Uri Geller lijkt eindelijk zijn bestemming te hebben gevonden. Hij treedt nu op als deskundige in een serie tv-shows waarin tweederangsgoocheltrucs worden vertoond. Tijdens de eerste uitzending bij SBS6 kregen we meermaals te horen dat Geller al veertig jaar de bekendste mentalist ter wereld is. Mentalisme is een tak van de goochelkunst waarbij men dingen laat zien die naar het schijnt louter met de geest tot stand worden gebracht, die niet op normale goocheltrucs lijken en die de indruk wekken dat de performer over buitengewone gaven beschikt. Geller geeft hiermee dus impliciet toe dat hij een goochelaar is en jarenlang leugens heeft verteld.
Geller werd niet wereldberoemd omdat hij zo’n goede mentalist was, maar omdat hij bij hoog en laag volhield dat hij geen trucs gebruikte. Hij schakelde zelfs advocaten in en eiste miljoenen schadevergoeding als iemand het waagde zijn eerlijkheid in twijfel te trekken. Maar die tijd is nu (naar ik hoop) voorbij. We hoorden Geller niet meer beweren dat hij zijn effecten louter met paranormale gaven tot stand brengt. Dat zou ook zinloos zijn, want mede dankzij internet weten steeds meer mensen hoe de vork in de steel zit. Er zijn ook al veel boeken en dvd’s verschenen waarin het allemaal haarfijn wordt uitgelegd (zie ook mijn stuk over de geschiedenis van Geller).
Geller is op zoek naar iemand die net zo overtuigend kan goochelen als hij. De eerste aflevering van De Nieuwe Uri Geller duurde twee uur en er waren vijf kandidaten die elk slechts één truc vertoonden. Volgens Uri Geller en presentator Henk Jan Smits leverden ze verbluffende, onverklaarbare en levensgevaarlijke prestaties. Om duidelijk te maken dat dit nogal overdreven is, zal ik hier wat trucs uitleggen. Het is niet de bedoeling om dit vaker te doen, want ik wil eerzame goochelaars het brood niet uit de mond stoten. Maar voor één keer kan het geen kwaad, lijkt me. Bovendien zijn op YouTube al veel filmpjes te vinden waarin trucs worden uitgelegd die in de Duitse versie van de show te zien waren (gedeeltelijk dezelfde trucs). Wie wil weten hoe alle trucs in z’n werk gaan, moet de beelden meermaals nauwkeurig bekijken, logisch nadenken en zo mogelijk wat literatuur over mentalisme lezen.
Hayashi is de eerste mentalist die zijn kunsten mag vertonen. Hij plaatst een scherp mes met de punt naar boven in een houder op tafel. Een papieren koker wordt over het mes geplaatst. Er zijn nog vier andere kokers die op lege houders worden gezet. Patty Brard, die samen met twee andere bekende Nederlanders als naïeve assistent is ingehuurd, krijgt de opdracht de volgorde van de vijf kokers te veranderen, zonder dat Hayashi kan zien wat ze doet. Daarna bindt Hayashi zichzelf een blinddoek voor en slaat hij de kokers plat, met uitzondering van de koker waar het mes onder zit. Hoewel Hayashi van Geller de hoogste waardering kreeg, was zijn truc heel simpel. Hij gebruikte waarschijnlijk een geprepareerde blinddoek waar hij doorheen kon kijken. In goochelboeken wordt beschreven hoe je die zelf kunt maken. Je kunt ze ook kant-en-klaar kopen en er bestaan verschillende soorten. Het is zelfs mogelijk dat Hayashi een echte blinddoek gebruikte, want de doek was zo smal dat hij er ook onderdoor kon kijken. Je moet er dan alleen nog voor zorgen dat de houder waarin het mes zit van een onopvallend kenmerk is voorzien. Succes verzekerd.
Owen Darque vraagt Patty te denken aan een overleden dierbare en spelt met een ouijabord de naam Robert. Patty toont zich geëmotioneerd, want het is de naam van haar geliefde broer die drie jaar geleden overleed. Wie de roddelrubrieken een beetje bijhoudt, was daar al van op de hoogte. We krijgen niet te horen of Patty inderdaad aan haar broer dacht. Owen kreeg van de kijkers de minste stemmen en hoeft niet terug te komen.
Mental Carlo laat Alberto en Patty elk op een stoel plaatsnemen. Ze moeten hun ogen sluiten en hun beide handen vooruit steken. Carlo plukt een rozenblad en beweegt dat tweemaal boven Patty’s linkerhand, terwijl hij zijn andere hand gelijktijdig onder de rechterhand van Patty brengt. Daarna strijkt hij tweemaal met het blad over de rechterhand van Alberto. Hij vraagt wie er wat heeft gevoeld. Zowel Alberto als Patty blijken tweemaal wat tegen hun rechterhand te hebben gevoeld. Bij Patty was dat naar alle waarschijnlijkheid een onzichtbare draad die Mental Carlo tussen zijn beide handen hield. Alberto en Patty moeten nu van hun handen een kommetje maken, terwijl ze hun ogen nog steeds gesloten houden. Carlo deponeert enkele rozenblaadjes in de handen van Alberto en laat beide proefpersonen in hun handen te ruiken. Patty ruikt een rozengeur. Daar had Mental Carlo vermoedelijk voor gezorgd toen hij haar aan het begin van de voorstelling een hand gaf. Carlo gaat nu achter Patty staan en beweegt een hand voor haar ogen langs terwijl hij zonder dat de toeschouwers het zien tweemaal op haar rug tikt. Vervolgens tikt hij met de steel van een roos tweemaal op de rug van Alberto en vraagt weer wie wat heeft gevoeld. Opnieuw lijken Alberto en Patty hetzelfde te hebben gevoeld (maar niet op hetzelfde moment). Ten slotte doet Carlo alsof hij Alberto met een doorn prikt. Op dat moment schrikt Patty op. Ik durf niet met zekerheid te zeggen hoe Mental Carlo dit deed en wat Patty voelde.
Ramana heeft een galg op het podium laten plaatsen, die eerder werd gebruikt in de Duitse show. Hij heeft ook vijf stroppen en demonstreert dat vier daarvan solide zijn, terwijl de vijfde gemakkelijk zal breken als hij eraan komt te hangen. Over het touw worden manchetten geschoven zodat je aan de buitenkant niet meer kunt zien waar de zwakke schakel zit. De stroppen worden door Ramana een voor een op vijf genummerde haakjes gehangen, waarbij Patty en Floortje de nummers mogen noemen. Vervolgens pakt Ramana vijf kartonnen labels uit een grote kist. Op de labels staan de getallen 1 t/m 5 en aan elke label zit een touwtje. Ramana houdt de labels omgekeerd vast en laat Floortje aan een willekeurig touwtje trekken. Het maakt niet uit wat ze kiest, want de labels zijn zo geprepareerd dat ze altijd het nummer trekt van de ‘veilige’ strop. Helaas trekt Floortje aan het bovenste touwtje, waardoor we goed kunnen zien dat de labels in werkelijkheid een soort hulzen zijn. In elke huls zit hetzelfde getal. Ramana weet niet van tevoren welk getal hij nodig heeft omdat hij niet zelf bepaalt op welk haakje de veilige strop komt te hangen. Maar dat is geen probleem als hij vijf verschillende stapeltjes met labels in zijn goochelaarskist heeft liggen. Hij kan zonder risico de strop om zijn nek doen en van het schavot springen.
