans wil niet vertellen hoeveel reguliere medicijnen er kunnen worden voorgeschreven voor migraine. Ik geloof dat het precieze aantal er niet toe zo toe doet. Migraine moet worden onderscheiden van andere soorten hoofdpijn, en om migraineaanvallen te voorkomen of althans in frequentie te verminderen zijn er allemaal maatregelen mogelijk en ook medicijnen, terwijl als een aanval begonnen is er ook diverse soorten middelen zijn. Welke voor welke patiënt het beste is, dat moet de neuroloog maar samen met de patiënt bepalen. Veel farmaceutische bedrijven maken dezelfde of ongeveer dezelfde middelen, in diverse doses en toedieningsvormen. Als we dat even negeren zijn er laten we zeggen twee dozijn middelen.
Voor het argument van Harry maakt het waarschijnlijk niet uit hoeveel precies. Dus laten we zeggen 24.
Overigens ‘allopathie’ is een woord dat door Hahnemann bedacht is met de betekenis ‘het niet passende’. Hij maakte zeer duidelijk dat hij daarmee de 18de-eeuwse geneeskunde bedoelde van aderlaten, kunstmatige zweren, moxibustie, cauterisatie, toediening van braak- en purgeermiddelen, darmspoelingen en geneesmiddelen bestaande uit onzinnige kruidenmengsels en zware metalen. Het woord wordt ten onrechte vaak gebruikt in de betekenis van niet-homeopathisch.
Laten we het daar nou maar niet verder over hebben.
Hoe wil Harry nu verder gaan met het gegeven dat er 24 reguliere middelen voor migraine zijn?
Volgens Van Dale’s woordenboek is “allopathie” de geneeswijze waarbij men tegenwerkende geneesmiddelen in voldoende mate aanwendt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van middelen die de ziekte tegenwerken, de symptomen bestrijden en/of de oorzaak uitschakelen. Allopathie wordt universitair onderwezen en is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Dat moet je als apotheker toch weten.
Het wordt mooi weer vandaag dus ik weet niet of ik vandaag nog verder kan reageren, maar wat in het vat zit verzuurt niet.
Nee, dat staat niet in Van Dale. In Van Dale staat:
“geneeswijze waarbij men geneesmiddelen toedient die de ziekteverschijnselen tegenwerken, tgov. homeopathie.”
Van Dale is een woordenboek, en woordenboekenmakers kijken naar het gebruik van het woord zoals zij dit aantreffen. Dat leidt bij allerlei meer technische zaken tot foute omschrijvingen die alleen maar hersteld worden als iemand de moeite neemt om de de woordenboekenmaker uit te leggen hoe het zit.
Aan de formulering Van Dale kan men zien dat het een woord is dat voornamelijk door homeopaten wordt gebruikt, wanneer ze proberen te suggereren dat hun kunsten op gelijk niveau staan met geneeskunde. Immers, een serieuze geneeskundige zal de eigen werkzaamheden nooit zo omschrijven.
‘Ziekteverschijnselen tegenwerken’ is afkomstig uit de polemiek van het begin van de negentiende eeuw tegen de methode van afkoelen in geval van teveel warmte, bloed verwijderen als daar teveel van is, enzovoorts.
De serieuze geneeskunde kijkt niet naar ziekteverschijnselen (kortademigheid, dikke benen, dunne poep, pijn) maar naar de oorzaken daarvan.
Het is een gotspe van de homeopaten om hier kritiek op te hebben, want als er iemand was die uitsluitend naar ‘verschijnselen’ keek, dan was het Hahnemann. Hij was degeen die het valse dilemma formuleerde dat je de verschijnselen moet tegenwerken of juist ermee moet meewerken, en dat de allerbeste weg van ‘de oorzaak wegnemen’ vrijwel nooit mogelijk is. En de homeopaten van nu praten hem na, hoewel ze heel goed zouden kunnen weten dat inmiddels voor heel veel ziekte een causale therapie mogelijk is.
Allopathie als begrip is een onderdeel van de homeopathische leer. In de meer algemene zin is het de term waarmee de homeopaten de reguliere geneeskunde aanduiden. Het is net zo’n woord als ‘ketter’: iemand die de r.-k. leer niet aanhangt. Of ‘kafir’: iemand die de islam niet aanhangt. In tal van religies zijn pejoratieve woorden voor de meest gehate niet-aanhangers. Denk aan heiden of paap. Allopaat is ook zo’n woord.
Dank JWN voor deze uitgebreide toelichting op mijn korte vermelding over allopathie (alleen maar omdat Harry dat woord onterecht gebruikte). Ik nam aan dat dit alles al bekend zou zijn, maar gezien de reacties van Harry toch kennelijk niet. Ik zie deze uitweiding als opnieuw een afleidingsmanoeuvre van zijn kant.
Natuurlijk kan ik een wereld aan informatie verschaffen over geneesmiddelen die gebruikt worden in geval van migraine. Maar wat voegt dat toe aan de kwestie dat homeopathie moet worden bewezen? We doen toch geen vergelijkend warenonderzoek? Dat leidt toch niet naar bewijs t.a.v. de werking van homeopathie?
Ik ben niet van plan eindeloos door te gaan met dit soort spelletjes. Het zijn alleen maar ontwijkende bewegingen van Harry die tot niets leiden.
Nou, ik ben wel benieuwd naar hoe een redenering die begint met ‘er zijn 24 middelen voor migraine’ (waarbij 24 symbool staat voor een of ander getal tussen 10 en 1000 dat er verder niet toe doet) kan eindigen in een pleidooi voor homeopathie tegen hiv.
Het enige wat er toe doet is dat al die middelen alvorens ze in productie genomen werden, grondig getest zijn op werking (dat wil zeggen dat ze statistisch gesproken meer effect hadden dan nepmiddelen).
Kijk als iemand aankondigt dat hij ‘0 is ongelijk 0’ gaat bewijzen, maar dat ik dan, als wiskundige, eerst voor hem 7×7 moet uitrekenen, dan wil ik dat wel doen.
Ja, dat vraag ik me ook af. Inderdaad, middelen tegen migraine zijn natuurlijk niet ideaal en ze hebben ook allemaal bijwerkingen. Maar hun werking is wel bewezen!
Dat gegeven moet Harry maar als uitgangspunt nemen om te laten zien dat homeopathie beter werkt dan placebo, voor mijn part bij migraine.
Nogmaals, we doen hier niet aan vergelijkend warenonderzoek.
Kom op Harry! Je kunt het!
Het verbaast mij dat een apotheker niet weet wat allopatische geneesmiddelen zijn. Van JW kan ik het billeken, die heeft geen medische achtergrond maar een apotheker moet toch beter weten.
Zoals gezegd heeft de reguliere *kuch* geneeskunde ca. 24 middelen voor migrainepatiënten. Daar is nog nooit, zelfs niet één, migrainelijder mee van zijn migraine genezen. Daar heeft de industrie de afgelopen 100 jaar miljarden euro’s aan verdiend en zelfs nu genereert het nog veel geld.
Stuur 10 migrainelijders naar een goed klassiek homeopaat en zeker 5 zullen daar volledig van de migraine genezen, een paar zullen verbeteren en een paar zullen niets merken. Een meesterhomeopaat zal nog beter scoren.
Dat betekent dat van de 100 migrainelijders 50 a 60 volledig zijn te genezen met een minimale investering. Gelukkig is JW wel weer goed in rekenen, misschien kan hij vertellen hoeveel geld dat scheelt.
Dit geldt voor tal van systeemziekten waar de allopathie gewoon machteloos is. Reken dan maar uit hoeveel de industrie dan aan omzet kwijt is. Tja, de homeopathie is de allergrootste bedreiging voor al die woekerwinsten dan ga je die toch uit alle macht bestrijden. Toch ben ik benieuwd hoe het zal gaan met al die nieuwe communicatiemiddelen, dan kun je de mensen niet zolang meer dom houden.
Hetzelfde geldt voor Afrika, ga nu eerst eens kijken wat de homeopathie bereikt bij AIDS lijders voordat iedereen ‘moord en brand’ gaat schreeuwen.
Tja, Harry, dat is nog eens een echt waterdicht bewijs! Geen speld tussen te krijgen, zelfs niet door een solide opgeleide apotheker.
Je gaat niet in op het onderwerp en probeert het met oogkleppen op toch door middel van een onzinnig ” vergelijkend warenonderzoek”.