Uri Geller verzorgde de slechtste act van de avond. Het was al langer bekend dat hij de laatste jaren te weinig heeft geoefend. Geller staat voor een grote tafel die vol ligt met horloges en wekkers. Hij pakt een horloge op en zegt tegen Henk Jan Smits: “Jij hebt me dit horloge gegeven en het loopt niet.” Henk Jan bevestigt dat hij het horloge “vorige week” aan Geller gaf en dat het niet meer liep. Wat er daarna mee gebeurde, is onbekend en Henk Jan vindt het ook niet nodig om het horloge te controleren. Niet lang daarna laat Geller zien dat het weer loopt. Hij beweert dat er nog meer uurwerken zijn gaan lopen, maar die worden niet close in beeld gebracht. Geller roept de kijkers op om kapotte klokken en apparaten bij de televisie te houden, zoals hij dertig jaar geleden ook al deed. Er zijn dan altijd wel een paar kijkers die ontdekken dat hun apparaat of uurwerk weer werkt. Er zit een telefoonteam klaar om de meldingen te noteren, maar de oogst lijkt nogal schraal te zijn.
De voorgaande avond was Geller te gast in het tv-programma Pauw en Witteman. Paul Witteman vertelde de kijkers dat hij voor de uitzending een tekening had gemaakt en hij beweerde dat zijn scepsis zou omslaan in lichte bewondering wanneer Geller de tekening kon raden. Zou Witteman denken dat een goochelaar hem niet kan foppen? Uiteraard lukte het, want anders was Geller er sowieso niet aan begonnen. Geller was ongetwijfeld in de buurt toen Witteman de tekening maakte (Jeroen had hem zelfs nog een colbertje geleend). Hij deed hetzelfde twee jaar eerder in een show van Robert Jensen. Er zijn vele manieren waarop een goochelaar kan achterhalen wat iemand heeft getekend. Ik weet niet welke methode Geller gebruikte, omdat we er niets van te zien kregen. Witteman vond het blijkbaar niet bezwaarlijk om het spel mee te spelen. Ronald Jan Heijn kwam ook nog even in beeld, want hij werkt tegenwoordig met Geller samen. Via een medium en de profeet Harry Beckers ontvangt hij boodschappen van buitenaardse Meesters, waardoor hij onder meer de oorzaak kent van psychiatrische stoornissen en natuurrampen. (Zie de filmrecensie in Skepter en de website van Ronald Jan).
Aanstaande zaterdag gaat de zoektocht naar de nieuwe Geller weer verder met vijf andere kandidaten, waarvan er ook één moet afvallen. Wie dat afvalsysteem heeft bedacht, is een genie, want op die manier kun je een programmaserie heel lang rekken. Toch ga ik nog wel even kijken, want een van de kandidaten is de mentalist Rinke Jacobs, die eerder al een goochelprijs won en ook een voorstelling gaf op een congres van Skepsis. Rinke lijkt me wel een geschikte opvolger voor Geller, want hij is een eerlijke goochelaar.
@ Leon
Geller zegt aan het begin van de uitzending dat er geen claims worden gedaan dat er iets bovennatuurlijks aan de hand is. Daarmee dekt hij zich in en dat mag, is juist goed.
That says it all. Wel kan Geller verweten worden dat hij die stoffige truc met de horloges weer uitvoert en daar wel een claim op neerlegt. Eigenlijk past deze truc van hem totaal niet in de show, en ik heb er dan ook met afkeur naar gekeken (naar Geller’s horloge gedeelte). Het diende de show niet en Geller doet er beter aan, mijns inziens dan, af te stappen van zijn paranormale claims.
Maar je commentaar raakt wel de kern van het probleem. De titel van het programma (“nieuwe opvolger van Geller) is namelijk fout of Geller moet gewoon erkennen dat hij een goochelaar/mentalist is, dan klopt het weer.
Ik zie Rinke Jacobs nou echt geen paranormale claim neerleggen volgende week, of dan ten hoogste op de twinkeling in zijn ogen. 😉
@Rob Nanninga: Het viel mij juist op dat Jensen zei dat hij goed had opgelet dat Geller niet keek – oftewel, Geller bevond zich in dezelfde ruimte tijdens het maken van de tekening.
@ Mark
Geller vroeg eerst of Jensen een tekening had gemaakt, waarmee hij wou suggereren dat hij er niet bij was.
Maar Jensen zegt: “Uri heeft mij van tevoren een tekening laten maken. Hij heeft het niet gezien. Ik heb echt gekeken dat hij het niet gezien heeft. Ik heb het snel opgevouwen (dat heeft hij ook gezegd), ik heb het in mijn achterzak gedaan.”
Daarmee is het voor de oplettende kijker inderdaad duidelijk dat Geller de instructies gaf en in de buurt was. Jensen deed het wat dit betreft beter dan Witteman.
Heb net de Jensen en P&W uitzending bekeken en het is opvallend hoe de truc volgens precies hetzelfde protocol uitgevoerd wordt. Gezien de exacte overeenkomst van beide tekeningen, lijkt het erop alsof het de originele tekening door- of afgedrukt is op een ander vel. Uri draagt dan een speciale bril waarmee hij het ‘onzichtbare’ carbon kan zien. Er kan natuurlijk ook een simpel technisch trucje met de pen uitgehaald zijn. Je hebt tegenwoordig pennen die zelf lezen wat ze schrijven en dat draadloos doorgeven. Als orientatiepunt gebruik je dan datgene wat als eerste getekend wordt (meestal het contour). Alles wat daarna volgt is eenvoudig te relateren aan het contour (bijv. de rook van de sigaret). Er is helaas niet bekend met wiens pen Witteman en Jensen hun tekening gemaakt hebben…
Ik vond de truuk van Owen Darque eigenlijk juist het best. Deze kon ik zelf niet verklaren en vond hier ook niet in de reacties echt een bevredigende verklaring.
De naam van de broer van Patty kon uit de media zijn gehaald, maar het is natuurlijk wel erg tricky om voor een paar miljoen kijkers te gokken dat Patty echt de naam van haar broer ging noemen. Het raden van het hart is eveneens zoiets. Je kunt er wel op gokken dat een roze dragende vrouw snel een hart kiest, maar daar op gokken met zoveel kijkers? De combi is ultiem.
Misschien mis ik wat en is hij daarom ook niet door….
@Agno: jewel, Jensen vraagt of er soms een camera in zijn pen zat, en Geller zegt dat het een gewone pen is, die Jensen mag houden. De pen komt dus inderdaad van Geller. Het is redelijk om aan te nemen dat dit bij Pauw & Witteman ook het geval was.
Volgens mij gaat het Geller er gewoon om dat een pen gebruikt wordt die een duidelijke indruk op het papier of karton eronder achterlaat. Allerlei technische trucjes zijn dan niet eens nodig. Nog een aanwijzing dat het waarschijnlijk gewoon om overtrekken van pen-indrukken gaat: Geller houdt het papier schuin in beide clips, waarschijnlijk om de indrukken beter te zien. Uiteraard mag de oorspronkelijke tekenaar het papier niet zien tot hij netjes alle indrukken met dikke stift heeft over getrokken. Het zou interessant zijn om de tekening van Jensen van dichtbij te kunnen zien: Geller merkt op dat hij de ballen gemist heeft, dus als het een truc is, is daar aan te zien of er nog indrukken, of UV-inkt of iets dergelijks te zien is op het karton.
Veel trucs zijn erop gebaseerd dat mensen vaak veel te ingewikkeld denken, terwijl de waarheid vaak veel simpeler is. Daarom is het ook zo moeilijk voor een goochelaar om voor kinderen op te treden – die denken veel directer.
@ Arjan
ik denk dat mentalisten als het even kan, niks van het toeval laten afhangen, bijvoorbeeld via een vorm van hot reading hun kansen op succes verhogen. Dat kan voor waarzeggers die maar een paar hits tussen veel missers nodig hebben om een impressie te creëren, maar niet voor een performer die met kans 1 een effect wil teweegbrengen.
In het algemeen, als je een goochelaar te slim af wilt zijn, is het een goed idee om onder geen enkele omstandigheid behulpzaam aangeboden pen, papier, onderleggers enzovoort van hen of hun medewerkers aan te nemen. De meeste mensen hebben echter niet altijd pen en papier bij zich of denken er niet aan, vanwege de social engineering methoden van de mentalist (die maken onderdeel uit van de techniek). In een van die Duitse uitzendingen zag je dat een beter voorbereide talkshow host iets beter had opgelet en een tekening maakte die Uri Geller niet kon natekenen.
Een goede mentalist heeft ook niet 1 truc, en als de proefpersoon niet meewerkt, moet-ie het kunnen opvangen, eventueel met een andere truc.
Ik was eens ‘assistent uit het publiek’ bij Randi tijdens een skeptisch congres. Een dag tevoren had een andere skepticus me een trucje met een dun nylonkoord geleerd. Randi zat daar, en wilde dat ik zijn handen vastbond. Hij zei: ‘I don’t suppose you have a rope with you.’ Ik zei: ‘No, or actually yes!’ en ik haalde dat dunne koord tevoorschijn dat nog in mijn colbertzak zat. Dat was niet de bedoeling. Onderdeel van de truc was kennelijk dat je een tamelijk dik koord gebruikt. Als goochelaar moet je ook kunnen omgaan met situaties dat de assitenten toch iets anders doen dan waar je op rekent.
Ik ben professioneel goochelaar en het valt mij op dat ook intelligente mensen vaak redeneren dat als je voor een goocheltruc geen verklaring kunt bedenken, die er ook niet is. Dan zal het wel een wonder zijn, wordt opvallend vaak gedacht.
Ook in deze discussie wordt er koortsachtig gezocht naar een oplossing. Waarom? Als je je niet jarenlang verdiept in de techniek van de goochelkunst vind je bijna nooit uit hoe het precies werkt. Maar het blijven goocheltrucs.
In ons werk hoor ik soms ook de meest bizarre verklaringen voor onze trucs. Ik vind dat overigens bijzonder vermakelijk, maar de goede oplossing heb ik nog niet gehoord.
Er wordt in deze discussie wel gezegd dat de oplossing voor een goocheltruc vaak simpel is. Ik verzeker je dat dat niet het geval is. Als je geen goochelaar bent, kun je je niet voorstellen hoe ver goochelaars soms kunnen gaan om een effect te bereiken.
De mensen in deze show zijn allen goochelaars die goocheltrucs uitvoeren. Dat weet ik, want ik ken een aantal deelnemers persoonlijk. De meesten pretenderen nooit paranormale krachten te hebben. Dat wordt alleen gesuggereerd door het programma, hoewel het nooit wordt uitgesproken. (heel slim!) Logisch ook, want wonderen trekken natuurlijk meer kijkers dan goocheltrucs!
Wat betreft de tekeningen die Geller presentatoren voor de uitzending laat maken, kunnen we slechts speculeren, omdat we niets te zien en te horen kregen over de omstandigheden waaronder dit gebeurde. Als Geller de presentator op een geschikt moment een vel papier gaf met als onderlegger iets dat hij bij zich had, dan hebben we geen gecompliceerde verklaring meer nodig. (Jensen stond vermoedelijk terwijl hij tekende, want anders had hij de tekening niet zo makkelijk in zijn achterzak kunnen stopppen, zoals hij vertelde. Om staande iets te tekenen op een papier, heb je een onderlegger nodig.)
@ Muriël
Leuke foto’s op jullie website, ik zie dat humor bij jullie een grote rol speelt…dat zie je niet bij veel goochelaars en mentalisten of toch?
@ Jan Willem
Hoe liep dat dan af bij Randi, was hij kwaad op je omdat je hem afgetroefd had?
@Sten
Welnee, hij zei iets van ‘Nee dat is niet zo geschikt’ (onder gelach van de zaal, allemaal skeptici onder elkaar) en produceerde een eigen touw. Ik drong er ook niet op aan om mijn koord te gebruiken. Hij legde ook uit dat onderdeel van de illusie is dat hij er klein en zwak uit ziet en dus als weerloos in vergelijking met een veel langer iemand die bovendien een heel dik touw heeft. (Dan is de verrassing groter als hij enkele seconden later zich zonder enige moeite uit de boeien bevrijdt. Toen Randi nog jong was, deed hij net als Houdini ontsnappingsacts.)
@Muriel
Bedoel je dat als SBS6 er een gewoon mentalistenconcours van had gemaakt, met twee maal zoveel deelnemers in de helft van de tijd, zonder die Geller erbij, het niet zoveel kijkers getrokken zou hebben?
@ Sten
Nee, comedy en goochelen in combinatie is zeldzaam en komisch mentalisme? Dat bestaat niet. Gaat ook niet samen denk ik, hoewel er volgende week een duo meedoet, Rob en Emiel die iets bijzonders met het genre hebben gedaan. Ik weet echter niet wat ze in de uitzending gaan doen.
Maar let wel: bij komisch goochelen is het goochelgedeelte vaak onder de maat, maar bij ons is het juist van heel hoog niveau, en daarom staan wij met name internationaal hoog in het vaandel.
@ Jan Willem
Dat weet ik zeker! Veel mensen hebben een afkeer van goochelen, en 6 mentalisten na elkaar is ook ongelofelijk saai, maar als de suggestie wordt gewekt dat hier iets paranormaals gebeurt is het een heel ander verhaal, en zitten volksstammen aan de buis gekluisterd.