JWN heeft gelijk met zijn wiskundige metafoor…
@ Harry, toch vreemd dat homeopathie deze fantastische cijfers nooit weet te leveren bij grondig onderzoek. We moeten je dus maar geloven, zonder dat je echte bewijzen levert. Die patiënten met migraine, die reguliere medicijnen slikken zullen misschien niet genezen, maar wel een betere kwaliteit van leven hebben.
Woekerwinsten in de medicijnindustrie?
Wat te denken van de woekerwinsten van de producenten van homeopatische middeltjes? Gewoon water verkopen voor een prijs, waarbij de prijs van bronwater nog verbleekt.
De prijs van homeopatische geneesmiddelen staan niet in verhouding met allopatische medicijnen.
Daarnaast zou ik er alles voor over hebben om van mijn kwaal te genezen.
Wacht maar als straks de zorgverzekeraars uit hun coma ontwaken en een beetje commercieel gaan denken.
Als apotheker zou ik het dan ook een beetje benauwd gaan krijgen als dat besef door gaat dringen.
Ja, ja, miljarden euro’s winst, volgens Harry alleen al op geneesmiddelen tegen migraine… Maak dat eens hard, Harry! Geloof je het zelf?
Natuurlijk opnieuw de big-pharma-mythe. Meer dan dat heeft hij niet. En zo gaat hij maar door met drogredeneringen en verdachtmakingen, bij wijze van zogenaamd contrast.
Maar bewijs voor de werking van homeopathie? Ho maar!
Nogmaals Harry, laat eens een minuscuul stukje bewijs zien voor een deelaspect van homeopathie. Bijvoorbeeld het verdunnen. Dat zou toch goed te bewijzen moeten zijn. Meer vraag ik niet. Graag niet de “bewijzen” die al onderuit zijn gehaald maar bijvoorbeeld een artikel in een betrouwbaar tijdschrift dat methodologisch goed in elkaar zit.
Wat is overigens de medische achtergrond van Harry?
Ach, nu gaan de zorgverzekeraars ook nog dreigen als ze “uit hun coma ontwaken”? Straks verplicht eerst homeopathie alvorens er reguliere middelen mogen worden voorgeschreven? En dat noemt u commercieel denken? Het lijkt het regime van Mao wel, met zijn verheerlijking van acupunctuur.
@Harry
Je komt met een verrssende bewering over de effectiviteit van homeopathie bij systeemziektes.
Waardoor zou dat mogelijk zijn? Door een causale werking van het middel of (= een sterk punt van de alternatieve hoek) de “liefde en persoonlijke aandacht” die naar de patiënt uitgaat en het beroep dat de therapie doet op het psycho-somatisch zelfgenezend vermogen van de patiënt? Dat is een interssenste onderzoeksvraag.
Ik heb zelf een kennis, die migraine-lijder is, reguliere medicatie gebruikt, maar ook weet, dat hij zijn “life-style” in de gaten moet houden. Een stress-volle werkweek en weekeinde uit moet hij vaak bekopen met een migraine aanval.
Het “ken u zelve” is ook voor de homeopathisch arts van waarde: als je zoveel succes boekt, waar komt dat dan precies door?
Je voorstel om zulk onderzoek te doen onder AIDS-patiënten mag in ieder geval geen verhoogd overlijdens-risico met zich meebrengen. Het gebruik hierbij van menselijke proefkonijnen roept ethische bezwaren op.
TVDS
Het is wat teleurstellend dat het aantal migrainemiddelen geen enkele rol speelt in de redenering van Harry, alleen het feit dat het groter dan nul is.
Harry zegt dat de homeopathie zoals hij die bedrijft ongeveer 50 procent succes heeft. Dat is mooi. Maar in vergelijking waarmee? Bij een enigszins serieus onderzoek wordt er zo serieus mogelijk vastgesteld wat de groep waar het om gaat mankeerde. Niet iedereen die hoofdpijn heeft, lijdt aan migraine. De diagnose van migraine is niet zo eenvoudig.
Dan is er bij een serieus onderzoek een controlegroep nodig. Bij vrijwel elke behandeling is het zo dat er aanzienlijk verschillen zijn tussen de personen. Zelfs bij ziekten die vrijwel 100% dodelijk zijn, zijn er verschillen, bijvoorbeeld hoe lang het duurt. Bij migraine is er al veel gewonnen als bij sommigen de frequentie of de duur van de aanvallen afneemt.