@Muriel: zoals ik zei, het speculeren hoort er volgens mij gewoon een beetje bij. Sommige mensen willen nou eenmaal graag werken hoe alles werkt. Overigens maakt het voor mijn plezier hierin eigenlijk niet eens zoveel uit of ik het goed heb. Ik ga er trouwens ook vanuit dat er vele manieren zijn om een bepaald effect te bereiken, dus ik zal er vaker naast zitten dan het goed hebben. Ook dat hoort er allemaal bij.
Wat eenvoud betreft, een uitleg kan eenvoudig zijn, maar ik ben me er terdege van bewust dat de uitvoering daarvan vaak alles behalve simpel is en veel oefening vergt. Zoals ik al zei in een eerder bericht, ook als je de truc doorhebt (of denkt door te hebben) kun je nog steeds bewondering hebben voor de uitvoering – soms zelfs nog meer, als je weet wat er allemaal bij komt kijken.
Het programma vermijdt inderdaad angstvallig enig standpunt in te nemen. Slim is het wel, en logisch ook, maar of het helemaal netjes is…
Overigens vind ik het jammer dat er geen professionele illusionist in de jury zit. Ik zou wel graag van iemand die er verstand van heeft willen horen of de trucs die ze opvoeren bij wijze van spreken uit “Goochelen voor Beginners” komt of dat ze juist creatief zijn geweest, bijvoorbeeld. Ik kan me echter voorstellen dat er niet veel animo voor was om als serieuze illusionist met Geller geassocieerd te gaan worden…
@ Jan Willem
Maar je zei zelf: de mentalist/goochelaar moet voorbereid zijn op interference uit het publiek, dat was Randi niet bij jou…
@ Muriël
Leuk dit te horen. Het lijkt mij wel plezierig als je kunt lachen tijdens het goochelen/’mentaleren’…
Ik vind bijvoorbeeld dat Geller zichzelf wel erg serieus neemt, met zijn horlogeact(ie). Zou hij er nou zelf na al die jaren in geloven? Ik zou zijn echte gedachten wel eens hardop willen horen, want houdt hij niet alleen het publiek voor de gek maar ook zichzelf?
Muriël: is er voor, tijdens of na jullie acts wel eens iets gebeurd waarvan je dacht: dit kán niet, dit is het bewijs dat er meer is…?! Alsof er dus iets/iemand zich met jullie act ging bemoeien en er opeens echte ‘magie’ in het spel kwam?
(algemeen) Destijds met Robbert van den Broeke belde het publiek ook massaal om te melden dat ze van alles voelden. Nog steeds sluit ik niet uit dat Geller en van den Broeke de trilling van energie kunnen verlagen of verhogen, maar wat ik onbegrijpelijk vind is dat ze geen scheiding maken in hun echte gaven en hun zelf toegevoegde ‘gaven’ (manipulaties). Hadden ze dat wel gedaan, dan waren ze mij een stuk sympathieker geweest.
@Sten Oomen: Kun je me kort (want grensgeval off-topic) uitleggen wat “de trilling van energie” is?
@ Marc
Heel kort dan, want het is offtopic: als de energietrilling zich verhoogt, begint alles sneller te trillen (een ‘hogere toon’), andersoms verlaagt: langzamer te trillen (‘een lagere toon’)…
De aarde komt in een hogere trilling en het wordt evenredig daaraan ook steeds warmer (toeval of niet 😉 )
Men heeft bij deze show een voorkeur voor trucs die er gevaarlijk uitzien. Er wordt zelfs meermaals een waarschuwende tekst getoond en opgelezen: “De meeste optredens in deze show zijn LEVENSGEVAARLIJK. DOE DIT THUIS NOOIT NA!” (Wie heeft thuis een galg met vijf stroppen?). Ze lieten ook een filmpje zien van een of andere gek waarbij de messentruc misging. Vervolgens heb je dan nog een paar bekende Nederlanders nodig die geloven of de indruk wekken dat er levens op het spel staan.
Bepaalde trillingen speelden wel een rol! Zag ik niet iemand opmerken dat bij de lepeloptv-truc de tv een zeer luide bastoon produceerde net op het ogenblik dat er veel lawaai was?
En komisch goochelen, is dat niet Penn-en-Tellerspul?
@Muriel
Ik snap niet waarom 6 mentalisten met elk 1 truc saai zou zijn, als 1 mentalist een zaal met 6 trucs in een uur kan boeien.
Trouwens die truc met de pijl en de appel was toch helemaal geen mentalistentruc?
@ Jan Willem
Bij de truc van Aaron Crow was er wel een mentalistisch element aanwezig: het was de ‘heel bijzondere, unieke ring van zijn geliefde grootvader’ en die zou zijn arm wel in de goede richting sturen, Floortje Smit moest de ring ook vasthouden, waarmee Crow suggereerde dat er van de ring een magische werking uitging.
PS Ik zie dat Rob schreef dat het een ring van haar was (“De Vlaamse Aaron Crow doorboort een appel, stopt daar ogenschijnlijk een ring van de zangeres Floortje Smit in,…”). Dat was volgens mij niet zo. Ik heb de hele show één maal afgekeken, heb een wel op band, dus desnoods kan ik het nog eens nakijken.
PPS eigenlijk weet ik het heel zeker, heb een goed geheugen.
“Ik ben professioneel goochelaar en het valt mij op dat ook intelligente mensen vaak redeneren dat als je voor een goocheltruc geen verklaring kunt bedenken, die er ook niet is. Dan zal het wel een wonder zijn, wordt opvallend vaak gedacht.”
@Muriel,
Jij spreekt als professional dus uit ervaring en ziet en hoort direct de reacties uit het publiek. Dat is nou precies de reden waarom het zo belangrijk is dat de trucs op TV eerlijk als Goochelen of Mentalisme geoormerkt worden. Ik verbaas me er met jou over hoe onvoorstelbaar makkelijk “intelligente” mensen in hogere machten geloven en daar ook allerlei semi-wetenschappelijke onderbouwingen bij verzinnen.
Goochelshows met een paranormaal tintje kunnen daarom door de verassend grote schare ‘iets-isten’ kritiekloos gebruikt worden als zetje om hun geloof in het paranormale verder te versterken. Het volgende stapje is dat je dan je heil gaat zoeken bij allerlei kwakzalvers die tegen een geringe vergoeding ook al roepen dat er echt meer is tussen hemel en aarde. Het moet dus wel kloppen… (met de Sylvia Millecams als trieste uitwassen). De scheidslijn tussen TV-magie en de werkelijkheid kunnen velen kennelijk niet maken en daarom draagt de omroep een grote ethische verantwoordelijkheid bij dit soort shows.
Zelfs nu Uri ontmaskerd is als een redelijke Goochelaar (en da’s vrij makkelijk, kijk maar op Youtube), dan zullen vele van zijn aanhangers onvoorwaardelijk blijven geloven dat de man een werkelijke gave heeft en dat Randi hun collectieve vijand is.