Dan is er bij een serieus onderzoek ook een behoorlijke ‘meting’ van de toestand na de behandeling. Ook dat ontbreekt in Harry’s onderzoeksverslag. Ik zal nooit vergeten hoe ik een keer debatteerde (in gezelschap van naar ik meen Hugo Verbrugh en in elk geval een voormalige huisarts van de VtdK, C.T.H. Fontein uit Oss) met een moermanarts, die trouwhartig zat te vertellen hoe een patient van hem was genezen van kanker. Hoe wist hij dat, wilden ‘wij’ weten. Nou, de patiënt was niet meer teruggekomen. Op dat ogenblik, zo zegt mijn door romantiek vertekende herinnering, keken Verbrugh, Fonteijn en ik elkaar betekenisvol aan. Immers, in de gewone huisartsenpraktijk mag het dan wel zijn dat een patiënt die niet terugkomt met zijn of haar gerineg klacht, genezen is of er althans geen last meer van heeft. Maar een kankerpatiënt kan net zo goed zijn doodgegaan.
Toevallig zijn er over homeopathie voor migraine twee onderzoeken gedaan, dat van Brigo en dat van Walach et al.
B. Brigo, Le traitement homéopathique de la migraine: une étude de 60 cas, contrôlée en double aveugle. Journal of Liga Medicorum Homoeopathica Internationalis 1987, p. 18-25.
waarschijnlijk later nog eens gepubliceerd als:
Brigo B, Serpelloni G, “Homoeopathic Treatment of Migraine” Berlin Journal on Research in Homoeopathy, 1, 2, March, 1991, 98-106.
In de bekende meta-analyse van Kleijnen et al. kreg dit onderzoek 68 punten.
Na vier maanden voelden 28 van de 30 verumpatiënten zich beter (niets over volledig genezen) en slechts 9 van de dertig in de placebogroep. Ook wanneer gekeken werd naar aantal, ernst en duur van de aanvallen waren er zulke verschillen. J.J. Aulas vraagt zich in zijn standaardwerk af of de randomisatie wel in orde was. Daar gaf Kleijnen het maximum aantal punten voor, maar die gaf maar 10 van 20 mogelijke punten voor ‘blindering’. In een dergelijke proef is het aantal placebopatiënten dat verbetert meestal veel groter, en 9 uit 30 is verdacht laag.
Later is een dergelijke proef herhaald voor het Britse tv-programma Magic or Medicine. Op de tv was te zien dat inderdaad sommige patiënten vrijwel geheel klachtenvrij werden. Maar in beide groepen waren er ongeveer evenveel van deze, en tussen de groepen was geen verschil. (Meer weten: Tom Whitmarsh van Charing Cross was de hoofonderzoeker.)
Het onderzoek van Walach et al. vond plaats in de periode 1992-1994, en het begon met de publicatie vooraf van het hele onderzoeksprotocol. De randomisatie en blindering was buitengewoon grondig gedaan. De medicijnen werden telkens verstuurd door een notaris die met een dobbelsteen of zo bepaalde welke patiënt placebo was en welke verum. Er waren 101 patiënten gerandomiseerd, 40 placebo (dat wijkt wat af van de ideale 50/50 verdeling, maar dat kan gebeuren als je het met een dobbelsteen doet). In dit geval daalde in beide groepen het aantal dagen met hoofdpijn en de subjectieve intensiteit, maar in de placebogroep zelfs meer. Ook het medicijngebruik (vooral aspirine en paracetamol) nam met 10-30% af in beide groepen. Ik bezit het volledige biometrische rapport (121 pagina’s) van het experiment. In vergelijking daarmee is bovenstaande schets van het onderzoek van Harry toch wel erg summier.
In het licht hiervan moeten we toch grote vraagtekens zetten bij het onderzoek van Brigo. Wat hij precies heeft gedaan om de placeborespons in de placebogroep zo omlaag en in de verumgroep zo omhoog te krijgen is onduidelijk.