@ Sten
Je bent in de war met Ramana. Bij de act van Crow werd helemaal niet gesproken, zodat je nooit iets over de ring kunt hebben gehoord. Aan het slot liet hij Alberto de ring aan Floortje teruggeven en kusten zij elkaar.
@ Rob
Okay, dan vergis ik me. Wel goed onthouden maar bij de verkeerde persoon. 😛 Dan was er inderdaad geen mentalistisch element aanwezig?
Ik begreep trouwens niet waarom Crow de twee perse wilde laten kussen, was dat dan misschien mentalistisch: het opleggen van zijn wil? 😀
Misschien dat hij ook verder voor Cupido met pijl en boog wilde spelen?
@ Agno
Kijkers kunnen moeilijk inschatten of het echt of onecht is. Die zijn geneigd af te gaan op wat de presentator zegt. Als een presentator de indruk wekt dat hij de waarheid spreekt en geen toneelstukje opvoert, dan hebben veel kijkers geen reden om daaraan te twijfelen. Henk Jan Smits zegt dat het levensgevaarlijk is, dus waarom zou het dan niet zo zijn? Een deel van de kijkers zal geloven dat presentatoren altijd eerlijk tegen hen zijn en hebben niet door dat ze als kleine kinderen worden behandeld om de kijkcijfers te verhogen. Zo’n presentator doet hetzelfde als wanneer sinterklaas op bezoek komt. Hij speelt het spel mee.
“Kijkers kunnen moeilijk inschatten of het echt of onecht is. Die zijn geneigd af te gaan op wat de presentator zegt.”
@Rob,
Ik ben bang dat je gelijk hebt. Mien uit Assen vertrouwt op Henk-Jan Smits…
Brrr. De koude trillingen lopen over mijn rug 😉
Gelukkig is daar nog Stichting Skepsis die als dappere David steentjes richting deze Goliath slingert…
@Jan Willem Nienhuys 29-01-08 om 12:11:
Maar in het geval van Owen Darque is er door de 2 dames niks opgeschreven. Zover ik mij kan herinneren was er ook niet veel interactie tijdens het uitvoeren van zijn act, zoals dat wel het geval is bij ‘Char’. Die continu snel raad en continu een ander pad zoekt als ze een bevestiging krijgt. Wat je zegt dat mentalisten liefst niets aan het toeval overlaten. Heb je een idee hoe Owen Darque dit mogelijk heeft gedaan?
In geval van het hart heb ik ondertussen in de auto vanavond bedacht dat hij haar liet kijken naar zijn ouders waar hij eerst een zeverig liefdevol verhaal over vertelde. De ouders en foto ziet er tevens liefdevol uit. Vervolgens moest ze een vorm bedenken wat ze voelde bij de foto. Een hart is dan opzich wel één van de meest logische dingen. Het kan natuurlijk zijn dat hij achter het schilderij meerdere tekeningen had zitten (een hart, een ring, zon, wellicht nog wat logischere vormen etc), en hij bij het openklappen snel de juiste vorm liet zien. Maar dan blijven er voor mij nog teveel dingen aan het toeval over. In geval van Patty idem, hoewel ze direct bij de 1e letter al heftig reageerde. Had het ook anders kunnen zijn. En direct bij de 1e letter ernaast zitten was natuurlijk niet echt goed voor zijn act geweest.
@Rob: Daarom had ik ook graag een goochelaar of illusionist in de jury gezien, om wat kritisch tegenwicht kunnen geven, zoals ze in de VS met Chris Angel gedaan hebben.
@Sten: bedankt voor je uitleg. Jammer genoeg is dit denk ik inderdaad niet de plaats om een discussie op te starten over de relaties tussen trillingen, temperatuur, energie en dit nieuwe verschijnsel van trillende energie, hoe boeiend ook.
Voor de meeste leden van dit forum is het spreekwoord
‘de beste stuurlui staan aan wal’ uitgevonden. Wat is het toch makkelijk om acts waar mensen jaren aan werken in een paar zinnen onderuit te halen. Als het allemaal zo eenvoudig is als hier wordt voorgesteld nodig ik jullie uit een poging te doen met de ongelooflijke kennis die men hier bezit eens een act in elkaar te steken. Vermits de meesten hier toch massa’s tijd hebben om hopen onzin uit te kramen kan dat geen probleem zijn. Iets opbouwen is moeilijk, afbreken blijkbaar kinderspel, dit forum is er getuige van.
@Ronny
De trucs zijn tweedehands. Lees bijvoorbeeld HIER een oud stukje met in de 5de alinea een beschrijving van de truc met het mes. Je hebt echt geen jaren nodig om zo’n truc onder de knie te krijgen. Een professionele acteur zal niet langer dan een dag hoeven te oefenen om hem nog beter uit te voeren. Ik veronderstel ook dat Ramana de truc met de galg nog nooit eerder had uitgevoerd en zijn attributen van de programmamakers kreeg.
Presentator Smits tegen Patty: “Ik kan je zeggen, dit is echt.” Hij klinkt daarbij niet alsof hij liegt en je mag als kijker aannemen dat hij weet hoe het zit. Maar wanneer zou blijken dat Smits heel goed weet dat het fake is, dan zal er in omroepland niemand zijn die hem dat kwalijk neemt.
@Ronny: dat is een nogal vijandige binnenkomer, waarin je kennelijk net zo hard mee doet aan het afbreken van anderen. Een ander spreekwoord komt bij me op, dat van de pot en de ketel.
Verder heeft volgens mij niemand hier beweerd dat het eenvoudig was een act in elkaar te steken.
Ook mag men best wat kritisch zijn t.o.v. wat toch het beste aanstormende talent heet te zijn. Mijn eigen kritiek ging trouwens voornamelijk uit naar Uri Geller, die in mijn ogen niet in de categorie van mensen die jarenlang hard aan hun acts werken valt.
Ik heb gekeken naar de show, en ik moet zeggen dat Geller op mij een positievere indruk maakte dan ik had verwacht. Niet zozeer zijn act, die is ondertussen wel heel sleets, maar zijn optreden als jury. Als ik dat bijvoorbeeld met Gordon vergelijk, dan zie ik liever Geller die over iedereen wel iets positiefs te zeggen had. Owen Darque heb ik helaas gemist, maar als mentalist vind ik contact maken met de doden niet ethisch verantwoord. Ik was zelf over 2 mensen niet echt positief. Ten eerste Aaron Crow: op zich hele goede act, en de emotionele reactie op zijn act was geweldig, hij had precies de goede vrijwilligster uitgekozen, maar ik vond het niets met mentalisme van doen hebben. En dan Mental Carlo. Vorig jaar was mentalist Steve Banachek (de protégé van James Randi, bekend van het Alpha Project) in Nederland voor een lezing waar ik ook bij was, en hij heeft daar de act die Carlo deed uitgelegd, en Carlo heeft hem woord voor woord, beweging voor beweging gekopieerd (Banachek had de act naar ik meen voor en met Chriss Angel ontwikkeld). Dat je een bekende methode gebruikt is als mentalist/goochelaar vrijwel onontkoombaar, maar dat je een ander z’n act zo letterlijk kopieert en daarmee op tv optreedt vindt ik droevig. De gebruikte methode biedt zoveel mogelijkheden tot originele acts. En ik denk dat Geller de act ook kende, maar hij zei er niets van. En dat, nogmaals, vond ik sympathieker van hem dan ik had verwacht.