Harry Smit zegt dat hij wel begrijpt dat ik niet weet wat allopathie is. Ik heb over allopathie een stukje geschreven:
http://www.kwakzalverij.nl/1102/Allopathie_is_ook_kwakzalverij
en niemand van de VtdK (van wie de helft artsen), inclusief het bestuur van de VtdK (merendeels artsen) heeft zich daarover beklaagd. Trouwens, in 1995 schreef een apotheker naar de VtdK de volgende brief:
(zie http://www.kwakzalverij.nl/26/Actieblad_tegen_de_Kwakzalverij_1995 )
In een artikel in het Pharmaceutisch Weekblad nr. 45 van onze voorzitter, de heer C.N.M. Renckens, en ook in ons eigen Actieblad zelf kom ik meer dan eens het woord “allopathie” tegen. Naar mijn weten is het begrip “allopathie” door homeopathen uitgevonden en daarmee impliciet onzinnig. Homeopathen kennen aan het begrip “allopathische geneesmiddelen” de betekenis toe van geneesmiddelen die tegengestelde (letterlijk: vreemd of van buiten af) verschijnselen effectueren als de ziekte die men wil genezen. Dit zoals bekend in tegenstelling tot homeopathische middelen die juist dezelfde uiterlijke verschijnselen geven als de ziekte zou kunnen doen. Voor de meeste huidige vormen van pharmacotherapie is het begrip “allopathie” een volstrekt onzinnige en simplistische weergave. Te denken valt aan onder meer substitutietherapieën zoals met insuline of thyroxine, profylaxe met vaccins, hypertensiebestrijding met bijvoorbeeld ACE-remmers, SSRI’s bij vitale depressies, enz., enz., enz. Kortom het woord “allopathie” past slechts bij de naïeve en simplistische denkwijze van homeopathen.
Ik stel dan ook voor dat in navolging van o.a. de inspectie volksgezondheid wij uitsluitend spreken van:
1: geneesmiddelen (en niet allopathische of reguliere geneesmiddelen);
2: homeopathische middelen (en niet homeopathische geneesmiddelen).
R.M. Veldmeijer, Ouderkerk aan den IJssel
Renckens was het helemaal met de briefschrijver eens, stelde dat hijzelf in elk geval in het PW dat woord niet gebruikt had, en loofde een Kwatta-reep uit voor eenieder die heb kon betrappen op het gebruik van “die afschuwelijke term”.
Als er al verschil is tussen Hans en mij, dan is het dat ik misschien wat meer thuis ben in de Organon dan hij. Ik geef toe dat in het verleden ‘allopathie’ wel heeft betekend ‘reguliere geneeskunde’, zo vindt men het gebruikt in die zin in het proefschrift (1943) van de homeopathiecriticus D.K. de Jongh. Maar ik sta beslist niet alleen in mijn opvatting dat allopathie slechts een dom homeopatenscheldwoord is, en tal van medici zijn het volkomen met me eens.
@ Harry
Het verschil tussen homeopathie en medicijnen is natuurlijk dat in medicijnen werkzame stoffen zitten, waarvan de fabrikage veel geld kost, terwijl homeopatische medicijnen gewoon uit water bestaan, wat spotgoedkoop is.
Dat homeopathie spotgoedkoop is, is niet helemaal waar. Omdat de middelen nogal vaak geschud en
verdund moeten worden is het klaarmaken ervan soms nogal tidrovend. Als de apotheek voor jou bijvoorbeeld op recept van een homeopathische arts Cadmium C200 moet bereiden, zal de apotheker dan over 200 schone nimmer gebruikte flesjes moeten beschikken, die elk afzonderlijk gevuld moeten worden met alcohol en voor 1/100 met de inhoud van het vorige flesje, en dan tien maal schudden door tegen een in leer gebonden boek te stoten. (Reken zelf maar uit hoeveel alcohol hier mee verknoid wordt.) Uiteindelijk moet dan de ionhoud verneveld worden boven een massa melksuikerkorrels, die het uiteidnelijke middel zijn (1 pilletje per drie weken). Bij massaproductie is e.e.a. natuurlijk goedkoper.
Voor gewone medicijnen zijn het niet alleen de productiekosten, maar ook de researchkosten. Die moeten ook uit de verkoop terugverdiend worden. Voor sommige middelen zijn de researchkosten lager, omdat het imitaties zijn van middelen van de concurrent (zogeheten me too middelen). Maar door het grote aantal me too middelen voelen de faramceutische bedrijven zich genoodzaakt om bijzonder grote bedragen aan reclame uit te geven. De meest van die reclame zie je niet. Die gaat op aan salaris van artsenbezoekers (dus mensen die bij artsen op bezoek gaan om ze bij te praten over nieuwe middelen), en gratis samples voor artsen.
Er zien mensen die denken dat Big Pharma smijt met geld om derden ook nog reclame voor ze te laten maken, maar dat doen ze niet. Big Tobacco is natuurlijk het ongure voorbeeld: die hebben, ook toen ze heel goed wisten hoeveel bewijs er was voor de schadelijkheid van roken, dat op allerlei manieren verdoezeld, bijvoorbeeld door studies te financieren waar uitkwam dat het allemaal nogal meeviel.
Prachtig dat er zoveel gras voor mijn voeten wordt weggemaaid. Ik had het niet beter kunnen schrijven.
Harry zal wel vinden dat de researchkosten van geneesmiddelen (inderdaad, dat is de wettelijke term!) weggegooid geld is? Daar gaat het inderdaad wel om miljarden. Alleen al daarom is de winst van die verfoeilijke big pharma veel en veel kleiner dan men wel meent. Het is gewoon een normale bedrijfstak. Het graaigedrag in de bankwereld is aanzienlijker!
De research t.a.v. homeopathie is minimaal, zeker als je het met geneesmiddelen vergelijkt. En de grondstoffenkosten zijn bij homeopathie natuurlijk in dat opzicht een lachertje als je naar de verdunningen kijkt.
@JWN
Ik denk dat bereiding van bijvoorbeeld Cadmium C200 in openbare apotheken niet of nauwelijks meer zal voorkomen. Overigens vindt er in de meeste apotheken helemaal geen eigen bereiding meer plaats, ook niet van geneesmiddelen. Daar moet de apotheek tegenwoordig vergunning voor hebben en aan specifieke eisen voldoen. Dat zijn de zgn. bereidingsapotheken.
Voorzover mij bekend, worden homeopathische middelen door apotheken vrijwel altijd via de farmaceutische groothandel besteld, op het moment dat daar vraag naar is en is de voorraad in de apotheek in het algemeen minimaal. Homeopathica komen vrijwel alleen nog uit de industrie.
En we moeten van de fabrikant van homeopatische middelen maar aannemen dat hij inderdaad de voorschriften volgt. Bij gewone medicijnen kan met chemische analyse vastgesteld worden wat er in zit en of het product de werkzame stoffen bevat. Chemische analyse van homeopatische medicijnen zal uitwijzen dat ze alleen maar water bevatten.
En ik wil het dan nog maar niet hebben over de middeltjes met licht van Venus en andere flauwekul.
Ook fabrikanten van homeopathica moeten aan de zgn. GMP-voorschriften voldoen. Dat staat voor Good Manufacturing Practices. Dat wil o.a. zeggen dat ze productieregels en -protocollen moeten hebben en dat hun productieruimten resp. -personeel aan behoorlijke eisen moeten voldoen. Ze worden dan ook periodiek bezocht door de inspecteurs van het ministerie van Volksgezondheid, precies zoals bij de fabrikanten van geneesmiddelen het geval is. E.e.a. vloeit voort uit het feit dat homeopathica – hoe gek ik het ook overigens vind – vallen onder de Geneesmiddelenwet.
Inderdaad zal chemische analyse van de meeste homeopathica niet goed mogelijk zijn. Je kunt alleen de grondstoffen testen. Boven D6 (of misschien iets hoger) lijkt analyse van het eindproduct me niet mogelijk resp. niet zinvol.
Als je naar de website van homeopathische fabrikanten gaat, dan zie dat ze daar heel veel zaken aanbieden. Ik geef eerlijk toe dat ik te lui ben om het te tellen. Bij VSM vind je als je goed zoekt een lijst met 622 producten, die in 10-40 “potenties” worden verkocht. Zelf zeggen ze dat het om 8000 producten gaat. De meeste daarvan zullen pas worden gemaakt als men bestelt, denk ik.
Zo zie je maar hoe “fijnmazig” homeopathie te werk gaat!
Het slaat natuurlijk nergens op, al die verschillende potenties per middel.
Enfin, het houdt de mensen van de straat.
Je kunt trouwens ook homeopathische middelen krijgen via diverse webwinkels zoals http://webshop.hahnemann.nl of http://www.mijnhomeopathie.nl . Als je potenties hoger dan D12 bij de Hahnemann-apotheek bestelt heb je een doktersrecept nodig, maar zo streng zijn ze niet allemaal.