De trucs zijn ook dusdanig gevaarlijk, dat als je ze thuis gaat uitproberen zonder dat je weet hoe ze werken, maar vertrouwend op magie, dat er grote ongelukken kunnen gebeuren. Die waarschuwing van Henk Jan Smits vind ik dan ook wel op zijn plaats.
De frase ‘Don’t try this at home’, is een bekende min of meer ludieke frase die meer dan een miljoen hits op Google oplevert. Daar moet je niet zo aan tillen. Het is het soort waarschuwingen dat je ook ziet bij programma’s waar caravans worden opgeblazen.
@ Rob,
Hoe weet je of Ramana zijn trucs van de producent heeft gekregen? Dat zou mij nl. verbazen van Ramana. Heb ik iets gemist?
De meeste goochelaars zijn geen creators, maar uitvoerders, maar dat betekent niet dat ze slechte entertainers of artiesten zijn. En als je een effect koopt, is dat helaas niet een kwestie van een middagje werk, zelfs niet als de routine woord voor woord vastligt. Was het maar zo simpel!
@ Ronny
Je maakt bijna dat ik me schuldig voel, maar een mens mag toch voor zichzelf wel uitdokteren hoe de vork in de steel zit? En zich vrij uiten?
Pas als je aan diefstal doet, bij een mentalist/goochelaar inbreekt, zijn draaiboek steelt en dit publiceert, ga je buiten je boekje.
Mij heb je ook niet horen zeggen dat de acts slecht zijn, alleen dat ik er analyserend naar kijk, de echte spanning is er wel af, je weet toch dat je door goochelaars en mentalisten beduveld wordt waar je bij staat. Het échte leven is veel spannender, elke dag brengt weer nieuwe zaken…
@ Muriel
Ik denk zeker dat je daarin gelijk hebt, zoiets presenteren doe je niet zomaar, en dat vind ik al met al toch ontzettend dapper en leuk. Maar die messenact blijkt dus wel heel erg uitgekauwd, daar heb ik dan weer minder bewondering voor.
Over Owen Darque: hij was vanmorgen bij Giel Beelen op 3FM. Hij was heel duidelijk dat zijn gaven niet bovennatuurlijk zijn, maar gebaseerd op mensenkennis en waarneming van lichaamstaal en dergelijke. Zo deed hij een truc met behulp van spierlezen. Ook gaf hij een duidelijke uitleg en een demonstratie van het ideomotor effect. Hij gaf mij in ieder geval een positieve indruk, zozeer dat ik me afvroeg wat hij bij Uri Geller moest.
@Mark Stijnman
Ja, dat schijnt de specialiteit van Owen Darque te zijn, dat hij vertelt over dingen als lichaamstaal en spierlezen met een mooie uitleg erbij, maar dat hij dan evengoed methoden gebruikt waarvan de leek zegt ‘ja, zo kan ik het ook’ (niet waar, want een deel van de truc zit hem dan in het zo inkleden dat je niet in de gaten krijgt hoe het werkelijk zit).
Op andere forums zie dat mensen denken dat het met NLP gebeurt of hypnose enz. Dit is in de mode gekomen door Derren Brown.
Zeggen dat je het met paranormale krachten doet is passé; de echte wetenschap heeft toch meer aanzien dan gedoe met paranormale vermogens. Een deel van de act is dat je het publiek op het verkeerde been zet en hun kritische vermogens op iets anders richt en tot geloof brengt. Dat gaat tegenwoordig beter als je ‘wetenschap’ roept.
Dat Geller indertijd zich door wetenschappers liet onderzoeken zou je ook kunnen opvatten als onderdeel van een programma om zichzelf geloofwaardiger te maken.
De meest metalistische act ligt er de eerste ronde uit. Op zich wel terecht, want hij was minste als entertainer. Het concept dat je mensen bepaalde gedachten kan opdringen vind ik wel interessant en had ik nog wel in een volgende act willen zien.
Voor iemand met een goocheldoos heeft gespeeld en de serie “Breaking the Magicians’ Code: Magic’s Biggest Secrets Finally Revealed” heeft gezien zijn de trucs toch vrij doorzichtig. Ik hoop dat ze hun beste trucs voor latere ronden bewaar hebben. Ik vind het altijd wel een sport om uit te vinden hoe trucs in elkaar zitten, maar hier heb ik me niet echt uitgedaagd gevoeld. De paradox is wel dat hoewel ik er tegen ben dat dit als “echt” gepresenteerd wordt, de sport wel leuker wordt als je een “echte gave” kan ontmaskeren.
@Jan Willem Nienhuys: hij krijgt van mij in ieder geval punten voor het demystificeren van dingen als pendelen en gedachten lezen. Dat hij die demystificatie vervolgens weet te gebruiken om mij op het verkeerde been te zetten bij zijn eigen trucs vind ik eigenlijk wel weer slim.
@ Mark
Owen vervangt de ene pseudoverklaring door de andere. Hij beweert onder meer dat hij gedachten kan lezen door heel goed te letten op iemands nonverbale gedrag. Dat heeft hij overgenomen van Derren Brown. De bekende mentalist Richard Osterlind schreef: “These days many pretend they are using NLP, body language and similar ideas. The truth is the same methodology is at work and a lie is a lie no matter where on the scale of believability it abides. This author sees no reason to explain how the effect is apparently accomplished. To do so is to imply a power one does not have. It destroys the mystery. It also reduces the richness of the effect and causes a challenge attitude to be adopted by the audience.” (Osterlind 2005, The Principles of Magic)
@Rob
OK, dan heb ik Jan Willem niet goed begrepen. Het probleem is dus dat Owen nog steeds niet eerlijk is naar zijn publiek door een gave te claimen die hij niet heeft. Mag ik uit het citaat concluderen dat Osterlind vindt dat de beste manier is om helemaal niets prijs te geven over de methoden?
Staat NLP hier trouwens voor Neuro-linguistic programming?
De ethiek van de goochelaar. Dat is een interessante discussie. Hoever mag je gaan? Ik ben geneigd om te zeggen dat binnen het kader van een act alles is toegestaan, want ik wil de artistieke vrijheid niet inperken. Maar er moeten dan naar mijn mening wel signalen zijn die duidelijk maken dat je met een act bezig bent. Vergelijk het met een spannend boek: daar moet ook opstaan of het al of niet fictie is. Een auteur kan ongetwijfeld veel meer publiciteit krijgen wanneer hij zou beweren dat hij het allemaal zelf heeft meegemaakt, maar dat mag geen reden zijn om te gaan liegen.
Ik vind dat je als mentalist geen serieus gesprek moet gaan voeren met een interviewer, die je bijvoorbeeld wijsmaakt dat je een expert bent op het gebied van lichaamstaal, dat je precies weet hoe mediums daar misbruik van maken en dat je deze kunst zelf nog veel beter onder de knie hebt. Dat is volgens mij gewoon een leugen om meer indruk te maken. Je mag dan verwachten dat er mensen zullen zijn die gaan onthullen dat jouw theoretische verhaal slechts een onderdeel was van je zelfpromotie en dat je helemaal geen superpsycholoog bent, maar belegen trucs vertoont.
Bij Derren Brown (aan wiens goochelkwaliteiten ik niets wil afdoen) ontstond er ook discussie omdat hij op de website van de BBC was ingedeeld bij de afdeling “wetenschap”. Er werd verwezen naar wetenschappelijke boeken over lichaamstaal en beïnvloedingstechnieken, waar Derren Brown zogenaamd een expert in was. Er was een journalist die zich geroepen voelde een truc van Derren uit te leggen om duidelijk te maken dat die niets met lichaamstaal of subtiele beïnvloeding te maken had. De BBC heeft toen besloten Derren over te hevelen naar de sectie “Entertainment”.
Buiten het goochelvak zijn er natuurlijk allemaal gradaties tussen ‘fantasie’ en ‘realiteit’. In een roman heb je bedachte situaties met plausibele menselijke gevoelens, en dan heb je nog historische romans (ook weer in gradaties van echtheid). In films ziet men af en toe ‘echte’ locaties (hoewel, is er niet een film van Dick Maas waarin een achtervolging per boot door grachten waar je van het ene shot naar het andere van Amsterdam in Utrecht belandt?). Maar naast de historische romans heb je ook geschiedschrijving en biografieën. Ook bij wat voor wetenschap doorgaat, zit veel fantasie. Op het toneel speelt de acteur allerlei emoties. Het is heel lastig om zomaar in het algemeen te zeggen wat kan en wat niet, en al helemaal niet als je dat wilt toespitsen op één type artistieke prestatie.
Intussen op internet ook de hele uitzending van 26-01 gezien. Ik zit nog steeds met de vraag waarom P&W als deel van de publieke omroep op 25-01 nog een extra podium gaven aan het programma rond de ‘nieuwe’ Geller, en zich ook nog wat trucs lieten welgevallen. (Geller bij P&W: er was me verteld dat dit een uitstekend podium was om het programma te promoten of woorden van gelijke strekking.) Zelf ook nog even wat extra kijkcijfers willen scoren? Of een vorm van dienst en wederdienst tussen publieke en commerciële omroep?
OK, we stappen maar over dat eerste chagrijn heen, want er viel kennelijk ook nog wat te lachen voor velen bij P&W. Als dat namelijk allemaal ‘kan’, dan roept dat onderhand wel ook de vraag op of een zogenoemde ‘mentalist’ niet alle middelen, ook het eventuele geloof in het paranormale zou mogen gebruiken, ook al druist dat tegen je eigen ziel in. Waarom zou er nog een scheidslijn zijn? Ja natuurlijk, goede smaak bij andere mentalisten weerhoudt hen er alvast van, zoals kenner Nanninga onder meer en uitgebreider aanduidt. Maar wat nog meer eigenlijk dan goede smaak? Ethiek van het niet liegen. Maar dat lijkt zelfs betrekkelijk.
Onze fascinatie voor goochelaars en de eventuele drang zelf te willen goochelen zullen we in principe toch meestal als kind hebben opgedaan. En natuurlijk blijft het vervolgens leuk erachter te (kunnen) komen hoe de vork in de steel zit, waar de paashaas de eieren verstopt heeft.
Geller is mogelijk gewoon nog een stap verder gegaan dan anderen in het oprekken van de ethiek van het ‘mentalisme’ (per definitie een soort ‘bedriegen’ van niet alleen de waarneming maar ook de veronderstellingen over bijzondere mentale vermogens) dat we ons kennelijk toch zo nu en dan graag laten aanleunen omdat we soms graag lastige puzzeltjes krijgen voorgeschoteld.
Is de suggestie van het paranormale als een van de mogelijke manipulaties van de veronderstellingen dan werkelijk veel oneerlijker dan de manipulatie van de andere veronderstellingen? Je kunt naar de consequenties kijken: het zou allerlei figuren kunnen sterken in hun geloof in het paranormale en dat is inderdaad niet erg wenselijk, zoals ook door enkelen opgemerkt. Maar zou het daarom niet mogen als mentalist?
Tja, er moeten eigenlijk ook geen geweldsfilms worden vertoond, want er zijn altijd mensen die zich er door laten inspireren….
Je zou (als advocaat van de duivel) kunnen beweren dat dat ‘paranormale’ dan gewoon de eerste schil van ‘bedriegen van de veronderstelling’ is die de toeschouwer maar moet doorzien in de ogen van Geller. Met andere woorden, als je al in die veronderstelling blijft hangen heb je weinig kans meer de gewone truc van de gebogen vork (of wat ook) nog echt te doorzien.
En dat een aantal mensen zich ooit serieus parapsycholoog zijn gaan noemen lijkt op zich ook geen reden voor Geller (of om het even wie) om die manipulaties achterwege te laten. Die parapsychologen vinden dat dan niet leuk, maar zeker als ze dan vervolgens serieus onderzoek met hem willen doen, moeten ze niet gek opkijken dat hij zal doorgaan met het manipuleren van waarneming en veronderstellingen, als hij de kans krijgt, en moeten ze zich maar niet in de luren laten leggen. Als ze dat dan vervolgens toch doen, tja.
Nienhuys zegt hierboven ergens dat Geller ook schade heeft aangericht. Nee, dat mag natuurlijk niet, en moet opnieuw benoemd en nu ook eventueel nog eens goed beschreven worden. (Ik heb Nanninga’s uitgebreide artikel uit 1988 nog niet herlezen op dit punt.)
Maar wat we nu zien, de ‘nieuwe’ Geller moet dan misschien vooral ook maar ‘nieuw’ gezien worden door de ogen die we nu hebben: (hij gedraagt zich ook nu op een bepaalde manier en dat gedrag kan gedeeltelijk gesignaleerd en geanalyseerd worden):
– eerst weer die verwevenheid van de media (P&W als podium voor SBS6), waar hij in elk geval gebruik van kan maken, en eerlijk is eerlijk, dat deed hij voortreffelijk vanuit zijn belangen gezien
– het lukt hem (waarschijnlijk juist op grond van het verleden) in aansluiting op de nu hyperachtige formats (wie is de beste van 10) slim weer een podium te verwerven en dan nog wel als de ‘nieuwe’ Geller
– hij liegt met permissie bij P&W (lijkt me, en bedankt voor het jasje)
– veranderen is goed en niet roken ook: ik ben goeroe en kijk in de camera (denk ook aan Hans die het van Schmelzer heeft afgekeken)
– praten over sterke persoonlijkheid heeft zijn eigen voordelige effect: tsjakka
– medegasten aanraken (babyface!) en de toekomst voorspellen mag bij P&W whoever he may be (aanstaand voorzitter van de VVD) en lachen maar
– van Pauw gauw even een assistent maken: hou die sigaret even vast, dag Pauw
– hij gebruikt de truc van oneigenlijke ‘status’ die Nienhuys al goed omschrijft (30 januari) op het blog: ik ben onderzocht door belangrijke wetenschappers en ik ben door de CIA naar Amerika gehaald, zonder een direct verifieerbaar waarom en hoezo; boodschap: en ik ben dus heel belangrijk en ‘betrouwbaar’
– succes hebben met alle suggestie en dat ook laten zien in vorm van grote villa en auto, in een snel ‘plaatje’ voor het begin van de show
– zit als aparte eenheid aan een apart tafeltje op een grote Bühne (dacht even aan Charlie Chaplins persiflage) en zegt over iedere kandidaat iets positiefs (het zoveelste bewijs dat chagrijn of negativiteit niet helpt bij dit imago)
– de enige kandidaat die echt iets van de ‘paranormale’ of ‘spiritistische’ suggestie in zijn act verwerkt, moet meteen het veld ruimen, heel slim
– Enzovoort enzovoort
Kortom, een rasmanipulator of als je wilt: een ‘mentalist’ in alle omstandigheden, niet alleen op de Bühne maar waarschijnlijk altijd en overal. Het zal je mentalist maar wezen. Geef mij dan Klok toch maar.
Nou word ik filosofisch op de late avond. Goochelaars laten allerlei dingen zien die niet kunnen: varianten op het doorgezaagde weesmeisje, objecten die verdwijnen, of verschijnen, het bekende konijn uit de hoge hoed, zwevende vrouwen, enzovoorts.
Wat is het verschil met mentalistische acts of lepelbuigerij die ook niet kunnen?
Is het dat ‘iedereen’ weet dat konijnen niet zomaar kunnen teleporteren naar hoge hoeden, maar dat ‘men’ gelooft dat telepathie (en dan nog wel op commando) misschien wel mogelijk is?
Overigens hebben allerlei goochelacts op sommige mensen het effect dat ze denken dat er iets paranormaals (al is het maar een beetje) bij komt kijken. Ook als er duidelijk bij staat: ‘dit is een goochelkunst’? Ik breng in herinnering de mentalist die aangeklampt werd door wanhopige vrouwen die hun man/zoon kwijt waren.
@JWN,
Het kan nog filosofischer…
Wat te doen als Zwevende Vrouwen die mentalisten gaan aanklampen! Dat je eigen truc jou paranormale gaven gaat toedichten. Schitterend! Ik zou zeggen “that’s the real mentalist’s heaven!”.
🙂
@JWN
Zoals altijd humoristisch en gevat, maar deze vragen heb ik niet opgeworpen, noch willen opwerpen. Daar lijkt de grens voor Rob Nanninga (als liefhebber en kenner) in elk geval wel te liggen. En ik maak me meer druk over de verwevenheid van publieke TV en de ‘mentalistische act’ van dit soort jongens. Als dat allemaal kan, waarom dan niet ook, gewoon de grens verlegd bij de ‘normen’ van het mentalisme.
Dat ‘parapsychologische’ als ook maar een schil.
(Je zou dat zelfs kunnen opvatten als een ‘kritiek’ op Skepsis.)
Het in herinnering brengen van die mentalist is op zich juist. Het is ook de consultant die de paragnost maakt enzovoort.
Maar elders heb ik je ook zien zeggen (vraag even niet waar) dat het zin blijft houden er toch andere zaken over naar voren te brengen.
Dit bericht las ik voor ik dit nog naar voren wou brengen.
Tja, bijna verbazingwekkend, hoeveel nu nog herkenbare zaken Nanninga in 1988 al in ‘geschiedenis van Geller’ signaleert, bijvoorbeeld al helemaal in het begin van zijn stuk: “Hij wenste zich niet aan de wetenschap uit te leveren, omdat hij de vraag of zijn vermogens echt waren het liefst onbeantwoord liet.”
Dat dus vóór de Nature rapportages. Zou dat nou niet heel logisch zijn voor een ‘eigenlijke’ mentalist, die de zaak wel wilde oprekken toen hij hoorde over het paranormale en de belangstelling daarvoor, al dan niet via zijn wat doelgerichte ‘manager’?
Ook is opvallend, dat Nanninga serieuze parapsychologen in zekere zin in bescherming neemt in dat kader in die tijd: zo naïef waren de meesten toen nou ook weer niet, anders gezegd, de meesten waren ook behoorlijk tot zeer sceptisch als het om Geller ging, want ze kenden de geschiedenis van hun vak.
Ook dat come-back verschijnsel rond 1986 vond ik interessant. Zien we dat nu misschien nog een keer? Het spreekwoordelijke derde of wie weet zesde leven van een kat met veranderbare sprongen?
Maar de schade die Geller zou hebben aangericht, behalve aan te optimistische en naïeve wetenschappers (en dito wetenschap) en de sofa van een pauw kon ik hier niet direct aantreffen. Er zal ongetwijfeld nog veel meer (feitelijks en uiteraard niet suggestiefs in dit kader) over de man zijn gepubliceerd, maar mogelijk weet JWN daar meer over.
@ Boerenkamp
De bekende parapsycholoog prof. John Beloff (1920-2006) publiceerde in 2001 nog een stuk waarin hij zijn geloof in Geller uitsprak. Dat viel me wel van hem tegen, al was het bekend dat Beloff niks van goochelen wist en erg veel vertrouwen had in ooggetuigen. Hij was waarschijnlijk zelf zo eerlijk dat hij zich niet kon voorstellen dat er ook mensen zijn die het niet zo nauw met de waarheid nemen. Beloff nam het op voor verschillende wondermensen die al meermaals betrapt waren, want dat was voor hem geen reden om aan te nemen dat ze bij andere gelegenheden eveneens bedrog hadden gepleegd. Beloffs eigen experimenten leverden echter nooit wat op. Hij wou Geller ook wel onderzoeken, maar die had daar geen zin in. Beloff heeft hem wel twee keer ontmoet, maar toen liet Geller niks zien.
In het bekende boek Parapsychology van Richard Broughton (1991) staat ook een stukje over Geller. Broughton was te laf om een oordeel uit te spreken. Hij beschreef onder meer een succesvol experiment dat de wiskundige John Taylor met Geller uitvoerde. Daarover zegt hij dat critici altijd kunnen blijven volhouden dat Taylor niet goed heeft opgelet en dat Geller hem te slim af was, zonder daar enig bewijs voor te leveren. Maar hij vergeet te melden dat Taylor van zijn geloof viel toen hij de proef herhaalde, waarbij er op advies van Randi twee camera’s werden opgesteld, zodat bedrog niet onopgemerkt kon blijven. Geller probeerde anderhalf uur lang vruchteloos een koperen strip te buigen en wou niet meer terugkomen voor een nieuwe poging.